December

Ovbi Ẹtiopia ne ọka iwinna na, gele gbegba nọ gha dinmwiamẹ ra? Muẹn roro: Te Ovbi Ẹtiopia na “yo e Jerusalẹm ya ga Osanobua.” (Iwinna 8:27) Ọna rhie ma wẹẹ, agharhemiẹn wẹẹ, okpia na i re Ovbi e Ju, ugamwẹ Ivbi e Ju ẹre ọ ghaa ye. Ẹi mwẹ okpia na ma he ruẹ emwi nibun vbekpa e Jehova vbe abọ ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn Na Ya Urhuẹvbo Hibru Gbẹn. Ọrheyerriọ, te ọ ye gha hoo nọ rẹn e Jehova sayọ. Vbe ẹghẹ ne Filip ya miẹn okpia na vbe odẹ, Te ọ ghaa tie ẹmwẹ akhasẹ ọghe Aizaia. (Iwinna 8:28) Te ọ wa gha hoo ne irẹn rẹn emwi sayọ. Ọ keghi ke Ẹtiopia gha rrie Jerusalẹm nọ ya ga e Jehova vbe ọgua Osa nọ rre evba. Ovbi Ẹtiopia na wa ruẹ emwi ne kpataki nibun vbe obọ e Filip, e Filip keghi gi ẹre rẹn wẹẹ, e Jesu ọre Mẹzaia. (Iwinna 8:​34, 35) Ọ ma ru vberriọ. Rhunmwuda ne ahoẹmwọmwa nọ mwẹ ne Jehova vbe Jesu na gha wegbe yọ, ọ na ghi wẹẹ irẹn gha dinmwiamẹ zẹvbe ọrhuanegbe ọghe Jesu. E Filip ghi bẹghe ẹre wẹẹ, ọ gele wa mu egbe, ọ na ghi dinmwi ẹnrẹn ye amẹ. w23.03 8-9 ¶3-6

Ọmwa nọ ta ohoghe i khian sẹtin ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. (Itan 6:​16, 17) Vbe agbọn ne ima sẹ fi na, emwa nibun ghee ẹre wẹẹ, ọ ma de emwi nọ rhiae na gha ta ohoghe. Sokpan vbene ohoghe sọnnọ e Jehova, erriọ vbe khẹke nọ gha sọnnọ ima. (Psm 15:​1, 2) Ẹmwata nọ wẹẹ, ọ ma khẹke ne ima gha ta ohoghe, sokpan ọ ma vbe khẹke ne ima gha mu iyeke ẹmwẹ ma emwa, rhunmwuda ima hoo ne ima mu iran rẹrẹ. Ọ ma vbe khẹke ne ima gha ta emwa ọtakhọ. (Itan 25:23; 2 Tẹs 3:11) Uwẹ vbe emwa ghaa guan, u na bẹghe ẹre wẹẹ, te iran khian ghi suẹn gha ta emwa ọtakhọ, hia ne u fi ẹmwẹ ne uwa ta nii werriẹ. Ẹmwẹ dan vbe ẹmwẹ ekpọ, ẹre ọ ke unu emwa nibun ladian, vbe agbọn dan ne ima ye na. Nọnaghiyerriọ, ọ khẹke ne ima hia, ne ẹmwẹ nọ ke ima unu ladian gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. Ọ gha fiangbe ima, deghẹ ima na gha hia, ne ima gha ta ẹmwẹ nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn ọnrẹn, vbe ima ghaa rre ikporhu, iko, kevbe vbe ima ghaa gu emwa ọvbehe guan. A gha ghi guọghọ agbọn Esu na nẹ, ẹi khian ghi gha lọghọ, ne ima gha ya ẹmwẹ ne unu ọghe ima rhie urhomwẹ ne Jehova.—Jud 15. w22.04 9 ¶18-20

Ma ghaa muẹn roro vbene Jehova vbe Jesu hoẹmwẹ ima hẹ, ma ghi vbe do hoẹmwẹ iran. (1 Jọn 4:10) Ahoẹmwọmwa na ghi kakabọ do wegbe vbe ima gha rẹn wẹẹ, te Jesu wu ne dọmwadẹ ima. Ukọ e Pọl wa vbe rẹn wẹẹ, e Jesu wu ne irẹn. Vbe elẹta nọ gbẹn gie etẹn ni rre Galatia, ọ keghi rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn wa gbọyẹmwẹ ye emwi ne Jesu ru. Ọ khare wẹẹ: “Ovbi Osanobua . . . hoẹmwẹ mwẹ, ọ na vbe rhie ẹdagbọn rẹn mẹ.” (Gal 2:20) Rhunmwuda ne Jesu na wu ne ima, ẹre ọ si ẹre ne Jehova na sẹtin si ima kẹ egbe, ne ima gu ẹre ru ọse. (Jọn 6:44) Ẹi ya ruẹ ghọghọ ne u na rẹn wẹẹ, ọ mwẹ emwi nọ maan ne Jehova bẹghe vbe egbuẹ, ọ na vbe ya Ovbi ẹre nọ ghaan zọ ese nuẹn, ne u mieke na sẹtin gha re ọsiọre? Ẹi mwẹ ena ma ya ahoẹmwọmwa ne u mwẹ ne Jehova vbe Jesu wegbe sayọ? Ọ khẹke ne ima nọ egbe ima wẹẹ, ‘De emwi nọ khẹke ne I ru rhunmwuda ahoẹmwọmwa ne I mwẹ ne iran?’ Ahoẹmwọmwa ne Jehova vbe Jesu mwẹ ne ima, gua ima kpa ya hoẹmwẹ emwa ọvbehe.—2 Kọr 5:​14, 15; 6:​1, 2. w23.01 28 ¶6-7

E Baibol wa ru iyobọ ne ima ya gha ga e Jehova vbe uwu akugbe. Ọna ẹre Jehova wa gualọ zẹẹ. E Jehova loo emwa ya gbẹnnẹ ako nibun vbe Baibol vbe odẹ na miẹn wẹẹ, emwa ni mu egbe rriotọ ọkpa, ẹre ọ khian sẹtin rẹn otọ re. (Luk 10:21) Ai miẹn ehe ne emwa i na tie Baibol vbe agbọn na. Ọrheyerriọ, emwa ni mu egbe rriotọ, ẹre ọ khian sẹtin rẹn otọ ẹmwẹ ni rre Baibol, iran ẹre ọ khian vbe sẹtin rhie emwi ne iran ruẹ ye uyinmwẹ. (2 Kọr 3:​15, 16) Odẹ ọvbehe ye rrọọ ne Baibol ya ya ima rẹn wẹẹ, Osa nọ mwẹ ẹwaẹn ẹre Jehova khin. Gberra wẹẹ, e Jehova loo e Baibol ya ma ima hia emwi, ọ vbe loo ẹre ya ma edọmwadẹ ima emwi, ọ ghi vbe yae fu ima ẹko rre. Ma ghaa tie Baibol, ma keghi bẹghe ẹre wẹẹ, e Jehova wa mwẹ ẹmwẹ ima vbe orhiọn. (Aiz 30:21) U he ka tie ako rhọkpa vbe Baibol ẹdẹ, ọ na yevbe rhunmwuda rue ẹre a gu gbẹn ako nii ra? Te a gbẹn e Baibol nọ sẹtin gha ru iyobọ ne emwa hia. Sokpan, vbọ ghi zẹe na na miẹn wẹẹ, u gha tie ako eso vbe Baibol, ọ ghi yevbe na miẹn wẹẹ, rhunmwuda ruẹ ẹre a gu gbẹn ọnrẹn? Evbọzẹe ọre wẹẹ, ọmwa nọ ghi mwẹ ẹwaẹn sẹ vbe agbọn vbe ẹrinmwi, ẹre ọ yan ẹmwẹ nọ rre Baibol.—2Tim 3:​16, 17. w23.02 4-5 ¶8-10

