SAUL

[Nangutana [sa Diyos]; Nagpakisayod [sa Diyos]].

Usa ka Benjaminhon nga naggikan kang Jeiel (lagmit gitawag usab nga Abiel) pinaagi kang Ner ug Kis (1Cr 8:29-33; 9:35-39; tan-awa ang ABIEL Num. 1); ang unang gipili sa Diyos nga hari sa Israel. (1Sa 9:​15, 16; 10:1) Si Saul naggikan sa adunahang pamilya. Siya usa ka tawong ambongan, nga gikan sa ulo ug abaga mas taas kay sa tanang tawo sa iyang nasod, ug siya may talagsaong pisikal nga kusog ug kaliksi. (1Sa 9:​1, 2; 2Sa 1:23) Ang ngalan sa iyang asawa mao si Ahinoam. Si Saul nanganak ug pito ka anak nga lalaki, si Jonatan, Isvi, Malki-sua, Abinadab, Is-boset (Esbaal), Armoni, ug Mepiboset, ingon man duha ka anak nga babaye nga si Merab ug Mikal. Si Abner, dayag nga uyoan ni Haring Saul (tan-awa ang ABNER), nag-alagad ingong pangulo sa kasundalohan sa Israel.​—1Sa 14:​49, 50; 2Sa 2:8; 21:8; 1Cr 8:33.

Ang batan-ong si Saul nagkinabuhi sa masamok nga panahon sa kasaysayan sa Israel. Tungod kay gilupigan sa mga Filistehanon ang nasod, mihuyang pag-ayo ang kasundalohan niini (1Sa 9:16; 13:​19, 20), ug ang mga Ammonhanon ubos ni Haring Nahas nanghulga sa pag-atake. (1Sa 12:12) Bisag si Samuel matinumanong naghukom sa Israel, ang iyang mga anak nga lalaki maoy mga magtutuis sa hustisya. (1Sa 8:1-3) Kay kini nga kahimtang gilantaw lamang sa mga ansiyano sa Israel sumala sa tawhanong panglantaw ug busa nawad-ag pagsalig sa katakos ni Jehova sa pagpanalipod sa iyang katawhan, ilang giadto si Samuel ug gihangyo siya nga magtudlo ug hari ibabaw kanila.​—1Sa 8:​4, 5.

Gidihogan Ingong Hari. Human niadto gigiyahan ni Jehova ang mga panghitabo aron dihogan si Saul ingong hari. Uban sa iyang tig-alagad, gipangita ni Saul ang nawalang mga asna sa iyang amahan. Sanglit wala makaplagi ang iyang gipangita, siya nakahukom sa pagpauli. Apan ang iyang tig-alagad misugyot nga magpatabang sila sa “tawo sa Diyos” nga nahibaloang diha ra sa duol nga siyudad. Kini mitultol sa pagkahimamat ni Saul kang Samuel. (1Sa 9:3-19) Sa iyang unang pagpakigsulti kang Samuel, gipakita ni Saul nga siya usa ka tawong makasaranganon. (1Sa 9:​20, 21) Human makig-ambit sa halad nga pagkaon uban kang Saul, gipadayon ni Samuel ang pagpakigsulti kaniya. Sa pagkasunod buntag gidihogan ni Samuel si Saul ingong hari. Aron pamatud-an nga ang Diyos nag-uban kang Saul, gihatagan siya ni Samuel ug tulo ka matagnaong mga ilhanan, ug ang tanan natuman nianang adlawa.​—1Sa 9:22–​10:16.

Sa ulahi, didto sa Mizpa, sa dihang napili ingong hari pinaagi sa pagripa (1Sa 10:​20, 21, JB; NE), si Saul naulaw ug nagtago taliwala sa mga bagahe. Sa dihang nakaplagan, siya gipresentar ingong hari, ug ang katawhan naninggit nga may pag-uyon: “Mabuhi ang hari!” Si Saul mipauli sa Gibea nga inubanan sa maisog nga mga tawo. Bisag gibiaybiay ug gitamay siya sa walay-silbing mga tawo, si Saul nagpabiling naghilom.​—1Sa 10:17-27.

