Ζωή Μετά το Θάνατο—Τι Πιστεύουν οι Άνθρωποι;
«Αν ο ακμαίος άνθρωπος πεθάνει, μπορεί να ξαναζήσει;»—ΙΩΒ 14:14.
1, 2. Πώς επιζητούν πολλοί παρηγοριά όταν έχουν χάσει κάποιο αγαπημένο τους πρόσωπο;
ΣΕ ΚΑΠΟΙΑ αίθουσα κηδειών στην πόλη της Νέας Υόρκης, οι φίλοι και οι συγγενείς περνούν σιωπηλά ένας-ένας μπροστά από το ανοιχτό φέρετρο ενός 17χρονου αγοριού που έχασε τη ζωή του σε αυτή τη νεαρή ηλικία εξαιτίας του καρκίνου. Με μάτια βουρκωμένα, η συντετριμμένη μητέρα επαναλαμβάνει συνέχεια: «Ο Τόμι είναι πιο ευτυχισμένος τώρα. Ο Θεός ήθελε τον Τόμι μαζί του στον ουρανό». Αυτό έχει διδαχτεί να πιστεύει.
2 Περίπου 11.000 χιλιόμετρα μακριά, στην Τζαμνάγκαρ της Ινδίας, ο μεγαλύτερος από τους τρεις γιους ανάβει την πυρά που θα αποτεφρώσει το νεκρό πατέρα τους. Μέσα στο κροτάλισμα της φωτιάς, ακούγεται ο Βραχμάνος να ψέλνει τα σανσκριτικά μάντρα: «Είθε η ψυχή που δεν πεθαίνει ποτέ να συνεχίσει τις προσπάθειές της να γίνει ένα με την ύστατη πραγματικότητα».
3. Γύρω από ποια ερωτήματα κάνουν οι άνθρωποι στοχασμούς εδώ και αιώνες;
3 Η πραγματικότητα του θανάτου βρίσκεται παντού γύρω μας. (Ρωμαίους 5:12) Είναι εντελώς φυσιολογικό να αναρωτιόμαστε αν ο θάνατος τερματίζει τα πάντα. Συλλογιζόμενος το φυσικό κύκλο των φυτών, ο Ιώβ, ένας αρχαίος πιστός υπηρέτης του Ιεχωβά Θεού, παρατήρησε: «Ακόμη και για το δέντρο υπάρχει ελπίδα. Αν κοπεί, θα βλαστήσει ξανά, και το κλαδάκι του δεν θα πάψει να υπάρχει». Τι συμβαίνει λοιπόν με τους ανθρώπους; «Αν ο ακμαίος άνθρωπος πεθάνει, μπορεί να ξαναζήσει;» ρώτησε ο Ιώβ. (Ιώβ 14:7, 14) Στο διάβα των αιώνων, άνθρωποι κάθε κοινωνικής προέλευσης κάνουν στοχασμούς γύρω από τα ερωτήματα: Υπάρχει ζωή μετά το θάνατο; Αν υπάρχει, τι είδους ζωή είναι αυτή; Τι πιστεύουν οι άνθρωποι; Και γιατί;
Πολλές Απαντήσεις, το Ίδιο Θέμα
4. Τι πιστεύουν άνθρωποι διαφόρων θρησκειών για τη μετά θάνατο ζωή;
4 Πολλοί κατ’ όνομα Χριστιανοί πιστεύουν ότι μετά το θάνατο οι άνθρωποι πηγαίνουν είτε στον παράδεισο είτε στην κόλαση. Οι Ινδουιστές, από την άλλη μεριά, πιστεύουν στη μετενσάρκωση. Σύμφωνα με τις Ισλαμικές δοξασίες, μετά το θάνατο θα υπάρξει μια ημέρα κρίσης κατά την οποία ο Αλλάχ θα αξιολογήσει την πορεία της ζωής του καθενός και θα παραδώσει το κάθε άτομο είτε στον παράδεισο είτε στον πύρινο άδη. Σε μερικές χώρες, οι δοξασίες σχετικά με τους νεκρούς είναι ένα περίεργο συνονθύλευμα των τοπικών παραδόσεων και της κατ’ όνομα Χριστιανοσύνης. Στη Σρι