Te ima ne Ivbiotu e Kristi ọghe ẹmwata wa hoẹmwẹ e Jehova ẹsẹse. Ma hoo ne ugamwẹ ne ima rhie nẹẹn, gha re nọ ghi maan sẹ. Sokpan ne ima mieke na sẹtin ru ọna, te ima gha fian okhuo ne egbe ima. Vbe igiemwi, ma sẹtin kha wẹẹ, ma hoo ne ima gha mwẹ avbe uyinmwẹ ni khẹke Ivbiotu e Kristi, ma hoo ne ima ruẹ emwi ne ima gha sẹtin loo vbe otu e Jehova, kevbe ne ima gha ru iyobọ ne etẹn sayọ. Vbọzẹ nọ na khẹke ne ima gha mwẹ alaghodaro vbe ugamwẹ e Jehova? Emwi nọ wa mobọ zẹe ọre wẹẹ, ma hoo ne ima ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. Emwi ughughan ẹre Jehova ya we ima, ma ghaa loo ẹre ẹse vbe ugamwẹ ọghẹe, ẹko keghi rhiẹnrhiẹn ọnrẹn. Deba ọni, ma vbe hoo ne ima gha mwẹ alaghodaro vbe ugamwẹ e Jehova, ne ima mieke na sẹtin gha ru iyobọ ne etẹn ima. (1 Tẹs 4:​9, 10) Ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ọ kpẹẹ re ne ima ke ga e Jehova, ma hia gha ye sẹtin gha mwẹ alaghodaro vbe ugamwẹ ọghẹe. w22.04 22 ¶1-2

Zẹvbe ne ima ruẹ ọre vbe ako iruẹmwi nọ lae, arriọba agbọn na gha rherhe werriẹ aro nọ khọọ dae Babilọn Nọkhua, nọ mudia ye ihe ugamwẹ ohoghe hia fẹẹrẹ. Ẹghẹ ne ọna khian ya sunu ẹre orueghe nọkhua khian ya suẹn. Sokpan ọna gha ya emwa nibun do suẹn gha ga e Jehova vbe ẹghẹ nii ra? Ẹo. Ebe Arhie Maan uhunmwu ẹnrẹn 6, gi ima rẹn wẹẹ, ne emwa nẹi ga e Jehova gha te ya lẹ bu e Jehova vbe ẹghẹ nọ wegbe na, iran ghi ya lẹ gbinna arriọba emwa nagbọn kevbe otu okpe ẹki okpe ere, ne ebe Arhie Maan ya gie oke. Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, iran i khian ye Arriọba Osanobua ike, ọni rhie ma wẹẹ eghian ọghe Osanobua ẹre iran khin. (Luk 11:23; Arhie 6:​15-17) Vbene ẹmwata, te eguọmwadia e Jehova khian wa lughaẹn ne emwa nẹi gae, vbe ẹghẹ orueghe nọkhua. Iran ọkpa ẹre ọ khian ye gha ga e Jehova vbe ẹghẹ nii. Emwi ọkpa i khian vbe ya iran ya egbe bae “aranmwẹ oha nii.”—Arhie 13:​14-17. w22.05 16-17 ¶8-9

Ẹi re iyẹn nọ maan ọkpa ẹre eguọmwadia Osanobua khian ya wewe. (Mat 24:14) Ọ vbe khẹke ne iran gha ye ẹre ike ighẹ iwinna ọghe avbe odibosa, ne ebe Arhie Maan uhunmwu ẹnrẹn 8 ya sẹ 10 guan kaẹn. Emwi nọ khian rruan emwa ni ma ye Arriọba Osanobua ike ẹre avbe odibosa na ya wewe. Rhunmwuda ọni, ẹi ghi re eban Avbe Osẹe Jehova ke yae wewe, emwi nọ khian rruan emwa ni ye Setan ike, iyẹn na ẹre Baibol ya gie esia kevbe erhẹn. (Arhie 8:​7, 13) Ọ khẹke ne ima gi emwa rẹn wẹẹ ufomwẹ sotọ fo nẹ, ne iran mieke na fi werriẹ, ẹghẹ nii iran ghi miẹn uhunmwu vbe ẹdẹ ne Jehova gha rhie izohu ọghẹe ma. (Zẹf 2:​2, 3) Sokpan, ọna i re iyẹn ne emwa hoo ne iran ya ehọ họn. Ọ khẹke ne ima gha mwẹ udinmwẹ, ne ima mieke na sẹtin ya iyẹn vbenian wewe. Ẹghẹ orueghe nọkhua, ọre ẹghẹ nokiekie ne ima khian ya ya iyẹn vbenian wewe, te ọ khian wa ya egbe kan emwa nibun.—Arhie 16:21. w22.05 7 ¶18-19

Gia guan kaẹn ọdọ vbe amwẹ ni gha rherhe khian evbibiẹ emọ. Avbe ako e Baibol ne iran ka rẹn, ni guan kaẹn vbene a ya koko emọ hẹ, ghi do kakabọ gha yẹẹ iran, rhunmwuda, te iran ghi vbe mwẹ emọ ne iran koko. Emọ na koko i re iwinna nekherhe! Vbene ẹmwata, emwi gha fi werriẹ vbe ẹdagbọn ima, ako Evbagbẹn Nọhuanrẹn eso ne ima ka rẹn, ghi do kakabọ gha yẹẹ ima. Ọna ẹre ọ zẹẹ ne ima ne eguọmwadia e Jehova na tie Baibol, ma ghi vbe ru erria yan rẹn. Erriọ e Jehova wẹẹ ne avbe Ọba Izrẹl gha ru ẹre, vbe ẹdagbọn iran hia. (Diut 17:19) Evbibiẹ emọ, uyi nọkhua ẹre Jehova mu ye uwa egbe, nọ na wẹẹ ne uwa gha maa ivbi uwa emwi vbekpa irẹn. Sokpan, ẹi re te uwa khian wa gha maa ivbi uwa emwi kẹkan vbekpa Osanobua. Te uwa gha ru iyobọ ne iran, ne iran do ya ekhọe hia hoẹmwẹ Osanobua. w22.05 26 ¶2-3

