Το Πουλί που Φιλάει Λουλούδια — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

Το Πουλί που Φιλάει Λουλούδια

ΟΙ ΒΡΑΖΙΛΙΑΝΟΙ το λένε μπέιζα-φλορ—το πουλί που φιλάει λουλούδια. Αυτό το όνομα ταιριάζει απόλυτα στο ρόλο που παίζουν τα κολίβρια σε σχέση με τα άνθη. Λαβαίνοντας υπόψη τα έντονα χρώματα των φτερών τους, άλλοι παρατηρητές αποκαλούν αυτά τα μικροσκοπικά πλάσματα «ζωντανά κοσμήματα» ή «θαυμάσια θραύσματα του ουράνιου τόξου» και τους δίνουν εξαίσια ονόματα, όπως ρουμπίνι-τοπάζι, σμαράγδι με αστραφτερή κοιλιά ή κομήτης με καφεκίτρινη ουρά.

Οι φανταχτερές αποχρώσεις είναι ορατές κυρίως στα ειδικά φτερά που υπάρχουν στην περιοχή του λαιμού, καθώς και στο λοφίο που έχουν τα αρσενικά κολίβρια. Τα φτερά τους έχουν στρώματα από κύτταρα τα οποία είναι γεμάτα αέρα· αυτά τα κύτταρα διαθλούν τα κύματα του φωτός δημιουργώντας έτσι ένα πολύχρωμο ουράνιο τόξο, το οποίο μοιάζει κάπως με αυτό που θα δημιουργούσαν εκατομμύρια μικροσκοπικές σαπουνόφουσκες.

Το βιβλίο Άνετα Ζώα (Creature Comforts), της Τζόουν Γουόρντ-Χάρις, περιγράφει πολύ όμορφα το κανελί κολίβριο σελασφόρος ο πυρρός, το οποίο ζει στο δυτικό τμήμα της Βόρειας Αμερικής: «Το στολίδι αυτού του πουλιού βρίσκεται στο λαιμό του—είναι το περιτραχήλιο . . . Απλώνεται κάτω από τα μάγουλά του, προχωράει στο πηγούνι και κατεβαίνει μέχρι το λαιμό και το στήθος του, θυμίζοντας τη σαλιάρα που φοράνε τα μωρά. Η θέα του αστραφτερού περιτραχήλιου κόβει την ανάσα—το πουλί φαίνεται να έχει διπλάσιο από το κανονικό του μέγεθος και δίνει την εντύπωση ότι φλέγεται». Καθώς το κανελί κολίβριο απομακρύνεται αστραπιαία, το περιτραχήλιό του μπορεί να σκορπάει μοβ και σμαραγδιές ανταύγειες, ή ακόμα και να αντανακλά όλα τα χρώματα της ίριδας. Αλλά μόλις απομακρυνθεί από το φως, το περιτραχήλιό του ξαφνικά παίρνει ένα βαθύ, βελούδινο μαύρο χρώμα.

Ακροβατικές Πτήσεις

Τα κολίβρια είναι γνωστά για τις εξαιρετικές ακροβατικές τους πτήσεις. Τη μια στιγμή, το κολίβριο αιωρείται δίπλα σε ένα άνθος πίνοντας το νέκταρ του, ενώ τα φτερά του δημιουργούν ένα βουητό και φαίνονται σαν μια θολή κηλίδα. Έπειτα, με ένα τίναγμα, αυτό το μικρό αλλά πανίσχυρο πλάσμα πετάγεται αστραπιαία εμπρός, πίσω, στα πλάγια, ή πετάει ακόμα και ανάποδα χτυπώντας τις φτερούγες του 50 έως 70—άλλοι λένε 80—φορές το δευτερόλεπτο! Λέγεται ότι μπορεί να πετάξει με ταχύτητα 50 έως 100 χιλιομέτρων την ώρα και μετά να σταματήσει απότομα. Τι δίνει στο κολίβριο τη δυνατότητα να επιτελεί τέτοιους καταπληκτικούς άθλους;