Λάνκα, λόγου χάρη, τόσο οι Βουδιστές όσο και οι Καθολικοί αφήνουν τις πόρτες και τα παράθυρα ορθάνοιχτα όταν συμβαίνει κάποιος θάνατος στο σπιτικό τους και τοποθετούν το φέρετρο έτσι ώστε τα πόδια του νεκρού να είναι στραμμένα προς την πόρτα της εισόδου. Πιστεύουν ότι αυτές οι ενέργειες διευκολύνουν την έξοδο του πνεύματος, ή αλλιώς της ψυχής, του νεκρού. Πολλοί Καθολικοί και Προτεστάντες στη Δυτική Αφρική συνηθίζουν να καλύπτουν τους καθρέφτες όταν πεθαίνει κάποιος, ώστε κανείς να μην μπορεί να κοιτάξει και να δει το πνεύμα του νεκρού. Κατόπιν, 40 ημέρες αργότερα, η οικογένεια και οι φίλοι γιορτάζουν την ανάληψη της ψυχής στον ουρανό.
5. Ποια είναι μια κεντρική δοξασία στην οποία συμφωνούν οι περισσότερες θρησκείες;
5 Παρ’ όλη αυτή την ποικιλομορφία, φαίνεται ότι οι περισσότερες θρησκείες συμφωνούν τουλάχιστον σε ένα σημείο. Πιστεύουν ότι κάτι μέσα στο άτομο—είτε αυτό λέγεται ψυχή είτε πνεύμα είτε άυλη οντότητα—είναι αθάνατο και συνεχίζει να ζει μετά το θάνατο του σώματος. Σχεδόν όλες οι εκατοντάδες θρησκείες και αιρέσεις του Χριστιανισμού προωθούν την πίστη στην αθανασία της ψυχής. Αυτή η δοξασία είναι επίσημο δόγμα και του Ιουδαϊσμού. Στον Ινδουισμό, αποτελεί τη βάση για τη διδασκαλία της μετενσάρκωσης. Οι Μουσουλμάνοι πιστεύουν ότι η ψυχή εξακολουθεί να ζει μετά το θάνατο του σώματος. Οι Αβορίγινες της Αυστραλίας, οι ανιμιστές της Αφρικής, οι Σιντοϊστές, ακόμη και οι Βουδιστές, διδάσκουν όλοι διάφορες παραλλαγές του ίδιου θέματος.
6. Πώς θεωρούν μερικοί μελετητές την αντίληψη ότι η ψυχή είναι αθάνατη;
6 Από την άλλη μεριά, υπάρχουν και εκείνοι που έχουν την άποψη ότι η ζωή με συνειδητότητα τερματίζεται κατά το θάνατο. Σε αυτούς φαίνεται παράλογη η αντίληψη ότι η ζωή με συναισθήματα και νόηση συνεχίζεται με τη μορφή μιας απρόσωπης, σκιώδους ψυχής που είναι χωρισμένη από το σώμα. Ο Ισπανός μελετητής του 20ού αιώνα Μιγκέλ δε Ουναμούνο γράφει: «Το να πιστεύει κανείς στην αθανασία της ψυχής σημαίνει να εύχεται ότι η ψυχή είναι αθάνατη, και να το εύχεται αυτό με τέτοια δύναμη ώστε αυτή του η επιλογή να καταπατάει και να ξεπερνάει τη λογική». Παρόμοια άποψη είχαν και άλλοι άνθρωποι πολύ διαφορετικοί μεταξύ τους, όπως οι διακεκριμένοι αρχαίοι φιλόσοφοι Αριστοτέλης και Επίκουρος, ο γιατρός Ιπποκράτης, ο Σκωτσέζος φιλόσοφος Ντέιβιντ Χιουμ, ο Άραβας στοχαστής Αβερόης και ο πρώτος πρωθυπουργός της Ινδίας μετά την ανεξαρτησία της, ο Γιαβαχαρλάλ Νεχρού.