Ma gha gbe I ma rẹn ye orukhọ ne ima ru, ọ ma wa fo ye evba, ọ khẹke ne ima mu egbe ne ima ya zẹ emwi ru. Emwi ọvbehe ne Jehova vbe ghee vbene ọ te yabọ ọmwa, ọre deghẹ ọmwa nii kie werriegbe vbe orukhọ nọ ru. Ọni nọ wẹẹ, ọmwa nii ghi sẹ emwi dan nọ te ru rae, ọ ghi do gha ru emwi nọ yẹẹ e Jehova. (Aizaia 55:7) Te ọmwa vbenian khian fi ekhọe ẹre werriẹ, nọ mieke na do gha ghee emwi vbene Jehova ghee emwi. (Rom 12:2; Ẹfis 4:23) Ọ ghi hia nọ ban uyinmwẹ dan nọ te gua ẹre obọ ro, ọ ghi vbe fi iziro ọghẹe werriẹ. (Kọl 3:​7-9) Vbene ẹmwata, deghẹ ima hoo ne Jehova yabọ ima kevbe nọ vbe miẹn ima fan vbe obọ ẹtin orukhọ, ọ khẹke ne ima mu ẹtin yan izọese ọghe Jesu. Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ ima ẹre Jesu do wu na, e Jehova gha yabọ ima deghẹ ọ na bẹghe ẹre wẹẹ, ma hia vbene ẹtin ima sẹ, ne ima ya fi uyinmwẹ ima werriẹ.—1 Jọn 1:7. w22.06 6 ¶16-17

Ẹi re eban emwa nagbọn ke suẹn gha ru egbe khọọ. (Asan 8:9) Vbe igiemwi, emwa ni rre asẹ keghi loo asẹ ne iran mwẹ ghee ihan, avbe izigan keghi yin uyinmwẹ atosi, emwa eso vbe rre owebe, ni vbe ya obọ yẹnyẹn ihua iran mu otọ, iran ghi vbe gha rhovbiẹ iran, emwa eso vbe ya obọ dan mu emwa iran vbe uwu ẹgbẹe. Ẹi khabe ne emwa na mu ohan egbe! Sokpan, ma ghaa mu ohan emwa nagbọn, e Setan sẹtin la evba la ima egbe. Odẹ vbo? E Setan hoo ne ima gha mu ohan emwa nagbọn sẹrriọ wẹẹ, ima i ghi họn ẹmwẹ ne Jehova, ma ghi vbe dobọ ikporhu yi. E Setan vbe loo avbe arriọba ya kpokpo ima, iran ghi vbe mu awua ye iwinna ima. (Luk 21:12) Vbe agbọn Esu ne ima ye na, emwa nibun keghi vbe na iyẹn ohoghe vbekpa Avbe Osẹe Jehova. Emwa nibun ni ya iyẹn ohoghe na yi, sẹtin gha ya ima gbogiẹ, iran sẹtin kue gha gu ima khọn. (Mat 10:36) Emwi ne Esu ru na i zẹdẹ kpa ima odin hiehie, rhunmwuda, ọ ka ru ẹre nẹ vbe ẹghẹ ọghe avbe ukọ ọghe Jesu.—Iwinna 5:​27, 28, 40. w22.06 16 ¶10-11

De emwa ni khian gha rre usun “emwa nibun” na khian ru iyobọ na ya do khian emwa ni gbae? Usun iran ọre emwa na khian huẹn kpaegbe, emwa ni khian miẹn uhunmwu vbe okuo Amagẹdọn kevbe emọ na khian biẹ vbe agbọn ọgbọn. Ukpo 1,000 ne Jesu khian ya kha gha ghi fo nẹ, emwa hia ni rre uhunmwu otagbọn na ghi do gha re emwa ni gbae. Ọ khẹke ne ima yerre wẹẹ, ọmwa gbae ma rhie ma wẹẹ, ọ gha miẹn arrọọ ọghe etẹbitẹ. Gia guan kaẹn Adam vbe Ivi. Emwa ni gbae ẹre iran ghaa khin, ọrheyerriọ, ne iran mieke na gha rrọọ vbe etẹbitẹ, te iran gha họn ẹmwẹ ne Osanobua. Sokpan iran ma ru vberriọ. (Rom 5:12) Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, emwa hia gha khian emwi ni gbae vbe ufomwẹ ukpo 1,000, iran hia ẹre ọ khian họn ẹmwẹ ne Jehova vbe etẹbitẹ ra? Ra eso gha ya egbe taa Adam vbe Ivi; ni ghaa re emwa ni gbae sokpan iran na ye sọtẹ daa Osanobua? Ọ khẹke na rhie ewanniẹn ye inọta na. w22.09 22-23 ¶12-14

U gha bẹghe ọlọghọmwa nọ gba erhan gba irri, ọ ya ruẹ roro ẹre wẹẹ, emwi i khian dunna vbe odaro ra? Vbe igiemwi, ẹgbẹe i ghi hoẹmwẹ egbe, vbe nọ te khẹke nọ gha ye. Te emwa nibun ghi rẹn ọghe enegbe iran ọkpa, erriọ iran vbe ya gbinna igbinna igbinna. Emwa nibun i ghi ya emwi ne avbe arriọba ta yi. Sokpan avbe emwi na hia ni sunu, gha sẹtin ya ruẹ gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, emwi hia gha maan vbe odaro. Vbe ima gu kha vberriọ? Rhunmwuda, erriọ e Baibol wẹẹ emwa khian ya gha yin vbe “ẹdẹ okiekie.” (2Tim 3:​1-5) Emwa nibun wa rẹn wẹẹ, avbe ẹmwẹ akhasẹ na, suẹn gha sẹ nẹ vbe ẹghẹ ne ima ye na. Ena rhie ẹre ma wẹẹ, e Jesu Kristi suẹn gha kha nẹ zẹvbe Ọba ọghe Arriọba Osanobua. Sokpan ẹi re ẹmwẹ akhasẹ na ọkpa, ẹre ọ guan kaẹn Arriọba Osanobua. Zẹvbe ne tailor se ukpọn nọ giagia kugbe, ọ ghi do khian ukpọn ne mose mose, ma gha vbe ku avbe ẹmwẹ akhasẹ na kugbe, ọ gha ya ima rẹn eke ne ima he sẹ vbe emwamwa ọghe Jehova. w22.07 2 ¶1-2

