Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 22—Άσμα Ασμάτων

Συγγραφέας: Σολομών

Τόπος Συγγραφής: Ιερουσαλήμ

Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 1020 Π.Κ.Χ.

 1. Από ποια άποψη είναι αυτό «Το Άσμα των Ασμάτων»;

«ΟΛΟΚΛΗΡΟΣ ο κόσμος δεν ήταν άξιος της μέρας κατά την οποία δόθηκε αυτό το ανυπέρβλητο Άσμα στον Ισραήλ». Έτσι εξέφρασε την εκτίμησή του για το Άσμα Ασμάτων ο Ιουδαίος «ραβίνος» Ακίμπα, που έζησε τον 1ο αιώνα της Κοινής μας Χρονολογίας.a Ο τίτλος του βιβλίου προέρχεται από τις πρώτες του λέξεις, «Το Άσμα των Ασμάτων, το του Σολομώντος», φράση που υποδηλώνει εξοχότητα στον υπερθετικό βαθμό και είναι παρόμοια με την έκφραση «ουρανός των ουρανών», η οποία χρησιμοποιείται για τους ύψιστους ουρανούς. (Δευτ. 10:14) Δεν είναι συλλογή ασμάτων, αλλά ένα άσμα, «άσμα υπέρτατης τελειότητας, ένα από τα καλύτερα που υπήρξαν ή γράφτηκαν ποτέ».b

 2. (α) Ποιος ήταν ο συγγραφέας του βιβλίου Άσμα Ασμάτων, ποια ήταν τα προσόντα του, και γιατί θα μπορούσε το βιβλίο να ονομαστεί άσμα αποτυχημένου έρωτα; (β) Πού γράφτηκε το βιβλίο, και πότε;

² Ο Βασιλιάς Σολομών της Ιερουσαλήμ ήταν ο συγγραφέας του άσματος αυτού, όπως επιβεβαιώνεται από την εισαγωγή του. Αυτός είχε εξαιρετικά προσόντα για να γράψει αυτό το ωραιότατο δείγμα της εβραϊκής ποίησης. (1 Βασ. 4:32) Πρόκειται για ένα ειδυλλιακό και γεμάτο νόημα ποίημα με πολύ παραστατικές περιγραφές της ομορφιάς. Ο αναγνώστης που μπορεί να οραματιστεί το ανατολίτικο σκηνικό θα το εκτιμήσει αυτό ακόμη περισσότερο. (Άσμ. Ασμ. 4:11, 13· 5:11· 7:4) Η περίπτωση για την οποία γράφτηκε ήταν εξαιρετική. Ο μεγάλος βασιλιάς Σολομών, ένδοξος λόγω της σοφίας του, ισχυρός λόγω της εξουσίας του και εκθαμβωτικός λόγω της λάμψης του υλικού του πλούτου, ο οποίος προκάλεσε το θαυμασμό ακόμη και της βασίλισσας της Σεβά, δεν μπόρεσε να εντυπωσιάσει μια απλή χωριατοπούλα την οποία ερωτεύτηκε. Επειδή αυτή αγαπούσε ακλόνητα ένα βοσκόπουλο, ο βασιλιάς βγήκε χαμένος. Το βιβλίο, επομένως, θα μπορούσε ορθά να ονομαστεί Το Άσμα του Αποτυχημένου Έρωτα του Σολομώντα. Ο Ιεχωβά Θεός τον ενέπνευσε να συνθέσει αυτό το άσμα προς όφελος όσων θα διάβαζαν την Αγία Γραφή στους αιώνες που θα ακολουθούσαν. Το έγραψε στην Ιερουσαλήμ. Ίσως να το έγραψε περίπου το 1020 Π.Κ.Χ., λίγα έτη μετά την αποπεράτωση του ναού. Τον καιρό που έγραψε το άσμα αυτό, ο Σολομών είχε ‘εξήντα βασίλισσες και ογδόντα παλλακίδες’ σε σύγκριση με ‘τις επτακόσιες γυναίκες και τις τριακόσιες παλλακίδες’ που είχε κατά το τέλος της βασιλείας του.—Άσμ. Ασμ. 6:8· 1 Βασ. 11:3.

