Ένας Παγγήινος Παράδεισος—Γιατί Είναι Δυνατόν;
ΣΗΜΕΡΑ, πολλά πληροφορημένα άτομα θα είχαν την εξής γνώμη: ‘Ένας παγγήινος παράδεισος φαίνεται κάτι θαυμάσιο, αλλά είναι αδύνατον. Η γη δεν μπορεί ποτέ να μεταβλητή ολόκληρη σ’ έναν παράδεισο.’ Συμφωνείτε σεις μ’ αυτό;
Ίσως να γνωρίζετε σε κάποιο βαθμό τι έχουν κάμει οι άνθρωποι για την καταστροφή της γης μας, εξαφανίζοντας προφανώς κάθε ελπίδα παραδείσου.
Παραδείγματος χάριν, οι άνθρωποι έχουν μολύνει τον αέρα με κάπνα και άλλα δηλητηριώδη αέρια. Έχετε κι εσείς αναπνεύσει, αυτά τα αέρια, ή μήπως όχι; Εκτός του ότι αυτά βλάπτουν την υγεία μας, καταστρέφουν επίσης και τον πλανήτη μας. Πώς συμβαίνει αυτό; Κάποια αυθεντία ανέφερε ‘ότι ο άνθρωπος έχει χειροτερέψει τις καιρικές συνθήκες διοχετεύοντας σκόνη, κάπνα και άλλες βλαβερές ουσίες στην ατμόσφαιρα.’ Λέγουν ότι αυτό μεταβάλλει το κλίμα και φέρνει καιρικές αλλαγές που έχουν επεκτείνει τις ερήμους και συνέτειναν στην πείνα, όπως συνέβη πρόσφατα στην Αφρική.
Δεν μπορούμε, όμως, ν’ αγνοήσουμε και τις άλλες βλαβερές μορφές της μολύνσεως που κάνουν τη γη μας οτιδήποτε άλλο παρά παράδεισο. Η θαλάσσια ζωή, εξαφανίζεται από τις κηλίδες του πετρελαίου. Τα ποτάμια μερικές φορές περιέχουν τόσο πολλά χημικά στοιχεία ώστε το νερό είναι ακάθαρτο και τα ψάρια πεθαίνουν κατά εκατομμύρια. Οι τροφές ανθρώπων και ζώων είναι μολυσμένες από υδράργυρο, χαλκό, μόλυβδο και Ντι Ντι Τι.
Ένας παγγήινος παράδεισος μπορεί, επίσης, να φαίνεται αδύνατο να πραγματοποιηθή λόγω της καταστροφής που ήδη προεκλήθη από ανθρωποποίητη διάβρωσι. Οι άνθρωποι λεηλάτησαν τα δάση, εξαφάνισαν την προστατευτική χλωρίδα ή γύμνωσαν τη γη με υπερβολική βοσκή, με αποτέλεσμα, να υπάρχουν εκατομμύρια άχρηστα στρέμματα. Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Το βιβλίο Βιοεπιστήμη κατέληξε: «Για πρώτη φορά στην ιστορία του ο άνθρωπος έφθασε σ’ ένα σημείο που έχει πραγματικά τη δυνατότητα να καταστρέψη το βιοσύστημα της γης, είτε σκοπίμως, είτε συμπτωματικώς.»
Είναι Δυνατή η Αποκατάστασις;
Μήπως η γη έχει καταστραφή τόσο πολύ ώστε να μη μπορή ποτέ ν’ αποκατασταθή, να μη μπορή ποτέ να γίνη παράδεισος; Ο Ρενέ Τζ. Ντυμπώ, επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Ροκφέλλερ, είπε σχετικά μ’ αυτό: «Έχομε τεράστια προβλήματα και τα περισσότερα απ’ αυτά χειροτερεύουν. . . . Αλλ’ έχω πεισθή ότι αυτές οι κακές καταστάσεις μπορούν να μεταβληθούν.»