7. Ποια σπουδαία ερωτήματα σχετικά με τη δοξασία περί αθανασίας της ψυχής πρέπει να εξετάσουμε τώρα;
7 Έχοντας υπόψη τέτοιου είδους συγκρουόμενες αντιλήψεις και δοξασίες, πρέπει να ρωτήσουμε: Έχουμε πράγματι αθάνατη ψυχή; Αν η ψυχή δεν είναι στην πραγματικότητα αθάνατη, τότε πώς μπόρεσε μια τέτοια ψεύτικη διδασκαλία να γίνει αναπόσπαστο μέρος τόσο πολλών σημερινών θρησκειών; Από πού ξεκίνησε αυτή η αντίληψη; Είναι επιτακτικό να βρούμε αληθινές και ικανοποιητικές απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα διότι το μέλλον μας εξαρτάται από αυτό. (1 Κορινθίους 15:19) Πρώτα, όμως, ας εξετάσουμε από πού προήλθε το δόγμα περί αθανασίας της ψυχής.
Η Γέννηση του Δόγματος
8. Ποιο ρόλο έπαιξε ο Σωκράτης και ο Πλάτων στην προώθηση της αντίληψης ότι η ψυχή είναι αθάνατη;
8 Ο Σωκράτης και ο Πλάτων, φιλόσοφοι του πέμπτου αιώνα Π.Κ.Χ., συγκαταλέγονται σε εκείνους που πρωτοστάτησαν στην προώθηση της δοξασίας ότι η ψυχή είναι αθάνατη. Αλλά δεν ήταν εκείνοι οι πρωτουργοί αυτής της αντίληψης. Απεναντίας, αυτοί την εκλέπτυναν και τη μεταμόρφωσαν σε φιλοσοφική διδασκαλία, κάνοντάς την έτσι πιο ελκυστική στην καλλιεργημένη τάξη της εποχής τους και των μετέπειτα εποχών. Το γεγονός είναι ότι οι οπαδοί του Ζωροαστρισμού στην αρχαία Περσία καθώς και οι προγενέστεροί τους Αιγύπτιοι πίστευαν και αυτοί στην αθανασία της ψυχής. Τίθεται, λοιπόν, το ερώτημα: Ποια είναι η πηγή αυτής της διδασκαλίας;
9. Ποια ήταν μια πηγή επιρροής κοινή στους αρχαίους πολιτισμούς της Αιγύπτου, της Περσίας και της Ελλάδας;
9 «Στον αρχαίο κόσμο», λέει το βιβλίο Η Θρησκεία της Βαβυλωνίας και της Ασσυρίας (The Religion of Babylonia and Assyria), «η Αίγυπτος, η Περσία και η Ελλάδα ένιωσαν την επίδραση της βαβυλωνιακής θρησκείας». Σχετικά με τις αιγυπτιακές θρησκευτικές δοξασίες, το βιβλίο λέει στη συνέχεια: «Εξαιτίας των επαφών που υπήρχαν εξαρχής ανάμεσα στην Αίγυπτο και στη Βαβυλωνία, όπως αποκαλύπτουν οι πινακίδες της Ελ-Αμάρνα, ασφαλώς υπήρχαν άφθονες ευκαιρίες για να διεισδύσουν οι βαβυλωνιακές απόψεις και συνήθειες στην αιγυπτιακή λατρεία».a Περίπου τα ίδια μπορούν να ειπωθούν για τον περσικό και τον ελληνικό πολιτισμό της αρχαιότητας.
