Πόσες Ζωές ’Εχετε Ζήσει;

Του ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Ινδία

ΑΝΑΣΗΚΩΝΟΝΤΑΣ το βαμβακερό ένδυμα του, ο Ινδός οικοδεσπότης άφησε να φανεί το πόδι του φριχτά παραμορφωμένο σε προχωρημένο στάδιο ελεφαντίασης. Κατόπιν έδειξε το πόδι του λέγοντας: «Αυτό είναι η κάρμα μου για την προηγουμένη ζωή μου».

Με τα λόγια αυτά, ο άνθρωπος αυτός αποκάλυψε την λαϊκή πεποίθηση που υπάρχει ανάμεσα στους Ινδουιστές, ότι η τωρινή ζωή τους είναι ένας απλός κρίκος σε μια μακρά διαδοχή αναγεννήσεων. Αυτοί πιστεύουν ότι η τωρινή τους μοίρα στη ζωή είναι η σοδειά αυτών που έχουν σπείρει σε προηγούμενες ζωές και ότι τώρα σπέρνουν αυτό που θα θερίσουν σε κάποια μελλοντική αναγέννηση.

Μια Εκτεταμένη Πίστη

Η πίστη στη μετενσάρκωση, ωστόσο, κατά κανένα τρόπο δεν περιορίζεται στην Ινδία. Υπάρχει «σχεδόν σε όλες τις περιοχές του κόσμου», έγραψε ο Ινδουιστής ηγέτης Σ. Ραντακρίσνα. Σ’ όλο τον κόσμο—στην Αφρική, την Ασία, τη Βόρεια και τη Νότια Αμερική, τα νησιά του Ειρηνικού και την Ευρώπη—οι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι ανθρώπινες ψυχές πηγαίνουν σε καρχαρίες, αλιγάτορες, τίγρεις, νυφίτσες, ποντίκια, ακόμη και έντομα όπως είναι οι σφήκες και τα σκαθάρια! Και η μετενσάρκωση δεν περιορίζεται μόνο σε ζωικές μορφές. Στείρες γυναίκες στην Αφρική και στην Ινδία κάνουν επικλήσεις σε δέντρα που πιστεύεται ότι κατοικούνται από τις ψυχές των νεκρών. Παρόμοια έθιμα υπάρχουν επίσης στην αρχαία Ευρώπη.

Αλλά πώς άρχισε η πεποίθηση της μετενσάρκωσης ή της μετεμψύχωσης; Γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν σ’ αυτή; Και πώς έχει επηρεάσει η διδασκαλία αυτή τη ζωή των ανθρώπων;

Βρίσκοντας την Πηγή

Για να μπορέσει η ανθρώπινη ψυχή να μετεμψυχώνεται από τη μια μορφή ζωής στην άλλη, χρειαζόταν να είναι αθάνατη. Έτσι, η θεωρία της μετενσάρκωσης βασίζεται πάνω στο δόγμα της αθανασίας της ψυχής, και η προέλευση του μπορεί να ανιχνευτεί μόνο στους λαούς ή στα έθνη εκείνα που είχαν μια τέτοια πίστη. Με αυτή τη βάση, μερικοί νομίζουν ότι προέρχεται από την αρχαία Αίγυπτο. Άλλοι, ωστόσο, υποστηρίζουν ότι άρχισε στην αρχαία Βαβυλωνία, όπου άρχισε και η πρώτη μυστηριακή θρησκεία της ιστορίας. Για να δημιουργήσουν γόητρο για την αμφίβολη θρησκεία τους, το Βαβυλωνιακό ιερατείο προώθησε το δόγμα της μετεμψύχωσης. Έτσι μπορούσαν να ισχυρίζονται ότι οι θρησκευτικοί τους ήρωες ήταν μετενσαρκώσεις διάσημων, παρ’ ότι από καιρού νεκρών, προγόνων.

Όμως στην Ινδία η πίστη αυτή έφτασε σε πλήρη άνθηση. Οι Ινδουιστές γκουρού είχαν καταπιαστεί με τα παγκόσμια προβλήματα του κακού και των παθημάτων ανάμεσα στους ανθρώπους. ‘Πώς μπορούν αυτά να εναρμονιστούν με την αντίληψη ενός δίκαιου Δημιουργού;’ ρωτούσαν. Προσπάθησαν να επιλύσουν την αντίφαση ανάμεσα στη δικαιοσύνη του Θεού και στις απρόβλεπτες συμφορές και ανισότητες του κόσμου. Το αποτέλεσμα ήταν να φτιάξουν τον «νόμο της κάρμα»—το νόμο της αιτίας και του αποτελέσματος. Επεξεργάστηκαν ένα λεπτομερειακό ‘ισοζύγιο’, όπου τα προτερήματα και τα κακά χαρακτηριστικά του ανθρώπου στη μία ζωή του ανταμείβονται ή τιμωρούνται στην επόμενη ζωή του.

«Κάρμα» σημαίνει απλά «δράση». Ο Ινδουιστής λέγεται ότι έχει «καλή κάρμα», αν συμμορφώνεται με τους κοινωνικούς και θρησκευτικούς κανόνες, ή «κακή κάρμα» αν δεν συμμορφώνεται. Η δράση του ή η «κάρμα», θα καθορίσει το μέλλον του σε κάθε διαδοχική αναγέννηση. Ο ύστατος στόχος, ωστόσο, είναι να απελευθερωθεί από αυτόν τον κύκλο της μετεμψύχωσης και να ενωθεί με το παγκόσμιο πνεύμα. Αυτό πιστεύεται ότι επιτυγχάνεται με το να πασχίζει το άτομο να έχει κοινωνικά αποδεχτή συμπεριφορά και ειδική Ινδουιστική γνώση.

