Baeluda Puupuutuleni Bambi mu Kuba no Mupashi wa Bufuuke

UMUTIMA wa Mwina Kristu wine wine kuti pambi wapashanishiwa kwi bala lya ku mupashi ililetwala ifisabo fyawama. Ukutemwa, ukusekelela, umutende, ukushishimisha, icikuuku, ubusuma, icitetekelo, ubufuuke, no kuilama lyonse kuti filetemfuma mulya. Kabili mulandu nshi te ifyo? Na kuba, ifi e fisabo fya mupashi wa mushilo ifyapeelwa na Yehova Lesa ku babomfi bakwe abaipeela. (Abena Galatia 5:22, 23) Nalyo line, Umwina Kristu uulefwaya ukusungilila ibala lya mutima wakwe pamo nge cifulo ca kutemuna kuli Wishi wa ku mulu alingile ukulwa ubulwi bwa maka, ubwatwalilila ukulwisha amankumba ya lubembu lwapyanwa.—Abena Roma 5:5, 12.

Mu nshita mu nshita, icintu cimo icishafwaikwa cilatendeka ukumena mu mutima ushapwililika uwa muntu wa bukapepa. Wene kuti pambi alikwete icalembwa cawamisha ica ku mupashi. Lelo lyene impika yaimako, mu kucitikako iyalimbe mishila mu kubishanya kubi nelyo ukupingulapo kushabamo amano. Ni shani fintu baeluda mu cilonganino bengaafwa umuntu wa musango yo lwa ku mupashi?

Ukufunda kwa Butumwa

Mu kwaafwa Umwina Kristu uulubile, baeluda balekabila ukukonka ukufunda kwa mutumwa Paulo ukwa kuti: “Mwe ba bwananyina, umuntu nga asangilishiwa mu bubi bumo, imwe mwe ba bumupashi, mupuupuutuleni uwabe fi ne mitima iyanakilila; uleilolekesha we mwine, epali nobe waeshiwa.” (Abena Galatia 6:1) Lintu uwasumina munabo “asangilishiwa mu bubi bumo,” baeluda balikwata icishingamo ca kupeela ukwafwilisha mu kwangufyanya nga nshi ukufika pantu bengapesha.

Paulo alosha ku “muntu” ngo wasangilishiwa mu bubi bumo. Nangu cibe fyo, ishiwi lya ciGreek (anʹthro·pos) ilyabomfiwa pano kuti lyabomba atemwa ku mwaume nelyo umwanakashi. Kabili cinshi cipilibula ‘ukupuupuutula’ umuntu? Iyi numbwilo ya ciGreek (ka·tar·tiʹzo) ipilibula “ukuleta mu mutande walinga.” Ishiwi limo line lilabomfiwa ku kulunda amasumbu. (Mateo 4:21) Na kabili lilabomba ku kulungika icilundwa ca mubili ica muntu icafunika. Dokota acita ici mu kusakamanishisha ku kusengauka ukulenga umulwele wakwe ukukalipwa kushili ukwakabilwa. Mu musango umo wine, ukwaafwa munyina nelyo nkashi ukwisa mu mutande walinga uwa ku mupashi kufwaya ukusakamana, ukucenjela, ne cililishi.

Baeluda bapeela ubushininkisho bwa bumupashi bwabo bwine pa kulangisha umupashi wa bufuuke lintu baleesha ukupuupuutula umuntu. Mu kushininkisha, Yesu wafuuka aali no kubomba pa milandu ya musango yo mu kuba no bufuuke. (Mateo 11:29) Baeluda bafwile ukulangisha iyi mibele ukulola ku mubomfi wa kwa Yehova uuli mu bubi bumo pa mulandu wa kuti bena abene bene te kuti bafilwe ukukumpulwa mu lubembu, mu kupusana na mapange ya mutima wabo. Ici kuti pambi cacitika mu nshita ya ku ntanshi nga ca kuti tacacitika kale kale mu nshita yapita.