Vbe uwu ẹghẹ e COVID-19 na, otu keghi rhie adia ne ima, ọghe vbene ima khian ya gha do iko kevbe vbene ima khian ya gha kporhu hẹ. Ọ ma zẹdẹ kpẹẹ vbe otọ, a ke ru emwamwa ọghe vbene ima khian ya gha ya intanẹt do iko, asikoko nekherhe kevbe asikoko nọkhua. Efoni kevbe elẹta na gbẹn gie emwa, ẹre ima ghi mobọ loo ya kporhu nian. E Jehova wa gele fiangbe ẹrhiọn ne ima loo. Abotu nibun gi ima rẹn wẹẹ, te etẹn ni ghi ya iyẹn wewe ghi wa muan yọ. Iwinna ikporhu ọghe etẹn nibun wa biẹ ọmọ esi vbe ẹghẹ nii. Rhunmwuda adia ne otu rhie ne ima, emwa eso sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, otu mu emwi gogogo gbe. Sokpan aro ima da ẹre nẹ wẹẹ, ẹwaẹn wa gele rre avbe adia na. Ma ghaa muẹn roro odẹ ne Jesu ya gbaroghe emwa rẹn, ọ gha ya ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ọ gha khọnrẹn ne emwi wegbe vbe odaro, e Jehova vbe Jesu i khian sẹ ima rae.—Hibru 13:​5, 6. w22.07 13 ¶15-16

Vbọ gberra ne ima gha rhie urhomwẹ ne Jehova, ọ vbe khẹke ne ima gha kpọnmwẹ ọnrẹn ye emwi hia nọ ru ne ima. Vbe igiemwi, ma sẹtin kpọnmwẹ ọnrẹn ye obobo ughughan ne mose mose nọ yi, avbe evbare ughughan ni rhiẹnrhiẹn kevbe ọse ni maan nọ ya ru ima ẹse. E Jehova hoẹmwẹ ima, ọ hoo ne ima gha ghọghọ, ẹre ọ si ẹre nọ na ru ena hia ne ima. (Psm 104:​12-15, 24) Nọ ghi wa ru ekpataki sẹ, ọre ne ima gha kpọnmwẹ e Jehova ye emwi ughughan nọ kpemehe ẹre nọ ya amuẹtinyan ọghe ima wegbe, kevbe emwi ne ima ya aro yi nọ khian sunu vbe odaro. Ma sẹtin wa mianmian ya kpọnmwẹ e Jehova ye emwi hia nọ ru ne ima. Sokpan vbọ khian ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ mianmian? Ma sẹtin gbẹnnẹ ọnrẹn yotọ emwi eso ne ima he nọ e Jehova vbe erhunmwu, ke ẹghẹ ya fi ẹghẹ, ma ghi ya ghee ẹre, ne ima mieke na rẹn ne Jehova he ru ne ima vbọ, ẹghẹ nii, ma ghi kpọnmwẹ ọnrẹn ye emwi nọ ru ne ima.—Kọl 3:15. w22.07 22 ¶8-9

Ma rẹnrẹn wẹẹ na gha tie Baibol ma wa sẹ. Ne ima mieke na miẹn ere vbọ, te ọ khẹke ne ima gha rhie emwi ne ima ruẹ ye uyinmwẹ. Ọna ẹre ọ khian ya ima gha mwẹ oghọghọ nọ sotọ ẹko. (Jems 1:25) Vbe ima khian ya rẹn deghẹ ima gele rhie emwi ne ima ruẹ ye uyinmwẹ? Ọtẹn nokpia ọkpa khare wẹẹ, te ọ khẹke ne ima gha ghee egbe ima ghee, ne ima mieke na rẹn eke ne ima na hia kevbe eke nọ khẹke ne ima winna yan. Ukọ e Pọl khare wẹẹ: “Uwa gi ima rhie owẹ lele ukpowẹ ne ima la dee sin do sẹ banban na.” (Fil 3:16) Muẹn roro afiangbe nibun ne ima khian miẹn deghẹ ima na gha hia vbe odẹ ke odẹ ne ima “ye gha lele odẹ ẹmwata khian”! Usun afiangbe ne ima khian miẹn ọre wẹẹ, agbọn ghi do maan ima, emwi ne ima ru ghi vbe gha ya e Jehova kevbe etẹn ne ima gba ga ghọghọ. (Itan 27:11; 3 Jọn 4) Vbene ẹmwata, emwi ne ima he ruẹ wa sẹ nọ gha ya odẹ ẹmwata na gha yẹẹ ima kevbe nọ gha ya ima gha ya emwi ne ima ruẹ ru emwi vbe ẹdagbọn ima. w22.08 18-19 ¶16-18

De vbene ediọn khian ya rhie ẹre ma wẹẹ iran hoẹmwẹ e Jehova vbe Jesu? Odẹ ọkpa ne kpataki ọre, ne iran gha gbaroghe avbe ohuan ọghe Jesu. (1 Pit 5:​1, 2) Ọna ọre emwi ne Jesu tama ukọ e Pita. Igba eha ẹre Pita siẹn e Jesu. Ke ẹghẹ nii kpa, a sẹtin miẹn wẹẹ, te Pita wa gha gualọ ẹkpotọ nọ khian ya rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn hoẹmwẹ e Jesu. Vbe Jesu ghi rhiọ kpaegbe nẹ, ọ keghi nọ e Pita wẹẹ: ‘Saimọn ne ovbi e Jọn, uwẹ hoẹmwẹ mwẹ ra?’ Ma rẹnrẹn wẹẹ, vbe ẹghẹ na, e Pita mu egbe nọ khian ya ru emwi ke emwi nọ ya rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn hoẹmwẹ e Jesu. E Jesu keghi tama e Pita wẹẹ: “Gha gbaroghe avbe ohuan mwẹ ne giẹrẹ.” (Jọn 21:​15-17) Te Pita wa gele ya ẹdagbọn ọnrẹn hia gbaroghe avbe ohuan ọghe Jesu, nọ rhie ẹre ma wẹẹ, ọ hoẹmwẹ e Jesu. Ediọn, vbe uwa khian ya rhie ẹre ma wẹẹ, ẹmwẹ ne Jesu tama e Pita ru ekpataki ne uwa? Uwa gha sẹtin rhie ẹre ma wẹẹ, uwa hoẹmwẹ e Jehova vbe Jesu, deghẹ uwa na gha rhie igiọdu ne etẹn ni rre uwu iko vbe ẹghẹ hia, kevbe deghẹ uwa na gha hia ne uwa ru iyobọ ne etẹn nẹi ghi zọghae, ya werriegbe rhiegba ye ugamwẹ e Jehova.—Ẹzik 34:​11, 12. w23.01 29 ¶10-11