 3. Ποιες αποδείξεις υπάρχουν για την κανονικότητα του βιβλίου Άσμα Ασμάτων;

³ Η κανονικότητα του βιβλίου Άσμα Ασμάτων ήταν εντελώς αδιαμφισβήτητη στην αρχαία εποχή. Θεωρούνταν αναπόσπαστο και θεόπνευστο τμήμα του Εβραϊκού κανόνα πολύ πριν από την Κοινή Χρονολογία. Αποτελούσε μέρος της ελληνικής Μετάφρασης των Εβδομήκοντα. Ο Ιώσηπος το περιέλαβε στον κατάλογο των ιερών βιβλίων τον οποίο συνέταξε. Επομένως, έχει τις ίδιες αποδείξεις για την κανονικότητά του μ’ αυτές που προσκομίζονται συνήθως και για κάθε άλλο βιβλίο των Εβραϊκών Γραφών.

 4. (α) Μήπως η απουσία της λέξης «Θεός» αποτελεί επιχείρημα κατά της κανονικότητας του βιβλίου Άσμα Ασμάτων; (β) Τι είναι εκείνο που δίνει στο βιβλίο μοναδική θέση στο Βιβλικό κανόνα;

⁴ Μερικοί, εντούτοις, έχουν αμφισβητήσει την κανονικότητα του βιβλίου με το επιχείρημα ότι δεν γίνεται μνεία του Θεού σ’ αυτό. Η απουσία αναφοράς στον Θεό δεν κάνει το βιβλίο μη κανονικό, όπως ακριβώς και η απλή παρουσία της λέξης «Θεός» δεν θα το έκανε κανονικό. Εξάλλου, το θείο όνομα εμφανίζεται με τη συντμημένη του μορφή στο 8ο κεφάλαιο, 6ο εδάφιο, ΜΝΚ, όπου λέγεται ότι η αγάπη είναι ‘η φλόγα του Γιαχ’. Αναμφίβολα, το βιβλίο αποτελεί μέρος των συγγραμμάτων εκείνων στα οποία αναφέρθηκε με επιδοκιμαστικό τόνο ο Ιησούς Χριστός όταν είπε: «Ερευνάτε τας γραφάς, διότι σεις νομίζετε ότι εν αυταίς έχετε ζωήν αιώνιον». (Ιωάν. 5:39) Επιπλέον, ο δυναμικός τρόπος με τον οποίον απεικονίζει την εξαίσια ιδιότητα της αμοιβαίας αγάπης, όπως αυτή που υπάρχει, με πνευματική έννοια, μεταξύ του Χριστού και της ‘νύφης’ του, δίνει στο Άσμα Ασμάτων μοναδική θέση στο Βιβλικό κανόνα.—Αποκ. 19:7, 8· 21:9.

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΑΣΜΑ ΑΣΜΑΤΩΝ

 5. (α) Πώς αναγνωρίζονται τα πρόσωπα που παίρνουν μέρος στο δράμα; (β) Ποιο συγκινητικό θέμα αναπτύσσεται;

⁵ Η ύλη του βιβλίου παρουσιάζεται μέσα από μια σειρά συνομιλιών. Διαρκώς αλλάζει το πρόσωπο που μιλάει. Τα πρόσωπα που μιλούν είναι ο Σολομών ο βασιλιάς της Ιερουσαλήμ, ένας βοσκός, η αγαπημένη του Σουλαμίτισσα, οι αδελφοί της, αυλικές («θυγατέρες της Ιερουσαλήμ») και γυναίκες της Ιερουσαλήμ («θυγατέρες Σιών»). (Άσμ. Ασμ. 1:5-7· 3:5, 11) Τα πρόσωπα αναγνωρίζονται από τα όσα λέγουν για τον εαυτό τους ή από τα όσα λέγουν οι άλλοι σ’ αυτά. Το δράμα εκτυλίσσεται κοντά στο Σουνάμ ή Σουλάμ, όπου έχει κατασκηνώσει ο Σολομών με την ακολουθία των αυλικών του. Αναπτύσσεται ένα συγκινητικό θέμα—η αγάπη μιας χωριατοπούλας από το χωριό Σουνάμ για το βοσκό σύντροφό της.

