Gbetɔtrɔ Vovovoe

GBETETE ɖe gɔmesesea dzi akpe ɖe wò nyaselawo ŋu woase nya si gblɔm nèle la gɔme. Gake ne ètrɔ gbea vovovoe alesi dze le eƒe sesẽme, eƒe tsɔtsɔme, kpakple eƒe kɔkɔme me gome la, wò nuƒoa aganya se wu. Gawu la, ate ŋu ana wò nyaselawo nakpɔ alesi nèle sesem le ɖokuiwò me tso nya si gblɔm nèle ŋu. Wò nɔnɔme ɖe nyatia ŋu ate ŋu akpɔ ŋusẽ ɖe woawo hã dzi. Esia nye nyateƒe eɖanye nuƒolanɔƒeae nèle nu ƒom le loo alo ame ɖekae nèle nu ƒom na le gbeadzi o.

Amegbetɔ ƒe gbe nye dɔwɔnu wɔnuku aɖe si woate ŋu atrɔ ɖe mɔ vovovo nu ale gbegbe. Ne míezãe nyuie la, ate ŋu ana míaƒe nuƒo naʋã ame, wòaɖo dzi gbɔ, wòawɔ dɔ ɖe ame dzi, eye wòado ŋusẽ ame wòawɔ afɔɖeɖe si sɔ. Gake màte ŋu aɖo taɖodzinu sia gbɔ to dzesidede afisi nàgblɔ nyaa le sesĩe, afisi nàgblɔ nyawo le wòatsɔ, alo afisi gbea nakɔ alo abɔbɔ ɖe anyi le la ko ɖe wò agbalẽa dzi me o. Gbetɔtrɔ to zɔzɔ ɖe dzesidenu siawo dzi me mana nuƒoa nanɔ abe wò ŋutɔ wò nuƒoƒo ene o. Le esi wòana agbe nanɔ nuƒoa me eye wòavivi teƒe la, ɖeko wòana wò nyaselawo nade vovo ge le wo ɖokui me do kpoe. Keke dzi me kee gbetɔtrɔ vovovoe ƒe mɔnu nyuitɔ tsona.

Ne wowɔ gbetɔtrɔ vovovoe ŋudɔ nyuie la, mahe amewo ƒe susu ava nuƒolaa dzi dzodzro o. Ana nyati si me dzrom wole naxɔ susu me na nyaselawo bliboe boŋ.

Trɔ Gbea ƒe Sesẽme. Mɔ siwo dzi nàto ana gbea nanɔ nɔnɔme vovovo me dometɔ ɖekae nye be nàtrɔ eƒe sesẽme, wòayi dzi alo abɔbɔ ɖe anyi. Gake esia mefia be nàgblɔ nya aɖe sesĩe ahagblɔ bubu blewu le mɔ ɖeka aɖe nu ɣesiaɣi ko o. Ewɔwɔ nenema ana gɔmesese si le nya si gblɔm nèle ŋu nabu. Ne èkɔa gbe dzi sesĩe zi geɖe akpa la, masɔ tome na amewo o.

Ele be wò gbe ƒe sesẽme nasɔ na nyatia. Ne èle nuxlɔ̃ame aɖe si hiã kpata xlẽm, abe esi le Nyaɖeɖefia 14:6, 7 alo Nyaɖeɖefia 18:4 ene, alo nya si ŋu kakaɖedzi sẽŋu le, abe nya si le Mose II, 14:13, 14 ene la, asɔ be nàna gbea nasẽ vie alesi dze. Nenema ke ne fɔbuamenya sẽŋu siwo le Biblia me, abe esi le Yeremya 25:27-38 ene xlẽm nèle la, gbea ƒe sesẽme tɔtrɔ vovovoe ana nya aɖewo naɖe dzesi le bubuawo dome nyuie.

Azɔ hã bu wò taɖodzinu ŋu. Ðe nèdi be yeaʋã nyaselawo woawɔ afɔɖeɖe aɖea? Ðe nèdi be yeana wò nuƒoa me nya veviwo nadze nyuiea? Akpa mawo gbɔgblɔ wòasẽ vie ŋuɖɔɖɔɖotɔe ate ŋu ana nàɖo taɖodzinu siawo gbɔ. Gake nana be gbea nasesẽ dzaa ko mana nàɖo wò taɖodzinu bliboa gbɔ o. Nukatae? Ðewohĩ nya si gblɔm nèle abia vividodoɖeameŋu kple seselelãme, ke menye nyawo gbɔgblɔ sesĩe o. Míadzro nusiawo me le Nusɔsrɔ̃ 11 lia me.

