Χριστιανικές Κηδείες—Αξιοπρεπείς, Σεμνές και Ευάρεστες στον Θεό

Ο ΗΧΟΣ του θρήνου πλημμυρίζει τον αέρα. Πενθούντες, ντυμένοι με ειδικά μαύρα ενδύματα, οδύρονται και πέφτουν αλλόφρονες στο έδαφος εκφράζοντας τη λύπη τους. Χορευτές λικνίζονται στον επαναλαμβανόμενο ρυθμό της μουσικής. Άλλοι πάλι τρώνε και γιορτάζουν γελώντας δυνατά και ξεφαντώνοντας. Κάποιοι κείτονται στο έδαφος, μεθυσμένοι από την ανεξέλεγκτη κατανάλωση κρασιού από φοινικόδεντρο και μπίρας. Τι είδους περίσταση είναι αυτή; Σε μερικά μέρη του κόσμου, αυτά είναι χαρακτηριστικά γνωρίσματα κηδείας στην οποία συγκεντρώνονται εκατοντάδες άνθρωποι για να αποχαιρετήσουν τον νεκρό.

Πολλοί Μάρτυρες του Ιεχωβά ζουν σε κοινωνίες όπου συγγενείς και γείτονες είναι άκρως δεισιδαίμονες και διακατέχονται από φόβο για τους νεκρούς. Εκατομμύρια άνθρωποι πιστεύουν πως, όταν κάποιος πεθαίνει, γίνεται προγονικό πνεύμα που διαθέτει την ικανότητα να βοηθάει ή να βλάπτει τους ζωντανούς. Αυτή η αντίληψη είναι άρρηκτα συνυφασμένη με πολυάριθμα επικήδεια έθιμα. Ασφαλώς, είναι φυσιολογικό να θλίβεται κάποιος για το άτομο που έχει πεθάνει. Σε μερικές περιπτώσεις, ο Ιησούς και οι μαθητές του πένθησαν για το θάνατο προσφιλών τους. (Ιωάν. 11:33-35, 38· Πράξ. 8:2· 9:39) Ωστόσο, ποτέ δεν το έκαναν αυτό με κάποιον από τους ακραίους τρόπους που ήταν συνήθεις στην εποχή τους. (Λουκ. 23:27, 28· 1 Θεσ. 4:13) Γιατί; Ένας λόγος ήταν ότι γνώριζαν την αλήθεια για το θάνατο.

Η Γραφή δηλώνει ξεκάθαρα: «Οι ζωντανοί γνωρίζουν ότι θα πεθάνουν· αλλά οι νεκροί δεν γνωρίζουν τίποτα απολύτως . . . Η αγάπη τους και το μίσος τους και η ζήλια τους έχουν κιόλας αφανιστεί . . . Δεν υπάρχει ούτε εργασία ούτε επινόηση ούτε γνώση ούτε σοφία στον Σιεόλ [τον κοινό τάφο της ανθρωπότητας], τον τόπο όπου πηγαίνεις». (Εκκλ. 9:5, 6, 10) Αυτά τα θεόπνευστα Γραφικά εδάφια διασαφηνίζουν πως, όταν κάποιος πεθαίνει, δεν έχει πλέον συνειδητότητα. Δεν μπορεί ούτε να σκεφτεί ούτε να αισθανθεί ούτε να επικοινωνήσει ούτε να αντιληφθεί οτιδήποτε. Πώς πρέπει να επηρεάσει η κατανόηση αυτής της σημαντικής Γραφικής αλήθειας τον τρόπο με τον οποίο διεξάγονται οι Χριστιανικές κηδείες;

«Πάψτε να Αγγίζετε Αυτό που Είναι Ακάθαρτο»

Ανεξάρτητα από το εθνικό ή το πολιτιστικό τους υπόβαθρο, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά αποφεύγουν εντελώς οποιαδήποτε έθιμα σχετίζονται με την αντίληψη ότι οι νεκροί έχουν συνειδητότητα και μπορούν να επηρεάσουν τους ζωντανούς. Τέτοιου είδους έθιμα όπως ολονύχτιες αγρυπνίες, επικήδειες εορταστικές εκδηλώσεις, μνημόσυνα, σπονδές για τους νεκρούς και τελετουργίες που σχετίζονται με τη χηρεία είναι όλα ακάθαρτα και δυσαρεστούν τον Θεό επειδή συνδέονται με την αντιγραφική, δαιμονική διδασκαλία ότι η ψυχή ή το πνεύμα δεν πεθαίνει. (Ιεζ. 18:4) Οι αληθινοί Χριστιανοί “δεν μπορούν να τρώνε από «το τραπέζι του Ιεχωβά» και από το τραπέζι των δαιμόνων”, συνεπώς δεν συμμετέχουν σε αυτά τα έθιμα. (1 Κορ. 10:21) Υπακούν στην εντολή: «Αποχωριστείτε, . . . και πάψτε να αγγίζετε αυτό που είναι ακάθαρτο». (2 Κορ. 6:17) Το να διακρατεί, όμως, κάποιος τέτοια στάση δεν είναι πάντοτε εύκολο.

