Kapitulo 7

Kanus-a Moabut ang Gitagnang Kalaglagan sa Kalibutan?

 1. Unsang dakung katuyoan sa Diyos alang sa katawhan?

PAGKADAKUNG kahupayan sa pagtan-aw nga matapos na ang gubat, salaod, ug polusyon sa yuta! Pagkaanindut ang pagpuyo ubos sa matuod matarung administrasyon, diin adunay bug-os nga kasegurohan alang sa kaugalingon ug sa pamilya sa usa! Ang Bibliya nagapakita nga himoon sa Diyos nga matuod kining mga butanga. Apan kanus-a?

 2. (a) Sa dihang moabut ang “adlaw ni Jehova,” kinsa ang makalitan? (b) Sa unsang paagi atong malikayan nga kana mahitabo kanato?

² Mahitungod sa kalaglagan sa kalibutan nga magabukas sa dalan alang sa Bag-ong Kahikayan sa Diyos, ang apostol nga si Pablo nagaingon: “Ang adlaw ni Jehova moabut nga sama gayod sa usa ka kawatan sa kagabhion.” Siya nagadugang: “Apan kamo, mga igsoon, kamo wala sa kangitngit, aron hikalitan kamo nianang adlawa sama sa mga kawatan.” (1 Tesalonica 5:2, 4) Busa sa moabut na ang “adlaw ni Jehova,” kadtong mapakyas sa pagsunod sa pasidaan mahisama sa mga mananap nga kalit nga nalit-agan. Apan kana wala kinahanglana nga maoy mahitabo kanimo. Ingon sa gisulti sa kasulatan, adunay mga tawo kinsa “wala sa kangitngit.” Kini tungod kay ilang ginasusi ug gibutang sa kasingkasing kon unsa ang giingon sa Pulong sa Diyos mahitungod sa atong adlaw.​—Lucas 21:34-36.

3, 4. (a) Asa ang bug-os nga kahinungdanon sa mga hitabo sa ika-20 nga siglo gipatin-aw? (b) Unsa ang lima ka pangunang puntos nga gibutyag sa tagna sa Bibliya nga atong susihon?

³ Ang Bibliya tin-awng nagahubit sa mga hitabo niining ika-20 nga siglo. Apan kini naghimo niini mga duha ka libo ka tuig nga abante! Samtang ang daghan sa mga hitabo mismo maoy kumon nga kahibalo, ang Bibliya lamang ang nagpunting sa bug-os nga kahinungdanon niini.

⁴ Ang matagnaong inpormasyon diha sa Bibliya bahin sa atong adlaw nagadetalye sa mosunod: (1) Ang tinong tuig sa dihang ihatag sa Diyos “ang gingharian sa katawhan” ngadto sa “usa kinsa hiuyonan niya.” (2) Hinungdanong mga hitabo nga mahitabo sulod sa yugto sa panahong nailhang “ang konklusyon sa sistema sa mga butang.” (3) Talagdon relihiyosong mga kaugmaran sa maong panahon. (4) Ang kaluwasan sa labing menos sa pipila sa kaliwatan nga nakakita sa sinugdanan sa “konklusyon sa sistema sa mga butang.” (5) Ang daku gayong kaugmaran diha sa mga kalihokan sa kalibutan ingong ultimang ilhanan nga ang kalaglagan sa kalibutan taliabot na. Tugoting susihon ta kining mga puntosa.

(1) Ang Tiniman-ang Tuig​—1914 K.P.

 5. Sa unsang sayo nga petsa nga ang mga Saksi ni Jehova nakaamgo nga ang Bibliya nagpunting sa 1914 K.P. ingong hinungdanong tuig?

⁵ Balik niadtong 1876, naamgohan sa mga Saksi ni Jehova nga ang tagna sa Bibliya nagtimaan sa tuig 1914 K.P. ingong usa ka panahon sa dihang ang dagkong mga hitabo mahitabo nga adunay layog-abut nga mga epekto sa tawhanong mga kalihokan. Ang katarungan niining kamatuorana ilang gipahibalo bisan asa.

 6. (a) Unsa ang gihisgutan sa Daniel 4:2, 3, 17? (b) Kinsa “ang usa” kang kinsa hatagan ni Jehova sa “gingharian”?

⁶ Kon imong buksan ang imong Bibliya sa Daniel kapitulo 4, imong makaplagan ang usa ka tagna nga nagbutyag sa katuyoan sa Diyos maylabot sa pagkamagmamando ibabaw sa yuta. Ang katuyoan luyo sa katumanan sa maong tagna gibutyag aron “nga ang buhing katawhan makaila nga ang Hataas Uyamot mao ang Magmamando sa gingharian sa katawhan ug nga sa usa kansa hiuyonan niya, siya nagahatag niini.” (Mga Da 4 bersikulo 2, 3, 17) Kining “usa” kang kinsa ang Hataas Uyamot nagahatag sa “gingharian” mao si Kristo Jesus. Ug ang katapusang basahon sa Bibliya nagatug-an sa panahon kon kanus-a “ang gingharian sa kalibutan” gihatag ngadto kaniya ingong langitnong Hari. (Pinadayag 11:15; 12:10) Kini nagakahulogan, diay, nga ang tagna ni Daniel nagahisgot sa panahon sa dihang ang Diyos manghilabut sa tawhanong mga kalihokan pinaagig paghatag sa “gingharian sa kalibutan” ngadto kang Jesu-Kristo. Kanus-a ginabutyag sa tagna nga mahitabo kana?

 7. (a) Unsang matagnaong damgo ang gihubit diha sa Daniel 4:10-16? (b) Sa unsang paagi nagpadapat kana kang Haring Nabukodonosor?