 6. Ποια συνομιλία λαβαίνει χώρα ανάμεσα στην κόρη και στις αυλικές που βρίσκονται στην κατασκήνωση του Σολομώντα;

⁶ Η Σουλαμίτισσα κόρη στην κατασκήνωση του Σολομώντα (1:1-14). Η κόρη εμφανίζεται στις βασιλικές σκηνές, όπου την έχει φέρει ο βασιλιάς, αλλά το μόνο που τη νοιάζει είναι να δει τον αγαπημένο της βοσκό. Με πόθο για τον αγαπημένο της, μιλάει σαν να ήταν εκείνος παρών. Οι αυλικές που υπηρετούν το βασιλιά, οι «θυγατέρες της Ιερουσαλήμ», κοιτάζουν με περιέργεια τη Σουλαμίτισσα για τη μελαμψή της επιδερμίδα. Αυτή εξηγεί ότι είναι ηλιοκαμένη επειδή περιποιόταν τους αμπελώνες των αδελφών της. Κατόπιν, μιλάει στον αγαπημένο της σαν να ήταν ελεύθερη και ρωτάει πού θα μπορούσε να τον βρει. Οι αυλικές τής προτείνουν να πάει και να βοσκήσει το ποίμνιό της κοντά στις σκηνές των βοσκών.

 7. Ποιες προτάσεις κάνει ο Σολομών, αλλά με ποια αποτελέσματα;

⁷ Τώρα κάνει την εμφάνισή του ο Σολομών. Δεν θέλει να την αφήσει να φύγει. Εξυμνεί την ομορφιά της και υπόσχεται να τη στολίσει με «αλύσεις χρυσάς» και «με στίγματα αργυρίου». Η Σουλαμίτισσα αποκρούει τις προτάσεις του και του δίνει να καταλάβει ότι μπορεί να νιώσει αγάπη μόνο για τον αγαπημένο της.—1:11.

 8. Πώς ενθαρρύνει την κόρη ο αγαπημένος της; Τι λαχταράει αυτή;

⁸ Εμφανίζεται ο αγαπημένος βοσκός (1:15–2:2). Ο αγαπημένος της Σουλαμίτισσας πηγαίνει στην κατασκήνωση του Σολομώντα και την ενθαρρύνει. Τη διαβεβαιώνει για την αγάπη του. Η Σουλαμίτισσα λαχταράει να είναι κοντά στον αγαπημένο της και να έχει την απλή ευχαρίστηση να μένει μαζί του έξω στους αγρούς και στα δάση.

 9. Πώς αξιολογεί την ομορφιά της η κόρη και πώς ο αγαπημένος της;

⁹ Η Σουλαμίτισσα είναι κοπέλα με μετριοφροσύνη. ‘Εγώ είμαι ένα απλό λουλούδι της παραθαλάσσιας πεδιάδας’, λέει. Ο αγαπημένος της βοσκός τη θεωρεί ασύγκριτη λέγοντας: «Καθώς το κρίνον μεταξύ των ακανθών, ούτως είναι η αγαπητή μου μεταξύ των νεανίδων».—2:1, ΜΝΚ· 2:2.

10. Τι θυμάται η κόρη σχετικά με την αγάπη της;

¹⁰ Η κόρη ποθεί το βοσκό της (2:3–3:5). Χωρισμένη και πάλι από τον αγαπημένο της, η Σουλαμίτισσα δείχνει πως τον βάζει πάνω απ’ όλους τους άλλους, και ορκίζει τις θυγατέρες της Ιερουσαλήμ να μην προσπαθήσουν να διεγείρουν μέσα της ανεπιθύμητη αγάπη για κάποιον άλλον. Η Σουλαμίτισσα θυμάται τον καιρό που ο βοσκός της απάντησε στο κάλεσμά της και της ζήτησε να πάνε στους λόφους την άνοιξη. Τον βλέπει να ανεβαίνει στα βουνά, να πηδάει χαρούμενος. Τον ακούει να της φωνάζει: «Σηκώθητι, αγαπητή μου, ωραία μου, και ελθέ». Όμως, οι αδελφοί της, οι οποίοι δεν ήταν σίγουροι για τη σταθερότητά της, οργίστηκαν και την έβαλαν να εργαστεί στη φύλαξη των αμπελώνων. Αυτή διακηρύττει: ‘Ο αγαπητός μου είναι δικός μου και εγώ δική του’, και τον ικετεύει να τρέξει κοντά της.—2:13, 16.

