KAMINGAWAN

Ang Hebreohanong termino alang sa kamingawan (midh·barʹ) sa katibuk-an nagtumong sa wala kaayoy nagpuyo ug wala matikad nga yuta. (Jer 2:2) Mahimong maglakip kini sa mga sibsibanan (Sal 65:12; Jer 23:10; Ex 3:1), mga atabay (2Cr 26:10), mga balay, ug gani sa pipila ka siyudad (1Ha 2:34; Jos 15:​61, 62; Isa 42:11). Bisan tuod sagad nagtumong lamang kini sa umaw nga mga yuta nga may kalibonan ug balili, ang midh·barʹ mahimong magtumong usab sa walay-tubig nga mga rehiyon nga matawag nga tinuod nga mga desyerto. Ang ubang Hebreohanong mga termino nga gigamit sa pagtumong sa maong mga dapit sa mas espesipikong paagi sagad makita diha sa balaknong pagtandi sa midh·barʹ.​—Sal 78:40; Jer 50:12.

Ang pulong nga yeshi·mohnʹ nagtumong sa kinaiyanhong dapit nga awaaw o desyerto. (Sal 68:7; Isa 43:​19, 20) Dayag nga kini mas bug-at nga termino kay sa midh·barʹ, nga nagpailang kini mas umaw, sama sa ekspresyon nga “haw-ang, nagdaguhong nga desyerto [yeshi·monʹ].” (Deu 32:10) Kon gamitan ug tinong artikulo, kini magtumong sa espesipikong mga dapit sa kamingawan.​—Num 21:20; 1Sa 23:​19, 24; tan-awa ang JESIMON.

Ang ʽara·vahʹ naghubit sa umaw ug dili-mabungahong mga luna sa yuta, sama niadtong atua tabok sa Jordan gikan sa Jerico. (Num 22:1) Kini nga mga desyertong kapatagan tingali maoy resulta sa pagkadaot sa kalasangan ug sa kakulang sa hustong paagi sa pagkonserbar ug pagtikad, o tingali resulta kini sa dugay kaayong hulaw, ug kini nga mga kahimtang naghimo sa produktibo nga mga dapit ingong dili-mabungahong kaawaawan. (Isa 33:9; Jer 51:43) Uban ang tinong artikulo, kini nga pulong nagtumong usab sa usa ka espesipikong bahin sa Yutang Saad. (Tan-awa ang ARABA; ARABA, BUL-OGANANG WALOG SA.) Ang laing termino, ang tsi·yahʹ, naghubit sa bisan unsang “walay-tubig nga rehiyon” ug gigamit uban sa gihisgotan na nga mga pulong.​—Sal 107:35; Isa 35:1.

Bisan ang mga rehiyon nga haom nga gihubit sa Bibliya ingong “desyerto” maoy mga rehiyon nga dili kaayo balason, sama sa pipila ka bahin sa Desyerto sa Sahara nga may hanayhay nga mga bungdo sa pinadpad nga mga balas. Kasagaran kini walay mga kahoy, uga o dili kaayo uga nga kapatagan, batoon nga mga patag ibabaw sa bukid, o awaaw ug walay-tubig nga mga walog nga gilibotan sa habog nga kabukiran ug umaw nga kabungtoran.​—Job 30:3-7; Jer 17:6; Eze 19:13.

Ang nasod sa Israel, nga mihimo sa ilang Pagpanggula gikan sa Ehipto, gigiyahan sa Diyos ngadto sa kamingawan ubay sa Pulang Dagat, nga tungod niana si Paraon nagtuo nga sila nanghisalaag. (Ex 13:18-20; 14:1-3) Sa pikas bahin sa Pulang Dagat, ug sulod sa nahibiling bahin sa 40 ka tuig, ang Israel nagbalhinbalhin sa lainlaing dapit sa kamingawan, lakip sa mga rehiyon sa kamingawan sa Sur, Sin, Sinai, Paran, ug Zin (Ex 15:22; 16:1; 19:1; Num 10:12; 20:1), nga usahay nagkampo sa tubigang mga dapit, sama sa Elim, nga may 12 ka tubod ug 70 ka kahoyng palma (Ex 15:27), ug sa Kades.​—Num 13:26; Deu 2:14; MAPA, Tomo 1, p. 541.