10. Ποια ήταν η άποψη των Βαβυλωνίων για τη μετά θάνατο ζωή;
10 Πίστευαν όμως οι αρχαίοι Βαβυλώνιοι στην αθανασία της ψυχής; Σχετικά με αυτό το σημείο, ο Μόρις Τζάστροου, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας των Η.Π.Α., έγραψε: «Ούτε ο λαός ούτε οι αρχηγοί της θρησκευτικής σκέψης [στη Βαβυλωνία] αντιμετώπισαν ποτέ την πιθανότητα του ολοκληρωτικού αφανισμού αυτού που κάποτε ήρθε σε ύπαρξη. Ο θάνατος [κατά την άποψή τους] ήταν μετάβαση σε ένα άλλο είδος ζωής, και η άρνηση της αθανασίας [της τωρινής ζωής] απλώς και μόνο τόνιζε ότι ήταν αδύνατον να ξεφύγει κανείς από την αλλαγή που επιφέρει στην ύπαρξή του ο θάνατος». Ναι, οι Βαβυλώνιοι πίστευαν ότι κάποιο είδος ζωής, σε κάποια μορφή, συνεχιζόταν μετά το θάνατο. Αυτό το έδειχναν με το να θάβουν αντικείμενα μαζί με τους νεκρούς, ώστε εκείνοι να τα χρησιμοποιήσουν στο Υπερπέραν.
11, 12. Μετά τον Κατακλυσμό, ποια ήταν η κοιτίδα της διδασκαλίας περί αθανασίας της ψυχής;
11 Είναι σαφές ότι η διδασκαλία περί αθανασίας της ψυχής ανάγεται στην αρχαία Βαβυλώνα. Είναι σημαντικό αυτό; Και βέβαια, διότι, σύμφωνα με την Αγία Γραφή, η πόλη της Βαβέλ, ή αλλιώς της Βαβυλώνας, ιδρύθηκε από τον Νεβρώδ, δισέγγονο του Νώε. Μετά τον παγγήινο Κατακλυσμό στις ημέρες του Νώε, όλοι οι άνθρωποι μιλούσαν μία γλώσσα και είχαν μία θρησκεία. Ο Νεβρώδ δεν ήταν απλώς κάποιος που “εναντιωνόταν στον Ιεχωβά”, αλλά ο ίδιος και εκείνοι που τον ακολουθούσαν ήθελαν να “κάνουν ξακουστό όνομα” για τον εαυτό τους. Έτσι λοιπόν, με το να ιδρύσει την πόλη και να οικοδομήσει έναν πύργο εκεί, ο Νεβρώδ έφερε σε ύπαρξη μια διαφορετική θρησκεία.—Γένεση 10:1, 6, 8-10· 11:1-4.
12 Κατά την παράδοση, ο Νεβρώδ πέθανε με βίαιο τρόπο. Λογικά, μετά το θάνατό του οι Βαβυλώνιοι θα έπρεπε να έτρεφαν μεγάλη εκτίμηση για αυτόν αφού ήταν ο ιδρυτής, ο κατασκευαστής και ο πρώτος βασιλιάς της πόλης τους. Εφόσον ο θεός Μαρντούκ (Μερωδάχ) θεωρούνταν ιδρυτής της Βαβυλώνας και αρκετοί Βαβυλώνιοι βασιλιάδες πήραν μάλιστα το όνομά του, μερικοί μελετητές προβάλλουν την άποψη πως ο Μαρντούκ αντιπροσωπεύει τον θεοποιημένο Νεβρώδ. (2 Βασιλέων 25:27· Ησαΐας 39:1· Ιερεμίας 50:2) Αν έχουν έτσι τα πράγματα, τότε η αντίληψη ότι ο άνθρωπος έχει ψυχή η οποία ζει μετά το θάνατο πρέπει να ήταν διαδεδομένη τουλάχιστον από τότε που πέθανε ο Νεβρώδ. Ό,τι και αν συνέβη, οι σελίδες της ιστορίας αποκαλύπτουν πως μετά τον Κατακλυσμό η κοιτίδα της διδασκαλίας περί αθανασίας της ψυχής ήταν η Βαβέλ, ή αλλιώς Βαβυλώνα.