11. Ποιον όρκο υπενθυμίζει ξανά η Σουλαμίτισσα στις θυγατέρες της Ιερουσαλήμ;

¹¹ Η Σουλαμίτισσα περιγράφει την κράτησή της στην κατασκήνωση του Σολομώντα. Τη νύχτα ενώ είναι στο κρεβάτι της, ποθεί το βοσκό της. Υπενθυμίζει ξανά στις θυγατέρες της Ιερουσαλήμ ότι έχουν ορκιστεί να μην ξυπνήσουν μέσα της ανεπιθύμητη αγάπη.

12. Ποια επιπλέον ενθάρρυνση δίνει στην κόρη ο αγαπημένος της όταν ο Σολομών την πάει στην Ιερουσαλήμ;

¹² Η Σουλαμίτισσα στην Ιερουσαλήμ (3:6–5:1). Ο Σολομών επιστρέφει στην Ιερουσαλήμ με βασιλική μεγαλοπρέπεια, και ο λαός θαυμάζει τη συνοδεία του. Αυτή την κρίσιμη ώρα, ο αγαπημένος βοσκός δεν εγκαταλείπει τη Σουλαμίτισσα. Ακολουθεί την κοπέλα του, που φοράει βέλο, και τη συναντάει. Αυτός ενισχύει την πολυαγαπημένη του με θερμές εκφράσεις αγάπης. Αυτή του λέει ότι θέλει να ελευθερωθεί και να φύγει από την πόλη, και τότε εκείνος ξεσπάει σ’ ένα παραλήρημα αγάπης: «Όλη ωραία είσαι, αγαπητή μου». (4:7) Μόλις τη βλέπει, η καρδιά του χτυπάει γρηγορότερα. Οι δικές της εκφράσεις αγάπης είναι καλύτερες από το κρασί, μοσχοβολάει σαν το Λίβανο και «οι βλαστοί [το δέρμα, ΜΝΚ]» της είναι σαν παράδεισος ροδιών. Η κόρη προσκαλεί τον αγαπημένο της να πάει στον «κήπον αυτού», και εκείνος δέχεται. Οι φιλικές γυναίκες της Ιερουσαλήμ τούς παρακινούν: ‘Φάτε, σύντροφοι! Πιείτε και μεθύστε με εκφράσεις αγάπης!’—4:16· 5:1, ΜΝΚ.

13. Τι όνειρο βλέπει η κόρη, και πώς περιγράφει τον αγαπημένο της στις αυλικές;

¹³ Το όνειρο της κόρης (5:2–6:3). Η Σουλαμίτισσα λέει στις αυλικές ένα όνειρο που είδε: Ακούει ένα χτύπημα στην πόρτα. Ο αγαπημένος της είναι έξω και την παρακαλάει να τον αφήσει να μπει. Αλλά αυτή είναι στο κρεβάτι. Όταν τελικά σηκώνεται να ανοίξει την πόρτα, αυτός έχει εξαφανιστεί μέσα στη νύχτα. Αυτή τον ψάχνει, αλλά δεν τον βρίσκει. Οι φύλακες την κακομεταχειρίζονται. Λέει στις αυλικές ότι, αν δουν τον αγαπημένο της, έχουν την υποχρέωση να του πουν πως είναι άρρωστη από αγάπη. Εκείνες τη ρωτούν τι τον κάνει τόσο εξαιρετικό. Αυτή αρχίζει να κάνει μια εξαίσια περιγραφή γι’ αυτόν, λέγοντας ότι είναι ‘εκθαμβωτικά όμορφος και ροδαλός, ο πιο περίβλεπτος μέσα σε δέκα χιλιάδες’. (5:10, ΜΝΚ) Οι αυλικές τη ρωτούν πού βρίσκεται αυτός. Εκείνη λέει ότι έχει πάει να ποιμάνει μέσα στους κήπους.