Aba abaume bafikapo lwa ku mupashi balingile mu kubamo ukutemwa ‘ukusende fisendo’ fya bakapepa banabo. Mu cituntulu, baeluda bacibika mu mutima wabo ukwaafwa munyina nelyo nkashi ukulwisha Satana, amatunko, amabunake ya mubili, no kucululusha kwa lubembu. Iyi mu kushininkisha ni nshila imo kuli bakangalila ba Bwina Kristu iya ‘kufishapo imbela ya kwa Kristu.’—Abena Galatia 6:2.

Abaume bakwata imilingo ya ku mupashi iya cine baliba abaicefya, ukumwensekesha ukuti “ngo muntu aitungo kube cintu, apo tali cintu, aibepo mwine.” (Abena Galatia 6:3) Te mulandu no kubombesha kwakosa baeluda besha ukucita icalungama kabili ica kwaafwa, nalyo line tabakafike pa Mwana wa kwa Lesa uwapwililika kabili uwa cililishi cabamo ukutemwa, Yesu Kristu. Lelo uyo te mulandu bashingabombela ukufika pantu bengapesha.

Baeluda balishiba ifyo kuti caba icalubana ukusuusha uwasumina munabo mu nshila ya miya, iya kuimona abalungama ukucila wene! Yesu mu kushininkisha te kuti acite co. Pantu, atuulile ubumi bwakwe te ku fibusa fyakwe epela lelo na kabili ku balwani bakwe! Baeluda balatukuta ukulangisha ukutemwa kwapalako lintu baleesha ukwaafwa bamunyina nelyo bankashi ukufuma mu bwafya no kubapalamika kuli Shibo wa mu mulu ne fipimo fyakwe ifyalungama. Ni ntampulo nshi shimo ishingaafwa baeluda ukupuupuutula bakapepa banabo?

Intampulo Shimo Isha Kwaafwa

Mu kubamo ipepo shintilileni pali Yehova ilintu mulelanda no kubomba mu nshila yafuuka. Yesu aali uwafuuka, apepele mu mupampamina kuli Wishi wa ku mulu ukufwayo butungulushi, kabili lyonse alecite fintu ifyaletemuna Wene. (Mateo 21:5; Yohane 8:29) Baeluda balingile ukucita cimo cine lintu baleesha ukupuupuutula umuntu uwasangilishiwa mu bubi. Pamo ngo mucemi munono uwafuuka, eluda akaba uwa kukoselesha kabili uwa kukuulilila mu milandile, te kutiinya. Mu kati ka kulanshanya, akesha ukupanga imibele umo Umwina Kristu uulekabila ukwaafwa akayumfwa bwino ukufika pantu engapesha ukulumbulula amatontonkanyo yakwe. Ukufika kuli ubo buyo, ipepo lya kwiswila ilya kuyumfwa kwa ku mutima likaba ilya kwaafwa kukalamba. Uulepokelela ukufunda kulepeelwa mu kufuuka akesula mu kwangufyanya umutima wakwe kuli kwene nga ca kuti naishiba ukuti, ukupala Yesu, impanda mano alefwaya ukucita ifintu fya kutemuma Lesa. Ipepo lya kusondwelela mu kupalako likebekesha pa muntu ukukabila kwa kubomfya ukufunda uko apeelwe mu nshila ya musango yo iya kutemwa, iyafuuka.