Ne woɖiɖi gbea ƒe sesẽme aɖaŋutɔe la, ate ŋu ana woanɔ mɔ kpɔm na nya siwo akplɔe ɖo la sese. Gake zi geɖe la, esia wɔwɔ abia be woagblɔ nyaa kple gbe si me ŋusẽ le ne woɖiɖi gbea va anyi teti. Woate ŋu azã gbe si woɖiɖi gake wona ŋusẽ le eme atsɔ agblɔ nya si afia dzitsitsi alo vɔvɔ̃e. Woate ŋu aɖiɖi gbea ƒe sesẽme hã atsɔ afia be nya si gblɔm wole mele vevie de bubu siwo ƒo xlãe nu o. Gake ne èbɔbɔa gbe ɣesiaɣi la, woate ŋu abui be ɖe mèka ɖe nya si gblɔm nèle dzi o alo be nyatia medo dzidzɔ na wò tututu o. Edze ƒã be ele be woaɖɔ ŋu ɖo le gbea bɔbɔ ɖe anyi akpa me.

Trɔ Wò Nuƒoƒo ƒe Tsɔtsɔme. Míaƒe nyawo dona faa le wo ɖokui si ne míele nusiwo le susu me na mí gblɔm le míaƒe gbesiagbe dzeɖoɖowo me. Ne dzi le mía dzɔm la, míeƒoa nu kabakaba. Ne míedi be nya si gblɔm míele natsi susu me na amewo la, míegbɔa dzi ɖi ɖe nuƒoa ŋu.

Gake dutoƒonuƒoƒola yeye akpa gãtɔ mete ŋu trɔa woƒe nuƒoƒo ƒe tsɔtsɔme vovovoe, agblɔ akpa aɖewo kabakaba ahagbɔ dzi ɖi ɖe akpa bubuwo ŋu, o. Nukatae? Wotsia dzi ɖe nya siwo tututu woazã la dzadzraɖo ŋu akpa. Ðewohĩ woŋlɔ nya sia nya ɖi. Ne womeŋlɔ nya sia nya ɖi va xlẽ tẽ o la, ke ɖewohĩ wolé nya sia nya kloe ɖe susu me. Esia naa nuƒoa ƒe tsɔtsɔme toa mɔ ɖeka. Ne èsrɔ̃ alesi nàzã nya vevi ʋɛ siwo nèŋlɔ ɖi alo lé ɖe susu me ko atsɔ aƒo nui la, akpɔ kuxi sia gbɔ.

Ƒo asa na nuƒoa ƒe tsɔtsɔme tɔtrɔ zi ɖeka kpata, bene maganɔ abe dadi aɖe si zɔ blewu va yina ko kasia wòati kpo zi ɖeka le esi wòkpɔ avu aɖe ta ene o. Eye mèganɔ nu ƒom kabakaba akpa si awɔe be nyawo me makɔ o.

Be nàna wò nuƒoƒo ƒe tsɔtsɔme nanɔ vovovo la, mefia be nàgblɔ nya aɖewo kabakaba ahagbɔ dzi ɖi ɖe bubuwo ŋu le dometsotso ɖeka aɖe koŋ nu o. Nuƒoƒo le mɔ sia nu mana nya si gblɔm nèle nanya se o, ɖe wòahe amewo ƒe susu ɖa boŋ. Ele be nya si gblɔm nèle, seselelãme si nèle ɖeɖem fia, kpakple taɖodzinu si gbɔ nèdi be yeaɖo nakpɔ ŋusẽ ɖe wò nuƒoƒo ƒe tsɔtsɔme dzi. Na wò nuƒoƒo ƒe tsɔtsɔme nanɔ vedomesi. Ne èdi be yeagblɔ dzidzɔnya aɖe la, ƒo nu wòatsɔ vie wu, abe alesi nàƒo nui le gbesiagbegbenɔnɔ me ene. Asɔ be nàwɔe alea ne èle nya siwo mele vevie boo o gblɔm alo le nudzɔdzɔ siwo me ɖeɖe tsitotsito mehiã boo le nuƒoa me o la gblɔm. Esia ana nàtrɔ wò gbe vovovoe eye maɖi abe nuƒo si me ŋkubiãnyawo ko le ene o. Le go bubu me zi geɖe la, ele be nàgbɔ dzi ɖi ɖe kpeɖodzinyawo, nya veviawo, kple nuƒoa ƒe akpa siwo hiã vevie la gbɔgblɔ ŋu.

Trɔ Gbea ƒe Kɔkɔme. Tsɔe be ame aɖe le haƒonu aɖe ƒom abe gaƒoƒo ɖeka ene. Le ɣeyiɣi siawo katã me la, haƒonua ƒe gbeɖiɖiƒonu ɖeka pɛ ko ƒom wòle—gbã eƒonɛ wòɖina sesĩe, emegbe wòɖina blewu, eƒonɛ ɣeaɖewoɣi wòtsɔna, ɣeaɖewoɣi wònɔa blewu. Amea trɔ haa ƒe sesẽme kple eƒe tsɔtsɔme, gake ne meƒo gbeɖiɖiƒonu siwo kɔ yi dzi kple esiwo bɔbɔ siaa o la, “haƒoƒoa” manya se o. Nenema ke ne míetrɔ míaƒe gbe wòkɔkɔ alo wòbɔbɔ le mɔ vovovowo nu o la, míaƒe nuƒo manya se o.

