Η Τριάδα​—⁠Διδάσκεται στην Αγία Γραφή;

«Η Καθολική Πίστη είναι αυτό, το ότι λατρεύουμε έναν ‘Θεό σε Τριάδα και Τριάδα σε Ενότητα’. . . . Επομένως, ο Πατέρας είναι Θεός, ο Γιος είναι Θεός και το Άγιο Πνεύμα είναι Θεός. Εντούτοις δεν υπάρχουν Τρεις Θεοί, αλλά Ένας Θεός».

ΜΕ ΑΥΤΑ τα λόγια, το Σύμβολο Πίστης του Αθανασίου περιγράφει το κεντρικό δόγμα του Χριστιανικού κόσμου—την Τριάδα.a Αν είστε μέλος κάποιας εκκλησίας του Χριστιανικού κόσμου, Καθολικός ή Προτεστάντης, ίσως να σας έχουν πει ότι αυτή είναι η πιο σημαντική διδασκαλία που πρέπει να πιστεύετε. Μπορείτε όμως εσείς να εξηγήσετε αυτό το δόγμα; Μερικές από τις πιο ικανές διάνοιες του Χριστιανικού κόσμου έχουν ομολογήσει ότι αδυνατούν να κατανοήσουν την Τριάδα.

Τότε γιατί την πιστεύουν; Μήπως επειδή η Αγία Γραφή διδάσκει αυτό το δόγμα; Ο εκλιπών Αγγλικανός επίσκοπος Τζον Ρόμπινσον, στο μεγάλης κυκλοφορίας βιβλίο του Έντιμοι προς τον Θεό (Honest to God), έδωσε σε αυτό το ερώτημα μια απάντηση που υποκινεί σε σκέψεις. Έγραψε:

«Στην πράξη, το δημοφιλές κήρυγμα και η δημοφιλής διδασκαλία παρουσιάζουν μια υπερφυσική άποψη για τον Χριστό η οποία δεν μπορεί να τεκμηριωθεί από την Καινή Διαθήκη. Λέει απλώς ότι ο Ιησούς ήταν ο Θεός, με τέτοιον τρόπο ώστε οι όροι ‘Χριστός’ και ‘Θεός’ να εναλλάσσονται μεταξύ τους. Όμως, σε καμιά από τις περιπτώσεις στις οποίες η Αγία Γραφή χρησιμοποιεί αυτούς τους όρους δεν συμβαίνει αυτό. Η Καινή Διαθήκη λέει ότι ο Ιησούς ήταν ο Λόγος του Θεού, λέει ότι ο Θεός ήταν ‘εν τω Χριστώ’, λέει ότι ο Ιησούς είναι ο Γιος του Θεού· αλλά δεν λέει ότι ο Ιησούς ήταν ο Θεός, τελεία και παύλα».

Ο Τζον Ρόμπινσον ήταν μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα στην Αγγλικανική Εκκλησία. Ωστόσο, είχε δίκιο όταν έλεγε ότι η «Καινή Διαθήκη» πουθενά δεν λέει ότι «ο Ιησούς ήταν ο Θεός, τελεία και παύλα»;

Τι Λέει Πραγματικά η Αγία Γραφή

Μερικοί μπορεί να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα παραθέτοντας το εδάφιο με το οποίο αρχίζει το Ευαγγέλιο του Ιωάννη: «Στην αρχή ήταν ο Λόγος, και ο Λόγος ήταν με τον Θεό, και ο Λόγος ήταν ο Θεός». (Ιωάννης 1:1, Μετάφραση Βασιλέως Ιακώβου) Δεν αντιφάσκει αυτό με όσα είπε ο Αγγλικανός επίσκοπος; Στην πραγματικότητα όχι. Όπως χωρίς αμφιβολία γνώριζε ο Τζον Ρόμπινσον, μερικοί σύγχρονοι μεταφραστές διαφωνούν με τον τρόπο που αποδίδει η Μετάφραση Βασιλέως Ιακώβου αυτό το εδάφιο. Γιατί; Επειδή στη φράση «ο Λόγος ήταν ο Θεός», στο πρωτότυπο Κείμενο, η λέξη «Θεός» δεν έχει το οριστικό άρθρο «ο». Στην προηγούμενη φράση «ο Λόγος ήταν με τον Θεό», το ουσιαστικό «Θεό» είναι οριστικό, δηλαδή, έχει το οριστικό άρθρο. Αυτό καθιστά απίθανο το να έχουν αυτές οι δυο λέξεις την ίδια σημασία.