13. Πώς εξαπλώθηκε η διδασκαλία περί αθάνατης ψυχής σε ολόκληρο το πρόσωπο της γης, και ποιο ήταν το αποτέλεσμα;
13 Η Αγία Γραφή δείχνει επίσης ότι ο Θεός ματαίωσε τις προσπάθειες που κατέβαλλαν οι οικοδόμοι του πύργου της Βαβέλ με το να συγχύσει τη γλώσσα τους. Εφόσον δεν μπορούσαν πλέον να επικοινωνούν μεταξύ τους, εγκατέλειψαν το έργο τους και διασκορπίστηκαν «από εκεί σε όλη την επιφάνεια της γης». (Γένεση 11:5-9) Πρέπει να θυμόμαστε ότι μολονότι η γλώσσα εκείνων των επίδοξων οικοδόμων του πύργου είχε αλλάξει, δεν είχε συμβεί το ίδιο με τη σκέψη και τις απόψεις τους. Επομένως, οπουδήποτε πήγαν, πήραν μαζί τους τις θρησκευτικές τους αντιλήψεις. Με αυτόν τον τρόπο, οι βαβυλωνιακές θρησκευτικές διδασκαλίες—περιλαμβανομένης και εκείνης περί αθανασίας της ψυχής—εξαπλώθηκαν σε ολόκληρο το πρόσωπο της γης και αποτέλεσαν το θεμέλιο των κύριων θρησκειών του κόσμου. Έτσι λοιπόν, ιδρύθηκε μια παγκόσμια αυτοκρατορία ψεύτικης θρησκείας, η οποία περιγράφεται κατάλληλα στην Αγία Γραφή ως «Βαβυλώνα η Μεγάλη, η μητέρα των πορνών και των αηδιαστικών πραγμάτων της γης».—Αποκάλυψη 17:5.
Η Παγκόσμια Αυτοκρατορία της Ψεύτικης Θρησκείας Επεκτείνεται Προς Ανατολάς
14. Πώς εξαπλώθηκαν οι βαβυλωνιακές θρησκευτικές δοξασίες στην υποήπειρο της Ινδίας;
14 Μερικοί ιστορικοί λένε ότι, πριν από 3.500 χρόνια, ένα μεταναστευτικό κύμα Αρίων—μιας ανοιχτόχρωμης φυλής—κατέβηκε από τα βορειοδυτικά στην Κοιλάδα του Ινδού, που τώρα βρίσκεται κυρίως στο Πακιστάν και στην Ινδία. Από εκεί διασκορπίστηκαν στις πεδιάδες του ποταμού Γάγγη και σε όλη την Ινδία. Ορισμένοι ειδικοί λένε ότι οι θρησκευτικές αντιλήψεις των μεταναστών βασίζονταν σε αρχαίες ιρανικές και βαβυλωνιακές διδασκαλίες. Αυτές οι θρησκευτικές αντιλήψεις έγιναν κατόπιν οι ρίζες του Ινδουισμού.
15. Πώς έφτασε η αντίληψη περί αθάνατης ψυχής στο σημείο να επηρεάσει το σημερινό Ινδουισμό;
15 Στην Ινδία, η αντίληψη περί αθάνατης ψυχής πήρε τη μορφή του δόγματος της μετενσάρκωσης. Οι Ινδουιστές σοφοί, ενασχολούμενοι με το παγκόσμιο πρόβλημα του κακού και των παθημάτων που υφίστανται οι άνθρωποι, κατέληξαν στον λεγόμενο νόμο του Κάρμα, το νόμο της αιτίας και του αποτελέσματος. Συνδυάζοντας αυτόν το νόμο με τη δοξασία περί αθανασίας της ψυχής, έφτασαν στη διδασκαλία της μετενσάρκωσης, σύμφωνα με την οποία η αξία και η αναξιότητα σε μια ζωή λέγεται ότι ανταμείβονται ή τιμωρούνται στην επόμενη. Ο στόχος των πιστών είναι η μόκσα, δηλαδή η απελευθέρωση από τον κύκλο των γεννήσεων και η ενοποίηση με αυτό που αποκαλείται ύστατη πραγματικότητα, ή αλλιώς Νιρβάνα. Στους αιώνες που πέρασαν, καθώς διαδιδόταν ο Ινδουισμός, διαδιδόταν επίσης η διδασκαλία της μετενσάρκωσης. Αυτό το δόγμα έγινε ο στυλοβάτης του σημερινού Ινδουισμού.