Το μυστικό βρίσκεται στα έξοχα σχεδιασμένα μέρη του σώματός του. Στο στέρνο του που προεξέχει υπάρχουν τοποθετημένοι ισχυροί μύες, οι οποίοι αποτελούν το 25 έως 30 τοις εκατό του συνολικού του βάρους. Επειδή οι φτερούγες του είναι άκαμπτες από τον ώμο μέχρι την άκρη τους, μπορεί να τις χτυπάει με δύναμη τόσο προς τα πάνω όσο και προς τα κάτω, και όχι μόνο προς τα κάτω όπως συμβαίνει με τα άλλα πουλιά. Έτσι, ανεβοκατεβάζοντας τις φτερούγες του εξασφαλίζει την άνωση και την ώθηση που χρειάζεται, ενώ η διάρθρωση του βραχιόνιου οστού τού επιτρέπει να κάνει περιστροφή 180 μοιρών. Δεν προκαλεί έκπληξη, λοιπόν, το ότι τα ακροβατικά νούμερα αυτού του πουλιού μπορούν να σας συναρπάσουν!

Ωστόσο, θα περνούσαν τα κολίβρια με επιτυχία ένα τεστ αντοχής; Οπωσδήποτε. Για παράδειγμα, κάθε χρόνο μερικά κολίβρια του είδους σελασφόρος ο πυρρός μεταναστεύουν από το χειμερινό τους σπίτι στο Μεξικό και φτάνουν βόρεια ως την Αλάσκα, διανύοντας πάνω από τρεις χιλιάδες χιλιόμετρα. Οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν ενώ περνούν πάνω από τα ψηλά βουνά και την ανοιχτή θάλασσα καθώς και μέσα από άσχημο καιρό δεν τα πτοούν.

Αδηφάγα Πουλιά

Η αγάπη που τρέφουν τα κολίβρια για τα λουλούδια που επισκέπτονται εξυπηρετεί ένα χρήσιμο σκοπό—τη σταυρωτή επικονίαση. Ωστόσο, ο πόλος έλξης για τα κολίβρια είναι το νέκταρ. Για να τροφοδοτεί την εντυπωσιακή ενεργητικότητά του, το κολίβριο πρέπει να τρώει καθημερινά νέκταρ πλούσιο σε υδατάνθρακες, το οποίο να αντιστοιχεί με το 50 τοις εκατό (άλλοι λένε με το διπλάσιο) του βάρους του. Μπορείτε να φανταστείτε τι θα σήμαινε κάτι ανάλογο για έναν άνθρωπο;

Ανόμοια με τα περισσότερα πουλιά, τα κολίβρια σπάνια περπατούν. Τρώνε ενώ πετάνε. Εφόσον το μήκος και το σχήμα του ράμφους τους διαφέρουν ανάλογα με το είδος, τα κολίβρια διαλέγουν άνθη που είναι κατάλληλα για το ράμφος τους. Συμπληρώνουν τη διατροφή τους, που αποτελείται κυρίως από νέκταρ, πιάνοντας μύγες και αποσπώντας μελίγκρες από τη βλάστηση. Πώς παίρνει το πουλί το νέκταρ από τα λουλούδια που φιλάει;

Το κολίβριο τρώει με τη γλώσσα του. Η Τζόουν Γουόρντ-Χάρις γράφει: «Η γλώσσα του κολιβρίου είναι μακριά, λεπτή, διχαλωτή και ελαφρώς τριχωτή στην άκρη· τη χωρίζουν δύο ελικοειδείς εγκοπές, δημιουργώντας μικροσκοπικά αυλάκια μέσω των οποίων ρουφάει το νέκταρ, χάρη στην τριχοειδή έλξη, και κατόπιν το καταπίνει».

Αν προσελκύσετε κολίβρια σε μια ταΐστρα κοντά στο παράθυρό σας, δεν θα κουραστείτε ποτέ από το θέαμα που θα σας προσφέρουν αυτά τα γοητευτικά και εξαιρετικά δραστήρια πουλιά. Ωστόσο, να τα ταΐσετε μόνο αν είστε αποφασισμένοι να τα φροντίζετε μέχρι να μεταναστεύσουν, εφόσον θα εξαρτώνται από την τροφή που τους προσφέρετε καθώς θα μεγαλώνουν την οικογένειά τους σε κάποια κοντινή φωλιά.