Ghẹ gha roro ẹre wẹẹ, ọmwa rhọkpa i khian sẹtin rẹn otọ ọlọghọmwa ne u ye. Ma ghaa mwẹ iziro vbenian, ma sẹtin do gha roro ẹre wẹẹ, ọghe ima fo nẹ, kevbe wẹẹ, ma i khian sẹtin gbe ukhu iziro dan rua. E Baibol gi ima rẹn wẹẹ: Sokpan vbe uwu edanmwẹ nii, ọ gha vbe kie odẹ ne uwa, ne uwa mieke na sẹtin zin egbe ẹre.” Nọnaghiyerriọ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, iziro dan mobọ kpokpo ima vbe orhiọn, ma gha ye sẹtin gbe ukhu ẹre rua. E Jehova gha ru iyobọ ne ima, ne iziro dan nii ghẹ ya ya ima ru emwi nọ ma khẹke. Ọ khẹke ne ima kọe ye orhiọn wẹẹ, emwa orukhọ ẹre ima khin, nọnaghiyerriọ, ma i khian sẹtin ru ẹre ne iziro dan ghẹ zẹdẹ la ima ekhọe. Vbọrhirhighayehẹ, iziro dan gha la ima ekhọe, ọ khẹke ne ima biabia ẹre rua vbobọvbobọ, zẹvbe ne Josẹf ru ẹre, nọ na lẹẹ sẹ amwẹ Pọtifa rae. (Gẹn 39:12) Ghẹ kie ẹkpotọ ne iziro dan hiehie! w23.01 12-13 ¶16-17

Osa nọ bu ohiẹn ata ẹre Jehova khin. (Diut 32:4) Ọmwa nọ bu ohiẹn ata i gbe ewanmwẹ ghee obọ ọkpa. Erriọ e Jehova wa ye zẹẹ. (Iwinna 10:​34, 35) Urhuẹvbo na ya gbẹn e Baibol gele so igiẹ yọ wẹẹ, e Jehova i gbe ewanmwẹ ghee obọ ọkpa. E Jehova keghi tae yotọ wẹẹ, vbe ẹdẹ okiekie, “irẹnmwi ẹmwata” ni rre Baibol “ghi do vẹwae,” emwa nibun ghi vbe rẹn otọ ọre. (Dan 12:4) Emwi ọkpa nọ he ru iyobọ ne emwa ya do gha mwẹ irẹnmwi ẹmwata na, ọre rhunmwuda na na zedu e Baibol kevbe avbe ebe ni rhan otọ e Baibol, na na print ẹre kevbe na na vbe ghae ẹre ne emwa. Ọ gberra urhuẹvbo 240 ne otu e Jehova he zedu e Baibol ra abọ eso vbọ ghee, ọghe ọhẹ ẹre iran vbe ya rhie ẹre ne emwa. Ọna ẹre ọ ghi zẹe ighẹ emwa nibun do rẹn vbekpa “iyẹn nọ maan ọghe Arriọba,” a te miẹn wẹẹ, agbọn na sẹ ufomwẹ. (Mat 24:14) Osa nọ bu ohiẹn ata ẹre Jehova khin, rhunmwuda ọni, ọ hoo ne emwa hia gha tie Baibol ne iran mieke na do rẹn aro ọmwa ne irẹn khin. Ahoẹmwọmwa nọ mwẹ ne ima ẹre ọ si ẹre nọ na kie ẹkpotọ na ne ima. w23.02 5 ¶11-12

Emwi esi na ru yẹẹ ruẹ ra? Ẹi mwẹ ọ ma gha yẹẹ ruẹ. Sokpan emwa orukhọ ẹre ima hia khin, deghẹ ima ma begbe, a sẹtin do miẹn wẹẹ, aro ne ivbi agbọn ya ghee emwi, ẹre ima khian ghi vbe do ya gha ghee emwi. (Aiz 5:20) A ghaa guan kaẹn ọmwa esi ra ọmwa nọ mudia ẹse vbe odaro e Jehova, emwi nọ mobọ la emwa ekhọe ọre ọmwa nọ tọn egbe mu, nọ mobọ bu ohiẹn emwa ọvbehe kevbe ọmwa nọ ru vbe na miẹn wẹẹ, irẹn maan sẹ emwa ọvbehe. Sokpan avbe uyinmwẹ na keghi sọnnọ e Jehova. Vbe ẹghẹ ne Jesu na gha rre agbọn na, ọ keghi gbe ikhaẹn ye uyinmwẹ ne avbe ọkaolotu ugamwẹ ghaa yin, rhunmwuda te iran ghaa ya ilele ọghe obọ iran ru emwi. (Asan 7:16; Luk 16:15) Ọmwa nọ ya ekhọe hia ru emwi esi, i roro ẹre wẹẹ, irẹn maan sẹ emwa ọvbehe. Ọ khẹke ne ima hia gha ru emwi esi. Sokpan vba ya iruemwiẹse kha? Evba yae kha, ọre ne ima gha ru emwi nọ gba vbe odaro e Jehova. Vbe Baibol, emwi na ya iruemwiẹse kha ọre, na gha ya ilele ọghe Jehova ru emwi; ilele ọghe Jehova ẹre ọ ghi maan sẹ. w22.08 27 ¶3-5

E Jesu gba ẹko erhuanegbe ẹre agharhemiẹn wẹẹ, ọ mwẹ ẹghẹ eso ne iran vbe ya ru abakuru. (Jọn 15: 16) Vbe ẹghẹ ne Jems kevbe Jọn na kha wẹẹ, ne Jesu mu iran ye ukpo ne kpataki vbe Arriọba Osanobua, e Jesu ma kha wẹẹ, rhunmwuda ere ne iran khian miẹn ẹre iran na ga e Jehova, ra nọ kha wẹẹ, iran i ghi re erhuanegbe irẹn. (Mak 10:​35-40) Vbe asọn ne ivbiyokuo e Rom mu e Jesu, erhuanegbe ẹre hia keghi lẹẹ sẹrae. (Mat 26:56) Ọrheyerriọ, e Jesu na ye gba ẹko iran. Ọ rẹnrẹn wẹẹ emwa orukhọ ẹre iran khin; sokpan, te ọ wa ye “hoẹmwẹ iran ya sẹ ufomwẹ.” (Jọn 13:1) E Jesu keghi waa erhuanegbe ẹre 11 iwinna ne kpataki vbe ọ ghi rhiọ kpaegbe nẹ, ọ na wẹẹ ne iran mu asanikaro vbe iwinna ikporhu kevbe ne iran gha gbaroghe ohuan ọghe irẹn, ne irẹn hoẹmwẹ ọnrẹn. (Mat 28:​19, 20; Jọn 21:​15-17) Gele gele, iran ma ya ekhue mu e Jesu. Te iran hia wa ya ẹdagbọn iran ga Osanobua ya sẹ ẹdẹ uwu. Jesu wa rhie igiemwi esi yotọ, vbe nọ dekaẹn na gha gba ẹko emwa ni ma gba. w22.09 6 ¶12