Unang mga Kadaogan. Mga usa ka bulan sa ulahi (sumala sa mabasa sa Gregong Septuagint ug sa Linukot nga Basahon sa Patayng Dagat 4QSam^a sa 1Sa 11:1) giingnan sa Ammonhanon nga si Haring Nahas ang mga tawo sa Jabes sa Gilead nga pasurenderon sila. (Tan-awa ang NAHAS Num. 1.) Sa dihang kining balitaa gidala sa mga mensahero ngadto kang Saul, ang espiritu sa Diyos milihok diha kaniya. Gitigom dayon niya ang kasundalohan nga 330,000 ka tawo ug gipangulohan kini nga nagmadaogon. Tungod niini napalig-on ni Saul ang iyang posisyon ingong hari, ug gihangyo pa gani sa katawhan nga kadtong misupak kaniya pagapatyon. Apan tungod kay giila ni Saul nga si Jehova mao ang naghatag sa kadaogan, siya wala mouyon niini. Human niadto, gikompirmar pag-usab ang pagkahari ni Saul didto sa Gilgal.​—1Sa 11:1-15.

Dayon mihimog mga lakang si Saul aron mapukgo ang gahom sa mga Filistehanon ibabaw sa Israel. Siya mipili ug 3,000 ka Israelinhon, diin iyang gipangulohan ang 2,000 ug ang nahibilin gipangulohan sa iyang anak nga lalaki nga si Jonatan. Dayag nga milihok ubos sa pagtultol sa iyang amahan, “gipukan ni Jonatan ang garison sa mga Filistehanon nga didto sa Geba.” Ingong panimalos, gitigom sa mga Filistehanon ang hilabihan ka daghang kasundalohan ug sila nagkampo didto sa Mikmas.​—1Sa 13:​3, 5.

Nakasala sa Pagkamapangahason. Sa kasamtangan misibog si Saul gikan sa Mikmas ug mipaingon sa Gilgal sa Walog sa Jordan. Didto siya nagpaabot kang Samuel ug pito ka adlaw. Apan wala moabot si Samuel sa gitagal nga panahon. Kay nahadlok nga ang mga kaaway moatake kaniya samtang wala pa niya maseguro ang tabang ni Jehova ug ang dugang pagkalangan basin mosangpot ug kapildihan sa iyang kasundalohan, “napugos” si Saul sa pagtanyag ug halad-nga-sinunog. Sa pag-abot ni Samuel iyang gikondenar ang ‘binuang nga buhat’ ni Saul ingong daotan gayod. Dayag nga ang sala ni Saul mao ang iyang pagkamapangahason sa paghalad ug ang wala pagsunod sa sugo ni Jehova nga gihatag pinaagi sa iyang hawas nga si Samuel, kay siya angay untang maghulat kang Samuel aron sa paghalad. (Itandi ang 1Sa 10:8.) Tungod niini nga buhat, wala molungtad ang gingharian ni Saul.​—1Sa 13:1-14.

Samtang nakiggubat sa mga Filistehanon, gipahayag ni Saul nga tinunglo ang bisan kinsa nga mokaon sa dili pa ikapahamtang ang panimalos batok sa mga kaaway. Kining dinalidali nga panumpa mitultol sa dili maayong mga sangpotanan. Ang mga Israelinhon nangaluya, ug bisag midaog sila batok sa mga Filistehanon, ang ilang kadaogan dili gayod ingon kadako kay sa ilang gidahom. Tungod sa kagutom, wala na nila mapatuloi pag-ayo sa dugo ang mga hayop nga ilang gipang-ihaw human niadto, sa ingon naglapas sa kasugoan sa Diyos labot sa pagkabalaan sa dugo. Kay wala makadungog sa panumpa sa iyang amahan, si Jonatan mikaon ug dugos. Busa, si Saul mipahayag nga silotan siya sa kamatayon. Apan gitubos o giluwas sa mga tawo si Jonatan, kay dako ang iyang gikatabang alang sa kadaogan sa Israel.​—1Sa 14:1-45.