⁷ Ang matagnaong damgo sa Daniel nagahubit sa dakung kahoy nga giputol ug gipikitan sa puthaw ug tumbaga hangtud ang “pito ka panahon” miagi niana. Sulod sa maong panahon, “ang kasingkasing sa usa ka mananap” ihatag nganha niana. (Daniel 4:10-16) Unsa man ang gipasabut niini? Ang Diyos nagpahinabo kang Daniel sa pagpatin-aw: Si Nabukodonosor, ang hari sa Babilonya, mawad-an sa iyang maayong panimuot ug kuhaon gikan sa iyang trono ug abugon pahilayo sa mga tawo aron sa pagkinabuhi ingong usa ka mananap. Human sa pito ka tuig, ang maayong panimuot sa hari mobalik. Kini sa aktuwal nahitabo sa hari, ug siya gipasig-uli ngadto sa iyang trono ingong usa nga miila sa pagkalabaw sa pagmando sa Diyos. (Daniel 4:20-37) Hinuon, kining tanan adunay mas dakung kahulogan, ug alang sa maong katarungan nga kini gitala diha sa Bibliya.

 8. (a) Ang mas dakung kahulogan sa tagna nagalangkit sa unsang gingharian? (b) Diha sa mas dakung katumanan, unsa ang girepresentahan sa pagputol sa kahoy, ug sa unsang paagi ‘ang kasingkasing sa usa ka mananap gihatag nganha niana’?

⁸ Ang mas dakung kahulogan may kalabutan sa usa ka mas gamhanang pagmando nga magpabenepisyo sa tanang buhing butang ibabaw sa yuta. Gikan niana, ang tagna nagaingon, adunay “pagkaon alang sa tanan” ug panalipod bisan alang sa mga mananap ug mga langgam. (Daniel 4:12) Ang bugtong pagmando nga makatagana gayod niining maong mga benepisyo mao ang Gingharian sa Diyos. Ang matarung nga mga prinsipyo niining kagamhanana gipasundayag pinaagig kasaysayan sa Juda, uban sa mga hari niini sa Jerusalem. Apan tungod sa pagkadimatinumanon, gitugotan ni Jehova nga mapukan ang Juda pinaagig Babilonya niadtong 607 W.K.P. Maorag ang kahoy diha sa damgo naputol ug ang tuod gipikitan. Nga walay balaang pagpanghilabut, ang nasudnong mga gobyerno nagpatuman sa kalibutanong pagmando sukad niadto. Sanglit kay kining nasudnong mga gingharian girepresentahan man diha sa Bibliya ingong “mga mananap,” maorag ang usa ka anghel gikan sa langit nagpahibalo: “Ihatag nganha niana ang kasingkasing sa usa ka mananap, ug paagia niana ang pito ka panahon.” (Daniel 4:16; 8:1-8, 20-22) Apan sa katapusan, ang maong “pito ka panahon” sa pagmando pinaagig samag mananap nga mga gobyerno matapus. Dayon ang ‘mga pikit’ pagakuhaon, ug ang “kahoy” motubo na usab ingong pagmando sa kalibutan nga gisugdan sa pagdumala sa usa nga hatagan ni Jehova sa “gingharian sa kalibutan.”

9, 10. (a) Sa pagtino sa gitas-on sa “pito ka panahon,” unsang gitas-on ang matag “panahon,” ug sa unsang paagi ang Bibliya nagapakita niini? (b) Kanus-a ang “pito ka panahon” misugod, ug pila ka tuig ang gikobrehan niini, ug kanus-a kini natapos?

⁹ Pila ang gitas-on sa maong “pito ka panahon”? Kapin pa gayod sa pito ka tuig, tungod kay sa mga siglo sa ulahi gibutyag ni Jesu-Kristo nga kining “tinudlong mga panahon sa kanasuran” sa gihapon nagpadayon pa. Sila naghimog pagmando sa kalibutan sukad ang Babilonya nagpukan sa Jerusalem niadtong 607 W.K.P. ug nagpadayon sa pagbuhat niana sa pipila pa ka panahon.​—Lucas 21:24.

¹⁰ Matikdi sa imong kaugalingon kon sa unsang paagi ang Bibliya nagatumong sa matagnaong “mga panahon.” Nagapakita ang Pinadayag 11:2, 3 nga ang 1,260 ka adlaw nagalangkob ug 42 ka bulan, o tulo ug tunga ka tuig. Ang Pinadayag 12:6, 14 nagahisgut sa samang gidaghanon sa mga adlaw (1,260) apan nagatumong niini ingong “usa ka panahon [1] ug mga panahon [2] ug tunga sa panahon,” o tulo ug tunga ka “panahon.” Ang matag usa sa maong “mga panahon” maoy 360 ka adlaw (3 ¹⁄2 × 360 = 1,260). Ang kada adlaw niining matagnaong “mga panahon” nagabarug alang sa usa ka tibuok nga tuig sumala sa prinsipyo, “usa ka adlaw alang sa usa ka tuig.” (Numeros 14:34; Ezekiel 4:6) Busa ang “pito ka panahon” maoy tukma sa 2,520 ka tuig (7 × 360). Nagaihap gikan sa tinghunlak sa 607 W.K.P., sa dihang ang malandungong gingharian sa Juda gipaubos sa Babilonya, ang 2,520 ka tuig magdala kanato ngadto sa tinghunlak sa 1914 K.P. (606 ¹⁄4 + 1913 ³⁄4 = 2,520) Mao kana ang tuig sa dihang “ang gingharian sa kalibutan” miabut aron itugyan ngadto kang Jesu-Kristo.