Στην Αφρική και αλλού, πιστεύεται ευρέως ότι, αν δεν τηρηθούν συγκεκριμένα έθιμα, τα πνεύματα των προγόνων θα προσβληθούν. Η μη συμμόρφωση με αυτά θεωρείται σοβαρή προσβολή η οποία θα μπορούσε να επιφέρει κατάρα ή κακοτυχία στην τοπική κοινωνία. Πολλά μέλη του λαού του Ιεχωβά, λόγω του ότι αρνούνται να συμμετέχουν σε αντιγραφικές επικήδειες τελετουργίες, έχουν αντιμετωπίσει επικρίσεις, προσβολές και περιθωριοποίηση από την κοινωνία του χωριού τους ή από την ευρύτερη οικογένειά τους. Κάποιοι έχουν κατηγορηθεί για αντικοινωνική συμπεριφορά και έλλειψη σεβασμού προς τους νεκρούς. Σε μερικές περιπτώσεις, μη ομόπιστοι έχουν αναλάβει διά της βίας τις διευθετήσεις για κηδείες Χριστιανών. Πώς μπορούμε, λοιπόν, να αποφύγουμε την αντιπαράθεση με εκείνους που ζητούν επίμονα να τηρηθούν επικήδεια έθιμα τα οποία δυσαρεστούν τον Θεό; Και κάτι ακόμη πιο σημαντικό: Τι μπορούμε να κάνουμε για να παραμείνουμε αποχωρισμένοι από τις ακάθαρτες τελετουργίες και συνήθειες που μπορούν να βλάψουν τη σχέση μας με τον Ιεχωβά;

Να Καθιστάτε Σαφή τη Θέση Σας

Σε μερικά μέρη του κόσμου, οι προεστοί της φυλής και οι συγγενείς εκτός της άμεσης οικογένειας συνηθίζεται να έχουν λόγο σχετικά με την ταφή των νεκρών. Συνεπώς, ο πιστός Χριστιανός πρέπει να καταστήσει σαφές ότι η κηδεία θα οργανωθεί και θα τελεστεί από τους Μάρτυρες του Ιεχωβά σύμφωνα με τις Γραφικές αρχές. (2 Κορ. 6:14-16) Ό,τι λάβει χώρα σε μια Χριστιανική κηδεία δεν πρέπει να ενοχλεί τις συνειδήσεις των ομοπίστων μας ή να κάνει άλλα άτομα που ξέρουν τι πιστεύουμε και τι διδάσκουμε για τους νεκρούς να προσκόψουν.

Όταν ζητείται από έναν εκπρόσωπο της Χριστιανικής εκκλησίας να διεξαγάγει μια κηδεία, οι διορισμένοι πρεσβύτεροι μπορούν να προσφέρουν χρήσιμες εισηγήσεις και να παράσχουν πνευματική υποστήριξη ώστε όλες οι διευθετήσεις να εναρμονίζονται με τις Γραφικές κατευθυντήριες γραμμές. Αν κάποιοι που δεν είναι Μάρτυρες επιθυμούν να εισαγάγουν ακάθαρτες συνήθειες, είναι ζωτικό να μένουμε σταθεροί και να εξηγούμε θαρραλέα τη θέση μας ως Χριστιανοί με καλοσυνάτο και γεμάτο σεβασμό τρόπο. (1 Πέτρ. 3:15) Τι θα γίνει όμως αν κάποιοι μη ομόπιστοι συγγενείς επιμένουν ακόμη να συμπεριλάβουν στις διευθετήσεις ακάθαρτες τελετουργίες; Τότε η οικογένεια των πιστών ίσως αποφασίσει να αποχωρήσει από την κηδεία. (1 Κορ. 10:20) Αν συμβεί κάτι τέτοιο, μπορεί να διεξαχθεί μια απλή επικήδεια τελετή στην τοπική Αίθουσα Βασιλείας ή σε κάποια άλλη κατάλληλη τοποθεσία προκειμένου να δοθεί “παρηγοριά από τις Γραφές” σε εκείνους οι οποίοι είναι ειλικρινά θλιμμένοι λόγω του θανάτου του προσφιλούς τους. (Ρωμ. 15:4) Ακόμη και χωρίς τη σορό του εκλιπόντος, μια τέτοια διευθέτηση θα ήταν αξιοπρεπής και απολύτως αποδεκτή. (Δευτ. 34:5, 6, 8) Οι άστοργες παρεμβάσεις από μη ομόπιστους ίσως εντείνουν το άγχος και τη λύπη που προξενεί μια τέτοια περίσταση, αλλά μπορούμε να βρούμε παρηγοριά γνωρίζοντας ότι, αν είμαστε αποφασισμένοι να κάνουμε το σωστό, αυτό δεν περνάει απαρατήρητο από τον Θεό, ο οποίος είναι σε θέση να μας δίνει «δύναμη που ξεπερνάει το φυσιολογικό».​—2 Κορ. 4:7.