Σας δόθηκε ποτέ ευκαιρία να σκεφθήτε ότι η γη έχει την ικανότητα ν’ αποκατασταθή; Είναι πραγματικά καταπληκτικό να δήτε πώς η γη μπορεί σταδιακά να υπερπηδήση τη βλάβη και την κατάχρησι που της έγινε. Το πρόσφατο βιβλίο Ο Άνθρωπος και το Περιβάλλον Του: Νόμος κάνει την εξής παρατήρησι:
«Ο ζωντανός και αυτοανοπληρούμενος κόσμος είναι ασύγκριτα πολύ πλουσιώτερος από μια αποθήκη θησαυρών. Η φύσις συνεχώς αναπληροί τον εαυτό της, εκτός αν διασπασθή σε κομμάτια εκμεταλλεύσεως που έχουν αποσπασθή από τη βάσι της συντηρήσεως . . . Οι δυναμικές, κινούμενες και ανανεούμενες ιδιότητες που υπάρχουν στη φύσι διατηρούν τη δραστηριότητά τους και δεν είναι δυνατόν να συγκριθούν με το πλουσιώτερο ανθρώπινο θησαυροφυλάκιο.»
Υπάρχουν άφθονες αποδείξεις για την ικανότητα της γης να αποκαθίσταται. Έχετε, παραδείγματος χάριν, ακούσει για το νησί Κρακατούα κοντά στην Ιάβα; Αυτό το νησί ανατινάχθηκε από μια ηφαιστειακή έκρηξι που ισοδυναμούσε με μια βόμβα υδρογόνου των 10.000-μεγατόννων. Αυτό που απέμεινε ήταν μια στείρα γη σκεπασμένη με στάχτες και ελαφρόπετρα. Αλλά, μήπως το Κρακατούα παρέμεινε σ’ αυτή την κατάστασι σαν ένας σωρός από νεκρές στάχτες; Οι βιολόγοι περίμεναν να δουν. Μέσα σε τρία χρόνια, είκοσι έξη είδη φυτών ξαναφύτρωσαν. Δέκα χρόνια αργότερα ξαναφύτρωσαν οι κοκοφοίνικες, τα άγρια ζαχαροκάλαμα και οι ορχιδέες. Δώδεκα χρόνια αργότερα εμφανίσθηκαν εκεί πάλι 263 είδη ζώων. Ακόμη και χωρίς τη βοήθεια του ανθρώπου έγινε πάλι ένας τροπικός παράδεισος με δάση και όμορφα πουλιά.
Δεν χρειάζεται, να ταξιδέψετε σε κάποιο μακρυνό νησί για να δήτε πώς γίνεται αυτή η αποκατάστασις ή τα αποτελέσματα της. Πιθανόν να υπάρχουν περιοχές στη χώρα σας που να έχουν αλλάξει ριζικά από μόλυνσι, πλημμύρες, πόλεμο, καταστρεπτικές μεθόδους καλλιεργείας ή διάβρωσι. Εν τούτοις, μπορεί ήδη να έχουν αποκατασταθή απ’ αυτές τις αλλαγές ή να προχωρούν προς την αποκατάστασι.
Επί παραδείγματι, πολλές περιοχές της Νέας Αγγλίας στις Η.Π.Α. είχαν μεταβληθή σε αγροκτήματα εδώ κι έναν αιώνα. Παρθένα δάση είχαν κοπή, η βλάστησις είχε εξαφανισθή και οι πέτρες είχαν στοιβαχθή στις άκρες των χωραφιών. Αλλά, καθώς το ρεύμα της γεωργίας εκινείτο προς τα δυτικά, αυτά τα χωράφια εγκατελείποντο. Σύντομα, άρχισαν να φυτρώνουν στα ακαλλιέργητα χωράφια άγρια φυτά—αγριόχορτα, χλόη, μαργαρίτες και μερικά άγρια δένδρα. Μέσα σε λίγα χρόνια βρέθηκαν εκεί γκρίζες σημύδες και σπόροι πεύκων, που ήλθαν με τον άνεμο, αναπτύχθηκαν σε μικρά δένδρα. Έπειτα, γύρω από μερικά πεύκα απλώθηκαν μαυροκερασιές από σπόρους που βρέθηκαν στην κοπρία των πουλιών. Για λίγο καιρό κυριαρχούσαν τα πεύκα. Αυτή, όμως, ήταν μια μεταβατική περίοδος, διότι στον ίσκιο κάτω από το παχύ φύλλωμα τους λίγοι σπόροι πεύκου μπορούσαν να κάνουν ρίζες. Αλλά, οι βαλανιδιές και οι σφένδαμνοι μπορούσαν, κι έτσι σιγά σιγά αντικατέστησαν τα πεύκα. Αργότερα, κάτω από τους ψηλούς κορμούς μερικά κώνεια (κοινώς μαγκούτες), οξυές και χαμόδενδρα άρχισαν ν’ αναπτύσσωνται. Και καθώς συνέβαιναν αυτές οι αλλαγές, ο τύπος των αγρίων ζώων άλλαζε και προσαρμόζετο σύμφωνα με την αλλαγή των δασών.