14. Παρ’ όλη τη δεξιοτεχνία του, πώς απέτυχε στις προσπάθειές του ο Σολομών;

¹⁴ Οι τελικές προσπάθειες του Σολομώντα (6:4–8:4). Ο Βασιλιάς Σολομών πλησιάζει τη Σουλαμίτισσα. Πάλι της λέει πόσο ωραία είναι, πιο χαριτωμένη από ‘εξήντα βασίλισσες και ογδόντα παλλακίδες’, αλλά αυτή τον απορρίπτει. (6:8) Είναι εδώ μόνο επειδή κάποια εργασία την έφερε κοντά στην κατασκήνωσή του. ‘Τι μου βρίσκετε;’ ρωτάει. Ο Σολομών επωφελείται από την αθώα ερώτησή της για να της μιλήσει για την ομορφιά της, από την κορφή ως τα νύχια των ποδιών της, αλλά η κόρη αντιστέκεται παρ’ όλη του τη δεξιοτεχνία. Θαρραλέα διακηρύττει την αφοσίωσή της στο βοσκό της, και τον καλεί έντονα. Για τρίτη φορά υπενθυμίζει στις θυγατέρες της Ιερουσαλήμ ότι έχουν ορκιστεί να μην ξυπνήσουν μέσα της αγάπη ενάντια στη θέλησή της. Ο Σολομών την αφήνει να επιστρέψει στο σπίτι της. Απέτυχε στις προσπάθειες που έκανε για να κερδίσει την αγάπη της Σουλαμίτισσας.

15. (α) Με ποια αίτηση επιστρέφει η κόρη στους αδελφούς της; (β) Πώς θριαμβεύει η αποκλειστική αφοσίωση;

¹⁵ Η Σουλαμίτισσα επιστρέφει (8:5-14). Οι αδελφοί της τη βλέπουν να πλησιάζει, αλλά δεν είναι μόνη της. ‘Επιστηρίζεται επί τον αγαπητόν αυτής’. Θυμάται που συνάντησε τον αγαπημένο της κάτω από μια μηλιά και διακηρύττει πόσο αδιάρρηκτη είναι η αγάπη της γι’ αυτόν. Αναφέρονται μερικά σχόλια που είχαν κάνει παλιότερα οι αδελφοί της σχετικά με το ενδιαφέρον που έδειχναν γι’ αυτήν όταν ήταν ‘μικρή αδελφή’, αλλά αυτή διακηρύττει ότι έχει αποδείξει πως είναι ώριμη και σταθερή γυναίκα. (8:8) Ας δώσουν τώρα οι αδελφοί της τη συγκατάθεσή τους για το γάμο της. Ο Βασιλιάς Σολομών μπορεί να κρατήσει τον πλούτο του! Αυτή είναι ευχαριστημένη με τον έναν και μοναδικό αμπελώνα της, επειδή αγαπάει κάποιον που αυτόν αποκλειστικά βρίσκει αξιαγάπητο. Στην περίπτωσή της, αυτή η αγάπη είναι τόσο ισχυρή όσο ο θάνατος και οι φλόγες της είναι όπως ‘η φλόγα του Γιαχ’. ‘Η επιμονή για αποκλειστική αφοσίωση [που] είναι τόσο ανυποχώρητη όσο είναι ο Σιεόλ’ θριαμβεύει και οδηγεί στο ένδοξο αποκορύφωμα, στην ένωση με τον αγαπημένο της βοσκό.—8:5, 6, ΜΝΚ.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ

16. Ποια πολύτιμα μαθήματα διδάσκονται σ’ αυτό το άσμα;

¹⁶ Ποια μαθήματα διδάσκονται σ’ αυτό το άσμα αγάπης, τα οποία ο άνθρωπος του Θεού θα μπορούσε να βρει ωφέλιμα σήμερα; Γίνεται καταφανής η πιστότητα, η οσιότητα και η ακεραιότητα σε θεϊκές αρχές. Το άσμα αυτό διδάσκει την ομορφιά της αρετής και της αθωότητας που έχει όποιος αγαπάει αληθινά. Διδάσκει ότι η γνήσια αγάπη παραμένει ακατανίκητη, άσβεστη και ανεξαγόραστη. Οι νεαροί Χριστιανοί, άντρες και γυναίκες, καθώς και οι σύζυγοι, μπορούν να ωφεληθούν απ’ αυτό το κατάλληλο παράδειγμα ακεραιότητας, όταν εγείρονται πειρασμοί και παρουσιάζονται δελεάσματα.

