ΑΡΘΡΟ ΜΕΛΕΤΗΣ 1
«Εκείνοι που Εκζητούν τον Ιεχωβά Δεν θα Στερηθούν Τίποτα Καλό»
ΕΔΑΦΙΟ ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟ 2022: «Εκείνοι που εκζητούν τον Ιεχωβά δεν θα στερηθούν τίποτα καλό».—ΨΑΛΜ. 34:10.
ΥΜΝΟΣ 4 «Ο Ιεχωβά Είναι ο Ποιμένας Μου»
ΠΕΡΙΛΗΨΗa
1. Σε ποια δύσκολη κατάσταση βρέθηκε ο Δαβίδ;
Ο ΔΑΒΙΔ είχε τραπεί σε φυγή επειδή κινδύνευε η ζωή του. Ο Σαούλ, ο ισχυρός βασιλιάς του Ισραήλ, ήταν αποφασισμένος να τον θανατώσει. Όταν ο Δαβίδ χρειάστηκε προμήθειες, σταμάτησε στην πόλη Νωβ, όπου ζήτησε πολύ λίγα πράγματα—πέντε ψωμιά. (1 Σαμ. 21:1, 3) Αργότερα, εκείνος και οι άντρες του κατέφυγαν σε μια σπηλιά. (1 Σαμ. 22:1) Πώς βρέθηκε ο Δαβίδ σε αυτή την κατάσταση;
2. Πώς έβαλε ο Σαούλ τον εαυτό του σε επικίνδυνη θέση; (1 Σαμουήλ 23:16, 17)
2 Ο Σαούλ ζήλευε σε παρανοϊκό βαθμό τη δημοφιλία και τις νίκες του Δαβίδ. Ο Σαούλ ήξερε επίσης ότι, λόγω της ανυπακοής του, ο Ιεχωβά τον είχε απορρίψει ως βασιλιά του Ισραήλ και ότι είχε επιλέξει τον Δαβίδ για τον θρόνο. (Διαβάστε 1 Σαμουήλ 23:16, 17) Εφόσον όμως ήταν ακόμα βασιλιάς του Ισραήλ, ο Σαούλ διέθετε μεγάλο στρατό και πολλούς υποστηρικτές, γι’ αυτό ο Δαβίδ έπρεπε να τραπεί σε φυγή για να σωθεί. Νόμιζε όντως ο Σαούλ ότι θα μπορούσε να εμποδίσει την εκπλήρωση του δηλωμένου σκοπού του Θεού για τον Δαβίδ; (Ησ. 55:11) Η Γραφή δεν λέει, αλλά μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για ένα πράγμα: Ο Σαούλ έβαλε τον εαυτό του σε επικίνδυνη θέση. Όσοι πολεμούν εναντίον του Θεού πάντοτε χάνουν!
3. Πώς ένιωθε ο Δαβίδ παρά τις περιστάσεις του;
3 Ο Δαβίδ δεν ήταν φιλόδοξος άνθρωπος. Δεν επέλεξε εκείνος να γίνει βασιλιάς του Ισραήλ. Ο Ιεχωβά τού ανέθεσε αυτόν τον ρόλο. (1 Σαμ. 16:1, 12, 13) Ο Σαούλ άρχισε να βλέπει τον Δαβίδ ως θανάσιμο εχθρό. Αλλά ο Δαβίδ δεν έριξε στον Ιεχωβά το φταίξιμο για τον κίνδυνο που αντιμετώπιζε. Ούτε παραπονιόταν για το ότι είχε λίγα τρόφιμα και μια σπηλιά για καταφύγιο. Απεναντίας, είναι πιθανό ότι τότε που κρυβόταν σε εκείνη τη σπηλιά συνέθεσε τον όμορφο ύμνο που περιλαμβάνει τα λόγια του θεματικού μας εδαφίου: «Εκείνοι που εκζητούν τον Ιεχωβά δεν θα στερηθούν τίποτα καλό».—Ψαλμ. 34:10.