Κάμετε έναν ευχάριστο περίπατο ανάμεσα σ’ αυτούς τους λόφους, ν’ αναπνεύστε τις γλυκειές μυρωδιές του δάσους και δήτε και ακούστε τις διάφορες μορφές των άγριων ζώων. Κάπου κάπου θα βλέπετε έναν πέτρινο φράχτη που αργά αργά θρυμματίζεται και σιωπηλά μαρτυρεί τι ήταν εκείνη η γη πριν από λίγο καιρό. Τώρα το δάσος έχει ξαναπάρει τη θέσι του.
Τι συμβαίνει, όμως, όταν επεμβαίνουν οι άνθρωποι, όχι απλώς για να μεταβάλουν ένα δάσος σε αγρόκτημα για λίγο, αλλά μέχρι του σημείου να μολύνουν τρομερά και να βλάψουν τη γη; Μπορεί ν’ αποκατασταθή; Υπάρχει ακόμη η δυνατότης να γίνη η γη παράδεισος;
Στην Ερήμωσι και Πίσω
«Μόλυνσις στον Παράδεισο» ήταν ο τίτλος ενός τηλεοπτικού ντοκουμενταίρ που ανεφέρετο στον τρομερά μολυσμένο Ποταμό Γουιλαμέτ στο Όρεγκον. Ο ποταμός αυτός είχε γίνει αντικείμενο εκμεταλλεύσεως και βλάβης εκ μέρους του ανθρώπου. Αλλά καταστράφηκε για πάντα; Η σχετική νομοθεσία σταμάτησε αυτήν την άδικη μόλυνσι και ο ποταμός αποκατεστάθηκε μόνος του. Έγινε μέρος κατάλληλο για κολύμπι και για μια φορά ακόμη γέμισε σολομούς. Ομοίως μια έκθεσις του 1975 σχετικά με το πώς ο Ποταμός Τάμεσις της Αγγλίας επιστρέφει στην πρώτη του κατάστασι, λέγει: «Πριν από ένα έτος αλιεύθηκε ο πρώτος σολομός στον Τάμεσι μετά από 141 χρόνια. Αυτό το καλοκαίρι βρέθηκε ένας δεύτερος σολομός στο ποτάμι.»
Όχι μόνο τα ποτάμια και οι λίμνες αλλά και η ξηρά επίσης μπορεί ν’ αναρρώση μετά την ερήμωσι που προξένησε ο άνθρωπος. Αν επισκεφθήτε μέρη της Γαλλίας, του Βελγίου και της Γερμανίας που είχαν γυμνωθή και κονιορτοποιηθή στη διάρκεια των παγκοσμίων πολέμων, θα δήτε τώρα θαλερά λιβάδεια και πλούσια δάση.
Μερικές φορές, ο άνθρωπος μπορεί ουσιαστικά να συνεργασθή με τις επανορθωτικές μεθόδους της γης. Στη Νέα Ζηλανδία οι πρώτοι άποικοι έκοψαν ή έκαψαν τα μεγάλα δάση για να τα κάνουν βοσκότοπους. Αλλά, σε πολλές περιπτώσεις, έβαλαν περισσότερα ζώα για βοσκή απ’ όσα σήκωνε ο τόπος. Εκτός αυτού, οι αρουραίοι, που ο άνθρωπος έφερε στη Νέα Ζηλανδία, έγιναν πληγή επειδή έτρωγαν τη βλάστησι που ήταν αναγκαία για να κρατά το χώμα. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Μαζική διάβρωσις—κατεστραμμένη γη. Αργότερα, όμως, οι διατηρηταί του εδάφους εργάσθηκαν για να σταματήσουν τη βλάβη στους Λόφους Τάρα, ακόμα και να την αντιστρέψουν. Επανέφεραν τη γονιμότητα απλώνοντας κοπριά και σπείροντας χόρτα βοσκής, κι εργάσθηκαν για να περιορίσουν τον αριθμό των αρουραίων. Με τον καιρό, οι λόφοι έγιναν πάλι βοσκότοποι, χρήσιμοι και ευχάριστοι.
