Τι Σημαίνει το Όνομα;

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στη Ζιμπάμπουε

ΔΕΝ είχαν αποκτήσει παιδιά για πολλά χρόνια μετά το γάμο τους. Γι’ αυτό, όταν τελικά γεννήθηκε ο γιος, τον ονόμασαν «Τακούντα,» που σημαίνει «νικήσαμε». Ναι, είχαν «νικήσει» την ατεκνία τους. Εδώ στη Ζιμπάμπουε τα ονόματα συχνά κρύβουν κάποια σημασία και σκοπό.

Ο πρώτος άνδρας στη γη ονομαζόταν Αδάμ, που σημαίνει «γήινος άνθρωπος» ή «ανθρώπινο γένος». Από τότε ο καθένας είχε ένα όνομα και, σχεδόν όλα τα ονόματα, είχαν κάποια σημασία. Σήμερα πολλά μικρά ονόματα, προέρχονται από την Εβραϊκή, την Ελληνική, τη Λατινική ή Τευτονική γλώσσα, (Η Αγγλο-Σαξονική συνδέεται στενά με την Τευτονική γλώσσα.)

Τα πρώτα χρόνια έδιναν μεγάλη σημασία στην έννοια των ονομάτων. Για παράδειγμα, ας πάρουμε ένα Βιβλικό πρόσωπο, τη Ρουθ. Το όνομά της πιθανότατα σημαίνει «φιλία». Η νεαρή αυτή Μωαβίτισσα, η νύφη της Ναομί, έχασε το σύζυγό της. Όταν η Ναομί αποφάσισε να ξαναγυρίσει στο σπίτι της στη Βηθλεέμ, στη γη του Ιούδα, αποφάσισε και η Ρουθ να πάει μαζί της. Η Ρουθ απάντησε τα εξής στην επιμονή της Ναομί να παραμείνει μαζί με το λαό της: «Μη με ανάγκαζε να σε αφήσω, δια να αναχωρήσω απ’ όπισθέν σου· διότι όπου αν συ υπάγης, και εγώ θέλω υπάγει . . . ο λαός σου, λαός μου, και ο Θεός σου, Θεός μου.» (Ρουθ 1:16) Πόσο καλά ζούσε η Ρουθ σύμφωνα με τη σημασία του ονόματός της;

Ενώ, όταν γεννιόταν ένα παιδί, οι γονείς ή κάποιος στενός συγγενής του έδινε ένα όνομα, μετά από χρόνια το όνομα αυτό συχνά άλλαζε, ή του δίνανε και κάποιο άλλο όνομα που περιέγραφε πιο έντονα κάποιο χαρακτηριστικό του ατόμου. Για παράδειγμα, επειδή δεν έβλεπε πια το όνομά της να είναι κατάλληλο, λαμβάνοντας υπ’ όψη τις συμφορές που την είχαν βρει, η Ναομί είπε: «Μη με ονομάζετε Ναομί [ευαρέσκειά μου]· ονομάζετέ με Μαρά [πικρία].»—Ρουθ 1:20.

Μερικές φορές ο ίδιος ο Θεός άλλαξε τα ονόματα ανθρώπων για κάποιο ειδικό σκοπό. Για παράδειγμα, όταν ο Άβραμ (που σημαίνει «πατέρας ύψους») ήταν 99 χρόνων, ο Θεός άλλαξε το όνομά του σε Αβραάμ, που σημαίνει «πατέρας πλήθους», και επαναβεβαίωσε την υπόσχεσή Του ότι το σπέρμα του θα πληθυνόταν.—Γένεσις 17:1-6.

Η Χρήση του Επωνύμου

Όπως θα μπορούσε ν’ αναμένεται, με την αύξηση του πληθυσμού μεγάλωσε και το πρόβλημα της ταυτότητος των ατόμων που είχαν το ίδιο όνομα. Έτσι, άρχισε η χρήση του επωνύμου. Το επώνυμο ήταν επίσης γνωστό και σαν παρατσούκλι (αν και όλα τα παρατσούκλια δεν είναι επώνυμα). Σύμφωνα με την Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα, τα επώνυμα μπορούν να διαιρεθούν σε πέντε διαφορετικές κατηγορίες: (1) Σ’ αυτά που περιγράφουν το παρουσιαστικό του ατόμου· (2) σ’ αυτά που αναφέρονται σε ένα περιστατικό ή κατόρθωμα που έκανε στη ζωή του· (3) σ’ αυτά που προσδιορίζουν τη σχέση που έχει με κάποιο άλλο άτομο, συνήθως τον πατέρα του· (4) σ’ αυτά που δείχνουν την κατοικία του· (5) και σ’ αυτά που δείχνουν την εργασία του.