16. Ποια δοξασία σχετικά με το Υπερπέραν έχει κυριαρχήσει στη θρησκευτική σκέψη και στις συνήθειες του τεράστιου πληθυσμού της Ανατολικής Ασίας;
16 Από τον Ινδουισμό ξεπήδησαν και άλλες θρησκείες, όπως ο Βουδισμός, ο Ζαϊνισμός και ο Σιχισμός. Και αυτές επίσης διατηρούν την πίστη στη μετενσάρκωση. Επιπλέον, καθώς ο Βουδισμός διείσδυσε στο μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής Ασίας—στην Κίνα, στην Κορέα, στην Ιαπωνία και αλλού—επηρέασε βαθύτατα τον πολιτισμό και τη θρησκεία ολόκληρης της περιοχής. Έτσι ξεκίνησαν κάποιες θρησκείες οι οποίες αντανακλούν ένα κράμα δοξασιών, καθώς έχουν υιοθετήσει στοιχεία του Βουδισμού, του πνευματισμού και της προγονολατρίας. Από αυτές, τη μεγαλύτερη επιρροή ασκεί ο Ταοϊσμός, ο Κομφουκιανισμός και ο Σιντοϊσμός. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η δοξασία σύμφωνα με την οποία η ζωή συνεχίζεται μετά το θάνατο του σώματος έχει κυριαρχήσει στη θρησκευτική σκέψη και στις συνήθειες του τεράστιου τμήματος της ανθρωπότητας που ζει σε εκείνο το μέρος του κόσμου.
Τι θα Λεχθεί για τον Ιουδαϊσμό, το Χριστιανισμό και τον Ισλαμισμό;
17. Τι πίστευαν οι αρχαίοι Ιουδαίοι για τη μετά θάνατο ζωή;
17 Τι πιστεύουν για τη μετά θάνατο ζωή οι άνθρωποι που ακολουθούν τις θρησκείες του Ιουδαϊσμού, του Χριστιανισμού και του Ισλαμισμού; Από αυτές τις θρησκείες, ο Ιουδαϊσμός είναι αναμφίβολα η παλαιότερη. Οι ρίζες του ανάγονται στην εποχή του Αβραάμ, πριν από 4.000 χρόνια περίπου—πολύ καιρό προτού διατυπώσει ο Σωκράτης και ο Πλάτων τη θεωρία περί αθανασίας της ψυχής. Οι αρχαίοι Ιουδαίοι πίστευαν στην ανάσταση των νεκρών και όχι στην εγγενή αθανασία του ανθρώπου. (Ματθαίος 22:31, 32· Εβραίους 11:19) Πώς, λοιπόν, εισχώρησε το δόγμα περί αθανασίας της ψυχής στον Ιουδαϊσμό; Την απάντηση τη δίνει η ιστορία.
18, 19. Πώς εισχώρησε η διδασκαλία περί αθανασίας της ψυχής στον Ιουδαϊσμό;
18 Το 332 Π.Κ.Χ. ο Αλέξανδρος ο Μέγας κατέκτησε τη Μέση Ανατολή, περιλαμβανομένης και της Ιερουσαλήμ. Καθώς οι διάδοχοι του Αλεξάνδρου συνέχισαν το πρόγραμμα εξελληνισμού που είχε ξεκινήσει εκείνος, επήλθε κάποια ανάμειξη των δύο πολιτισμών—του ελληνικού και του ιουδαϊκού. Με τον καιρό, οι Ιουδαίοι εξοικειώθηκαν με τον ελληνικό στοχασμό, και μερικοί μάλιστα έγιναν φιλόσοφοι.