Τι θα πούμε για τις περιοχές που ο άνθρωπος έχει καταστρέψει επί αιώνες; Μπορούν να επανέλθουν στη πρώτη των κατάστασι και να γίνουν μέρος του παγκοσμίου παραδείσου;
Κάτι τέτοιο συνέβη στην Εγγύς και Μέση Ανατολή και στη Βόρειο Αφρική. Όταν σκέπτεσθε αυτά τα μέρη μπορεί να φαντάζεσθε ότι είναι ‘αμμόλοφοι, ελώδες βάλτοι και γυμνοί λόφοι ασβεστόλιθου,’ επειδή έτσι ήσαν προσφάτως. Αλλά, γράφοντας στο περιοδικό Σαϊντήφικ Αμέρικαν, ο γεωπόνος Ουώλτερ Σ. Λόουντερμιλκ εξήγησε ότι η πραγματικότης αποδεικνύει πως «αυτή η χώρα ήταν κάποτε ένα παραδεισένιο λιβάδι,» αλλά «είχε γίνει κατάχρησις βοσκής πάνω από 1.000 χρόνια.» Σκεφθήτε—ένα «παραδεισένιο λιβάδι»! Εν τούτοις, μια και ερημώθηκε από τόσον καιρό, μήπως είναι κάτι που είναι πέραν από τη ‘δυνατότητα της επαναφοράς’;
Αντιπροσωπεύοντας την Οργάνωσι Τροφίμων Γεωργίας και του ΟΗΕ, ο κ. Λόουντερμιλκ ερεύνησε αυτό που έγινε στο Ισραήλ. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «το Ισραήλ επαναφέρει στην καλλιέργεια μια χώρα κατεστραμμένη από μια χιλιετηρίδα καταχρήσεων.» Πράγματι, με τη βοήθεια του ανθρώπου, η γη μπορεί ν’ αναρρώση από την κατάχρησι που υφίσταται επί αιώνες· μπορεί να επανέλθη.
Είχατε ποτέ σκεφθή ότι «η Εγγύς και Μέση Ανατολή και η Βόρειος Αφρική» ήταν κάποτε ένα «παραδεισένιο λιβάδι» και μπόρεσαν να επανέλθουν σε μια τέτοια κατάστασι; Αυτό δεν θα σας εκπλήξη αν τα εξετάσετε από μια Βιβλική άποψι.
Η Αγία Γραφή εξηγεί ότι στην αρχή της ανθρωπίνης ιστορίας ο Δημιουργός ετοίμασε έναν παράδεισο ή κήπο για το πρώτο ανθρώπινο ζεύγος. Έχει αποδειχθή ότι αυτός ο κήπος ήταν στην περιοχή που τώρα αποκαλούμε Μέση Ανατολή. Η ιστορική αφήγησις αναφέρει:
«Και εφύτευσε Κύριος ο Θεός παράδεισον εν τη Εδέμ κατά ανατολάς και έθεσεν εκεί τον άνθρωπον, τον οποίον έπλασε. Και Κύριος ο Θεός έκαμε να βλαστήση εκ της γης παν δένδρον ωραίον εις την όρασιν και καλόν εις την γεύσιν· . . . Ποταμός δε εξήρχετο εκ της Εδέμ δια να ποτίζη τον παράδεισον.»—Γεν. 2:8-10.
Οι προπάτορές μας, Αδάμ και Εύα, ήσαν υπεύθυνοι να φροντίζουν αυτό τον κήπο ή πάρκο και να τον επεκτείνουν ώστε ολόκληρη η γη να γίνη παράδεισος.—Γέν. 1:28· 2:15.