Pa numa ye pepo, peeleni ukutasha kwafumaluka. Kuti pambi kwaampana ku mibele ishaiwamina iya muntu, pamo nge cikuuku, ukushintililwapo nelyo umukoosha. Ukuloshako kuti pambi kwacitwa ku calembwa cakwe ica mulimo wa busumino kuli Yehova, nakalimo pa ciputulwa ca nshita ica myaka iingi. Muli iyi nshila, tulangisha ukuti tulasakamana kabili twalikwata umucinshi wapala uwa kwa Kristu ku muntu. Yesu atendeke ubukombe bwakwe ku cilonganino ca ku Tuatira mu kuba no kutasha, ukusoso kuti: “Naishibe milimo yobe, no kutemwa kobe ne citetekelo cobe no kupyunga kobe no kushipikisha kobe; naishibe milimo yobe ya kupelelekesha yafulo kucile ya kutendeka.” (Ukusokolola 2:19) Ayo mashiwi yaebekeshe ifilundwa fya cilonganino ukuti Yesu aali uwaibukila pa lwa mulimo ushaiwamina uo balecita. Nangu cingati icilonganino calikwete ifilubo fya ciko—ukusonga kwa kwa “Yesebele” kwalesuminishiwa—calebomba bwino mu mbali shimbi, kabili Yesu alefwaya abo bamunyina na bankashi ukwishiba ukuti imibombele yabo iyapimpa tayacitilwe fye ukwabula ukumonwa. (Ukusokolola 2:20) Mu nshila yapalako baeluda balingile ukupeela ukutasha apo kulingile.

Mwibomba no bubi mu kukosesha ukucila fintu imibele ilefwaya. Baeluda bafwile ukucingilila umukuni wa kwa Lesa no kusungilila ukuteyanya kwakwe ukwa busaka. Lelo ukutena kumo ukwa ku mupashi ukufwaya ukufunda kwakosa kuti kwabombwapo mu kushilimuka kwa kwa eluda umo nelyo babili ukwabula ukulubulula kwa bupingushi. Mu milandu iingi, ubunake bwa buntunse e buba pa ntulo ya bubi bwa Mwina Kristu mu cifulo ca bubifi bwa ku mumbo. Baeluda balingile ukusunga umukuni mu mutembo no kwibukishe ci: “Ubupingushi tabuli na luse ku ushabelele uluse: uluse lwanga pa bupingushi.” (Yakobo 2:13; Imilimo 20:28-30) Mu cifulo ca kukusha imilandu, lyene, baeluda balingile ukubomba na basumina banabo babipilwa mu nshila yafuuka, ukupala Lesa wesu uwa cililishi kabili uwa nkumbu, Yehova.—Abena Efese 4:32.

Langeni ukumfwikisha kwa fya kusangwilako ifyo pambi ifyatungulwile ku bubi. Baeluda balekabila ukukutika mu kusakamanishisha ilyo uwasumina munabo alelondolola ifili mu mutima wakwe. Apantu ‘Lesa tasuula umutima walopota uwafunshika,’ nabo bene tabalingile ukusuula. (Ilumbo 51:17) Nakalimo ukubulisha kwa kutungilila kwa mu nkuntu ukwa munankwe wa mu cupo e ntulo ya mpika. Ukupopomenwa kwa muntontonkanya kwabipisha kabili ukwatwalilila kuti pambi e kwapwishishe ubukose bwa mu nkuntu ubwa muntu ubwaba lyonse ubwashangila nelyo pambi e kwacilengele ukuba icayafya mu kucishamo ukucita ukupingulapo kwa mano. Baeluda bakwata ukutemwa bakalanguluka ifya kusangwilako fya musango yo, pantu nangu ca kuti Paulo akonkomeshe bamunyina ‘ukufunda abanaŋani,’ na kabili acincishe ukuti: “Kosheni abatompoke mitima, koselesheni abanaka, tekanyeni kuli bonse.” (1 Abena Tesalonika 5:14) Ilintu baeluda tabalingile ukunasha amaka ya fipimo fya kwa Lesa ifyalungama, balingile ukulanguluka ifya kusangwilako fingalenga, kwati fye fintu Lesa acita.—Ilumbo 103:10-14; 130:3.