17. (α) Πώς δείχνει ο Παύλος ότι το άσμα αυτό γράφτηκε για τη διδασκαλία της Χριστιανικής εκκλησίας; (β) Γιατί θα μπορούσε κάλλιστα ο Παύλος να είχε αυτό κατά νου όταν έγραψε στους Κορινθίους και στους Εφεσίους; (γ) Ποιες ενδιαφέρουσες συγκρίσεις μπορούν να γίνουν με τα θεόπνευστα συγγράμματα του Ιωάννη;

¹⁷ Αλλά αυτό το θεόπνευστο άσμα είναι, επίσης, εξαιρετικά ωφέλιμο και για τη Χριστιανική εκκλησία ως σύνολο. Το αποδέχονταν ως μέρος των θεόπνευστων Γραφών οι Χριστιανοί του 1ου αιώνα, ένας από τους οποίους έγραψε: «Όσα προεγράφησαν, δια την διδασκαλίαν ημών προεγράφησαν, δια να έχωμεν την ελπίδα δια της υπομονής και της παρηγορίας των γραφών». (Ρωμ. 15:4) Αυτός ο ίδιος θεόπνευστος συγγραφέας, ο Παύλος, μπορούσε κάλλιστα να είχε κατά νου την αποκλειστική αγάπη της Σουλαμίτισσας κόρης για το βοσκό της, όταν έγραψε στη Χριστιανική εκκλησία: «Διότι είμαι ζηλότυπος προς εσάς κατά ζηλοτυπίαν Θεού· επειδή σας ηρραβώνισα με ένα άνδρα, δια να σας παραστήσω παρθένον αγνήν εις τον Χριστόν». Ο Παύλος έγραψε, επίσης, σχετικά με την αγάπη του Χριστού για την εκκλησία σαν να επρόκειτο για την αγάπη ενός άντρα προς τη σύζυγό του. (2 Κορ. 11:2· Εφεσ. 5:23-27) Ο Ιησούς Χριστός δεν είναι μόνο ο Καλός Ποιμένας γι’ αυτούς, αλλά είναι και ο Βασιλιάς τους, ο οποίος προσφέρει στους χρισμένους ακολούθους του την απερίγραπτη χαρά να συνάψουν ‘γάμο’ μ’ αυτόν στους ουρανούς.—Αποκ. 19:9· Ιωάν. 10:11.

18. Με ποιον τρόπο μπορούν να ωφεληθούν οι χρισμένοι ακόλουθοι του Χριστού Ιησού από το παράδειγμα της Σουλαμίτισσας κόρης;

¹⁸ Σίγουρα, αυτοί οι χρισμένοι ακόλουθοι του Χριστού Ιησού μπορούν να ωφεληθούν πολύ από το παράδειγμα της Σουλαμίτισσας κόρης. Κι αυτοί επίσης πρέπει να είναι όσιοι στην αγάπη τους, να μη δελεάζονται από την υλιστική λάμψη του κόσμου και να διακρατήσουν ακεραιότητα ώσπου να αποκτήσουν την αμοιβή. Αυτοί έχουν προσηλώσει το νου τους σε ουράνια πράγματα και ‘ζητούν πρώτα τη Βασιλεία’. Δέχονται με χαρά τη στοργική αγάπη του Ποιμένα τους, του Ιησού Χριστού. Ευφραίνονται γνωρίζοντας ότι αυτός που τους είναι τόσο αγαπητός, μολονότι αόρατος, είναι πολύ κοντά τους, καλώντας τους να λάβουν θάρρος και να νικήσουν τον κόσμο. Έχοντας για τον Ποιμένα Βασιλιά τους αυτή την άσβεστη αγάπη, η οποία είναι τόσο ισχυρή όσο ‘η φλόγα του Γιαχ’, θα νικήσουν πράγματι και θα ενωθούν μαζί του ως συγκληρονόμοι στην ένδοξη Βασιλεία των ουρανών. Έτσι θα αγιαστεί το όνομα του Γιαχ!—Ματθ. 6:33· Ιωάν. 16:33.

[Υποσημειώσεις]