Gisalikway sa Diyos. Sa tibuok panahon nga naghari si Saul sublisubli ang mga pagpakiggubat batok sa mga Filistehanon ug sa ubang katawhan, lakip sa mga Moabihanon, Ammonhanon, Edomhanon, ug Amalekanhon. (1Sa 14:​47, 48, 52) Sa pagpakiggubat batok sa mga Amalekanhon, gilapas ni Saul ang sugo ni Jehova tungod kay wala niya patya ang kinamaayohan sa ilang panon sa mga karnero ug sa mga baka ingon man ang ilang hari nga si Agag. Sa dihang gipangutana kon nganong wala sunda ang tingog ni Jehova, wala angkona ni Saul ang iyang sala ug gibasol hinuon ang katawhan. Human ipasiugda ni Samuel ang pagkaseryoso sa iyang sala ug miingon nga tungod niana gisalikway siya ni Jehova ingong hari, diha pa dawata ni Saul nga ang iyang kasaypanan maoy tungod sa iyang kahadlok sa katawhan. Human mangamuyo si Saul kang Samuel nga pasidunggan siya atubangan sa mga ansiyano ug atubangan sa Israel pinaagi sa pag-uban kaniya, si Samuel miatubang kanila uban kaniya. Unya si Samuel mismo ang nagpatay kang Agag. Human niana, si Samuel mibiya kang Saul ug wala na sila magkita pa.​—1Sa 15:1-35.

Human niini ug human sa pagdihog kang David ingong umaabot nga hari sa Israel nga ang espiritu ni Jehova mibiya kang Saul. Sukad niadto ang “usa ka daotang espiritu gikan kang Jehova naglisang kaniya.” Kay gikuha na ang iyang espiritu gikan kang Saul, gitugotan ni Jehova nga ang usa ka daotang espiritu mogahom kaniya, ug tungod niana si Saul nawad-an ug kalinaw sa hunahuna ug napalihok ang iyang mga pagbati, hunahuna, ug mga handurawan ngadto sa daotang mga butang. Tungod kay si Saul wala mosunod kang Jehova, kini nagpakita nga ang iyang hunahuna ug kasingkasing nakiling sa daotan, ug ang espiritu sa Diyos wala na mohatag kang Saul ug panalipod o puwersa sa pagpugong. Apan, sanglit gitugotan ni Jehova ang “daotang espiritu” nga mopuli sa iyang espiritu ug maglisang kang Saul, kini ikaingon nga usa ka “daotang espiritu gikan kang Jehova,” mao nga ang mga alagad ni Saul naghisgot niini ingong “daotang espiritu sa Diyos.” Tungod sa rekomendasyon sa usa sa iyang mga tig-alagad, gihangyo ni Saul nga si David mahimong maghohoni sa iyang palasyo aron pakalmahon siya sa dihang siya samokon sa “daotang espiritu.”​—1Sa 16:14-23; 17:15.

Mga Pakiglabot Kang David. Human niadto gihulga sa mga Filistehanon ang kasegurohan sa Israel. Samtang sila nagkampo sa usa ka bahin sa Ubos nga Patag sa Elah ug ang kasundalohan ni Haring Saul nagkampo sa pikas nga bahin, si Goliat, buntag ug hapon, sulod sa 40 ka adlaw, migula gikan sa kampo sa mga Filistehanon ug gihagit ang Israel sa pagpatunghag usa ka tawo nga makigtakos kaniya sa pakiggubat. Si Haring Saul misaad nga iyang padatoon ang bisan kinsa nga Israelinhon nga makapatay kang Goliat ug makig-alyansa usab siya sa kaminyoon uban kaniya. Dugang pa, ang banay sa amahan sa mananaog “ipahigawas,” lagmit gikan sa pagbayad ug mga buhis ug sa pinugos nga pag-alagad. (Itandi ang 1Sa 8:11-17.) Sa dihang si David miadto sa maong dapit nga nagdalag pagkaon alang sa iyang mga igsoon ug alang sa pangulo sa mga linibo (lagmit sa komandante nga ubos kaniya nag-alagad ang mga igsoon ni David), ang iyang mga pagpangutana dayag nga nagpasabot nga siya andam nga motubag sa maong hagit. Misangpot kini sa pagdala kaniya ngadto kang Saul ug sa misunod niyang kadaogan batok kang Goliat.​—1Sa 17:1-58.