11. Unsa ang ginaingon sa mga historyano mahitungod sa kahinungdanon sa tuig 1914?

¹¹ Human nabutang sa talaan nga ang Bibliya nagpunting sa 1914, ang mga Saksi ni Jehova kinahanglang maghulat sa ubay-ubay nga mga dekada antes nila makita ang sangputanan. Sayo sa 1914 ang kalinaw sa kalibutan daw napadayag ngadto sa daghan nga walay mahitabo. Apan antes ang ting-init matapos, ang pagsalig sa mga Saksi gipakamatarung sa dihang ang kalibutan nasugbu sa gubat nga walay ikatupong. Diha sa pagsubli sa basahong 1914, ang historyanong si A. L. Rowse misulat: “Kon sukad masukad adunay usa ka tuig nga nagmarka sa katapusan sa usa ka panahon ug sa sinugdanan sa lain, mao kini ang 1914. Kanang tuiga nagdala sa katapusan sa daang kalibutan uban sa pagbati niini sa kasegurohan ug nagsugod sa modernong panahon, nga kinaiya niini mao ang kawalay kasegurohan nga maoy atong bahin sa matag adlaw.”⁴⁴ Usa ka report bahin sa Britanikong estadistang si Winston Churchill mimatikud: “Ang tiro nga mibuto niadtong Hunyo 28, 1914, sa Sarajevo, naghugno sa kalibutan sa kasegurohan ug mamugnaong katarungan . . . Ang kalibutan bisan kanus-a wala na mahimong samang dapit sukad. . . . Usa kana ka lisoanang punto, ug ang kahibudnganan, kalmado, madanihong kalibutan sa kagahapon nahanaw, nga wala na mapatungha pag-usab.”⁴⁵ Ang maong tuig, nga tiniman-an sa tagna sa Bibliya sa mga siglong nag-una, napamatud-an gayod nga usa ka lisoanang punto sa kasaysayan.

12. Unsa ang katarungan sa dakung kaguliyang sa tawhanong mga kalihokan sa 1914 ug pagkahuman niana?

¹² Maorag kahibudnganan sa sinugdan nga ang paglingkod ni Kristo sa trono pagamarkahan sa gubat sa yuta nga dili katupngan. Apan ayaw kalimti nga “ang magmamando sa kalibutan” mao si Satanas nga Yawa. (Juan 14:30) Dili niya buot makita nga ang Gingharian sa Diyos maoy magkontrolar sa mga kalihokan sa yuta. Aron ipasimang ang pagtagad gikan sa Gingharian, siya nagmaniobra sa mga tawo ngadto sa gubat aron bayawon ang ilang kaugalingong mga pangangkon sa pagkasoberano. Dugang pa, ang Bibliya nagapakita nga si Satanas ug iyang mga demonyo nanlimbasug sa pagtukob sa kagamhanan sa Gingharian sa pagkahimugso niini. Uban sa unsang resulta? “Ang gubat nahitabo sa langit . . . Sa ubos ang dakung dragon gitambug, ang orihinal nga bitin, ang usa nga gitawag Yawa ug Satanas, kinsa nagapasalaag sa tibuok pinuy-anang yuta; siya gitambug nganhi sa yuta, ug ang iyang mga anghel gitambug uban kaniya.” Tungod kay “usa ka mubong panahon” na lamang ang nahibilin alang kang Satanas, ang iyang kasuko maoy daku. (Pinadayag 12:3-12) Napulog siyam ka siglo nga abante ang Bibliya nagtagana ug hustong kahubitan sa maong resulta.

(2) Mga Hitabo Uban sa Linaing Kahinungdanon

13. Unsa ang nagtultol kang Jesus sa pagsulti sa ‘ilhanan sa iyang presensiya ug sa konklusyon sa sistema sa mga butang’?

¹³ Sa tuig 33 K.P., si Jesus mihubit nga detalyado sa ‘ilhanan sa iyang presensiya ug sa konklusyon sa sistema sa mga butang.’ Kini girekord sa Mateo mga kapitulo 24 ug 25, Marcos 13, ug Lucas 21. Samtang uban sa usa ka grupo sa iyang mga disipulo didto sa Jerusalem, si Jesus mitagna sa kalaglagan sa templo didto. Unya ang iyang mga tinun-an nangutana: “Suginli kami, Kanus-a kining mga butanga mahitabo, ug unsa ang ilhanan sa imong presensiya ug sa konklusyon sa sistema sa mga butang?”​—Mateo 24:1-3.

14. Hinganli ang pipila sa hinungdanong mga hitabo nga gilakip ni Jesus sa “ang ilhanan.”

¹⁴ Sa pagtubag si Jesus miingon: “Kamo makadungog ug mga gubat ug mga report sa mga gubat; magbantay nga dili kamo malisang. Kay kining mga butanga kinahanglang mahitabo, apan dili pa kini ang katapusan. Kay ang nasud motindog batuk sa nasud ug ang gingharian batuk sa gingharian, ug dunay kakulang sa pagkaon ug mga linog sa nagkalainlaing mga dapit. Tanan kining mga butanga sinugdanan sa mga kasakit.” Ingon sa gipakita sa Lucas 21:11, siya usab mihisgot sa ‘mga kamatay sa nagkalainlaing mga dapit.’ Siya mipasidaan sa “pag-uswag sa pagkamalapason.” Ug tungod niini, siya miingon nga “ang gugma sa kadaghanan mangabugnaw.” Usab, sa kahinungdanon, siya mitagna: “Kining maayong balita sa gingharian igawali sa tibuok pinuy-anang yuta alang sa pamatuod ngadto sa tanang kanasuran, ug unya moabut ang katapusan.”​—Mateo 24:4-14.