Ma gha gele yayi wẹẹ e Jehova hoẹmwẹ ima, kevbe wẹẹ, ọ rre ima iyeke, obọ Esu i sẹtin vba ima, ẹi khian vbe sẹtin kpe ohan ye ima egbe. Vbe igiemwi, ọmwa nọ gbẹn Psalm 118 wa miẹn ọlọghọmwa nibun nọ ya iro han rẹn. Ọ wa gha mwẹ eghian nibun, uhiẹn emwa eso ni hin usi wa vbe gha gu ẹre ru eghian (uviẹn 9, 10). Ẹghẹ eso vbe gha rrọọ nọ ya kakabọ gha si osi (uviẹn 13). Ọ vbe gha mwẹ asẹ ọkpa ne Jehova ya gbe ẹre hin ọkhọ rre (uviẹn 18). Ọrheyerriọ, ọsihuan na, na ye kha wẹẹ: “Ohan i ghi mu mwẹ.” Ọ rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova hoẹmwẹ irẹn agharhemiẹn wẹẹ, ọ gbe irẹn hin ọkhọ rre. Ọ wa gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova mu egbe nọ ya ru iyobọ ne irẹn vbe uwu ọlọghọmwa ne irẹn rhirhi gha ye, rhunmwuda ọ hoẹmwẹ irẹn. (Psm 118:29) Ọ khẹke ne dọmwadẹ ima gele yayi wẹẹ, e Jehova hoẹmwẹ ima. Ọ mwẹ emwi eha nọ mobọ ya ohan mu emwa, (1) ohan ọghe vbene a khian ya kpemehe ne ẹgbẹe ọghomwa hẹ, (2) ohan ọghe emwa nagbọn, kevbe (3) ohan ọghe uwu. Sokpan deghẹ ima na gele yayi wẹẹ e Jehova hoẹmwẹ ima, ohan ọghe avbe emwi na, i khian gha mu ima. w22.06 15 ¶3-4

Ọ khẹke ne ima gi ugamwẹ e Jehova gha re emwi ne ima mu ye okaro vbe ẹdagbọn ima. E Jehova ẹre ọ yi ima, rhunmwuda ọni, ọ sẹ ne ima gha ga. (Arhie 4:11; 14:​6, 7) Nọnaghiyerriọ, emwi nọ khẹke nọ ru ekpataki sẹ vbe ẹdagbọn ima, ọre ne ima gha rhie ugamwẹ ne Jehova vbe odẹ ne irẹn gualọ ọre yi, ọni nọ wẹẹ, ma ghi gha ya “orhiọn kevbe ẹmwata gae.” (Jọn 4:​23, 24) Ma hoo ne orhiọn nọhuanrẹn gha dia ugamwẹ ne ima rhie ne Jehova, nọ mieke na gua imamwaemwi ẹmwata ni rre Baibol ro. Ugamwẹ e Jehova ẹre ọ khẹke ne ima ye mu ye okaro, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, otọ na na dobọ iwinna ugamwẹ eso ne ima ru yi, ra na na wa mu awua ye iwinna ima ẹre ima ye. Vbene a guan na, ọ gberra etẹn ima nikpia kevbe etẹn ima nikhuo 100 na he mu ye eghan, rhunmwuda ne iran na re Osẹe Jehova. Ọrheyerriọ, iran keghi hia vbe odẹ ke odẹ ne iran ye gha na erhunmwu, ne iran gha ruẹ ne egbe iran, kevbe ne iran gha tama emwa ọvbehe vbekpa Osanobua kevbe Arriọba ọghẹe. Ọyẹnmwẹ ẹre iran wa ya ru ena hia! Emwa ghaa zaan ima ra iran na gha zẹ ima kpokpo, ọ khẹke ne ima gha ghọghọ, rhunmwuda ma rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova gu ima rrọọ kevbe wẹẹ, ọ gha san ima ẹse.—1 Pit 4:14. w22.10 9 ¶13

Ibude hia ni rre ebe Itan gha wa ru iyobọ ne ima deghẹ ima na gha lelẹe. Avbe ibude na wa ye mwẹ esa ne iran ye do fi ebanban. Gi ima guan kaẹn eva vbọ. Nokaro, gi emwi ne u mwẹ gha sẹ ruẹ ọkẹn. Ebe Itan 23:​4, 5 tama ima wẹẹ: “Ghẹ wiẹn egbuẹ rua rhunmwuda ighẹ te u gualọ ẹfe. . . . Igho ruẹ sẹtin wa ru gbee, vbene a miẹn wẹẹ te ọ zẹ ifuẹn, ọ ghi tin gha rrie zẹvbe oghohọn.” Ọrheyerriọ, te emwa ni fe kevbe ivbiogue wa ye mu ẹmwẹ igho yan uhunmwu vbe ẹdẹnẹrẹ. Ọna sẹtin ya iran gha yin vbe odẹ nọ gha mu eni iran rhia, avbe ọse ghi do gha lẹẹ ne iran, ọ sẹtin vbe si emianmwẹ ye iran egbe. (Itan 28:20; 1Tim 6:​9, 10) Nogieva, Gha roro ẹmwẹ nẹ, u ke tae. Deghẹ ima ma begbe, ẹmwẹ ne ima ta sẹtin si obalọ ye emwa ọvbehe egbe. Ebe Itan 12:18 khare wẹẹ: “Te ẹmwẹ ekpọ balọ vbene a miẹn wẹẹ te a ya abẹ so ọmwa, sokpan ẹmwẹ nọ ke unu ọmwa ẹwaẹn ladian, gha sẹtin mu ọmwa egbe rran. Ma ghaa hia ne ima ghẹ gha ta emwa ọvbehe ọtakhọ rhunmwuda abakuru ọghe iran, ma ghi gha gu emwa ọvbehe rrọọ vbe ọfunmwegbe.—Itan 20:19. w22.10 21 ¶14; 22 ¶16-17

Ọ khẹke ne Ẹzikiẹl rẹn otọ uhunmwu ne Jehova gie ẹre gie Ivbi Izrẹl. Ọ vbe khẹke nọ ya ekhọe hia yaeyi, nọ mieke na sẹtin si agbada vbe unu tae ma Ivbi Izrẹl. Ọ mwẹ emwi ọvbehe nọ vbe sunu, nọ wa kpa ọmwa odin. Ẹzikiẹl keghi bẹghe ẹre wẹẹ, ebe na kiri nii wa “rhiẹnrhiẹn zẹvbe owọn.” (Ẹzik 3:3) Vbọzẹ? Te ẹko wa gha rhiẹnrhiẹn Ẹzikiẹl ne Jehova na mu uyi ye ọre egbe, kevbe nọ na loo ẹre zẹvbe ọmwa ne irẹn ya zẹ ihe egbe. (Psm 19:​8-11) Te Ẹzikiẹl wa ya ekhọe hia gbọyẹmwẹ yọ ne Jehova na miẹn irẹn yi zẹvbe akhasẹ ọghẹe. Ọ ghi sẹ ẹghẹ, e Jehova keghi tama Ẹzikiẹl wẹẹ: “Gbehọkotọ ẹsẹse ne u danmwehọ ẹmwẹ hia ne I tama ruẹ.” (Ẹzik 3:10) Te Jehova ya ọna tama Ẹzikiẹl wẹẹ, nẹ ghẹ mianmian emwi hia na gbẹn ye ebe na kiri nii, nọ vbe gha mu ehia roro. Ẹzikiẹl ghi ru vberriọ, ọ keghi yae gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe. Ebe na kiri nii, vbe yae rẹn otọ uhunmwu ne Jehova gie ẹre nọ ya tama Ivbi Izrẹl. (Ẹzik 3:11) Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ Ẹzikiẹl rẹn otọ uhunmwu ne Osanobua gie ẹre kevbe wẹẹ, ọ vbe ya ekhọe hia yaeyi, te irẹn ghi mu egbe nọ khian ya ru iwinna ne Osanobua waa ẹre. w22.11 6 ¶12-14