Αλλά οι πρώτοι άνθρωποι στασίασαν και εξεβλήθησαν από τον αρχικό παράδεισο. Ο Θεός είπε στον άνδρα: «Κατηραμένη να ήναι η γη εξ αιτίας σου· με λύπας θέλεις τρώγει τους καρπούς αυτής πάσας τας ημέρας της ζωής σου· και ακάνθας και τριβόλους θέλει βλαστάνει εις σε . . . Εν τω ιδρώτι του προσώπου σου θέλεις τρώγει τον άρτον σου.»—Γέν. 3:17-19.
Εξεπληρώθη αυτή η κατάρα; Βεβαίως. Αιώνες αργότερα ο Λάμεχ είπε ότι υπήρχε ανάγκη για ανακούφισι «από του μόχθου των χειρών ημών, εξ αιτίας της γης την οποίαν κατηράσθη ο Ιεχωβά.» (Γέν. 5:29, ΜΝΚ) Ο Λάμεχ προεφήτευσε ότι η ανακούφισις απ’ αυτή την κατάρα θα ερχόταν στις ημέρες του Νώε και πράγματι ήλθε. Μέσω ενός κατακλυσμού, ο Θεός εξήλειψε το κακό. Μετά απ’ αυτό ο Ιεχωβά Θεός έδειξε ότι είχε σηκώσει επίσης την κατάρα από τη γη.—Γέν. 8:21.
Γι’ αυτό μπορούσε να δοθή αργότερα η περιγραφή ότι ωρισμένα μέρη της γης ‘εποτίζοντο . . . ως παράδεισος του Κυρίου.’ (Γέν. 13:10) Και η γη της Επαγγελίας ήταν πολύ εύφορη, στην πραγματικότητα έρρεε μέλι και γάλα.’ (Αριθμ. 13:23-27· Δευτ. 8:7-9· 11:10-17) Δεν συμφωνεί η ακρίβεια αυτής της Βιβλικής περιγραφής με το συμπέρασμα του γεωπόνου Λόουντερμιλκ ότι αρκετό μέρος αυτής της περιοχής «ήταν κάποτε παραδεισένιο λειβάδι»; Επίσης, δεν γνωρίζετε σεις προσωπικά περιοχές της γης που ακόμα και τώρα μοιάζουν με παράδεισο λόγω της ομορφιάς και της ευφορίας των;a
Τι Λείπει;
Μια ειλικρινής εκτίμησις της παγκοσμίου σκηνής, όμως, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι μολονότι ωρισμένα ωραία πάρκα και αγροκτήματα μοιάζουν τώρα με παράδεισο, είναι εξαιρέσεις. Ο άνθρωπος καταστρέφει ολοένα περισσότερο τη γη. Πράγματι, η ευθύνη βαραίνει τον άνθρωπο. Είναι αλήθεια, βέβαια, ότι μερικές «φυσικές καταστροφές» όπως οι πλημμύρες ή οι ξηρασίες προκαλούν ζημίες. Αλλά το βασικό πρόβλημα είναι αυτά που έχει κάνει και συνεχίζει να κάνη ο άνθρωπος. Ο Ουώλτερ Λόουντερμιλκ τόνισε:
«Όσο σκληρές κι αν είναι αυτές οι συνθήκες [που είναι τώρα κοινές στη Μέση Ανατολή], δεν έχει επέλθη σημαντική χειροτέρευσι στο κλίμα από τη Ρωμαϊκή εποχή. . . . Η ‘έρημος’ που αντικατέστησε την άλλοτε εύφορη γη ήταν έργο του ανθρώπου, όχι της φύσεως.»
Ομοίως, το βιβλίο Οικολογία λέγει:
«Ο άνθρωπος έχει τη δύναμι—και την ευθύνη–του σκοπού που του ανετέθη στη Γένεσι: να ‘κατακυριεύση όλη τη γη.’ Αλλά στη διάρκεια της κυριαρχίας του έχει παραβιάσει, σχεδόν όλες τις οικολογικές αρχές.»—Σελίς 165.