Sengaukeni ukutentula umucinshi wa pa lwakwe uwa Mwina Kristu munenu. Tatufwaya ukupusula munyina nelyo nkashi uuli onse umucinshi nelyo ukupeela imimwene ya kuti wa fye. Ukucila, ukwebekesha kwa kuti twalicetekela mu mibele ya Bwina Kristu iya uyo muntu no kutemwa kwa kuli Lesa fikabomba nge ca kukoselesha ku kulungika icilubo. Mu kupalako, abena Korinti balikoseleshiwe ukuba bakapekape lintu Paulo abebele ukuti aleitakisha kuli bambi pa lwa “kuipekanya” (NW) kwabo no “kupimpa” muli uku kuloshako—2 Abena Korinti 9:1-3.

Langeni ukuti impika kuti yacimfiwa ukupitila mu kucetekela muli Yehova. Ee, mu mukoosha esheni ukwafwilisha umuntu ukumona ukuti ukucetekela muli Lesa no kubomfya ukufunda kwa Cebo Cakwe kukaafwa ukuletako ukupuupuutuka kukabilwa. Ukufika kuli iyo mpela, ukulandapo kwesu kufwile ukushimpwa pa Malembo na pa mpapulo shashimpwa pali Baibolo. Ubuyo bwesu bwa minkubili: (1) ukwaafwa uulekabila ukwaafwa ukumona no kumfwikisha imimwene ya kwa Yehova na (2) ukulanga uyo muntu ifyo ku cipimo cimo asuulile nelyo afililwe ukukonka ifi ifya kutungulula fya bulesa.

Kumbinkanyeni ukufunda kwa mu Malembo ne fipusho fya cikuuku lelo ifya kulungatika. Ici kuti caba ica kufumamo cimo nga nshi mu kufika pa mutima. Ukupitila muli kasesema wakwe Malaki, Yehova abomfeshe ifipusho ku kulenga abantu Bakwe ukumfwa ifyo bapumbwike. “Bushe umuntunse kuti afinsha Lesa?” e fintu aipwishe, ukulundapo ukuti: “Lelo imwe mulefinsha ine.” (Malaki 3:8) Ukufilwa kwa kwa Israele ukusangula ica pe kumi ca fisabo fyabo nga fintu cafwaikwe kwi Funde lya kwa Mose kwalingene no kufinsha Yehova. Pa kulungika iyi mibele, abena Israele bakabile ukufikilisha ukukakililwako kwabo ukulola ku kupepa kwasanguluka mu kuba ne citetekelo ca kuti Lesa aali no kubapaala mu kupaka. Ukupitila mu fipusho fya kubimbule tontonkanyo kabili ifya kulangulukilako, baeluda nabo bene kuti baebekesha ukuti ukucita icintu calungama ilelo kusanshamo ukucetekela Shifwe wa ku mulu no kumumfwila. (Malaki 3:10) Ukufisha ilyo itontonkanyo ku mutima kukasangwilako apakalamba mu kwaafwa munyinefwe ‘ukutambalike nshila sha kwendamo amakasa yakwe.’—AbaHebere 12:13.

Komaileni pa bunonshi bwa kupokelela ukufunda. Ukufunda kufumamo cimo kusanshamo fyonse fibili ukukonkomesha pa lwa fya kufumamo fya kusupila inshila yalubana ne fya kucinkulako fya bunonshi ubusangwa ukufuma ku kulungika imilandu. Pa numa ya kusoka kwalingana ne nshita, Yesu aebekeshe abo aba mu cilonganino cabula ukwangwako lwa ku mupashi mu Laodikea ukuti nga ca kuti balilapile ku nshila yabo iya kale no kuba abasambi bapimpa, baali no kuipakisha amashuko yapulamo, ukusanshako icilolelo ca kuteka na wene mu myulu.—Ukusokolola 3:14-21.

