TIKOD

Ang likod nga bahin sa tiil nga ubos sa buolbuol. Kini nga bahin sa lawas sa tawo sagad gihisgotan sa mahulagwayong paagi diha sa Bibliya. Ang pagkupot o pagsamad sa tikod sa usa ka tawo makapahunong o makapugong kaniya sa pagbuhat sa usa ka butang. Gikuptan ni Jacob ang tikod sa iyang kaluhang igsoon nga si Esau sa dihang sila migula gikan sa tagoangkan sa ilang inahan. (Gen 25:26) Tungod niini siya ginganlan ug Jacob, nga nagkahulogang “Usa nga Naghawid sa Tikod; Malipotong Magpupuli,” nga may matagnaong kahulogan. (Gen 27:36; Os 12:​2, 3) Ang ulo sa banay nga si Jacob, sa pagpanalangin sa iyang ikalimang anak nga lalaki nga si Dan, nagtagna nga si Dan mahimong sama sa usa ka halas nga mag-atang sa daplin sa dalan ug mopaak sa mga tikod sa kabayo ug magpatikay-ang sa nagsakay niini. (Gen 49:17; tan-awa ang BITIN NGA SUNGAYAN.) Ang tribo ni Dan nahimutang sa “tikod” sa mga butang ingong magbalantay sa luyo sa Israel panahon sa ilang pagpanaw didto sa kamingawan, nga nagpahamtang ug kadaot sa mga kaaway sa Israel.​—Num 10:25.

Ang dili-matinumanong Jerusalem gipakasama diha sa tagna sa usa ka daotang babaye, nga pagasilotan pinaagi sa ‘pagbuhat ug kapintasan’ sa iyang mga tikod, sa ato pa, pugson sa pagpalakaw sa gansangon nga dapit, nga makapasakit sa iyang mga tikod; kini nahitabo sa dihang ang Jerusalem gidestiyero ngadto sa Babilonya niadtong 607 W.K.P.​—Jer 13:22.

Si Haring David, sa mahulagwayong paagi, namulong bahin sa iyang maluibong higala nga si Ahitopel, nga nag-ingon: “[Siya] nag-alsa sa iyang tikod batok kanako.” (Sal 41:9) Kini adunay matagnaong katumanan diha kang Judas Iskariote, nga kaniya gipadapat ni Jesus kining tekstoha, nga nag-ingon: “Siya nga tigsalo ug kaon sa akong tinapay nag-isa sa iyang tikod batok kanako.” (Ju 13:18) Busa kini nga ekspresyon nagpaila sa usa ka maluibong buhat, usa nga makahatag ug kadaot ngadto sa tawo nga batok kaniya ang tikod ‘gialsa’ o ‘giisa.’

Ang unang narekord nga tagna, sa Genesis 3:​15, nagtagna nga ang “halas” magsamad sa ‘binhi sa babaye’ diha sa tikod. Bisan tuod sakit, ang usa ka samad sa tikod dili permanenteng makapabaldado. Si Jesus, ang “binhi” (Gal 3:16), gipatay sa yutan-ong mga ahente sa dakong Halas, si Satanas nga Yawa (Pin 12:9), apan sa ikatulong adlaw naulian gikan sa ‘samad sa tikod’ sa dihang ang iyang Amahan nga si Jehova nagbanhaw kaniya.​—Buh 2:22-24; 10:40.