Naugmad ang iyang kayugot kang David. Human niadto gibutang ni Saul si David sa pagdumala sa mga tawong manggugubat. Tungod niini, diha sa mga awit gipasidunggan si David nga labaw pa kay sa hari mismo. Busa, si Saul nagmatahapon kang David ug siya masinahong nagdumot kaniya. Sa usa ka higayon, samtang nagpatokar sa alpa si David, si Saul ‘milihok ingong usa ka manalagna.’ Wala kini magpasabot nga si Saul nagpahayag ug mga tagna, apan siya lagmit nagpakitag talagsaong pagbati ug kabalisa sama nianang sa usa ka manalagna sa dili pa managna o sa dihang nagapanagna. Samtang ilalom nianang talagsaong kahimtang sa pagkatugaw, kaduha gibangkaw ni Saul si David. Kay napakyas sa iyang tinguha nga mapaod si David sa bungbong, si Saul sa ulahi miuyon sa paghatag kang David sa iyang anak nga babayeng si Mikal diha sa kaminyoon bugti sa usa ka gatos ka yamis sa mga Filistehanon. Ang tuyo ni Saul sa paghimo niini nga tanyag maoy aron si David mamatay sa ilang mga kamot. Napakyas ang maong daotang laraw kay gidala ni David dili lang ang 100, kondili ang 200 ka yamis aron makig-alyansa sa kaminyoon uban kang Saul. Busa misamot ang kahadlok ug pagdumot sa hari kang David. Gisulti ni Saul ang iyang tinguha sa pagpatay kang David ngadto sa iyang anak nga lalaking si Jonatan ug sa tanan niyang mga alagad. Sa dihang nangilabot si Jonatan, misaad si Saul nga dili patyon si David. Bisan pa niana, si David napugos sa pagkalagiw aron sa pagluwas sa iyang kinabuhi sa dihang gibangkaw siya ni Saul sa ikatulong higayon. Diha pa ganiy gisugo si Saul nga mga mensahero aron pabantayan ang balay ni David ug patyon siya sa pagkabuntag.​—1Sa 18:1–​19:11.

Nianang gabhiona miikyas si David agi sa bentana sa iyang balay ug mikalagiw ngadto sa Rama, diin didto nagpuyo si Samuel. Unya uban kang Samuel siya mipuyo sa Naiot. Sa dihang nabalitaan kini ni Saul, siya nagpadalag mga mensahero sa pagdakop kang David. Apan, sa pag-abot nila, sila “milihok nga sama sa mga manalagna.” Dayag nga ang espiritu sa Diyos milihok diha kanila nga tungod niana bug-os nilang nakalimtan ang katuyoan sa ilang misyon. Sa dihang nahitabo usab kini sa laing duha pa ka grupo sa mga mensahero nga iyang gipadala, si Saul na mismo ang miadto sa Rama. Siya usab nailalom sa pagkontrolar sa espiritu sa Diyos, ug kadto maoy sulod sa taas nga yugto; kini dayag nga nakahatag kang David ug igong panahon sa pagkalagiw.​—1Sa 19:12–​20:1; tan-awa ang MANALAGNA (Ang Pagkatudlo ug ang Pag-inspirar Kanila).