4. Ποια ερωτήματα θα εξετάσουμε, και γιατί είναι σημαντικά;
4 Σήμερα, πολλοί υπηρέτες του Ιεχωβά έχουν αντιμετωπίσει ελλείψεις τροφίμων και άλλων αναγκαίων πραγμάτων.b Αρκετοί το αντιμετώπισαν αυτό ιδιαίτερα κατά την πρόσφατη πανδημία. Και καθώς η «μεγάλη θλίψη» φαίνεται στον ορίζοντα, μπορούμε να αναμένουμε ότι θα έρθουν ακόμα πιο δύσκολοι καιροί. (Ματθ. 24:21) Έχοντας αυτά υπόψη, ας απαντήσουμε σε τέσσερα ερωτήματα: Με ποια έννοια “δεν στερήθηκε τίποτα καλό” ο Δαβίδ; Γιατί πρέπει να μάθουμε να είμαστε ικανοποιημένοι με ό,τι έχουμε; Γιατί μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι ο Ιεχωβά θα μας φροντίσει; Και πώς μπορούμε να προετοιμαστούμε τώρα για το μέλλον;
«ΔΕΝ ΘΑ ΜΟΥ ΛΕΙΨΕΙ ΤΙΠΟΤΑ»
5, 6. Πώς μας βοηθούν τα εδάφια Ψαλμός 23:1-6 να κατανοήσουμε τι εννοούσε ο Δαβίδ όταν είπε ότι οι υπηρέτες του Θεού “δεν θα στερηθούν τίποτα καλό”;
5 Τι εννοούσε ο Δαβίδ όταν είπε ότι οι υπηρέτες του Ιεχωβά “δεν θα στερηθούν τίποτα καλό”; Μπορούμε να πάρουμε μια ιδέα αν εξετάσουμε κάποιες παρόμοιες εκφράσεις που υπάρχουν στον 23ο Ψαλμό. (Διαβάστε Ψαλμός 23:1-6) Ο Δαβίδ αρχίζει αυτόν τον ψαλμό με τα λόγια: «Ο Ιεχωβά είναι ο Ποιμένας μου. Δεν θα μου λείψει τίποτα». Στον υπόλοιπο ψαλμό, ο Δαβίδ αναφέρει πράγματα που έχουν αληθινά διαρκή αξία—τις άφθονες πνευματικές ευλογίες που απολαμβάνει επειδή αποδέχεται τον Ιεχωβά ως Ποιμένα του. Ο Ιεχωβά τον οδηγεί «στα μονοπάτια της δικαιοσύνης» και τον στηρίζει όσια σε καλούς και σε κακούς καιρούς. Ο Δαβίδ αναγνωρίζει ότι η ζωή του στα «χλοερά βοσκοτόπια» του Ιεχωβά δεν θα είναι απαλλαγμένη από προβλήματα. Κάποιες φορές, μπορεί να νιώθει αποθάρρυνση, σαν να περπατάει «σε κοιλάδα βαθιάς σκιάς», και θα έχει εχθρούς. Αλλά με τον Ιεχωβά ως Ποιμένα του, ο Δαβίδ “δεν θα φοβάται μήπως πάθει κακό”.
6 Αυτή είναι λοιπόν η απάντηση στο ερώτημά μας: Με ποια έννοια “δεν στερήθηκε τίποτα καλό” ο Δαβίδ; Από πνευματική άποψη, είχε όλα όσα χρειαζόταν. Η ευτυχία του δεν εξαρτόταν από υλικά πράγματα. Ήταν ικανοποιημένος με ό,τι του προμήθευε ο Ιεχωβά. Το σημαντικότερο για εκείνον ήταν η ευλογία και η προστασία του Θεού του.
7. Σύμφωνα με τα εδάφια Λουκάς 21:20-24, ποια δύσκολη κατάσταση αντιμετώπισαν οι Χριστιανοί του πρώτου αιώνα στην Ιουδαία;
7 Από τα λόγια του Δαβίδ διακρίνουμε πόσο σημαντικό είναι να έχουμε σωστή άποψη για τα υλικά πράγματα. Ασφαλώς μπορούμε να απολαμβάνουμε όποια υλικά αποκτήματα έχουμε, αλλά δεν πρέπει να τα κάνουμε επίκεντρο της ζωής μας. Αυτή ήταν μια ζωτική αλήθεια την οποία κατανόησαν οι Χριστιανοί του πρώτου αιώνα που ζούσαν στην Ιουδαία. (Διαβάστε Λουκάς 21:20-24) Ο Ιησούς τούς είχε προειδοποιήσει ότι θα ερχόταν καιρός που η πόλη της Ιερουσαλήμ θα ήταν «περικυκλωμένη από στρατεύματα». Όταν θα συνέβαινε αυτό, εκείνοι έπρεπε να «αρχίσουν να φεύγουν στα βουνά». Η φυγή τους θα οδηγούσε στη σωτηρία τους, αλλά θα είχε και υψηλό τίμημα. Πριν από χρόνια, Η Σκοπιά το έθεσε ως εξής: «Άφησαν αγρούς και σπίτια, χωρίς καν να μαζέψουν τα αποκτήματά τους από τα σπίτια τους. Πεπεισμένοι για την προστασία και την υποστήριξη του Ιεχωβά, έβαλαν τη λατρεία του πάνω από οτιδήποτε άλλο θα μπορούσε να φαίνεται σημαντικό».