Ήταν τα ονόματα αυτά πρακτικά; Ας εξετάσουμε την περίπτωση που σε μια κοινότητα πολλοί είχαν το όνομα «Γιάννης». Πώς θα ξεχώριζαν μεταξύ τους; Ο ένας «Γιάννης» μπορεί να ήταν πολύ ψηλός, ενώ ένας άλλος πολύ κοντός. Ποιος τρόπος θα ήταν καλύτερος για να ξεχωρίζονται από το να λέγονται «Γιάννης Μεγάλος» και «Γιάννης Μικρός»; Ένας άλλος «Γιάννης» μπορεί να ήταν ξυλουργός. Πώς θα λεγόταν; Ίσως «Γιάννης Μαραγκός».

Οικογενειακά Ονόματα

Πολλά από τα επώνυμα αυτά καθιερώθηκαν και έγιναν οικογενειακά ονόματα. Στην πραγματικότητα, όπως πιστεύεται, τα οικογενειακά ονόματα πρωτοχρησιμοποιήθηκαν από τους Κινέζους. Και οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν ένα είδος οικογενειακού ονόματος, αλλά αυτό έσβησε με την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και συνηθίστηκαν για άλλη μια φορά τα ατομικά ονόματα.

Μόνο το 1200 περίπου μ.Χ. άρχισαν και πάλι να συνηθίζονται τα οικογενειακά ονόματα. Ανάμεσα στους λόγους γι’ αυτό ήταν η συνεχής αύξηση του πληθυσμού και η ανάγκη για ειδικά μητρώα. Σιγά σιγά τα επώνυμα έγιναν οικογενειακά ονόματα, Ο Μικρός Γιάννης, για παράδειγμα έγινε Γιάννης Μικρός· ο Νίκος, ο γιος του Γιώργου, έγινε Νίκος Γεωργόπουλος· ο Κώστας από τη Μυτιλήνη έγινε Κώστας Μυτιληναίος, και τα λοιπά.

Τα οικογενειακά αυτά ονόματα, όμως, δεν ήταν κληρονομικά στην αρχή. Ο γιος του Νίκου Γεωργόπουλου, ο Γιάννης, για παράδειγμα, δεν γινόταν αυτόματα Γιάννης Γεωργόπουλος, Μάλλον, ήταν πιο πιθανό να πάρει ένα όνομα που να χαρακτηρίζει μια από τις πέντε κατηγορίες που αναφέρθηκαν παραπάνω. Αν είχε επιτηδευτεί στην ξυλουργική, μπορεί να γινόταν γνωστός σαν ο Γιάννης ο Μαραγκός.

Στην αρχή μόνο η αριστοκρατία κληροδοτούσε τα οικογενειακά ονόματα σαν ένα είδος οικογενειακής περηφάνειας. Σιγά σιγά, όμως, η συνήθεια γινόταν ολοένα και πιο δημοφιλής, καθώς την υιοθετούσε ο κοινός λαός. Στα τέλη του Μεσαίωνα, η συνήθεια αυτή διαδόθηκε σε πολλές χώρες, ιδιαίτερα στο Δυτικό κόσμο, και χρησιμοποιείται πάρα πολύ στις περισσότερες χώρες σήμερα.

Τα Ονόματα Σήμερα

Εδώ στη Ζιμπάμπουε το συνηθισμένο οικογενειακό όνομα χρησιμοποιείται απ’ αυτούς που είναι Ευρωπαϊκής καταγωγής, αλλά πολλοί από τους ιθαγενείς λαούς χρησιμοποιούν άλλες μεθόδους. Για παράδειγμα, σε πολλά μέρη της χώρας, αν το όνομα του πατέρα είναι Τζέιμς Μουφούνγκα, ο γιος του, ο Ντέιβιντ, θα είναι γνωστός σαν Ντέιβιντ Τζέιμς, όχι Ντέιβιντ Μουφούνγκα. Οι ανύπαντρες γυναίκες, σε μερικές περιπτώσεις, είναι γνωστές με το μικρό όνομα του πατέρα τους μέχρι που να παντρευτούν. Μετά ονομάζονται με το μικρό όνομα του συζύγου τους. Μπορείτε να φανταστείτε τα προβλήματα που δημιουργεί αυτή η συνήθεια στην τήρηση μητρώων!