Adeghẹ emwi eso na fi werriẹ vbe otu e Jehova nọ yae gha lọghọ, ne u gha mwẹ ẹkoata daa e Jehova, vbọ khẹke ne u ru? Ya ekhọe hia miẹn ọnrẹn yi. Ẹghẹ ke ẹghẹ ne Ivbi Izrẹl ya kpa hin agọ ne iran ye rre, Ivbi Kohat eso ẹre ọ mu ẹkpẹti ile, iran ghi ke odaro ne Ivbi Izrẹl hia. (Nọm 3:​29, 31; 10:33; Jọs 3:​2-4) Uyi nọkhua ẹre a wa mu ye iran egbe! Sokpan, Ivbi Izrẹl ghi sẹ Otọ Na Ru Eyan Rẹn emwi keghi fi werriẹ. A ma ghi gha mu ẹkpẹti ile nii hin eke nọ ye rre vbe ẹghẹ hia. Rhunmwuda ọni, iwinna ughughan ẹre Ivbi e Kohat ghi gha ru. (1 Krọ 6:​31-33; 26:​1, 24) Ako rhọkpa i rrọọ vbe Baibol nọ khare wẹẹ, Ivbi e Kohat ghaa vian rhunmwuda iwinna na ra ne iran gha kha wẹẹ na mu iwinna nọ hin usi ne iran rhunmwuda, egbe iwinna vberriọ ẹre iran ka gha ru. Vbe ima miẹn ruẹ vbe ọna? Emwi gha fi werriẹ vbe otu e Jehova, ya ekhọe hia miẹn ọnrẹn yi, ọ gha khọnrẹn wẹẹ iwinna ne u ru vbe otu e Jehova ẹre ọ fi werriẹ. Gi iwinna ke iwinna na mu nuẹn gha sẹ ruẹ ọyẹnmwẹ. Ghẹ mianmian wẹẹ, ẹi re iwinna ne u ru vbe otu e Jehova ẹre ọ ta vbene u ru ekpataki sẹ hẹ vbe aro e Jehova. Sokpan emwi nọ ya ruẹ ru ekpataki vbe aro ọre, ọre ne u na họn ẹmwẹ nẹẹn. w22.11 23 ¶10-11

Onesiphorus kegha gualọ ukọ e Pọl, ọ ghi miẹn ọnrẹn, ọ na ru iyobọ nọ khẹke nẹẹn. Na kha na, te Onisiforọs mu arrọọ ọghẹe ye ikpadede nọ mieke na sẹtin ru iyobọ ne Pọl. Vbe ima miẹn ruẹ vbe ọna? Ọ ma khẹke ne ima gi ohan emwa nagbọn gha mu ima, ne ima rhunmwuda ọni bizugbe etẹn ima vba ghaa zẹ iran kpokpo. Nọghayayerriọ, uwa gi ima mudia ne etẹn ima, ne ima ru iyobọ nọ khẹke ne iran. (Itan 17:17) Iran wa gualọ iyobọ ima, ọ khẹke ne ima vbe rhie ẹre ma wẹẹ, ima hoẹmwẹ iran. Gi ima guan kaẹn vbene etẹn ni rre Russia he ya ru iyobọ ne etẹn ne iran gba ga na mu ye eghan. A ghaa gui ẹzọ etẹn eso vbe ekọtu, etẹn ima nikpia kevbe etẹn ima nikhuo eso ghi gha die ekọtu, ne iran ya rhie ẹre ma wẹẹ, iran rre etẹn na iyeke. Vbe ima miẹn ruẹ vbe ọna? Emwa ghaa ta ohoghẹ vbekpa etẹn ni mu asanikaro, a na mu iran ye eghan ra a na gha zẹ iran kpokpo, ọ ma khẹke ne ohan gha mu ima. Gha na erhunmwu ne iran, ru iyobọ ne ẹgbẹe iran, u ghi vbe gualọ odẹ ughughan ne u gha ya sẹtin ru iyobọ ne iran.—Iwinna 12:5; 2 Kọr 1:​10, 11. w22.11 17 ¶11-12

Ọ khẹke ne ediọn gha ya e Baibol rhie igiọdu ne etẹn, iran ghi vbe gha ru iyobọ nọ khẹke ne iran, ne orhiọn iran mieke na sotọ. (1 Pit 5:2) Odekun ẹrhia gha sunu, ọ khẹke ne iran hia na mien wẹẹ emwi rhọkpa ma sunu daa etẹn, iran ghi vbe hia na miẹn wẹẹ iran mwẹ evbare, ukpọn, kevbe ehe ne iran gha dia. Uhiẹn vbe uki eso gha gberra nẹ, te ọ ye khẹke ne ediọn gha rhie ẹre ma wẹẹ iran hoẹmwẹ etẹn na, iran ghi vbe gha ya e Baibol rhie igiọdu ne iran. (Jọn 21:15) Ọ mwẹ ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Harold, nọ re ọkpa vbe Agbaziro Ọghe Abotu. Ọtẹn na, ka rhie igiọdu ne etẹn ne odekun ẹrhia sunu daa nẹ, ọ khare wẹẹ, “Ọ wa rhie ẹghẹ orhiọn iran ke do sotọ. Emwi sẹtin suẹn gha zẹye kherhe kherhe, sokpan iran i ye mianmian ọmwa ne iran hoẹmwẹ ọnrẹn nọ wu, emwi ewe ne iran mwẹ nọ te yẹẹ iran, ra emwi nọ sunu nọ te miẹn iran uhunmwu. Avbe emwi na sẹtin ye gha ya iran khiẹ ke ẹghẹ ya fi ẹghẹ. Ọna ma rhie ma wẹẹ, iran i mwẹ amuẹtinyan, sokpan erriọ ye vbe emwi nọ wegbe gha sunu daa ọmwa.” Ediọn keghi lele ibude ne Baibol rhie ne ima, nọ khare wẹẹ, “gu enọ viẹ gha viẹ.”—Rom 12:15. w22.12 22 ¶1; 24-25 ¶10-11