Ang Yutang Saad, nga nahimong bahin sa gitawag nga Fertile Crescent, maoy usa ka hiktin nga yuta nga maayong pagkatikad ug ang utlanan niini sa usa ka kiliran mao ang Dagat Mediteranyo ug sa duha ka kiliran mao ang halapad nga mga rehiyon sa kamingawan​—ang Siro-Arabianhong Desyerto sa S ug ang Peninsula sa Sinai sa H. (Ex 23:31) Sulod sa mga utlanan niini nga yuta dihay gagmayng mga seksiyon sa kamingawan, pananglitan, ang seksiyon sa Dotan, sa H mismo sa Walog sa Jezreel, diin si Jose gihulog sa iyang mga igsoon sa gahong-sa-tubig (Gen 37:​17, 22); ang Kamingawan sa Juda, nga may mga seksiyon palibot sa mga siyudad sa Zip, Maon, ug En-gedi, ang mga kamingawan nga gidangpan ni David sa dihang gigukod siya ni Saul (Huk 1:16; 1Sa 23:​14, 24; 24:1); ug ang mga rehiyon sa kamingawan sa S nga kiliran sa Jordan, nga magtagbo sa Siro-Arabianhong Desyerto (Num 21:13; Deu 1:1; 4:43). Ang dakong bahin sa rift valley nga giagosan sa Suba sa Jordan (gitawag karon nga Ghor) maoy desyerto.

Bisan tuod nga daghang rehiyon sa kamingawan nga gihisgotan sa Bibliya maoy bug-os nga umaw ug awaaw na karon, adunay ebidensiya nga ang pipila dili kanunay nga ingon niana. Si Denis Baly, sa The Geography of the Bible (1957, p. 91), miingon nga “ang kinaiyahan sa pagtubo sa mga tanom lagmit nga miagi ug dako kaayong kausaban sukad sa kapanahonan sa Bibliya.” Ang balanse kaayong mga kahimtang sa sinugdan diin ang yuta, klima, ug katanoman nakamugnag usa ka maayong kalikopan, nga diyutay ra ang pagkakankan sa yuta, nahanaw na tungod sa pagkadaot sa kalasangan nga wala gayod mahulipi sa pagtanom. Kay wala nay landong, ug wala nay mga gamot nga maghawid sa yuta, ang naglagiting nga kainit sa ting-init ug ang nagabunok nga ulan sa tingtugnaw nagdaot niini. Ang yuta gipagba sa adlaw, gipadpad sa hangin, gipakaging sa nagkadaiyang hinobrang mga temperatura, ug gibanlas sa mga ulan. Ang arkeolohikanhong pagpanukiduki nagpakita nga daghan sa mga dapit karon nga bug-os umaw kaniadto “naglakip sa mga sibsibanan, kapatagan, ug tubigang mga dapit diin ang mga tubod ug panagsang pag-ulan ug ang mainampingong pagkonserbar sa tubig nagpaposible sa pagtukod ug mga balangay ug paghupot sa importanteng mga ruta sa nagapanawng mga panon.” (The Interpreter’s Dictionary of the Bible, giedit ni G. Buttrick, 1962, Tomo 1, p. 828) Bisan karong adlawa, daghan sa maong mga dapit sa kamingawan ang malukop sa lunhawng kabalilihan panahon sa tingpamulak, bisan tuod nga inigkatapos sa ting-init kini mapagtong sa kainit ug sa hulaw.

Mga Kahimtang sa Paglatagaw sa Kamingawan. Bisan tuod nga ang mga kahimtang sa pipila ka rehiyon sa kamingawan lagmit mas maayo pa sa karaang panahon kay sa pagkakaron, si Moises nakasulti bahin sa pagpanaw sa Israel latas sa Sinai ingong “latas sa dako ug makalilisang nga kamingawan, nga may malala nga mga halas ug mga tanga ug uhaw nga yuta nga walay tubig.” (Deu 1:19; 8:15; MGA HULAGWAY, Tomo 1, p. 542) Kadto maoy usa ka “yuta sa mga hilanat” (Os 13:5), usa ka yuta sa gahong ug mabagang kangiob. (Jer 2:6) Ang mas umaw nga mga rehiyon sa kamingawan walay nagpuyo (Job 38:26) o kaha maoy mga dapit diin miestar ang mga tigpuyo sa tolda ug diin naglibodlibod ang mga tawong nagbalhinbalhin pagpuyo. (1Cr 5:​9, 10; Jer 3:2) Nanubo diha niini ang mga sampinit ug tunokong mga tanom (Gen 21:​14, 15; Ex 3:​1, 2; Huk 8:7), ang tunokon nga mga kahoyng lotus, ug ang masiot, tunokon nga mga kahoyng akasya.​—Ex 25:10; Job 40:​21, 22.