Μια άλλη ενδιαφέρουσα συνήθεια στη χώρα αυτή είναι εκείνη που μοιάζει με των αρχαίων Εβραίων, δηλαδή, η χρήση ονομάτων που ταιριάζει με γεγονότα, περιστάσεις, συναισθήματα και λοιπά. Στη διάρκεια μιας από τις συνελεύσεις των Μαρτύρων του Ιεχωβά το 1978 «Νικηφόρος Πίστις», η σύζυγος ενός ολοχρόνιου διακόνου γέννησε δίδυμα, ένα αγόρι κι ένα κορίτσι. Χωρίς δισταγμό, οι ευτυχισμένοι γονείς ονόμασαν το γιο «Βίκτωρ (Νικηφόρος)» και την κόρη «Φέιθ (Πίστη)».

Φήμη και Υπηρεσία

Όταν μνημονεύεται το όνομά σας, ποια εικόνα σας έρχεται στο νου του ακροατή; Ε, αυτό πράγματι εξαρτάται από το τι είστε σαν άτομο, έτσι δεν είναι; Αυτό μας φέρνει σε μια άλλη χρήση της λέξεως «όνομα»—τη φήμη κάποιου. «Προτιμότερον όνομα καλόν παρά πλούτη μεγάλα,» λένε οι Παροιμίες 22:1. Προφανώς το εδάφιο αυτό μιλάει για την υπόσταση ή τη φήμη ενός ατόμου. Αν κάποιος έχει «όνομα καλόν» στην κοινότητα, θεωρείται ευθύς και έντιμος, με καλές ηθικές αρχές. Ενώ δεν είχατε τη δυνατότητα να διαλέξετε εσείς το όνομα που σας έδωσαν όταν γεννηθήκατε, στην πραγματικότητα από σας εξαρτάται πώς θα το δεχτούν το όνομα αυτό οι άλλοι.

Ένα όνομα μπορεί να έχει να κάνει με την υπηρεσία, ή την αρμοδιότητα ενός ατόμου. Οι κυβερνητικοί εκπρόσωποι συχνά μιλούν «στο όνομα» της κυβερνήσεώς τους, που σημαίνει «με την εξουσιοδότηση» της κυβερνήσεώς τους. Όμοια, όταν ο Ιησούς Χριστός είπε ότι θα χρησιμοποιούσαμε το όνομά του για να προσευχηθούμε στον Θεό, εννοούσε περισσότερα από την απλή χρησιμοποίηση του ονόματος «Ιησούς», σαν να είναι ο χειριστής ενός πίνακα διανομής που μεταδίδει αιτήσεις στον Θεό. (Ιωάννης 14:13, 14) Αντίθετα, είναι ανάγκη να αναγνωρίσουμε την υπηρεσία του, την εξουσία του σαν αντιπροσώπου και Αρχιερέα του Θεού. Έτσι, όταν προσευχόμαστε στο όνομά του, ζητούμε να ασκήσει την εξουσία του για λογαριασμό μας, κάνοντας τις προσευχές μας δεκτές στον Θεό.

Το Μεγαλύτερο Όνομα απ’ Όλα

Ο ψαλμωδός γράφει: «Συ, του οποίου το όνομα είναι Ιεχωβά, είσαι ο μόνος Ύψιστος επί πάσαν την γην.» (Ψαλμός 83:18, ΜΝΚ) Ναι, Ιεχωβά είναι το όνομα του Κυριάρχου του σύμπαντος. Είναι αποκλειστικό και δικαιωματικά δεν ανήκει σε κανέναν άλλο. Σύμφωνα με τη ρίζα του ονόματος στα Εβραϊκά, κατανοούμε ότι σημαίνει «Αυτός Κάνει να Γίνει». Στρέφει την προσοχή στο γεγονός ότι εκπληρώνει αλάνθαστα όσα υπόσχεται και ότι έχει τον πλήρη έλεγχο οποιασδήποτε καταστάσεως κι αν προκύψει.

Πιθανότατα αγαπάτε και σέβεστε το όνομά σας. Αλλά πώς αισθάνεστε για το όνομα του Θεού; «Διότι δεν είναι άδικος ο Θεός, ώστε να λησμονήση το έργον σας και τον κόπον της αγάπης, την οποίαν εδείξατε εις το όνομα αυτού.» (Εβραίους 6:10) Αγαπάτε το όνομα του Θεού; Δεν είναι απλώς ζήτημα γνώσεως ότι έχει ένα όνομα. Είναι ανάγκη να γνωρίσουμε και το Πρόσωπο που αντιπροσωπεύεται από το όνομα—τους σκοπούς του, τις δραστηριότητες και τις ιδιότητές του. Και η γνώση αυτή πρέπει να αντανακλάται σε κάθε άποψη της ζωής μας. Θα θέλατε να γνωρίσετε το όνομα του Θεού μ’ αυτή την έννοια; Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά με χαρά θα σας βοηθήσουν.

[Εικόνα στη σελίδα 27]

Ξέρετε ποιο είναι το μεγαλύτερο όνομα στο σύμπαν;