8. Ποιο αφυπνιστικό δίδαγμα μπορούμε να πάρουμε από τα όσα συνέβησαν στους Χριστιανούς του πρώτου αιώνα που ζούσαν στην Ιουδαία;
8 Ποιο αφυπνιστικό δίδαγμα μπορούμε να πάρουμε από τα όσα συνέβησαν στους Χριστιανούς του πρώτου αιώνα που ζούσαν στην Ιουδαία; Η ίδια Σκοπιά έλεγε: «Ίσως να υπάρξουν δοκιμασίες όσον αφορά το πώς βλέπουμε τα υλικά πράγματα—είναι αυτά το σημαντικότερο πράγμα ή είναι πιο σημαντική η σωτηρία που θα έρθει σε όλους όσους βρίσκονται στην πλευρά του Θεού; Ναι, το να “φύγουμε” μπορεί να περιλαμβάνει κάποιες κακουχίες και στερήσεις. Θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να κάνουμε οτιδήποτε χρειαστεί, όπως ενήργησαν οι όμοιοι με εμάς Χριστιανοί του πρώτου αιώνα, οι οποίοι έφυγαν από την Ιουδαία».c
9. Ποια ενθάρρυνση αντλείτε από τη συμβουλή του αποστόλου Παύλου προς τους Εβραίους;
9 Φαντάζεστε πόσο δύσκολο ήταν για εκείνους τους Χριστιανούς να εγκαταλείψουν σχεδόν τα πάντα και να ξεκινήσουν τη ζωή τους από την αρχή; Χρειάστηκε πίστη προκειμένου να στηριχτούν στον Ιεχωβά για τις βασικές τους ανάγκες. Αλλά τους είχε δοθεί βοήθεια σε σχέση με αυτό. Πέντε χρόνια προτού οι Ρωμαίοι περικυκλώσουν την Ιερουσαλήμ, ο απόστολος Παύλος έδωσε στους Εβραίους μια πολύτιμη συμβουλή: «Ο τρόπος της ζωής σας ας είναι απαλλαγμένος από τη φιλαργυρία, καθώς μένετε ικανοποιημένοι με τα παρόντα πράγματα. Διότι εκείνος έχει πει: “Δεν πρόκειται ποτέ να σε αφήσω ούτε πρόκειται ποτέ να σε εγκαταλείψω”. Ως αποτέλεσμα, μπορούμε να έχουμε μεγάλο θάρρος και να λέμε: “Ο Ιεχωβά είναι βοηθός μου· δεν θα φοβηθώ. Τι μπορεί να μου κάνει άνθρωπος;”» (Εβρ. 13:5, 6) Αναμφίβολα, όσοι πήραν στα σοβαρά τη συμβουλή του Παύλου πριν από τη ρωμαϊκή εισβολή προσαρμόστηκαν ευκολότερα στην πιθανώς πιο απλή ζωή τους στο καινούριο τους σπίτι. Ήταν βέβαιοι ότι ο Ιεχωβά θα φρόντιζε για τις βασικές τους ανάγκες. Τα λόγια του Παύλου μάς διαβεβαιώνουν ότι μπορούμε και εμείς να έχουμε την ίδια πεποίθηση.
«ΘΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ ΜΕ ΑΥΤΑ»
10. Ποιο «μυστικό» μάς αποκαλύπτει ο Παύλος;
10 Ο Παύλος έδωσε μια παρόμοια συμβουλή στον Τιμόθεο και, κατ’ επέκταση, σε εμάς. Έγραψε: «Έτσι λοιπόν, αν έχουμε τροφή και ρούχα, θα είμαστε ικανοποιημένοι με αυτά». (1 Τιμ. 6:8) Μήπως αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να απολαμβάνουμε ένα ωραίο γεύμα, να έχουμε έναν αξιοπρεπή χώρο για να μένουμε ή να αγοράζουμε καινούρια ρούχα πότε πότε; Δεν εννοεί αυτό ο Παύλος. Ο Παύλος λέει ότι πρέπει να είμαστε ικανοποιημένοι με ό,τι έχουμε από υλική άποψη. (Φιλιπ. 4:12) Αυτό ήταν το «μυστικό» του Παύλου. Το πιο πολύτιμο απόκτημά μας είναι η σχέση μας με τον Θεό μας και όχι κάποιο υλικό πράγμα που ίσως έχουμε.—Αββακ. 3:17, 18.
11. Ποιο δίδαγμα σχετικά με το να είμαστε ικανοποιημένοι παίρνουμε από τα λόγια του Μωυσή στους Ισραηλίτες;
11 Μπορεί να υπάρχει διαφορά ανάμεσα στη δική μας άποψη και στην άποψη του Ιεχωβά για το τι χρειαζόμαστε. Προσέξτε τι είπε ο Μωυσής στους Ισραηλίτες όταν είχαν μείνει 40 χρόνια στην έρημο: «Ο Ιεχωβά ο Θεός σου σε ευλόγησε σε όλα όσα έκανες. Εκείνος ξέρει πολύ καλά την πορεία σου μέσα σε αυτή τη μεγάλη έρημο. Σαράντα χρόνια τώρα ο Ιεχωβά ο Θεός σου είναι μαζί σου και δεν σου έλειψε τίποτα». (Δευτ. 2:7) Εκείνα τα 40 χρόνια, ο Ιεχωβά παρείχε στους Ισραηλίτες μάννα ως τροφή. Τα ρούχα τους—τα ίδια εκείνα ρούχα με τα οποία είχαν φύγει από την Αίγυπτο—δεν φθάρηκαν. (Δευτ. 8:3, 4) Αν και μερικοί ίσως θεωρούσαν αυτές τις προμήθειες πολύ λιτές, ο Μωυσής υπενθύμισε στους Ισραηλίτες ότι είχαν όλα όσα χρειάζονταν. Ο Ιεχωβά θα ευαρεστείται αν μάθουμε να είμαστε ικανοποιημένοι—να εκτιμούμε ακόμα και τις απλές προμήθειες που κάνει διαθέσιμες, θεωρώντας τες ευλογία και ευχαριστώντας τον για αυτές.
ΝΑ ΕΙΣΤΕ ΒΕΒΑΙΟΙ ΟΤΙ Ο ΙΕΧΩΒΑ ΘΑ ΣΑΣ ΦΡΟΝΤΙΣΕΙ
12. Τι δείχνει ότι ο Δαβίδ έθετε την εμπιστοσύνη του στον Ιεχωβά και όχι στον εαυτό του;
12 Ο Δαβίδ ήξερε ότι ο Ιεχωβά είναι όσιος και ενδιαφέρεται βαθιά για εκείνους που τον αγαπούν. Παρότι η ζωή του κινδύνευε όταν συνέθεσε τον 34ο Ψαλμό, με τα μάτια της πίστης ο Δαβίδ έβλεπε “τον άγγελο του Ιεχωβά” να στρατοπεδεύει «γύρω» του. (Ψαλμ. 34:7) Ίσως ο Δαβίδ παρομοίαζε τον άγγελο του Ιεχωβά με στρατιώτη που στρατοπεδεύει στο πεδίο της μάχης, πάντοτε σε επιφυλακή για τον εχθρό. Παρότι ο ίδιος ήταν κραταιός πολεμιστής και ο Ιεχωβά τού είχε υποσχεθεί τη βασιλεία, ο Δαβίδ δεν στηριζόταν στην ικανότητά του να σφεντονίζει πέτρες ή να χειρίζεται το σπαθί για να νικήσει τον εχθρό. (1 Σαμ. 16:13· 24:12) Έθετε την εμπιστοσύνη του στον Θεό, βέβαιος ότι ο άγγελος του Ιεχωβά “διασώζει όσους Τον φοβούνται”. Εμείς σήμερα δεν αναμένουμε θαυματουργική προστασία. Αλλά ξέρουμε ότι κανείς που θέτει την εμπιστοσύνη του στον Ιεχωβά δεν θα υποστεί μόνιμη βλάβη.