15, 16. (a) Diha bay natuman sa bisan unsa sa mga tagna ni Jesus sa wala pa malaglag ang Jerusalem niadtong 70 K.P.? (b) Sa unsang paagi kita nahibalo nga adunay otro nga katumanan, nga mas importante pa gani?

¹⁵ Apan ang pangutana mahimong isukna: ‘Dili ba ang pipila niining mga tagnaa natuman sa wala pa ang kalaglagan sa Jerusalem pinaagi mga Romano sa tuig 70 K.P.?’ Oo, ang pipila niini natuman. Apan dugang pa ang moabut, ingon sa gipakita mismo sa mga tagna. Tinuod, si Jesus nagtubag ug usa ka pangutana nga sa mao gayong panahon gikabalak-an sa iyang mga tinun-an. Pero iyang gigamit ang higayon sa pagtagana ug layog-abut nga inpormasyon mahitungod sa panahon sa dihang “ang Anak sa tawo” moabut “uban sa gahum ug dakung himaya” ug sa dihang “ang gingharian sa Diyos” haduol na.​—Lucas 21:27, 31.

¹⁶ Siyempre, kining mga butanga wala mahitabo sa panahon sa kalaglagan sa Jerusalem sa 70 K.P. Ang katapusang basahon sa Bibliya, nga gisulat sa mga 96 K.P., nagpakita nga kining mga hitaboa maylabot sa Gingharian maoy sa umaabut pa. (Pinadayag 1:1; 11:15-18; 12:3-12) Diha sa mahulagwayong sinultihan ang Pinadayag nagapakita nga ang mga gubat, mga kakulang sa pagkaon, ug mga kamatay nga gitagna ni Jesus maoy mga umaabut pa nga mga hitabo, ug magpadayon sa talagsaong gilapdon. Kini magtimaan sa panahon sa dihang si Kristo mosugod ug mokompleto sa iyang pagdaug sa tanang mga magsusupak sa Gingharian sa Diyos. (Pinadayag 6:1-8) Ang kamatuoran nga ang pipila ka bahin sa tagna ni Jesus nakabaton ug katumanan sa unang siglo nagbutyag niana nga matuod, naghatag ug maligdong rason alang sa pagsalig diha sa tanang butang pa nga gisulti ni Jesus nga mahitabo.

17. Ang mga kahimtang sa kalibutan karon lahi ba kaayo sa wala pa ang 1914?

¹⁷ Kini bang mga tagnaa nakita sa mas daku, bug-os nga katumanan niining ika-20 nga siglo? Ang wala mahibalo nga mga tawo nga wala pay 70 anyos ang edad mahimong mobati nga ang atong mga panahon maoy normal sanglit kay dili nila mahinumdoman ang usa ka panahon sa dihang lahi ang mga butang. Apan ang mas tigulang nga mga tawo, ug sila usab nga nahibalo sa kasaysayan, lain ang nasayran. Ingon sa gisulti sa usa ka basahon sa kasaysayan mahitungod sa mga hitabo sa 1914: “Napulog lima lamang ka nasud ang wala malambigit sa gubat . . . Pero taliwala kanila walay dakung nasud nga adunay gahum sa paglihok ingong tigpataliwala sa kalinaw. Kini wala gayod mahitabo diha sa kasaysayan sa kalibutan; walay gubat nga sukad masukad sama niini ang gilapdon. Ang tagna sa Balaang Bibliya: ‘Ang nasud motindog batuk sa nasud ug ang gingharian batuk sa gingharian,’ sa literal natuman.”⁴⁶

18. Nganong sayup kita kon kita magkanayon nga ang kanat nga gubat mao ra “ang ilhanan”?

¹⁸ Apan ang maong mga butang dili ra ang bahin sa gisulti ni Jesus nga mahimong “ilhanan.” Nagagamit ug usa ka ilustrasyon, siya miingon: “Tan-awa ang kahoy nga igira ug ang tanang ubang kahoy: Inigpanalingsing na niini, pinaagi sa pag-obserbar niini kamo mahibalo alang sa inyong kaugalingon nga karon ang ting-init haduol na. Niining paagiha usab kamo, kon makita ninyo kining mga butanga nga nagakahitabo, hibaloi nga ang gingharian sa Diyos haduol na. Sa pagkamatuod ako nagaingon kaninyo, Kining kaliwatana sa bisan unsang paagi dili mahanaw hangtud ang tanang mga butang mahitabo.” (Lucas 21:29-32) Kon makakita ka sa usa lamang ka kahoy nga nagapanalingsing sa dili pa panahon, dili ka maghunahuna nga haduol na ang ting-init. Apan kon makita mo ang tanang kahoy nga nagapanalingsing sa hustong panahon, nahibalo ka kon unsa ang kahulogan niana. Mao man usab, gitagna ni Jesus nga ang iyang “presensiya” ug “ang konklusyon sa sistema sa mga butang” pagatiman-an dili lamang pinaagig gubat kondili sa ubay-ubay nga mga butang nga dungan nga mahitabo diha sa gidugayon sa kinabuhi sa usa ka kaliwatan.

19. (a) Ingon sa gipakita sa nagaduyog nga tsart, sa unsang paagi ang nagkalainlaing bahin sa “ilhanan” natuman sukad sa 1914? (b) Ngano ang nag-unang mga gubat, kakulang sa pagkaon, mga linog, ug uban pa, wala maglangkob sa “ilhanan” nga gihisgutan ni Jesus?