Ερωτοτροπίες

Μερικά είδη αυτού του πουλιού στην Κεντρική και στη Νότια Αμερική προσελκύουν την εκλεκτή τους τραγουδώντας. Το κολίβριο του Έλιοτ (Atthis ellioti), που ζει στη Γουατεμάλα, είναι πιο μελωδικό στους χαμηλούς τόνους. Και το τραγούδι του κολιβρίου με τα λευκά αφτιά (Hylocharis leucotis) θυμίζει το «γλυκό ήχο μιας μικρής ασημένιας καμπάνας». Τα περισσότερα, ωστόσο, δεν διακρίνονται για τις ωδικές τους ικανότητες. Απλώς επαναλαμβάνουν ορισμένες μονότονες, μεταλλικές νότες ξανά και ξανά ή άλλες φορές σιγομουρμουρίζουν με το ράμφος τους κλειστό και το περιτραχήλιό τους διογκωμένο.

Μερικά κολίβρια κάνουν θεαματικές ακροβατικές πτήσεις στη διάρκεια της ερωτοτροπίας. Αυτό αληθεύει για το σελασφόρο τον πυρρό, ο οποίος μοιάζει με πύρινη αστραπή που εφορμά κάθετα από μεγάλο ύψος, φτάνει ακριβώς πάνω από το θηλυκό που τον παρακολουθεί και κατόπιν—στην κατάλληλη στιγμή—ανυψώνεται μεμιάς σχηματίζοντας έτσι το αγγλικό γράμμα J. Κάνει ελιγμούς στη βάση του J μέχρις ότου επιστρέψει ξανά στο ψηλότερο σημείο ή απομακρυνθεί πετώντας μαζί με το καινούριο του ταίρι. Στη διάρκεια αυτής της θεαματικής επίδειξης μπορεί να χτυπάει τις φτερούγες του μέχρι και διακόσιες φορές το δευτερόλεπτο!

Λεπτεπίλεπτα Σπίτια

Η φωλιά του κολιβρίου είναι «μια από τις πιο λεπτεπίλεπτες κατασκευές στον κόσμο», υποστηρίζει κάποιος παρατηρητής. Η Τζόουν Γουόρντ-Χάρις έδειξε σε κάποιον ανταποκριτή του Ξύπνα! μια φωλιά που είχε βρει. Αυτό το χαριτωμένο σπίτι είχε διάμετρο 4,5 εκατοστά και βάθος περίπου 1 εκατοστό, και ήταν κατασκευασμένο με τέτοιον τρόπο ώστε να γίνεται ολοένα και πιο μεγάλο για να χωράει τους αναπτυσσόμενους νεοσσούς, οι οποίοι είχαν αρχικά μέγεθος αγριομέλισσας. Το να έχεις μια φωλιά στην παλάμη σου είναι συναρπαστικό—μια φωλιά που μοιάζει με κουκλίστικο φλιτζανάκι φτιαγμένο από μαλακά υλικά φυτικής προέλευσης. Οι φωλιές κατασκευάζονται επίσης από λεπτά φτερά πλεγμένα μαζί με ιστούς αράχνης. Μέσα σε αυτήν, το κολίβριο γεννάει δύο ή τρία ολόλευκα αβγά, που μοιάζουν με «πανομοιότυπα μαργαριτάρια».

Όταν η μητέρα ταΐζει τα μικρά της, βάζει το ράμφος της βαθιά μέσα στους μικροσκοπικούς λαιμούς τους και εξεμεί την απαιτούμενη τροφή. Συνήθως, έπειτα από τρεις μόνο εβδομάδες, τα μικρά εγκαταλείπουν ενστικτωδώς τη φωλιά μόνα τους, τρέφονται και μεγαλώνουν μέχρις ότου το εσωτερικό τους ρολόι τα κάνει να αρχίσουν το μεγάλο αποδημητικό τους ταξίδι για να βρουν πιο ήπιους χειμώνες.