13. Γιατί θα φαινόμαστε ευάλωτοι όταν μας επιτεθεί ο Γωγ του Μαγώγ, αλλά ποιον λόγο για πεποίθηση θα έχουμε; (Βλέπε εικόνα εξωφύλλου.)
13 Στο εγγύς μέλλον, η εμπιστοσύνη μας στην ικανότητα του Ιεχωβά να μας προστατεύει θα δοκιμαστεί. Όταν ο Γωγ του Μαγώγ, ένας συνασπισμός εθνών, επιτεθεί στον λαό του Θεού, θα φαίνεται ότι κινδυνεύει η ζωή μας. Θα χρειαστεί να είμαστε πεπεισμένοι ότι ο Ιεχωβά μπορεί να μας απελευθερώσει και ότι θα το κάνει αυτό. Τα έθνη θα μας βλέπουν σαν ανυπεράσπιστα πρόβατα που δεν τα προστατεύει κανείς. (Ιεζ. 38:10-12) Θα είμαστε άοπλοι, ανεκπαίδευτοι στον πόλεμο. Τα έθνη θα μας θεωρούν εύκολο στόχο. Δεν θα βλέπουν αυτό που βλέπουμε εμείς με τα μάτια της πίστης μας: ένα στράτευμα αγγέλων που στρατοπεδεύουν γύρω από τον λαό του Θεού έτοιμοι να μας υπερασπιστούν. Πώς θα μπορούσαν άλλωστε τα έθνη να τους δουν; Δεν διαθέτουν πνευματική όραση. Τι έκπληξη τους περιμένει όταν τα ουράνια στρατεύματα έρθουν σε βοήθειά μας!—Αποκ. 19:11, 14, 15.
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΤΕΙΤΕ ΤΩΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
14. Ποια βήματα μπορούμε να κάνουμε τώρα ώστε να προετοιμαστούμε για το μέλλον;
14 Τι μπορούμε να κάνουμε τώρα ώστε να προετοιμαστούμε για το μέλλον; Πρώτα από όλα, χρειάζεται να έχουμε σωστή άποψη για τα υλικά πράγματα, αντιλαμβανόμενοι ότι κάποια μέρα θα αναγκαστούμε να αποχωριστούμε τα αποκτήματά μας. Χρειάζεται επίσης να είμαστε ικανοποιημένοι με ό,τι έχουμε και να βρίσκουμε τη μεγαλύτερη χαρά μας στη σχέση μας με τον Ιεχωβά. Όσο καλύτερα γνωρίσουμε τον Θεό μας, τόσο πιο βέβαιοι θα είμαστε για την ικανότητά του να μας προστατέψει όταν μας επιτεθεί ο Γωγ του Μαγώγ.
15. Ποιες εμπειρίες που είχε ο Δαβίδ στη νεότητά του τον δίδαξαν ότι ο Ιεχωβά δεν θα τον απογοήτευε ποτέ;
15 Προσέξτε τι άλλο βοήθησε τον Δαβίδ και μπορεί να βοηθήσει και εμάς να προετοιμαστούμε για δοκιμασίες. Ο Δαβίδ είπε: «Γευτείτε και δείτε ότι ο Ιεχωβά είναι αγαθός· ευτυχισμένος είναι ο άνθρωπος που καταφεύγει σε αυτόν». (Ψαλμ. 34:8) Αυτά τα λόγια εξηγούν γιατί ο Δαβίδ ήξερε ότι μπορούσε να υπολογίζει στην υποστήριξη του Ιεχωβά. Ο Δαβίδ στηριζόταν συχνά στον Ιεχωβά, και ο Θεός του ποτέ δεν τον απογοήτευσε. Όταν ήταν νεαρός, ο Δαβίδ αντιμετώπισε τον Φιλισταίο γίγαντα Γολιάθ και είπε σε εκείνον τον φοβερό πολεμιστή: «Σήμερα κιόλας ο Ιεχωβά θα σε παραδώσει στο χέρι μου». (1 Σαμ. 17:46) Αργότερα, ο Δαβίδ ήταν στην υπηρεσία ενός βασιλιά, του Σαούλ, ο οποίος αποπειράθηκε επανειλημμένα να τον δολοφονήσει. Αλλά «ο Ιεχωβά ήταν μαζί» με τον Δαβίδ. (1 Σαμ. 18:12) Επειδή ο Δαβίδ είχε λάβει τη βοήθεια του Ιεχωβά στο παρελθόν, ήξερε ότι μπορούσε να υπολογίζει σε Εκείνον και στις τωρινές του δοκιμασίες.