Έτσι, μερικές μεταφράσεις φέρνουν στην επιφάνεια στις μεταφράσεις τους το χαρακτηριστικό που σχετίζεται με την ιδιότητα. Για παράδειγμα, μερικές αποδίδουν τη φράση ως «ο Λόγος ήταν θεϊκός». (Μια Αμερικανική Μετάφραση [An American Translation], Μόφατ [Moffatt], Σκόνφιλντ [Schonfield]) Ωστόσο, δείχνοντας ότι η λέξη «θεϊκός» δεν θα ήταν η πιο κατάλληλη απόδοση εδώ, τόσο ο Τζον Ρόμπινσον όσο και ο Βρετανός κριτικός κειμένου Σερ Φρέντερικ Κένιον τόνισαν ότι, αν αυτό ήταν εκείνο στο οποίο ήθελε να δώσει έμφαση ο Ιωάννης, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τη λέξη θείος της κοινής ελληνικής. Η Μετάφραση Νέου Κόσμου, ορθά θεωρώντας αόριστο το ουσιαστικό «Θεός», καθώς επίσης φέρνοντας στην επιφάνεια το χαρακτηριστικό που σχετίζεται με την ιδιότητα και το οποίο καταδεικνύεται από τη σύνταξη που υπάρχει στο Κείμενο, χρησιμοποιεί το αόριστο άρθρο στην αγγλική: «Ο Λόγος ήταν ένας θεός».b

Ο καθηγητής Τ. Χ. Νταντ, διευθυντής του προγράμματος της Νέας Αγγλικής Βίβλου (The New English Bible), σχολιάζει ως εξής αυτή την προσέγγιση στο ζήτημα: «Μια πιθανή μετάφραση . . . θα ήταν: ‘Ο Λόγος ήταν ένας θεός’. Εφόσον πρόκειται για μια λέξη προς λέξη μετάφραση δεν μπορεί να της βρεθεί σφάλμα». Ωστόσο, Η Νέα Αγγλική Βίβλος δεν αποδίδει το εδάφιο με αυτόν τον τρόπο. Απεναντίας, το εδάφιο Ιωάννης 1:1 λέει σύμφωνα με αυτή τη μετάφραση: «Όταν άρχισαν όλα τα πράγματα, ο Λόγος ήδη υπήρχε. Ο Λόγος κατοικούσε με τον Θεό, και ό,τι ήταν ο Θεός, ήταν ο Λόγος». Γιατί δεν επέλεξε η επιτροπή της μετάφρασης την απλούστερη απόδοση; Ο καθηγητής Νταντ απαντάει: «Ο λόγος για τον οποίο είναι απαράδεκτη είναι ότι αντιβαίνει στη ροή της σκέψης του Ιωάννη, και μάλιστα στη ροή της Χριστιανικής σκέψης στο σύνολό της».—Τεχνικά Έγγραφα για το Μεταφραστή της Αγίας Γραφής (Technical Papers for the Bible Translator), Τόμος 28, Ιανουάριος 1977.

Η Ανόθευτη Σημασία της Γραφής

Είναι σωστό να πούμε ότι συγκρούεται με τη σκέψη του Ιωάννη, καθώς και με τη Χριστιανική σκέψη στο σύνολό της, η ιδέα πως ο Ιησούς ήταν θεός και όχι το ίδιο με τον Θεό τον Δημιουργό; Ας εξετάσουμε μερικά Γραφικά εδάφια τα οποία αναφέρονται στον Ιησού και στον Θεό, και θα δούμε τι πίστευαν για αυτά μερικοί σχολιαστές οι οποίοι έζησαν προτού διατυπωθεί το Σύμβολο Πίστης του Αθανασίου.

«Εγώ και ο Πατέρας είμαστε ένα».—ΙΩΑΝΝΗΣ 10:30.

Ο Νοβατιανός (περ. 200-258 Κ.Χ.) σχολίασε: «Εφόσον Εκείνος είπε ‘ένα’ πράγμα,[c] ας καταλάβουν οι αιρετικοί ότι δεν είπε ‘ένα’ πρόσωπο. Επειδή, το γεγονός ότι το ένα είναι ουδέτερο υποδηλώνει τη σύμπνοια στις σχέσεις, όχι την ενότητα προσώπων. . . . Επιπλέον, το γεγονός ότι Εκείνος είπε ένα αναφέρεται στη συμφωνία, και στην ταυτότητα της κρίσης, και στην ίδια τη γεμάτη αγάπη συναναστροφή, εφόσον λογικά ο Πατέρας και ο Γιος είναι ένα σε σχέση με τη συμφωνία, την αγάπη και τη στοργή».—Πραγματεία Περί Τριάδος, κεφάλαιο 27.