Εν τούτοις, τα τεχνικά επιτεύγματα του ανθρώπου που έχουν χρησιμοποιηθή για τη μόλυνσι και την ερήμωσι της γης θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη διόρθωσι της βλάβης. Η Βρεταννική Εγκυκλοπαιδεία (1974) παρεδέχθη τα εξής: «Η επιστημονική και τεχνολογική γνώσις που είναι τώρα διαθέσιμη είναι υπεραρκετή για να λύση τα περισσότερα από τα κυριώτερα προβλήματα του περιβάλλοντος που αντιμετωπίζει ο κόσμος.» Σκεφθήτε απλώς τι θα μπορούσε να επιτελεσθή αν αυτή η γνώσις εφηρμόζετο από κοινού και συνεχώς στη γη μας, έχοντας υπ’ όψιν ότι η γη είναι μια εκλεκτή τοποθεσία για ζωή και ότι διαθέτει αρκετή ικανότητα ν’ αναλάβη από τη βλάβη που είχε υποστή! Η γη θα μπορούσε άλλη μια φορά να γίνη πάλι μια καθαρή, ωφέλιμη και υγιεινή κατοικία για το ανθρώπινο γένος. Αυτό χρειάζεται ο άνθρωπος!
Πράγματι, ο Δρ Ρενε Ντυμπώ τόνισε ότι ένα από τα κυριώτερα προβλήματα σήμερα είναι ότι
«οπωσδήποτε ο τρόπος της ζωής δεν ικανοποιεί κάτι πολύ σπουδαίο που χρειάζονται τα ανθρώπινα πλάσματα. Όταν οι άνθρωποι δεν έχουν ευκαιρία να δοκιμάσουν τα θεμελιώδη αισθήματα της ζωής—να έχουν επαφή με την ήρεμη φύσι, ν’ ακούουν τους ευχάριστους ήχους της και να οσφραίνονται τα ευχάριστα αρώματά της—αισθάνονται απεγνωσμένα την ανάγκη γι’ αυτά κι επιζητούν κάποιο υποκατάστατο. Τα ναρκωτικά παρέχουν μια στιγμιαία ευκαιρία να δημιουργήση κάποιος ένα δικό του κόσμο, ένα είδος ικανοποιήσεως που, όπως πιστεύουν τα άτομα που έχουν αποκτήσει αυτή τη συνήθεια, δεν την προσφέρει πια ο πραγματικός κόσμος.»
Είναι αλήθεια ότι περισσότερα πράγματα χρειάζονται από το ν’ αποχωρήση κανείς στα δάση, διότι μερικά άτομα που έχουν καταφύγει σε έρημες περιοχές συνεχίζουν να ζητούν συγκινήσεις και καταφεύγουν στα ναρκωτικά. Εν τούτοις, αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι αν η γη ήταν παγκόσμιος παράδεισος θα μπορούσαμε όλοι ν’ αντλούμε ειρήνη και ικανοποίησι από «την επαφή με την ήρεμη φύσι.»
Αφού η δυνατότης για ένα παγγήινο παράδεισο ασφαλώς υπάρχει, γιατί δεν έχει πραγματοποιηθή; Τι λείπει; Και γιατί, μπορεί να λεχθή με εμπιστοσύνη ότι είναι εντελώς δυνατόν για σας να ζήτε και ν’ απολαμβάνετε ζωή σ’ ένα παγγήινο παράδεισο;
[Υποσημειώσεις]
a Το περιοδικό Νιουσγουήκ της 3ης Σεπτεμβρίου 1975, ανέφερε ότι ‘η ανθρώπινη συγκοινωνία έχει θέσει τώρα σε κίνδυνο τη φυτική και ζωική κτίσι που τα πάρκα ήσαν προωρισμένα να προστστεύσουν.’ Έτσι η ΟΥΝΕΣΚΟ προσπαθεί να διατηρήση μερικές περιοχές που είναι ακόμα ανέπαφες. Διαβάζομε: «Για να κατευνάση την επίδρασι του ανθρώπου στη φύσι, ο οργανισμός ιδρύει ένα παγκόσμιο δίκτυον οικοσυστημάτων σαν της Εδέμ που ονομάζονται ‘βιοσφαιρικά αποθέματα.’—Σελίς 64.
[Εικόνα στη σελίδα 4]
Το Κρακατούα έγινε άγονο από μια ηφαιστειακή έκρηξι, αλλ’ ακόμη και χωρίς τη βοήθεια του ανθρώπου έγινε πάλι ένας τροπικές παράδεισος
[Εικόνα στη σελίδα 5]
Η περιοχή που κάποτε είχε αποψιλωθή από τον άνθρωπο και αργότερα ερημώθηκε έγινε πάλι δάσος