Ang gikapoy nga mga magpapanaw nga miagi sa nabantok nga mga alagianan (Jer 12:12) tingali mopasilong ilalom sa yagpis, samag-tukog nga mga sanga sa kahoyng retama (1Ha 19:​4, 5), o sa ilalom sa patay tan-awon nga gagmayng junipero (Jer 48:6), o sa bukohon ug punoan nga tamarisko nga may samag-balhibo nga gagmayng evergreen o lunhaw nga mga dahon (Gen 21:33). Ang mga agila ug ubang mga langgam nga mandadagit naglibotlibot diha sa walay panganod nga kalangitan (Deu 32:​10, 11), samtang ang sungayang mga bitin ug ang samag-udyong nga mga bitin modailos sa ibabaw sa dagkong bato ug sa ilalom sa mga kahoykahoy, ang mga tabili sa balas mokabad pagdagan, ug ang dagkong halo mokamang pinaagi sa ilang mugbo, kusgang mga tiil. (Lev 11:30; Sal 140:3; Isa 34:15) Ang mga kanding sa bukid makita diha sa batoong mga pangpang (1Sa 24:2); ang ihalas nga mga asno, sebra, kamelyo, ug ostrik manibsib diha sa hilang nga katanoman; ug bisan ang mga pelikano ug porcupino makita usab. (Job 24:5; 39:​5, 6; Jer 2:24; Lam 4:3; Sof 2:​13, 14) Sa magabii, ang pag-uwang sa mga irong ihalas ug mga lobo giduyogan sa pagsiyaok sa mga bukaw o sa pagyagongyong sa langgam sa gabii, nga nakadugang sa pagbati sa kaawaaw ug kamingaw. (Isa 34:11-15; Jer 5:6) Kadtong nakasulay pagtulog diha sa kamingawan kasagarang mibatig walay kasegurohan.​—Itandi ang Eze 34:25.

Gawas sa nihit nga tubigang mga dapit, ang Peninsula sa Sinai sa dakong bahin maoy usa ka rehiyon nga balason, daghag graba, ug mga bato. May diyutayng katanoman nga nanubo diha sa mga lugot. Sa karaang panahon lagmit dihay igoigong pag-ulan ug usab mas daghang katanoman. Apan kon walay pag-atiman sa Diyos, ang mga Israelinhon, nga lagmit may gidaghanong tulo ka milyon, dili gayod makalahutay niining umaw nga rehiyon. Sumala sa giingon ni Moises kanila didto sa Kapatagan sa Moab: “Magmatngon ka nga dili ka mahikalimot kang Jehova nga imong Diyos . . . nga nagpagawas kanimo gikan sa yuta sa Ehipto, gikan sa balay sa mga ulipon; nga nagpalakaw kanimo latas sa dako ug makalilisang nga kamingawan, nga may malala nga mga halas ug mga tanga ug uhaw nga yuta nga walay tubig; nga nagpagulag tubig alang kanimo gikan sa bato nga santik; nga nagpakaon kanimo ug mana sa kamingawan, nga wala hiilhi sa imong mga amahan, aron sa pagpaubos kanimo ug sa pagbutang kanimo sa pagsulay aron sa pagbuhat ug maayo kanimo sa imong mga adlaw sa ulahi.”​—Deu 8:11-16.

Ang Kamingawan Diha sa Gregong Kasulatan. Dinhi ang Gregong termino nga eʹre·mos sa katibuk-an maoy katumbas sa Hebreohanong midh·barʹ. (Luc 15:4) Kini naghubit sa matang sa kamingawan diin nagsangyaw si Juan nga Tigbawtismo (Mat 3:1) ug sa mingaw nga mga dapit nga didto giabog ang nademonyohan nga tawo. (Luc 8:27-29) Si Jesus, human mabawtismohi, nagpuasa ug gitental ni Satanas didto sa kamingawan. (Mat 4:1; itandi ang Lev 16:20-22.) Panahon sa iyang ministeryo, si Jesus usahay moadto sa kamingawan aron sa pag-ampo. (Luc 5:16) Apan, siya nagpasalig sa iyang mga tinun-an nga ang iyang presensiya uban ang harianong gahom dili limitado sa usa ka hilit nga kamingawan kondili madayag sa bisan asa nga dapit. (Mat 24:26) Ang kamingawan sa gihapon may linaing mga kapeligrohan sa dihang si apostol Pablo mihimo sa iyang misyonaryong mga panaw.​—2Co 11:26; itandi ang Buh 21:38.