¹⁹ Nahitabo ba ang maong mga butang? Samtang susihon mo ang nagaduyog nga tsart nga nag-ulohang “Unsa Man ang Ilhanan?” mahimong mahinumdoman mo nga nakabasa bahin sa mga gubat sa mas unang mga siglo. Apan ang Gubat sa Kalibutan I nagbarug nga lahi gikan sa tanang uban pa, usa ka lisoanang punto sa kasaysayan. Imong mahinumdoman, usab, nga ang kakulang sa pagkaon, mga kamatay, mga linog, mga panahon sa pagkamalapason, ug talagsaong mga panlimbasug sa pagpalambo sa kalinaw ug kasegurohan nahitabo sa wala pa ang 1914. Apan, walay laing panahon sa kasaysayan nga nakakita niining tanang mga butanga nga midangat diha sa usa ka kaliwatan sa maong hilabihang gidak-on. Sa pagkamatinud-anon gayod, kon ang mga hitabo sukad sa 1914 wala pa magtuman sa ilhanan, unsa pa man ang dugang gikinahanglan? Sa walay duhaduha, kita nagakinabuhi sa panahon sa “presensiya” ni Jesus diha sa gahum sa Gingharian.

20, 21. Sa unsang paagi ang mga hitabo nga naglambigit sa Gubat sa Kalibutan I nagpamatuod lamang sa “sinugdanan sa mga kasakit” ingon sa gitagna ni Jesus?

²⁰ Ang pagpadayag sa mga bahin sa “ilhanan” wala magkahulogan nga ang Gingharian sa Diyos dihadiha mopapha sa pagkadautan gikan sa yuta. Ingon sa gitagna ni Jesus, “tanan kining mga butanga maoy usa ka sinugdanan sa mga kasakit.” (Mateo 24:8) Ang uban mosunod pa. Nag-ingon ang The World Book Encyclopedia: “Ang Gubat sa Kalibutan I ug ang sangputanan niini mitultol ngadto sa kinadakuang kagun-uban sa ekonomika sa kasaysayan sulod sa panahon sayo sa mga 1930. Ang mga sangputanan sa gubat ug sa mga suliran sa pagpahaum sa kalinaw mihatud sa kaguliyang sa hapit matag nasud.”⁴⁷ Mga pipila ka tuig sa ulahi mibuto ang Gubat sa Kalibutan II. Kadto sa daghang besis mas makalilisang kay sa una. Sukad niadto, ang walay pagtahud sa kinabuhi ug propyedad nagdagsang, ug ang kahadluk sa krimen nahimong bahin sa adlaw-adlawng kinabuhi. Ang moral gipadaplin. Ang eksplusyon sa populasyon nagahatag ug mga problema nga wala masulbad. Ang polusyon nagadaut sa kalidad sa kinabuhi ug nagapameligro gani niana. Ug anaa usab ang hulga sa nukleyar nga kalaglagan.

²¹ Kanus-a man kining “mga kasakit” nagsugod? Ang London Star nagmatikud: “Ang pipila ka historyano sa sunod nga siglo mahimong magkanayon nga ang adlaw nga ang kalibutan nabuang mao . . . [sa] 1914.”⁴⁸ Kanang tuiga, 1914, dugay nang gitiman-an nga abante pinaagig tagna sa Bibliya.

(3) Talagdon Relihiyosong mga Kaugmaran

22. (a) Uban sa unsa gilangkit ni Jesus ang iyang tagna sa pag-uswag sa pagkamalapason ug pagkabugnaw sa gugma? (b) Sa unsang paagi ang mga pagtudlo sa kaklerohan nakaamot niining situwasyona?

²² Usab apil sa hinungdanong mga hitabo nga giingon ni Jesus nga magtimaan sa “konklusyon sa sistema sa mga butang” mao ang mosunod: “Daghang bakakong mga manalagna ang manungha ug magapasalaag sa daghan; ug tungod sa pag-uswag sa pagkamalapason ang gugma sa kadaghanan mangabugnaw.” (Mateo 24:11, 12) Gilambigit ni Jesus ang nag-uswag nga pagkamalapason ug pagkabugnaw sa gugma uban sa inpluwensiya sa bakakong mga manalagna​—mga relihiyosong magtutudlo kinsa bakakong nagaangkon sa pagsulti alang sa Diyos. Sa miagi, kining basahona nagpresentar ug pamatuod nga ang kaklerohan nagpaluyo sa mga gubat sa mga nasud, nagtamay sa mga sukdanan sa Bibliya sa moralidad nga biya na sa panahon, ug nagngalan sa mga bahin sa Bibliya ingong dili matuod. Uban sa unsang resulta? Ang ‘pagkabugnaw’ sa gugma alang sa Diyos ug sa iyang mga balaod. Kini nahimong dakung bahin diha sa pagkahugno sa moralidad, uban sa pagsalikway sa awtoridad ug kakulang sa kabalaka sa isigkatawo sa usa.​—2 Timoteo 3:1-5.

23, 24. Unsa ang nahitabo sa relihiyon sa dili pa dugayng mga katuigan?