Διατυπώστε τη Θέση σας Γραπτώς

Όταν κάποιο άτομο έχει διατυπώσει γραπτώς τις προσωπικές του οδηγίες αναφορικά με τις διευθετήσεις για την κηδεία του, είναι πολύ πιο εύκολο να λογικευτούν τα μέλη της οικογένειας που δεν είναι Μάρτυρες του Ιεχωβά, εφόσον πιθανότατα θα σεβαστούν τις επιθυμίες του εκλιπόντος. Το πώς πρέπει να διεξαχθεί η κηδεία, το πού θα γίνει, καθώς και το ποιος πρέπει να έχει την αποκλειστική δικαιοδοσία για την οργάνωση και την τέλεσή της είναι σημαντικές λεπτομέρειες οι οποίες χρειάζεται να διατυπωθούν γραπτώς. (Γέν. 50:5) Ένα τέτοιο έγγραφο έχει ακόμη μεγαλύτερη ισχύ όταν έχει υπογραφεί παρουσία μαρτύρων. Όσοι προνοούν με ενόραση και σοφία βασισμένη σε Γραφικές αρχές γνωρίζουν ότι δεν χρειάζεται να περιμένουν μέχρι να φτάσουν σε πολύ προχωρημένη ηλικία ή στο τελικό στάδιο μιας καταληκτικής ασθένειας για να σκεφτούν να κάνουν αυτό το βήμα.​—Παρ. 22:3· Εκκλ. 9:12.

Ορισμένοι νιώθουν άβολα στην ιδέα να διατυπώσουν γραπτώς τέτοιες οδηγίες. Ωστόσο, αυτό είναι ένδειξη Χριστιανικής ωριμότητας και στοργικού ενδιαφέροντος για τους άλλους. (Φιλιπ. 2:4) Είναι πολύ καλύτερα να τακτοποιεί κάποιος αυτά τα ζητήματα ο ίδιος προσωπικά αντί να αφήνει τη φροντίδα για τέτοιες διευθετήσεις στα θλιμμένα μέλη της οικογένειάς του τα οποία ίσως υποστούν πίεση προκειμένου να δεχτούν ακάθαρτες συνήθειες στις οποίες ούτε πίστευε ο εκλιπών ούτε τις επιδοκίμαζε.

Κρατήστε την Κηδεία Σεμνή

Σε πολλά μέρη της Αφρικής, είναι διαδεδομένη η άποψη ότι μια κηδεία πρέπει να είναι μεγάλη και εντυπωσιακή ώστε να μην οργιστούν τα προγονικά πνεύματα. Άλλοι χρησιμοποιούν τις κηδείες ως ευκαιρία για «αλαζονική επίδειξη» της κοινωνικής τους θέσης και της οικονομικής τους κατάστασης. (1 Ιωάν. 2:16) Πολύς χρόνος και κόπος, καθώς και υπολογίσιμοι πόροι, δαπανούνται προκειμένου να γίνει η «πρέπουσα» ταφή για τον εκλιπόντα. Για να προσελκυστούν όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα, τοποθετούνται μεγάλες αφίσες με τη φωτογραφία του εκλιπόντος σε διάφορες τοποθεσίες, ώστε να διαφημιστεί η κηδεία. Φτιάχνονται μπλουζάκια με την εικόνα του εκλιπόντος και διανέμονται για να τα φορέσουν οι πενθούντες. Αγοράζονται περίτεχνα και ακριβά φέρετρα για να εντυπωσιαστούν οι παρατηρητές. Σε μια αφρικανική χώρα, μερικοί φτάνουν στο σημείο να κατασκευάζουν φέρετρα που μοιάζουν με αυτοκίνητα, αεροπλάνα, πλοία και άλλα αντικείμενα σχεδιασμένα ώστε να επιδεικνύεται ο πλούτος, η μεγαλοπρέπεια και η πολυτέλεια. Μπορεί να βγάλουν τη σορό από το φέρετρο και να την εκθέσουν σε ένα ειδικά διακοσμημένο κρεβάτι. Όταν πρόκειται για νεκρή γυναίκα, μπορεί να την ντύσουν με άσπρο νυφικό και να τη στολίσουν με πολλά κοσμήματα, χάντρες και μακιγιάζ. Θα άρμοζε άραγε σε οποιοδήποτε μέλος του λαού του Θεού η συμμετοχή σε τέτοιες συνήθειες;