«Ο Πατέρας είναι μεγαλύτερος από εμένα».—ΙΩΑΝΝΗΣ 14:28.

Ειρηναίος (περ. 130-200 Κ.Χ.): «Μπορούμε να μάθουμε μέσω Αυτού [του Χριστού] ότι ο Πατέρας είναι πάνω από όλα τα πράγματα. Επειδή ‘ο Πατέρας’, λέει Εκείνος, ‘είναι μεγαλύτερος από εμένα’. Συνεπώς, ο Πατέρας έχει διακηρυχτεί από τον Κύριό μας ότι υπερέχει σε σχέση με τη γνώση».—Κατά Αιρέσεων, Βιβλίο II, κεφάλαιο 28.8.

«Αυτό σημαίνει αιώνια ζωή, το να αποκτούν γνώση για εσένα, τον μόνο αληθινό Θεό, και για αυτόν που απέστειλες, τον Ιησού Χριστό».—ΙΩΑΝΝΗΣ 17:3.

Κλήμης ο Αλεξανδρεύς (περ. 150-215 Κ.Χ.): «Το να γνωρίζει κανείς τον αιώνιο Θεό, εκείνον που δίνει ό,τι είναι αιώνιο, και μέσω γνώσης και κατανόησης να αποκτήσει τον Θεό, ο οποίος είναι πρώτος, και υψηλότερος, και ένας, και καλός. . . . Αυτός, λοιπόν, που θα ζούσε την αληθινή ζωή είναι υποχρεωμένος να γνωρίζει πρώτα Εκείνον ‘τον οποίο κανείς δεν γνωρίζει, εκτός αν (Τον) αποκαλύψει ο Γιος’. (Ματθ. 11:27) Κατόπιν, πρέπει κανείς να μάθει τη μεγαλειότητα του Σωτήρα που έπεται Εκείνου».—Ποιος Είναι ο Πλούσιος Άνθρωπος που θα Σωθεί; VII, VIII.

«Ένας Θεός και Πατέρας όλων των ατόμων, ο οποίος είναι πάνω σε όλους και μέσω όλων και σε όλους».—ΕΦΕΣΙΟΥΣ 4:6.

Ειρηναίος: «Και έτσι διακηρύσσεται ο ένας Θεός και Πατέρας, ο οποίος είναι πάνω από όλους, και μέσω όλων, και σε όλους. Ο Πατέρας είναι πραγματικά πάνω από όλους, και Εκείνος είναι η Κεφαλή του Χριστού».—Κατά Αιρέσεων, Βιβλίο V, κεφάλαιο 18.2.

Εκείνοι οι πρώτοι συγγραφείς καταλάβαιναν σαφώς ότι αυτά τα εδάφια περιγράφουν τον Πατέρα ως υπέρτατο, πάνω σε όλα και σε όλους, συμπεριλαμβανομένου του Ιησού Χριστού. Τα σχόλιά τους δεν δίνουν καμιά ένδειξη ότι πίστευαν σε κάποια Τριάδα.

Το Άγιο Πνεύμα Αποκαλύπτει Όλη την Αλήθεια

Ο Ιησούς υποσχέθηκε στους μαθητές του ότι, μετά το θάνατο και την ανάστασή του, το άγιο πνεύμα θα τους δινόταν ως βοηθός. Υποσχέθηκε: «Όταν έρθει εκείνος, το πνεύμα της αλήθειας, θα σας οδηγήσει σε όλη την αλήθεια, . . . και θα διακηρύξει σε εσάς τα πράγματα που πρόκειται να έρθουν».—Ιωάννης 14:16, 17· 15:26· 16:13.

Μετά το θάνατο του Ιησού, αυτή η υπόσχεση εκπληρώθηκε. Η Αγία Γραφή καταγράφει το πώς καινούρια δόγματα αποκαλύφτηκαν ή διευκρινίστηκαν στη Χριστιανική εκκλησία με τη βοήθεια του αγίου πνεύματος. Αυτές οι καινούριες διδασκαλίες γράφτηκαν στα βιβλία που αργότερα αποτέλεσαν το δεύτερο μέρος της Αγίας Γραφής, στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές, ή «Καινή Διαθήκη». Μέσα σε αυτή την πληθώρα νέου φωτός, υπάρχει πουθενά κάποια αποκάλυψη αναφορικά με την ύπαρξη μιας Τριάδας; Όχι. Το άγιο πνεύμα αποκαλύπτει κάτι πολύ διαφορετικό σχετικά με τον Θεό και τον Ιησού.