²³ Tungod sa maong mga kahimtang, mga minilyon ang mibiya sa relihiyosong mga organisasyon. Ang pipila miliso ngadto sa Bibliya ug nagapahiuyon sa mga paagi niana. Ang uban nagpahilayo diha sa panghupaw ug kalagut. Daghan ang nahimong mga kaaway sa relihiyon. Usa ka kolumnista miingon: “Ang usa dili makaako kondili mahikugang sa gidak-on sa suliran sa kalibutan nga nagsumikad sa relihiyon. Ug ang pipila sa kalibutanong politikal nga mga sangkaay nagagikan gayod sa uhaw-dugo nga kadasig sa relihiyosong gubat.” Tungod niini, siya nangutana: “Nganong dili man hanawon ang relihiyon?”⁴⁹

²⁴ Ang pag-us-os sa dagkung mga relihiyon dokumentado kaayo. Pananglitan, ang usa ka taho bahin sa Italya nagapakita nga samtang 95 porsiyento sa mga tawo nagapaila sa ilang kaugalingon ingong mga Katoliko, ang “Domingo nga mga magsisimba gibanabana nga kubos pa sa 20 porsiyento.”⁵⁰ Nagbutyag ang laing report nga ang gidaghanon sa mga pari sa tibuok kalibutan nag-us-os ug 25,000 sa napulo ka tuig.⁵¹ Sa Estados Unidos ang usa ka pagtuon sa iglesya nagtagna sa dugang pang “pag-us-os nga moabut ug 50 porsiyento diha sa Amerikanhong Katolikong pagkapari sa tuig 2000.”⁵² Nagmatikud ang U.S.News & World Report ug “usa ka dakung pag-us-os diha sa gidaghanon sa mga lalaki nga nagasulod sa Katolikong mga seminaryo” sa Estados Unidos, gikan sa kinatas-ang 48,922 ngadto sa 11,262 sa kubos sa 20 ka tuig.⁵³ Nagtaho ang The New York Times nga sa tibuok kalibutan “ang gidaghanon sa mga madre mius-os gikan sa 181,421 ngadto sa 121,370” sa 15 ka tuig.⁵⁴ Ang kahimtang maoy susama sa kadaghanang mga relihiyon.

25. (a) Sa kasukwahi, unsa ang gipakita sa Bibliya nga mahitabo mahitungod sa matuod nga pagsimba niining panahona? (b) Ubos sa kang kinsang pagtultol nga kining pagtigum sa mga magsisimba sa matuod nga Diyos gihimo, ug sa unsang sukaranan? (c) Uban sa unsang isyu ang katawhan sa tanang kanasuran nagaatubang?

²⁵ Sa kasukwahi, ang Bibliya nagapakita nga ang “usa ka dakung panon” gikan sa tanang kanasuran magaganayan ngadto sa pagsimba ni Jehova niining panahona sa katapusan. Si Jesus mitagna niining pagpanigum, nga nag-ingon nga siya magabulagbulag sa mga tawo gikan sa usag usa, alang sa kaluwasan latas sa “dakung kasakitan,” o sa “walay katapusang pagkawagtang.” (Pinadayag 7:9, 10, 14; Isaias 2:2-4; Mateo 25:31-33, 46) Unsa man kanang nagapabulag sa katawhan alang sa kaluwasan? Ang Bibliya nagatubag: “Ang kalibutan mahanaw ug ingon man sa mga pangibug niini, apan siya nga nagabuhat sa kabubut-on sa Diyos magapabilin sa walay katapusan.” (1 Juan 2:17) Ug unsaon man sa katawhan sa pagkahibalo kon unsa ang kabubut-on sa Diyos? Pinaagig pagsanong sa tibuok-kalibutang edukasyonal nga buluhaton nga gitagna ni Jesus sa dihang miingon siya: “Kining maayong balita sa gingharian igawali sa tibuok pinuy-anang yuta alang sa pamatuod ngadto sa tanang kanasuran; ug unya moabut ang katapusan.” (Mateo 24:14) Kining maong pagsangyaw nagapaatubang sa mga tawo sa tanang kanasuran uban sa isyu: Sila ba dapig sa pagmando sa Diyos? O, subay sa pag-awhag ni Satanas didto sa Eden, buot ba nila ang independiyenteng pagmando pinaagig mga tawo? Si Jehova nagahatag sa katawhan ug kahigayonan sa pagpili.

26, 27. (a) Ngadto sa unsang gilapdon na nga kining buluhaton sa pagpamatuod gihimo? (b) Ngano ang pagsanong sa usa sa mensahe sa Gingharian seryosong butang?

²⁶ Ang tibuok-kalibutang pagpamatuod sa Gingharian ginahimo uban sa nagauswag nga puwersa. Sa kapin sa 200 ka kayutaan, mga minilyon sa mga Saksi ni Jehova nagaduaw sa mga tawo diha sa ilang mga balay ug nagatanyag sa pagtuon sa Bibliya uban kanila, nga walay bayad. Ang mga basahon nga ilang ginagamit mao gayod ang labing katap nga gipanagtag nga mga publikasyon sa Bibliya ibabaw sa yuta. Sa pagkamatuod, kini apil sa labing katap gipanagtag nga mga basahon sa bisan unsang tipo. Ug kini mabatonan diha sa mga 190 ka pinulongan.

²⁷ Kining buluhaton sa pagbulagbulag nagapadayon na sa daghang katuigan. Hapit na kini karon mahuman. Sumala sa Pulong sa Diyos, sila nga mingsalikway sa iyang pagmando sa Gingharian, maingon man silang sa walay pagtagad nagapalabay lamang sa kahigayonang makakat-on bahin kaniya, pagalaglagon. (Mateo 25:34, 41, 46; 2 Tesalonica 1:6-9) Alang sa uban nga nagapaila sa ilang kaugalingon ingong mga tigpaluyo sa Gingharian sa Diyos, kini magatimaan ug usa ka panahon sa dakung kahupayan. Pero kanus-a man moabut kining paghukoma?