16. Με ποιους πρακτικούς τρόπους μπορούμε να “γευτούμε” την αγαθότητα του Ιεχωβά;
16 Όσο περισσότερο αποβλέπουμε στον Ιεχωβά για καθοδηγία τώρα, τόσο πιο βέβαιοι θα είμαστε για την ικανότητά του να μας απελευθερώσει στο μέλλον. Χρειάζεται πίστη και προθυμία να στηριχτούμε στον Ιεχωβά προκειμένου να ζητήσουμε από τον εργοδότη μας άδεια για να παρακολουθήσουμε μια συνέλευση ή να ζητήσουμε αλλαγές στο ωράριό μας για να μπορούμε να παρακολουθούμε όλες τις συναθροίσεις και να αφιερώνουμε περισσότερο χρόνο στη διακονία. Ας υποθέσουμε ότι ο εργοδότης μας απορρίπτει το αίτημά μας και χάνουμε τη δουλειά μας. Έχουμε πίστη ότι ο Ιεχωβά ποτέ δεν θα μας αφήσει ούτε θα μας εγκαταλείψει και ότι θα καλύπτει πάντοτε τις βασικές μας ανάγκες; (Εβρ. 13:5) Πολλοί που βρίσκονται στην ολοχρόνια υπηρεσία μπορούν να αφηγηθούν εμπειρίες οι οποίες δείχνουν πώς τους βοήθησε ο Ιεχωβά όταν τον χρειάζονταν περισσότερο. Ο Ιεχωβά είναι πιστός.
17. Ποιο είναι το εδάφιο του έτους για το 2022, και γιατί είναι κατάλληλο;
17 Με τον Ιεχωβά στο πλευρό μας, δεν έχουμε κανέναν λόγο να φοβόμαστε τις ημέρες που έρχονται. Ο Θεός μας δεν θα μας εγκαταλείψει ποτέ αν εμείς βάζουμε τα συμφέροντά του στην πρώτη θέση στη ζωή μας. Για να μας υπενθυμίσει την ανάγκη να προετοιμαστούμε τώρα για τις δύσκολες ημέρες που έρχονται και να είμαστε βέβαιοι ότι ο Ιεχωβά δεν θα μας εγκαταλείψει ποτέ, το Κυβερνών Σώμα επέλεξε το εδάφιο Ψαλμός 34:10 ως εδάφιο του έτους για το 2022: «Εκείνοι που εκζητούν τον Ιεχωβά δεν θα στερηθούν τίποτα καλό».
ΥΜΝΟΣ 38 Θα σε Κάνει Ισχυρό
a Το εδάφιο του έτους για το 2022 είναι το Ψαλμός 34:10, όπου διαβάζουμε: «Εκείνοι που εκζητούν τον Ιεχωβά δεν θα στερηθούν τίποτα καλό». Πολλοί πιστοί υπηρέτες του Ιεχωβά έχουν ελάχιστα από υλική άποψη. Με ποια έννοια “δεν στερούνται τίποτα καλό”; Και πώς μας βοηθάει η κατανόηση αυτού του εδαφίου να προετοιμαστούμε για τους δύσκολους καιρούς που θα έρθουν;
b Βλέπε «Ερωτήσεις από Αναγνώστες» στη Σκοπιά 15 Σεπτεμβρίου 2014.
c Βλέπε Σκοπιά 1 Μαΐου 1999, σελ. 19.
d ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: Ακόμα και όταν κρυβόταν σε μια σπηλιά για να γλιτώσει από τον βασιλιά Σαούλ, ο Δαβίδ εκτιμούσε τις προμήθειες του Ιεχωβά.
e ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: Μετά την έξοδο των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο, ο Ιεχωβά τούς παρείχε μάννα ως τροφή και προστάτευε τα ρούχα τους από τη φθορά.