Για παράδειγμα, την Πεντηκοστή του 33 Κ.Χ., αφού το άγιο πνεύμα ήρθε πάνω στους μαθητές που ήταν συγκεντρωμένοι στην Ιερουσαλήμ, ο απόστολος Πέτρος έδωσε μαρτυρία σχετικά με τον Ιησού στο πλήθος που βρισκόταν έξω. Μίλησε για κάποια Τριάδα; Εξετάστε μερικές από τις δηλώσεις του και κρίνετε μόνοι σας: «Τον Ιησού . . . , άντρα τον οποίο ο Θεός έδειξε δημόσια σε εσάς μέσω δυναμικών έργων και θαυμαστών προμηνυμάτων και σημείων που έκανε ο Θεός μέσω εκείνου ανάμεσά σας». «Αυτόν τον Ιησού ανέστησε ο Θεός, γεγονός για το οποίο όλοι εμείς είμαστε μάρτυρες». «Ο Θεός τον έκανε και Κύριο και Χριστό, αυτόν τον Ιησού τον οποίο εσείς κρεμάσατε στο ξύλο». (Πράξεις 2:22, 32, 36) Όχι μόνο δεν διδάσκουν κάποια Τριάδα αυτές οι εκφράσεις του Πέτρου, ο οποίος ήταν γεμάτος με πνεύμα, αλλά και τονίζουν την υποταγή του Ιησού στον Πατέρα του, τονίζουν ότι αυτός αποτελεί όργανο για την εκπλήρωση του θελήματος του Θεού.

Λίγο αργότερα, ένας άλλος πιστός Χριστιανός μίλησε σχετικά με τον Ιησού. Ο Στέφανος φέρθηκε μπροστά στο Σάνχεδριν για να απολογηθεί για κάποιες κατηγορίες. Αντί να το κάνει αυτό, ο Στέφανος αντέστρεψε την κατάσταση, καταγγέλλοντας τους κατηγόρους του ότι έμοιαζαν με τους στασιαστικούς προγόνους τους. Τελικά, η αφήγηση λέει: «Εκείνος, γεμάτος καθώς ήταν με άγιο πνεύμα, ατένισε τον ουρανό και είδε τη δόξα του Θεού και τον Ιησού να στέκεται στα δεξιά του Θεού, και είπε: ‘Να! Βλέπω τους ουρανούς ανοιγμένους και τον Γιο του ανθρώπου να στέκεται στα δεξιά του Θεού’». (Πράξεις 7:55, 56) Γιατί να αποκαλύψει το άγιο πνεύμα τον Ιησού απλώς ως τον «Γιο του ανθρώπου» που στεκόταν στα δεξιά του Θεού και όχι ως μέρος μιας θεότητας, ίσο με τον Πατέρα του; Είναι σαφές ότι ο Στέφανος δεν είχε καμιά ιδέα περί Τριάδας.

Όταν ο Πέτρος έφερε τα καλά νέα για τον Ιησού στον Κορνήλιο, υπήρχε μια ακόμη ευκαιρία για να αποκαλύψει το δόγμα περί Τριάδας. Τι συνέβη; Ο Πέτρος εξήγησε ότι ο Ιησούς είναι «Κύριος όλων». Συνέχισε όμως εξηγώντας ότι αυτή η κυριότητα προερχόταν από μια ανώτερη πηγή. Ο Ιησούς ήταν «Αυτός . . . που όρισε ο Θεός κριτή ζωντανών και νεκρών». Μετά την ανάσταση του Ιησού, ο Πατέρας του «του επέτρεψε να φανερωθεί» στους ακολούθους του. Και το άγιο πνεύμα; Πράγματι εμφανίζεται σε αυτή τη συζήτηση, αλλά όχι ως το τρίτο πρόσωπο μιας Τριάδας. Αντίθετα, ‘ο Θεός έχρισε [τον Ιησού] με άγιο πνεύμα και δύναμη’. Επομένως, το άγιο πνεύμα, όχι μόνο δεν είναι πρόσωπο, αλλά καταδεικνύεται μάλιστα ότι είναι κάτι το απρόσωπο, όπως η «δύναμη» που επίσης αναφέρεται σε αυτό το εδάφιο. (Πράξεις 10:36, 38, 40, 42) Εξετάστε την Αγία Γραφή προσεκτικά και θα βρείτε περαιτέρω αποδείξεις για το ότι το άγιο πνεύμα δεν είναι προσωπικότητα αλλά ενεργή δύναμη που μπορεί να γεμίσει ανθρώπους, να τους παρακινήσει, να τους κάνει να φλέγονται και να εκχυθεί πάνω τους.