(4) ‘Kining Kaliwatana Dili Mahanaw’

28. Sulod sa unsang limitadong panahon ang giingon ni Jesus nga ang gitagnang kalaglagan sa kalibutan moabut?

²⁸ Mahitungod “nianang adlawa ug taknaa,” si Jesus miingon, “walay si bisan kinsa ang nasayud, ni ang mga anghel sa kalangitan ni ang Anak, kondili ang Amahan lamang.” Apan si Jesus mihatag ug makatabang tig-ila sa panahon sa dihang siya miingon: “Kining kaliwatana sa bisan unsang paagi dili mahanaw hangtud ang tanan niining mga butanga mahitabo.” (Mateo 24:34, 36) Busa ang tanang lainlaing mga bahin sa “ilhanan,” maingon man sa “dakung kasakitan,” kinahanglang mahitabo sulod sa panahong pagkinabuhi sa usa ka kaliwatan​—ang kaliwatan sa 1914. Kini nagakahulogan nga ang pipila ka tawo kinsa nakaobserbar sa mga hitabo sa 1914, sa dihang nagsugod “ang konklusyon sa sistema sa mga butang,” sa gihapon buhi pa aron sa pagtan-aw sa katapusan niana ug sa dihang ang “dakung kasakitan” molampornas. Kadto silang mahinumdom sa mga hitabo sa 1914 nagakatigulang na sa edad karon. Ang kadaghanan kanila nangamatay na. Apan si Jesus nagpasalig kanato nga “kining kaliwatana sa bisan unsang paagi dili mahanaw” antes moabut ang kalaglagan niining dautang sistema sa mga butang.​—Mateo 24:21.

29. Pinaagig pagtugot sa mga hitabo sukad sa 1914 nga maugmad ngadto sa punto nga kini nahimo, sa unsang paagi gihimong mas sayon sa Diyos alang sa mga tawo sa paghimo sa hustong desisyon?

²⁹ Pagkamapailubon ang Diyos sa pagtagana niining gilugwayang kahigayonan alang sa paghinulsol! (2 Pedro 3:9) Alang sa unang higayon sa kasaysayan, ang sunodsunod nga suliran nakadangat sa hilabihang gidak-on​—gubat, polusyon, sobrang populasyon, ug daghan pa. Ang bisan unsa niini makapahinabog kompletong kalaglagan. Sa pagtugot sa maong ebidensiya sa pagtipun-og, gihimong mas sayon sa Diyos alang sa mga tawo sa pagkakita nga ang tawo walay ikasulbad niini. Sa samang panahon, ang pagsangyaw sa “maayong balita sa gingharian” nakabulig sa mabuot-kasingkasing nga mga tawo sa pag-ila nga ang Gingharian sa Diyos mao ang bugtong paglaum sa matuod nga kalinaw ug kasegurohan. Busa ang Diyos nagahatag kanilag panahon sa pagpaila sa ilang kaugalingon dapig sa iyang kiliran maylabot sa dakung isyu.

(5) Usa ka Ultimang Ilhanan

30. Unsang ultimang ilhanan sa pagkaduol na sa kalaglagan sa kalibutan nga gitino sa Bibliya?

³⁰ Apan aduna pay usa ka hitabo nga moabut ingong dili masayup nga ilhanan nga taliabut na ang kalaglagan sa kalibutan. Bahin niini ang apostol nga si Pablo misulat: “Ang adlaw ni Jehova moabut sama gayod sa usa ka kawatan sa kagabhion. Sa dihang sila magaingon: ‘Kalinaw ug kasegurohan!’ nan ang kalit nga kalaglagan moabut kanila sa hinanali . . . ug sila sa bisan unsang paagi dili makaikyas.”​—1 Tesalonica 5:2, 3; Lucas 21:34, 35.

31, 32. (a) Dalisay ba ang “kalinaw ug kasegurohan” nga igaproklamar sa politikal nga mga magmamando? (b) Nganong peligroso nga mapasalaag niana?

³¹ Ang mga lider sa kalibutan nahibalo nga ang usa ka nukleyar nga gubat nagakahulogan ug tinuod nga pagkawagtang. Usab, ang mangilngig nga mga suliran sama sa polusyon, ang eksplusyon sa populasyon, ug panimalaynong mga problema nagakinahanglan ug pagtagad ug salapi. Busa gusto nilang luagan ang hugot internasyonal nga mga relasyon. Ang pamatuod niini mao ang proklamasyon pinaagig ‘United Nations’ sa 1986 ingong ‘internasyonal nga tuig sa kalinaw ug kasegurohan.’ Kini, sa walay duhaduha, maoy usa ka tikang ngadto sa katumanan sa gikutlo-itaas nga mga pulong ni Pablo. Natural, ang politikal nga mga negosasyon ug mga kasabutan wala man makahimog bisan unsang mga kausaban diha sa mga tawo aron magpahinabo kanila sa paghigugma sa usag usa. Wala nila mapahunong ang salaod, ni nawagtang nila ang sakit ug kamatayon. Apan ang tagna nagapakita nga moabut ang panahon sa dihang ang mga nasud magapahayag nga ilang nakab-ut na ang gidak-on sa “kalinaw ug kasegurohan.” Sa dihang kana mahitabo na, nan ang “kalit nga kalaglagan” moabut “sa hinanali” ibabaw kanilang mga nagapasalaag sa katawhan, uban sa tanang nagabutang sa ilang pagsalig diha kanila.

³² Apan adunay mga maluwas. Ikaw ba usa kanila?

[Kahon sa panid 78, 79]

“Unsa Man ang Ilhanan?”

“Nasud Motindog Batuk sa Nasud”—

“Ang Gubat sa Kalibutan I nagpasulod sa siglo sa Total nga Gubat, sa​—sa unang bug-os nga sentido sa termino​—globong gubat. . . . Sukad masukad sa wala pa ang 1914-1918 nga adunay usa ka gubat . . . nga nagkobre sa hilabihang ka dakung bahin sa yuta. . . . Sukad masukad wala pa ang hilabihan ka kanat ug walay pili nga pagpatay.”​—World War I, ni H. Baldwin.