Οι ώριμοι Χριστιανοί αντιλαμβάνονται ότι είναι σοφό να αποφεύγουν τις ακρότητες στις οποίες φτάνουν εκείνοι που ούτε γνωρίζουν τις θεϊκές αρχές ούτε νοιάζονται για αυτές. Εμείς γνωρίζουμε ότι τα άσεμνα και αντιγραφικά έθιμα και συνήθειες “δεν προέρχονται από τον Θεό αλλά προέρχονται από τον κόσμο ο οποίος παρέρχεται”. (1 Ιωάν. 2:15-17) Πρέπει να προσέχουμε πολύ ώστε να μην παρασυρθούμε σε αντιχριστιανικό πνεύμα ανταγωνισμού, προσπαθώντας να ξεπεράσουμε τους άλλους. (Γαλ. 5:26) Η πείρα δείχνει πως, όταν ο φόβος για τους νεκρούς βρίσκεται στον πυρήνα του τοπικού πολιτισμού και της κοινωνικής ζωής, οι κηδείες συνήθως παίρνουν μεγάλες διαστάσεις και η επίβλεψή τους καθίσταται δύσκολη, οπότε μπορούν να ξεφύγουν εύκολα από τον έλεγχο. Η απόδοση ευλαβικής τιμής στους νεκρούς μπορεί εύκολα να εξάψει τα άπιστα άτομα ώστε να οδηγηθούν σε ακάθαρτη διαγωγή. Σε τέτοιες κηδείες οι άνθρωποι μπορεί να οδύρονται ασυγκράτητα, να αγκαλιάζουν τον νεκρό, να του απευθύνουν το λόγο σαν να ήταν ζωντανός, καθώς και να βάζουν χρήματα και άλλα αντικείμενα στη σορό. Αν κάτι τέτοιο συνέβαινε σε Χριστιανική κηδεία, θα έφερνε μεγάλο όνειδος στο όνομα του Ιεχωβά και στο λαό του.​—1 Πέτρ. 1:14-16.

Το γεγονός ότι γνωρίζουμε την αληθινή κατάσταση των νεκρών πρέπει ασφαλώς να μας δίνει θάρρος για να διεξάγουμε τις κηδείες μας χωρίς κανένα ίχνος κοσμικότητας. (Εφεσ. 4:17-19) Παρότι ο Ιησούς ήταν ο μεγαλύτερος και ο σπουδαιότερος άνθρωπος που έζησε ποτέ, θάφτηκε με διακριτικό και σεμνό τρόπο. (Ιωάν. 19:40-42) Εκείνοι που έχουν «το νου του Χριστού» δεν θεωρούν καθόλου ατιμωτική μια τέτοια ταφή. (1 Κορ. 2:16) Ασφαλώς, το να διατηρούμε τις Χριστιανικές κηδείες απλές και σεμνές είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποφεύγουμε αυτό που είναι ακάθαρτο από Γραφική άποψη και να διατηρούμε ήρεμη ατμόσφαιρα η οποία είναι αξιοπρεπής, καλαίσθητη και πρέπουσα για εκείνους που αγαπούν τον Θεό.