Τελικά, ο απόστολος Παύλος είχε μια θαυμάσια ευκαιρία να εξηγήσει την Τριάδα—αν αυτή αποτελούσε αληθινό δόγμα—όταν κήρυττε στους Αθηναίους. Στην ομιλία του, αναφέρθηκε στο θυσιαστήριό τους που ήταν αφιερωμένο «Στον Άγνωστο Θεό», και είπε: «Αυτό στο οποίο εν αγνοία σας αποδίδετε θεοσεβή αφοσίωση, αυτό διαγγέλλω σε εσάς». Μήπως διήγγειλε μια Τριάδα; Όχι. Περιέγραψε τον ‘Θεό που έκανε τον κόσμο και όλα όσα υπάρχουν σε αυτόν’ ως ‘Αυτόν που είναι πράγματι Κύριος ουρανού και γης’. Τι είπε όμως σχετικά με τον Ιησού; «[Ο Θεός] έχει προσδιορίσει ημέρα κατά την οποία σκοπεύει να κρίνει την κατοικημένη γη με δικαιοσύνη μέσω ενός άντρα τον οποίο έχει διορίσει». (Πράξεις 17:23, 24, 31) Καμιά ένδειξη περί Τριάδας σε εκείνη την περίπτωση!

Στην πραγματικότητα, ο Παύλος εξήγησε κάτι σχετικά με τους σκοπούς του Θεού, λόγω του οποίου καθίσταται αδύνατον να είναι ο Ιησούς και ο Πατέρας του ισοδύναμα μέρη μιας Τριάδας. Έγραψε: «Ο Θεός ‘υπέταξε τα πάντα κάτω από τα πόδια του [του Ιησού]’. Αλλά όταν λέει ότι ‘τα πάντα έχουν υποταχτεί’, είναι ολοφάνερο ότι εξαιρείται εκείνος που υπέταξε τα πάντα σε αυτόν. Αλλά όταν τα πάντα θα έχουν υποταχτεί σε αυτόν, τότε και ο ίδιος ο Γιος θα υποταχτεί σε Εκείνον που υπέταξε τα πάντα σε αυτόν, ώστε να είναι ο Θεός τα πάντα για όλους». (1 Κορινθίους 15:27, 28) Έτσι, ο Θεός θα συνεχίσει να είναι πάνω σε όλους, συμπεριλαμβανομένου του Ιησού.

Διδάσκεται, λοιπόν, στην Αγία Γραφή η Τριάδα; Όχι. Ο Τζον Ρόμπινσον είχε δίκιο. Αυτή δεν βρίσκεται στην Αγία Γραφή, ούτε αποτελεί μέρος της «Χριστιανικής σκέψης». Εσείς το θεωρείτε αυτό σημαντικό για τη λατρεία σας; Θα έπρεπε. Ο Ιησούς είπε: «Αυτό σημαίνει αιώνια ζωή, το να αποκτούν γνώση για εσένα, τον μόνο αληθινό Θεό, και για αυτόν που απέστειλες, τον Ιησού Χριστό». (Ιωάννης 17:3) Αν παίρνουμε στα σοβαρά τη λατρεία μας προς τον Θεό, είναι ζωτικό να τον γνωρίζουμε όπως πραγματικά είναι, όπως ο ίδιος έχει αποκαλυφτεί σε εμάς. Μόνο τότε θα μπορούμε αληθινά να λέμε ότι είμαστε ανάμεσα στους ‘αληθινούς λάτρεις’ οι οποίοι «λατρεύουν τον Πατέρα με πνεύμα και αλήθεια».—Ιωάννης 4:23.

[Υποσημειώσεις]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 28]

Η ανόθευτη σημασία της Γραφής δείχνει ξεκάθαρα ότι ο Ιησούς και ο Πατέρας του δεν είναι ένα πρόσωπο

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 29]

Γιατί, μετά την Πεντηκοστή του 33 Κ.Χ., δεν αποκάλυψε το άγιο πνεύμα ότι ο Ιησούς ήταν ο Θεός;