Ang Gubat sa Kalibutan I nagpatay ug 14 ka milyon sa mga nanagkumbati ug mga sibilyan; 55 ka milyon ang namatay sa Gubat sa Kalibutan II. Sukad sa Gubat sa Kalibutan II mga ginatus ka coups (mga pagharus), mga pag-alsa, ug mga gubat ang mihunos sa mga kinabuhi sa mga 35 ka milyong mga tawo.

Busa, sukad sa 1914 kapin sa 100 ka milyong mga kinabuhi ang nawala sa gubat!

“Adunay Kakulang sa Pagkaon”—

Ang kakulang sa pagkaon nagdaut sa daghang kayutaan human sa Gubat sa Kalibutan I ug sa Gubat sa Kalibutan II.

Karon, bisan pa sa siyentipikanhong pag-uswag, hapit ang ikaupat ka bahin sa kalibutan gigutom. Ang gibanabanang 12 ka milyong mga bata mamatay sa dili pa ang ilang unang adlawng natawhan tungod sa malnutrasyon. Sa kada tuig mga minilyong uban pa ang mangamatay tungod sa samang rason.

“Mga Kamatay”—

Walay natalang kamatay nga sukad masukad nakatupong sa ‘Spanish influenza’ sa 1918-1919. Kini miigo sa dili mokubos sa 500 ka milyong tawo; kapin sa 20 ka milyon ang namatay.

Ang medikal nga panukiduki wala makaarang sa pagsumpo sa maong mga butang sama sa sakit sa kasingkasing nga mahimong ipidemya. Ang kanser usa ka nagatubong hampak. Ang gidaghanon sa mga kaso sa makatakod nga mga sakit sa sekso miusbaw.

“Mga Linog” sa Daghang Dapit—

Depende sa mga tinubdan, ang mga pagbanabana sa mga nangamatay magkalain. Apan sa paghatag sa pipila ka ehemplo: 30,000 ngadto sa 32,000 ang namatay sa usa ka linog didto sa Italya sa 1915; 100,000 ngadto sa 200,000 didto sa Tsina sa 1920; 95,000 ngadto sa 150,000 didto sa Hapon sa 1923; 25,000 ngadto sa 60,000 didto sa India sa 1935; 12,000 ngadto sa 20,000 didto sa Iran sa 1968; 54,000 ngadto sa 70,000 didto sa Peru sa 1970; 20,000 ngadto sa 23,000 didto sa Guatemala sa 1976; 100,000 ngadto sa 800,000 didto sa Tsina sa 1976. Sukad sa 1914 daghan pang mga linibo ang nangamatay sa ginatos dagkung mga linog sa tibuok nga yuta.

Ang data o kasayuran gikan sa lainlaing mga tinubdan nagapakita nga ang aberids nga gidaghanon sa grabeng mga linog sa kada tuig sukad sa 1914 maoy sa daghang besis mas daghan kay sa aberids nga gidaghanon sa 2,000 miaging mga katuigan.

“Pag-uswag sa Pagkamalapason”—

Nahibalo ka sa mga hitabo. Ang nagatubong krimen nagaapektar sa matag nasud sa yuta. Ang imo mismong kinabuhi naapektahan. Diha sa inyong komunidad, unsa man ang nagakahitabo sa mga eskuwelahan? Aduna ba ing supak-balaod nga paggamit sa mga droga diha sa inyong dapit? Komosta na man ang pagkamalimbongon diha sa negosyo? Unsa ka luwas ka sa imong pagbati diha sa kadalanan sa magabii?

Ang pagkamalapason dili lamang maylabot sa tawhanong balaod, kondili labaw pa gani bahin sa balaod sa Diyos. (Tan-awang 2 Timoteo 3:1-5, 13.)

Gingharian sa Diyos Nasangyaw sa Tibuok Kalibutan—

Kining buluhatona makanunayong ginabuhat sa mga minilyong Saksi ni Jehova diha sa kapin sa 200 ka kayutaan.

Sulod lamang sa miaging napulo ka tuig, duolan sa upat ka bilyon (libong milyon) ka oras ang gigugol sa mga Saksi ni Jehova ngadto sa publikong pagsangyaw niining mensahea. Sa maong samang yugto sila nagpatik, diha sa mga 190 ka linguwahe, ug kapin sa 5 ka bilyong mga hulad sa literatura nga nagapunting sa Gingharian sa Diyos ingong bugtong paglaum sa tawo.

Ang Pagproklamar sa “Kalinaw ug Kasegurohan”—

Ginaila sa mga lider ang panginahanglan sa kalinaw aron malikayan ang nukleyar nga kalaglagan ug sa pagsulbad sa ubang nagatubong mga gumonhap. Ang usa ka tikang niining maong dulnganan mao ang proklamasyon pinaagig ‘United Nations’ maylabot sa 1986 ingong tuig sa “kalinaw, internasyonal nga kasegurohan ug kooperasyon.”​—General Assembly, Agenda item 32, 39th session.

Sa unsa nga kining tanang mga butanga “ang ilhanan”? Nga kita nagapuyo karon sa “konklusyon sa sistema sa mga butang.” Nga si Kristo naglingkod na sa iyang langitnong trono ug nagabulag gikan sa mga tawo sa tanang kanasuran niadtong kinsa tinuod nga gusto sa pagbuhat sa kabubut-on sa Diyos. Nga ang “dakung kasakitan” haduol na kaayo. Alang sa dugang mga detalye, basahang Mateo mga kapitulo 24 ug 25, Marcos 13, ug Lucas 21.