Langeni ubuseko muli nampo nga ukufunda kulekonkwa. Kwati fye fintu dokota musuma abebeta libili libili ku kumona nga ca kuti ifupa alundenye licili ilyaikashiwa bwino, e fyo na baeluda balingile ukwesha ukupima nampo nga ukufunda kwa mu Malembo kulebomfiwa. Kuti pambi baipusha abene ukuti: Bushe ukwaafwa kwalundwapo kulekabilwa? Bushe ukufunda kulingile ukubwekeshiwapo, nakalimo mu nshila imbi? Yesu aali no kufunda abasambi bakwe mu kubwekeshiwabwekeshiwapo pa kukabila kwa kuicefya. Pa ciputulwa ca nshita icikalamba, mu kutekanya afwaile ukuteulula ukutontonkanya kwabo ukupitila mu kufunda, ifilangililo, na masambililo ya fya kumona. (Mateo 20:20-28; Marko 9:33-37; Luka 22:24-27; Yohane 13:5-17) Mu kulinganishiwako, baeluda kuti baafwa ukushininkisha ukupuupuutuka kwa mupwilapo ukwa kwa munyina nelyo nkashi pa kutantika ukulanshanya kwa mu Malembo ukwa kukonkapo ukwapekanishiwa ku kutwala pa ntanshi ukulunduluka kwa uyo muntu ku butuntulu bwakumanina ubwa ku mupashi.

Peeleni ukutasha pa kuwamyako ukuli konse ukwacitwa. Nga ca kuti uusangilishiwe mu bubi mu kufumaluka aletukuta ukubomfya ukufunda kwa mu Malembo, mutasheni mu kukaba. Ici cikakosha ukufunda kwa kutendekelapo kabili mu kupalako cikakoselesha ukuwamyako kwalundwapo. Muli kalata ya kwa Paulo iya kubalilapo ku bena Korinti, alikakililweko ukubapeela ukufunda kwashangila pa milandu yafulilako. Mu kwangufyanya pa numa lintu Tito aishibishe umutumwa pa lwa kwankulako kwawamisha kuli kalata yakwe, Paulo alilembele ku kubatasha. “Ndesekelela nomba,” e fyo asosele, “te ico mwalengelwe ubulanda, lelo ico mwalengelwe ubulanda ubutwala ku kulapila. Pantu mwalengelwe ubulanda umwalolo kufwaya kwa kwa Lesa.”—2 Abena Korinti 7:9.

Ica Kulengo Kusekelela

Ee, Paulo alisekelele lintu aumfwile ukuti ukufunda kwakwe kwalyafwile abena Korinti. Mu nshila imo ine, baeluda ba kasuba ka lelo balakwata ubuseko bukalamba lintu kapepa munabo apuupuutuka ukufuma mu bubi pa mulandu wa kwankulako bwino ku kwafwilisha kwabo ukwabamo ukutemwa. Mu cine cine kuti bakwato buseko mu kwaafwa Umwina Kristu wabipilwa ukunukula amankumba ya myunga aya lubembu ukufuma mu mutima wakwe pa kuti ifisabo fya bukapepa fingatemfuma mulya mu kupaka.

Nga ca kuti baeluda batunguluka mu kupuupuutula umuntu uusangilishiwe mu bubi, wene kuti pambi ayalulwa ukufuma mu nshila iyo iingaba iya kayofi umupwilapo lwa ku mupashi. (Linganyeniko Yakobo 5:19, 20.) Pa kwafwilisha kwa musango yo, uulepokelela ukwaafwa alingile ukulumbulula ukutasha kuli Yehova Lesa. Amashiwi ya kutasha kwa cine ku kwaafwa kwabamo kutemwa, icililishi, no kumfwikisha ukwa baeluda nayo yene kuti yaba ayalinga. Kabili lintu ukupuupuutuka kwa ku mupashi kwapwishishiwa, abo bonse abakuminweko kuti basekelela pa kuti ukupuupuutula nakuletwako mu mupashi wa bufuuke.