Mahulagwayong mga Paggamit. Mohuros usab gikan sa mga rehiyon sa kamingawan dapit sa S ug sa HS sa Palestina ang kusog, init nga hangin nga gitawag ug siroccos, nga naggikan sa Arabiko nga pulong (sharquiyyeh) alang sa “hangin nga timog.” Kini nga hangin nga mohuros gikan sa desyerto dali kaayong makapagba, nga magpauga sa tanang umog diha sa hangin ug sagad magdalag pino, dalagon nga abog. (Jer 4:11) Ang siroccos motungha ilabina sa panahon sa tingpamulak ug sa tinghunlak, ug kon motungha sa tingpamulak kini makadaot pag-ayo sa mga tanom. (Eze 17:10) Sa paghisgot bahin sa Epraim, sanglit ang tribo naghawas man sa apostatang amihanan nga gingharian sa Israel, si Jehova nagtagna nga bisan pag ang Epraim “magmabungahon, ang hangin nga timog . . . moabot. Gikan sa usa ka kamingawan kini moabot, ug kini magpamala sa iyang atabay ug magpahubas sa iyang tubod. Pagailogon niya ang bahandi sa tanang tilinguhaon nga mga butang.” Kining malaglagong hangin nga timog nga gikan sa kamingawan nagsimbolo sa pag-atake sa Asirya nga gikan sa S batok sa Israel, nga magapangagaw ug magbihag sa mga Israelinhon.​—Os 13:12-16.

Ang mga rehiyon sa kamingawan, nga sa kinaiyanhon diyutay lamang ang nagpuyo ug wala kaayo tagda ug tikara sa tawo, sagad gigamit sa paglarawan sa malaglagong mga resulta sa pagsulong sa mga kaaway. Tungod sa pagkadili-matinumanon sa Juda, ang kasundalohan sa Babilonya maghimo sa iyang ‘balaang mga siyudad nga usa ka kamingawan, ang Zion ingong bug-os nga kamingawan, ang Jerusalem ingong usa ka awaaw’ (Isa 64:10), ang iyang mga prutasan ug tinikad nga kaumahan mahisama ang tanan sa kamingawan. (Jer 4:26; 9:10-12) Ang iyang prinsipe nga mga magmamando, nga kanhi samag harianong mga sedro sa lasang, pagapukanon. (Jer 22:​6, 7; itandi ang Eze 17:1-4, 12, 13.) Sa laing bahin, agig panimalos sa ilang pagdumot ug sa pagsupak sa kahikayan sa gingharian sa Diyos, ang kaawayng mga nasod, sama sa Babilonya, Ehipto, Edom, ug uban pa, kinahanglang makaagom usab sa samang kasinatian. Ang Babilonya linaing gihisgotan nga tinong mahimong usa ka “walay-tubig nga kamingawan ug usa ka desyertong kapatagan,” dili pagapuy-an, mahikalimtan sa iyang pagkabiniyaan.​—Jer 50:12-16; Joe 3:19; Sof 2:​9, 10.

Sa kasukwahi, ang pagpasig-uli sa Juda, human sa 70 ka tuig nga pagkadestiyero, maoy samag paghimo sa usa ka rehiyon sa kamingawan ingong usa ka tanaman sa Eden, nga may mabungahong mga prutasan ug produktibong kaumahan nga pagatubigan sa mga sapa ug mga suba, ug may daghang tanom nga tangbo, ug mga kahoy nga daghag dahon, ug nagapamuswak nga kabulakan, ang tanan maghimo sa yuta nga daw nagmasadyaon.​—Isa 35:​1, 2; 51:3.

Mga tawo. Ang susamang mga paghisgot nga nagpunting sa mga tawo nagpakita nga ang maong mga tagna sa panguna mapadapat sa espirituwal inay sa literal nga paagi. Busa, ang usa nga nagasalig sa mga tawo inay kang Jehova gipakasama sa usa ka nag-inusarang kahoy diha sa desyertong kapatagan, nga wala nay paglaom nga makakita sa maayo. Apan ang usa nga nagasalig kang Jehova maoy sama sa “usa ka kahoy nga gitanom sa daplin sa mga tubig,” nga magmabungahon, labong, nahigawas sa kapeligrohan. (Jer 17:5-8) Kini nga mga pagtandi nagtagana usab sa pasukaranan sa paghanduraw kon unsa gayod ang rehiyon sa kamingawan.

“Kamingawan sa dagat.” Ang “kamingawan [midh·barʹ] sa dagat” diha sa Isaias 21:1 gisabot sa pipila ka komentarista ingong usa ka ekspresyon nga nagtumong sa habagatang bahin sa karaang Babilonya. Sa dihang ang mga tampi sa suba sa Euprates ug Tigris maapawan kada tuig, kini nga rehiyon mahisama sa usa ka ‘dagat nga kamingawan.’

Sa Pinadayag. Sa basahon sa Pinadayag, ang kamingawan gigamit diha sa doble nga diwa: aron ihulagway ang pag-inusara ug ang pagpangitag dalangpanan gikan sa mga manunulong maylabot sa simbolikong babaye nga nanganak ug usa ka harianon nga batang lalaki (Pin 12:​6, 14), ug aron ihulagway ang pinuy-anan sa mapintas nga mga mananap maylabot sa simbolikong babaye, ang “Dakong Babilonya,” nga misakay sa mapintas nga mananap nga pito ug ulo.​—Pin 17:3-6, 12-14.