E Jehova keghi ya orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe ru iyobọ ne ima, ne ima mieke na sẹtin gha ru emwi nọ yẹẹ ọre. Ma ghaa tie Baibol, te ima kie ẹkpotọ yọ ne orhiọn nọhuanrẹn gha dia ima. Osanobua vbe rhie orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe ne ima, vbe ima ghaa yo iko. Vbe iko ọghomwa, ẹkpotọ keghi kie ne ima ya ya egbe rhorho etẹn, te etẹn na wa vbe hia, ne iran gha ru emwi nọ yẹẹ e Jehova vbene ima vbe ye, ọna keghi wa rhie igiọdu ne ima. (Hib 10:​24, 25; 13:7) Ma gha ya ekhọe hia na erhunmwu gie Jehova, ma na rinmwiaẹn nọ ru iyobọ ne ima, ọ gha ya orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe rhie ẹtin ne ima. Ọna ma rhie ma wẹẹ iziro dan i khian zẹdẹ la ima ekhọe, sokpan iran gha ru iyobọ ne ima, ne iziro dan ghẹ do gbọzinian vbe ekhọe ima sẹrriọ wẹẹ, ọ ghi do ya ima ru emwi nọ ma khẹke. Gi ima ye gha ru emwi nọ gha ya ima sikẹ e Jehova sayọ, ọ ma khẹke ne egbe wọọ ima. Te ọ khẹke ne ima ye gha hia, ne iziro dan ghẹ gbọzinian vbe ekhọe ima. w23.01 11 ¶13-14

E Baibol i re ebe ne avbe ọbo ebo loo, ra ebe nọ gie evbare nọ khẹke ne ọmwa gha re ma ọmwa, ọrheyerriọ, ọ keghi gi ima rẹn aro ne Jehova ya ghee emwi vbenian. Vbe igiemwi, ọ wẹẹ ne ima gban egbe ne emwi ke emwi nọ gha sẹtin “si obalọ” ye ima egbe. (Asan 11:10) E Baibol gbodan ye oregbe kevbe ayọn na da gbe egbe, rhunmwuda, emwi eva na gha sẹtin rhie ikuanegbe ne ọmwa. (Itan 23:20) E Jehova hoo ne ima gha dia egbe ima, vbọ gha de ọghe evbare na re kevbe ayọn na da. (1 Kọr 9:25) Ma ghaa loo ẹwaẹn, ma gha sẹtin gha ru azẹ nọ gha rhie ẹre ma wẹẹ, ma gbọyẹmwẹ ye arrọọ ne Jehova ya ru ima ẹse. (Psm 119:​99, 100; Itan 2:11) Vbe igiemwi, ẹi re emwi hia ne ima wa miẹn ẹre ima re. Gia kha wẹẹ, ọ mwẹ evbare nọ wa kakabọ yẹẹ ima, sokpan ma rẹnrẹn wẹẹ, ma gha rri ọre, ọ gha si emianmwẹ ye ima egbe, ẹi re ọmwa ẹre ọ khian tama ima wẹẹ, ne ima lẹẹ ne evbare vberriọ. Te ima vbe rhie ẹre ma wẹẹ, ima mwẹ ẹwaẹn deghẹ ima na gha vbiẹ ẹse, ma na gha ku iku isasegbe vbe ẹghẹ hia, ma na hia ne ima ghẹ gha re emwa ni gbiruẹn, kevbe deghẹ ima na gha kpe owa ima huan. w23.02 21 ¶6-7

Vbọ khian ru iyobọ nuẹn, ne u sẹtin gha miẹn avbe emwi ewe ni rre Baibol? Gia zẹ iro yan ẹmwẹ nọ rre ebe 2Timoti 3:​16, 17. Ako nii wẹẹ, “Ebe nii hia keghi re emwi esiesi” (1) na ya ma emwa emwi, (2) na ya gbe ọmwa hin ọkhọ rre, (3) na ya dia emwi na ma ru ẹse, kevbe (4) na ya bu ọmwa ude nọ gha yin ẹse. E Baibol gha sẹtin ru iyobọ nuẹn vbe odẹ enẹ na, ọ gha khọnrẹn nọ gha re ako ne u i mobọ tie vbe ẹghẹ hia. Gbarokotọ, ne u mieke na rẹn emwi ne ako nii ma ruẹ re vbekpa e Jehova, emwamwa ọghẹe, ra ilele eso nọ rre ako nii, ni gha ru iyobọ nuẹn. E Baibol gha vbe sẹtin gbe ọmwa hin ọkhọ rre. Odẹ vbo? U ghaa tie Baibol, hia ne u rẹn vbene ako ne u tie khian ya ru iyobọ nuẹn hẹ, ne u mieke na rẹn iziro kevbe uyinmwẹ dan eso nọ khẹke ne u fi werriẹ, ne u mieke na ye sẹtin gha ya ẹkoata ga e Jehova. U ghi vbe hia ne u rẹn vbene ako nii gha ya sẹtin dia iziro nọ ma gba ne emwa mwẹ, ọ sẹtin gha re iziro nọ ma gba ne emwa ne ima miẹn vbe ikporhu mwẹ. U ghi vbe gualọ avbe ibude ni rre ako nii, ni gha ru iyobọ nuẹn ya gha ghee emwi vbene Jehova ghee emwi. U gha kọ emwi enẹ na ye orhiọn, u gha wa miẹn emwi nibun ruẹ, vbe u ghaa tie Baibol. w23.02 11 ¶11

Ẹmwẹ akhasẹ ọvbehe nọ rre ebe Daniẹl gi ima rẹn wẹẹ, e Jesu gha suẹn gha kha, vbe igba ihinrọn ne Baibol guan kaẹn gha ghi gberra nẹ. Ma gha sẹtin rẹn ẹghẹ ne Jesu ya rri Ọba ra? (Dan 4:​10-17) “Igba ihinrọn” nii mudia ye ihe ukpo 2,520. Ukpo 607 B.C.E. ẹre igba ihinrọn na ya suẹn, ọni ọre ẹghẹ ne Ivbi e Babilọn ya do mu ọba nokiekie nọ kha yan Izrẹl hin ẹkete rre vbe Jerusalẹm. Ukpo 1914 C.E. ẹre igba ihinrọn na gba, ọni ọre ẹghẹ ne Jehova ya ma e Jesu Ọba zẹvbe “ọmwa nọ mwẹ asẹ” nọ khian ya gha re Ọba ọghe Arriọba Osanobua. (Ẹzik 21:​25-27) De vbene ẹmwẹ akhasẹ na khian ya ru iyobọ ne ima hẹ? Ne ima na rẹn vbekpa ẹmwẹ akhasẹ ọghe “igba ihinrọn” na, keghi ya ima mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha mu eyan rẹn hia sẹ vbe ẹghẹ nọ khẹke. Zẹvbe ne Arriọba Osanobua ya suẹn gha kha vbe ẹghẹ nọ rhie yọ, erriọ ẹmwẹ akhasẹ hia nọ tae, khian vbe ya sẹ zẹvbe nọ gua emwamwa ọghẹe ro. Erriọ vbe ye, ẹdẹ ọghe Jehova “i ra vbe kpẹẹ” ọ ke rre!—Hab 2:3. w22.07 3 ¶3-5