19 Ο Φίλων ο Αλεξανδρεύς, ο οποίος έζησε τον πρώτο αιώνα Κ.Χ., ήταν ένας τέτοιος Ιουδαίος φιλόσοφος. Εκτιμούσε πολύ τον Πλάτωνα και επιχείρησε να εξηγήσει τον Ιουδαϊσμό με όρους της ελληνικής φιλοσοφίας, χαράζοντας έτσι το δρόμο για τους μεταγενέστερους Ιουδαίους στοχαστές. Το Ταλμούδ—γραπτά σχόλια γύρω από τους προφορικούς νόμους των ραβίνων—είναι και αυτό επηρεασμένο από τον ελληνικό στοχασμό. «Οι ραβίνοι του Ταλμούδ», λέει η Εγκυκλοπαίδεια Τζουντάικα (Encyclopaedia Judaica), «πίστευαν στη συνεχιζόμενη ύπαρξη της ψυχής μετά το θάνατο». Μεταγενέστερα Ιουδαϊκά μυστικιστικά συγγράμματα, όπως είναι η Καββάλα, φτάνουν μάλιστα στο σημείο να διδάσκουν τη μετενσάρκωση. Έτσι, η αντίληψη περί αθανασίας της ψυχής διείσδυσε με έμμεσο τρόπο στον Ιουδαϊσμό μέσω της ελληνικής φιλοσοφίας. Τι μπορεί να λεχθεί σχετικά με την εισχώρηση αυτής της διδασκαλίας στο Χριστιανισμό;
20, 21. (α) Ποια ήταν η θέση των πρώτων Χριστιανών αναφορικά με την πλατωνική, ή ελληνική, φιλοσοφία; (β) Τι οδήγησε στη συγχώνευση των αντιλήψεων του Πλάτωνα με τις Χριστιανικές διδασκαλίες;
20 Η γνήσια Χριστιανοσύνη ξεκίνησε με τον Ιησού Χριστό. Σχετικά με τον Ιησού, ο Μιγκέλ δε Ουναμούνο, που αναφέρθηκε παραπάνω, έγραψε: «Αυτός πίστευε στην ανάσταση του σώματος, σύμφωνα με τα Ιουδαϊκά πρότυπα, και όχι στην αθανασία της ψυχής, σύμφωνα με τα [ελληνικά] πλατωνικά πρότυπα». Ο ίδιος συμπέρανε: «Η αθανασία της ψυχής . . . είναι ένα ειδωλολατρικό φιλοσοφικό δόγμα». Επομένως, μπορούμε να διακρίνουμε γιατί ο απόστολος Παύλος έδωσε ισχυρή προειδοποίηση στους Χριστιανούς του πρώτου αιώνα εναντίον «της φιλοσοφίας και της κενής απάτης σύμφωνα με την παράδοση των ανθρώπων, σύμφωνα με τα στοιχειώδη πράγματα του κόσμου και όχι σύμφωνα με τον Χριστό».—Κολοσσαείς 2:8.
21 Πότε και πώς, όμως, διείσδυσε αυτό το «ειδωλολατρικό φιλοσοφικό δόγμα» στο Χριστιανισμό; Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (The New Encyclopædia Britannica) εξηγεί: «Από τα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ., οι Χριστιανοί που είχαν κάποιες γνώσεις της ελληνικής φιλοσοφίας άρχισαν να αισθάνονται την ανάγκη να εκφράσουν την πίστη τους χρησιμοποιώντας την ορολογία της, τόσο για τη δική τους διανοητική ικανοποίηση όσο και για να προσηλυτίσουν μορφωμένους ειδωλολάτρες. Η φιλοσοφία που τους ταίριαζε περισσότερο ήταν ο πλατωνισμός». Δύο τέτοιοι φιλόσοφοι της αρχικής εκείνης περιόδου οι οποίοι επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό τα δόγματα του Χριστιανισμού ήταν ο Ωριγένης της Αλεξάνδρειας και ο Αυγουστίνος της Ιππώνας. Και οι δύο επηρεάστηκαν βαθιά από τις αντιλήψεις του Πλάτωνα και έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη συγχώνευση αυτών των αντιλήψεων με τις Χριστιανικές διδασκαλίες.