Πρέπει να Υπάρχουν Εκδηλώσεις Χαράς;

Μετά την ταφή, ίσως είναι έθιμο να γίνονται πολυπληθείς συγκεντρώσεις συγγενών, γειτόνων και άλλων, οι οποίοι γιορτάζουν και χορεύουν με δυνατή μουσική. Αυτές οι επικήδειες εορταστικές εκδηλώσεις συνοδεύονται συχνά από υπερβολικό ποτό και ανήθικες πράξεις. Μερικοί ισχυρίζονται ότι τέτοιου είδους ξεφάντωμα βοηθάει τους ανθρώπους να διώξουν τη θλίψη του θανάτου. Άλλοι πιστεύουν ότι αυτό είναι απλώς κομμάτι του πολιτισμού τους. Ωστόσο, πολλοί πιστεύουν ότι ένα τέτοιο γλέντι αποτελεί απαραίτητη τελετουργία μετάβασης που πρέπει να τελεστεί προκειμένου να δοθεί τιμή και αίνος στον νεκρό και να απελευθερωθεί η ψυχή του για να συναντήσει τους προγόνους του.

Οι αληθινοί Χριστιανοί αντιλαμβάνονται τη σοφία που υπάρχει στη Γραφική προτροπή: «Καλύτερα στενοχώρια παρά γέλιο, γιατί με τη σκυθρωπότητα του προσώπου η καρδιά γίνεται καλύτερη». (Εκκλ. 7:3) Επιπλέον, οι Χριστιανοί γνωρίζουν τα οφέλη που προέρχονται από το να συλλογίζονται ήσυχα τη σύντομη διάρκεια της ζωής και την ελπίδα της ανάστασης. Πράγματι, για εκείνους που έχουν ισχυρή προσωπική σχέση με τον Ιεχωβά, “η ημέρα του θανάτου είναι καλύτερη από την ημέρα της γέννησης”. (Εκκλ. 7:1) Έτσι λοιπόν, η γνώση του γεγονότος ότι το επικήδειο ξεφάντωμα συνδέεται με πνευματιστικές αντιλήψεις και με ανήθικες δραστηριότητες καθιστά τη διοργάνωση ή ακόμη και την παρακολούθηση τέτοιων εκδηλώσεων εντελώς ανάρμοστη για τους αληθινούς Χριστιανούς. Η συναναστροφή με άτομα που γλεντοκοπούν σε κηδείες θα έδειχνε έλλειψη σεβασμού για τον Θεό και για τις συνειδήσεις των άλλων λάτρεων του Ιεχωβά.

Αφήστε τους Άλλους να Δουν τη Διαφορά

Πόσο ευγνώμονες νιώθουμε που έχουμε απελευθερωθεί από το νοσηρό φόβο των νεκρών ο οποίος είναι τόσο κοινός ανάμεσα σε εκείνους που βρίσκονται σε πνευματικό σκοτάδι! (Ιωάν. 8:32) Ως «παιδιά φωτός», εκφράζουμε τη λύπη και τη θλίψη μας με τρόπο που αντανακλά πνευματική διαφώτιση, με τρόπο σεμνό, γεμάτο σεβασμό και ισορροπημένο χάρη στη βέβαιη ελπίδα της ανάστασης. (Εφεσ. 5:8· Ιωάν. 5:28, 29) Αυτή η ελπίδα θα μας εμποδίζει να παρασυρόμαστε από τις υπερβολικές εκδηλώσεις θλίψης που παρατηρούνται ανάμεσα σε εκείνους «οι οποίοι δεν έχουν ελπίδα». (1 Θεσ. 4:13) Θα μας δίνει το απαιτούμενο θάρρος για να διακρατούμε σταθερή στάση υπέρ της αγνής λατρείας, δίχως να υποκύπτουμε στο φόβο του ανθρώπου.​—1 Πέτρ. 3:13, 14.

Η πιστή μας συμμόρφωση με τις Γραφικές αρχές θα δίνει στους ανθρώπους την ευκαιρία να “δουν τη διαφορά ανάμεσα σε αυτούς που υπηρετούν τον Θεό και σε αυτούς που δεν τον υπηρετούν”. (Μαλ. 3:18) Κάποια μέρα, ο θάνατος δεν θα υπάρχει πια. (Αποκ. 21:4) Ενόσω αναμένουμε την πραγματοποίηση αυτής της σπουδαίας υπόσχεσης, είθε ο Ιεχωβά να μας βρει ακηλίδωτους, άψογους και πλήρως αποχωρισμένους από αυτόν τον πονηρό κόσμο και από τις ατιμωτικές για τον Θεό συνήθειές του.​—2 Πέτρ. 3:14.

[Εικόνα στη σελίδα 30]

Η γραπτή διατύπωση των προσωπικών μας επιθυμιών όσον αφορά τις διευθετήσεις της κηδείας αποτελεί πορεία σοφίας

[Εικόνα στη σελίδα 31]

Οι Χριστιανικές κηδείες πρέπει να είναι σεμνές και αξιοπρεπείς