Ele be míade dzesii be gbea tɔtrɔ wòakɔ alo wòabɔbɔ mewɔa dɔ ɖeka ma ke le gbegbɔgblɔ ɖesiaɖe me o. Le gbegbɔgblɔ siwo me nya ɖeka te ŋu fiaa nu vovovowo, abe le Chinagbe me ene la, nyawo yɔyɔ si woana gbea nakɔkɔ alo abɔbɔ ate ŋu ana gɔmesese bubu kura nanɔ nyaa ŋu. Ke hã le gbegbɔgblɔ mawo me la, nu geɖe li woate ŋu awɔ atsɔ atrɔ gbea vovovoe. Woate ŋu asrɔ̃ alesi woana gbea nade to alo woagblɔe kple ŋusẽe esime womatrɔ alesi wòaɖii o. Le esia wɔwɔ me la, woate ŋu ana gbea nayi dzi vie wu le afisi wòayi dzi le alo wòabɔbɔ vie wu le afisi wòhiã be wòabɔbɔ le.

Le gbegbɔgblɔ siwo me gbea tɔtrɔ vovovoe matrɔ gɔmesesea o la, woate ŋu atrɔ gbeɖiɖia wòakɔkɔ alo abɔbɔ atsɔ aɖe susu vovovowo afiae. Le kpɔɖeŋu me, woate ŋu ate gbe ɖe gɔmesesea dzi ne wona gbea kɔ vie eye wòɖi sesĩe hã vie. Alo woate ŋu atrɔ gbeɖiɖia ƒe kɔkɔme ne wole nane ƒe lolome alo eƒe didime ɖɔm. Le gbegbɔgblɔ aɖewo me la, ne wokɔ gbe dzi le nyagbe ƒe nuwuwu la, ate ŋu afia be nyabiasee. Le gbegbɔgblɔ bubuwo me la, ebia be woabɔbɔ gbe.

Woate ŋu aɖe dzidzɔ kple dzonɔameme afia le gbea kɔkɔ yi dzi me. (Le gbegbɔgblɔ aɖewo me la, esia abia be ŋusẽ nanɔ gbea me wu.) Woate ŋu aɖe konyifafa alo dzimaɖitsitsi afia ne wona gbea bɔbɔ. (Alo le gbegbɔgblɔ aɖewo me la, abia be ŋusẽ naganɔ gbea ƒe ɖiɖi me o.) Seselelãme siwo woyɔ le afisia nye esiwo ana nuƒola ƒe nyawo naɖo amewo ƒe dzi gbɔ. Ne èdi be yeaɖe seselelãme siawo afia la, mègagblɔ nyawo dzro ko o. Trɔ wò gbe le mɔ si afia be wò hã nèle esem le ɖokuiwò me nenema nu.

Gɔmeɖoanyi Ðoɖo. Ke afikae wòle be gbetɔtrɔ vovovoe nadze egɔme tsoe? Tso esime nèdze wò nuƒoa me nyawo tiatia gɔme ke. Ne wò nuƒoa me nyawo nye nya siwo ade nyaʋiʋli aɖe dzi dzaa ko, alo wonye nuxlɔ̃amenyawo sɔŋ ko la, ke mɔnukpɔkpɔ masu asiwò boo be nàtrɔ gbea vovovoe o. Eyata lé ŋku ɖe wò nuƒogbalẽa dzi nyawo ŋu, eye nàkpɔ egbɔ be nusiwo hiã be nàte ŋu atrɔ gbea vovovoe la nanɔ nuƒoa me bene wòanya se eye nufiame nanɔ eme.

Tsɔe be esi nèle nuƒoa ƒom eye nèɖo eƒe titina la, nèkpɔe be ehiã be nàgatrɔ gbea vovovoe be nuƒoa naganɔ dɔ̃ ati to o. Nukae nàwɔ? Trɔ alesi nuƒoa le yiyimee. Le mɔ ka nu? Mɔnu ɖekae nye be nàʋu Biblia, nàkpe nyaselawo be woawo hã naʋu wo tɔ, eye nàxlẽ mawunyakpukpui aɖe, le esi nànɔ nuƒo ƒom tẽ ko teƒe. Alo trɔ nya aɖewo woazu nyabiase, eye nàgbɔ ɖe eme sẽ atsɔ ate gbe ɖe edzii. Tsɔ kpɔɖeŋu bɔbɔe aɖe de eme. Esiawoe nye aɖaŋu siwo nuƒola bibiwo zãna. Gake nuteƒekpɔkpɔ ka kee ɖasu asiwò o, àte ŋu awɔ mɔnu siawo ke ŋudɔ le wò nuƒoa dzadzraɖo me.

Woate ŋu agblɔ be gbetɔtrɔ vovovo nye nusi naa nuƒo vivina. Ne èwɔ eŋudɔ le mɔ nyuitɔ nu wòsɔ la, ana wò nuƒo nanya se nyuie eye wòado dzidzɔ na wò nyaselawo.