22. Πώς εξακολουθεί η διδασκαλία περί αθανασίας της ψυχής να κατέχει εξέχουσα θέση στον Ισλαμισμό;
22 Ενώ η αντίληψη περί αθανασίας της ψυχής στον Ιουδαϊσμό και στο Χριστιανισμό οφείλεται στην επιρροή του Πλάτωνα, στον Ισλαμισμό η ιδέα αυτή ενσωματώθηκε ευθύς εξαρχής. Το Κοράνιο, το ιερό βιβλίο του Ισλαμισμού, διδάσκει ότι ο άνθρωπος έχει ψυχή η οποία συνεχίζει να ζει μετά το θάνατο. Λέει ότι ο τελικός προορισμός της ψυχής είναι είτε η ζωή σε έναν ουράνιο, παραδεισένιο κήπο είτε η τιμωρία σε μια πύρινη κόλαση. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι Άραβες μελετητές δεν προσπάθησαν να συνδυάσουν τις Ισλαμικές διδασκαλίες με την ελληνική φιλοσοφία. Στην πραγματικότητα, ο αραβικός κόσμος επηρεάστηκε σε κάποιο βαθμό από το έργο του Αριστοτέλη. Ωστόσο, οι Μουσουλμάνοι εξακολουθούν να πιστεύουν στην αθανασία της ψυχής.
23. Ποια επιτακτικά ερωτήματα όσον αφορά τη μετά θάνατο ζωή θα εξεταστούν στο επόμενο άρθρο;
23 Είναι σαφές ότι οι θρησκείες ανά τον κόσμο έχουν αναπτύξει έναν κυκεώνα δοξασιών για το Υπερπέραν, οι οποίες βασίζονται στη διδασκαλία ότι η ψυχή είναι αθάνατη. Και αυτές οι δοξασίες έχουν επηρεάσει, μάλιστα έχουν εξουσιάσει και υποδουλώσει, δισεκατομμύρια ανθρώπους. Έχοντας υπόψη όλα αυτά, αισθανόμαστε ότι είναι επιτακτικό να ρωτήσουμε: Είναι δυνατόν να μάθουμε την αλήθεια για το τι συμβαίνει όταν πεθαίνουμε; Υπάρχει ζωή μετά το θάνατο; Τι έχει να πει η Αγία Γραφή σχετικά με αυτό το ζήτημα; Αυτά θα τα εξετάσουμε στο επόμενο άρθρο.
[Υποσημείωση]
a Η Ελ-Αμάρνα είναι η τοποθεσία όπου βρίσκονται τα ερείπια της αιγυπτιακής πόλης Ακετατόν, η οποία πιστεύεται ότι οικοδομήθηκε το 14ο αιώνα Π.Κ.Χ.
[Ερωτήσεις Μελέτης]
◻ Ποιο είναι ένα κοινό θέμα που διέπει τις δοξασίες των περισσότερων θρησκειών γύρω από τη μετά θάνατο ζωή;
◻ Πώς δείχνει η ιστορία και η Αγία Γραφή ότι η αρχαία Βαβυλώνα ήταν η κοιτίδα του δόγματος περί αθάνατης ψυχής;
◻ Με ποιον τρόπο έχουν επηρεαστεί οι Ανατολικές θρησκείες από τη βαβυλωνιακή πίστη σε μια αθάνατη ψυχή;
◻ Πώς διείσδυσε η διδασκαλία περί αθανασίας της ψυχής στον Ιουδαϊσμό, στο Χριστιανισμό και στον Ισλαμισμό;
[Εικόνες στη σελίδα 12, 13]
Οι κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου οδήγησαν στην ανάμειξη του ελληνικού και του ιουδαϊκού πολιτισμού
Ο Αυγουστίνος προσπάθησε να συγχωνεύσει την πλατωνική φιλοσοφία με τη Χριστιανοσύνη
[Ευχαριστίες]
Αλέξανδρος: Musei Capitolini, Roma· Αυγουστίνος: Από το βιβλίο Great Men and Famous Women