Wala patya ni David si Saul ingong dinihogan sa Diyos. Human niining wala molampos nga mga pagsulay sa pagpatay kang David, si Jonatan, sa ikaduhang higayon, nakigsulti alang kang David. Apan si Saul nasuko pag-ayo mao nga iyang gibangkaw ang iyang kaugalingong anak. (1Sa 20:1-33) Sukad niadtong panahona walay hunong nga gipangita ni Saul si David. Sa pagkahibalo nga ang Hataas nga Saserdoteng si Ahimelek mitabang kang David, gimando ni Saul nga patyon siya ug ang iyang kaubang mga saserdote. (1Sa 22:6-19) Sa ulahi, siya naglaraw sa pag-atake sa siyudad sa Keila sa Juda tungod kay si David nagpuyo didto apan wala niya ipadayon ang maong plano sa dihang miikyas si David. Gipadayon ni Saul ang paggukod, ug gipangita si David diha sa mga kamingawan. Apan ang pagsulong sa mga Filistehanon temporaryong nagpahunong sa iyang pagpangita ug nakahigayon si David sa pagdangop sa Kamingawan sa En-gedi. Sa duha ka higayon human niadto, si Saul diha sa kahimtang nga mahimo na unta siyang patyon ni David. Apan midumili si David sa pagbakyaw sa iyang kamot batok sa dinihogan ni Jehova. Sa ikaduhang higayon, sa dihang nasayran ni Saul nga si David nagpugong lamang, siya misaad pa kunohay nga dili mobuhat ug kadaot batok kang David. Apan kini nga saad dili kinasingkasing, kay siya mihunong lamang sa paggukod kaniya sa dihang iyang nasayran nga si David mikalagiw ngadto sa Filistehanong siyudad sa Gat.​—1Sa 23:10–​24:22; 26:1–​27:​1, 4.

Si Saul midangop sa espiritismo. Mga usa o duha ka tuig sa ulahi (1Sa 29:3), ang mga Filistehanon misulong kang Saul. Kay nawad-an na ug espiritu ug pagtultol ni Jehova, ug gitugyan na sa dili-inuyonang kahimtang sa hunahuna, siya midangop sa espiritismo, usa ka sala nga takos sa kamatayon. (Lev 20:6) Si Saul nagtakoban ug nakigkita sa usa ka babayeng espiritista sa En-dor. Unya iyang gihangyo sa espiritista nga ipakita kaniya ang namatay nang si Samuel. Pinasukad sa gihubit sa espiritista sa iyang nakita, mihinapos si Saul nga kadto mao si Samuel. Ugaling, angayng hinumdoman nga wala tubaga ni Jehova ang mga pakisayod ni Saul ug dayag nga wala Niya buhata kana pinaagi sa buhat nga gikondenar sa Iyang balaod ingong takos sa silot nga kamatayon. (Lev 20:27) Busa, ang giingon sa espiritista naggikan gayod sa demonyo. Ang mensahe wala mohatag ug kahupayan kang Saul apan kini nagpasamot hinuon sa iyang kahadlok.​—1Sa 28:4-25; tan-awa ang ESPIRITISMO.

Kamatayon ni Saul. Sa misunod nga pakiggubat batok sa mga Filistehanon, si Saul grabeng nasamdan didto sa Bukid sa Gilboa ug napatay ang tulo sa iyang mga anak nga lalaki. Kay ang iyang tigdala sa armadura midumili sa pagpatay kaniya, si Saul miubo sa iyang kaugalingong espada. (1Sa 31:1-7) Mga tulo ka adlaw sa ulahi usa ka batan-ong Amalekanhon miabot kang David ug nanghambog nga siya ang nagpatay sa nasamdang hari. Kini tatawng usa ka bakak ug gituyo niya kini aron lamang mabatonan ang pabor ni David. Apan gisugo ni David nga ang tawo patyon sumala sa iyang gipangangkon, tungod kay si Saul maoy usa ka dinihogan ni Jehova.​—2Sa 1:1-15.

Sa kasamtangan, gibitay sa mga Filistehanon ang mga patayng lawas ni Saul ug sa iyang tulo ka anak nga lalaki didto sa paril sa Bet-san. Apan ang maisog nga mga lalaki sa Jabes-gilead nagkuha sa mga lawas, nagsunog kanila, ug dayon naglubong sa mga bukog.​—1Sa 31:8-13.

Katuigan sa ulahi, sa panahon sa paghari ni David, ang pagkasad-an sa dugo nga nahimo ni Saul ug sa iyang balay maylabot sa mga Gabaonhon gipanimaslan sa dihang gipatay ang pito sa iyang mga kaliwat.​—2Sa 21:1-9.