Είναι Ατρόμητο

Ένα εκπληκτικό γνώρισμα του κολιβρίου είναι ο ατρόμητος χαρακτήρας του. Μπορείτε να το δείτε αυτό στην πράξη όταν φαίνεται να αγριεύει προκειμένου να υπερασπιστεί τις περιοχές διατροφής του ή το ζωτικό του χώρο. Στη Νότια Αμερική δύο βυσσινί κολίβρια (Boisonneaua jardini) όρμησαν θαρραλέα σε έναν αετό που εισέβαλε στην περιοχή στην οποία βρισκόταν η φωλιά τους, δείχνοντας έτσι ότι είναι έτοιμα να τα βάλουν ακόμα και με έναν «Γολιάθ» όταν είναι ανάγκη. Μερικές φορές, όμως, τα κολίβρια χάνουν τη ζωή τους από άλλους εχθρούς, όπως τα φίδια, οι βάτραχοι, οι ιστοί της αράχνης, τα αγκαθωτά λουλούδια και οι άνθρωποι που τα θέλουν για τη συλλογή τους.

Εντούτοις, πολλοί άνθρωποι αγαπούν τα κολίβρια και κάθε χρόνο τα περιμένουν ανυπόμονα να επιστρέψουν και να ξαναρχίσουν τη γεμάτη σκοπό ζωή τους. Αν μελετήσετε αυτά τα αστραφτερά κοσμήματα της δημιουργίας από πιο κοντά, σίγουρα θα τα αγαπήσετε περισσότερο—αν αποφασίσουν να φιλήσουν τα λουλούδια του κήπου σας.

[Πλαίσιο/Εικόνες στη σελίδα 17]

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΚΟΛΙΒΡΙΑ

• Τα κολίβρια είναι η δεύτερη σε μέγεθος οικογένεια πτηνών του Δυτικού Ημισφαιρίου αποτελούμενη από 320 είδη

• Είναι τα πιο μικροκαμωμένα πουλιά που υπάρχουν: Το κολίβριο του είδους μελιτοφάγος η μικροσκοπική (Mellisuga helenae) έχει μήκος περίπου 6 εκατοστά από την άκρη της ουράς μέχρι την άκρη του ράμφους του

• Το μεγαλύτερο κολίβριο έχει συνολικό μήκος 22 εκατοστά και ζει στο δυτικό μέρος της Νότιας Αμερικής, από τον Ισημερινό μέχρι τη Χιλή

• Το φυσικό τους περιβάλλον περιλαμβάνει κυρίως την ισημερινή ζώνη της Νότιας Αμερικής, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι και σε υψόμετρο που ξεπερνά τα 4.500 μέτρα, και μερικά νησιά της Καραϊβικής και του Ειρηνικού Ωκεανού

• Τους καλοκαιρινούς μήνες φτάνουν βόρεια ως την Αλάσκα και νότια ως τη Γη του Πυρός

• Κάποτε σφαγιάστηκαν κατά εκατομμύρια και χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή γυναικείων καπέλων στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα την πιθανή εξαφάνιση κάποιων ειδών

[Εικόνες]

Κολίβριο γίγας (σε φυσικό μέγεθος)

Μελιτοφάγος η μικροσκοπική (σε φυσικό μέγεθος)

[Ευχαριστίες]

[Εικόνα στη σελίδα 15]

Σελασφόρος ο πυρρός

[Ευχαριστίες]

THE HUMMINGBIRD SOCIETY / Newark Delaware USA

[Εικόνα στη σελίδα 15]

Μελιτοφάγος η μικροσκοπική (σε μεγέθυνση)

[Ευχαριστίες]

[Εικόνα στη σελίδα 15]

Είδος Anthracothorax dominicus

[Ευχαριστίες]

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Είδος Claucis hirsuta

[Ευχαριστίες]

[Εικόνα στη σελίδα 16, 17]

Καλύπτη η άννα (σε μεγέθυνση)

[Ευχαριστίες]

Patricia Meacham/Cornell Laboratory of Ornithology

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Θηλυκό του είδους Αρχίλοχος ο κολούβριος και νεοσσοί