Η Καρποφορία της Μετενσάρκωσης

Η φιλοσοφία της ζωής ενός που πιστεύει στη μετενσάρκωση αναφέρεται χαρακτηριστικά από την παρατήρηση του Ινδού φιλοσόφου Σ. Ν. Ντασγκούπτα: «Μια συγκεκριμένη δράση στη ζωή ενός ατόμου δεν μπορεί να περιμένει κανείς κανονικά ότι θα αποτρέψει οποιοδήποτε από τα κακά αυτής της ζωής, τα οποία είναι προκαθορισμένα να υποστεί σύμφωνα με την κάρμα κάποιας προηγούμενης γέννησης». Το αποτέλεσμα είναι μια μοιρολατρική άποψη της ζωής γενικά και των κοινωνικών κακών και αδικιών ιδιαίτερα.

Ο νόμος της κάρμα έχει επίσης βοηθήσει στη διατήρηση του συστήματος κάστας της Ινδουιστικής κοινωνίας. Πώς συνέβη αυτό; Εφόσον η πίστη αυτή διδάσκει ότι η τωρινή κατάσταση ζωής κάποιου είναι αποτέλεσμα της κάρμας ή της δράσης του, σε κάποια προηγούμενη ζωή του, θεωρείται ότι δεν πρέπει να αλλάξει στην τωρινή ζωή. Αλλά ο Σουαμί Νικιλανάντα εξηγεί: «Με το να εκπληρώνει τα καθήκοντα που ορίζονται για την κάστα του, ο άνθρωπος αποκτάει τα απαιτούμενα προσόντα για να γεννηθεί σε υψηλότερη κάστα σε κάποια μελλοντική ζωή. Συνεπώς ένα άτομο που ανήκει σε μια χαμηλότερη κάστα φοβάται να στασιάσει ενάντια στους κανόνες και στα έθιμα της κάστας του. Επιπρόσθετα, υπάρχει ο φόβος της τιμωρίας και του εξοστρακισμού, εφόσον οποιοσδήποτε παραβιάζει ή αθετεί οποιονδήποτε από τους κανόνες και τα έθιμα της κοινωνικής του τάξης μπορεί να τιμωρηθεί ή ακόμη και να αποκηρυχτεί από τους συγγενείς του. Εξαιτίας αυτών των φόβων, εκατομμύρια άτομα απομονώνονται στη χτυπημένη από τη φτώχεια τάξη των «ανέγγιχτων», δηλαδή των απόβλητων, που δεν έχουν καθόλου πολιτικά δικαιώματα ή προνόμια. Ενώ οι προσπάθειες των σύγχρονων νομοθετών είχαν κάποια επιτυχία στον περιορισμό της κακής συμπεριφοράς απέναντι στους ανέγγιχτους, όπως ονομάζονται, οι βαθιά ριζωμένες θρησκευτικές συνήθειες πεθαίνουν δύσκολα σε μια τέτοια κοινωνία που είναι προσδεμένη στην παράδοση.

Μετενσάρκωση—Είναι Αξιόπιστη;

Αλλά γιατί υπάρχουν τα παθήματα και οι ανισότητες ανάμεσα στους ανθρώπους; Είναι η μετενσάρκωση η μόνη εξήγηση ή ακόμη και κάποια αξιόπιστη εξήγηση; Αναλογιστείτε τον άνθρωπο με την ελεφαντίαση που αναφέραμε στην αρχή. Επειδή δεν είχε καμιά γνώση για την αιτία της ασθένειας αυτής, νόμισε ότι τα δεινά του οφείλονταν στην κάρμα του. Αλλά αν δεν συνέβαινε να ζει σε μια περιοχή που είναι κατάμεστη από κουνούπια, τα οποία μεταδίδουν στους ανθρώπους την ελεφαντίαση, ή αν γνώριζε κάτι σχετικά με τα κουνούπια και είχε λάβει προστατευτικά μέτρα, δεν θα είχε αποφύγει την φοβερή αυτή ασθένεια; Έτσι τα δεινά του οφείλονται όχι στην κάρμα του, αλλά σε ‘καιρό και απρόβλεπτη περίσταση’.—Εκκλησιαστής 9:11

Στα πρόσφατα χρόνια ο Μοχάντας Γκάντι και άλλοι ηγέτες προσπάθησαν να καταπολεμήσουν τα αποτελέσματα της ιδέας της αναγέννησης της κάρμας διακηρύσσοντας: «Το να είναι κανείς ανέγγιχτος είναι έγκλημα ενάντιο στον Θεό και στον άνθρωπο». Οι προσπάθειες του Γκάντι και άλλων ατόμων που είχαν την ίδια νοοτροπία έφεραν κάποιο μέτρο βελτίωσης στη ζωή των «ανέγγιχτων». Δεν δείχνει αυτό ότι η ζωή κάποιου σαν «ανέγγιχτου» δεν οφείλεται στην κάρμα του και ότι συνεπώς αυτή δεν είναι αναλλοίωτη; Αλήθεια, δείχνει ότι ο καταπιεστικός αυτός τρόπος ζωής είναι το αποτέλεσμα ενός κληρονομημένου κοινωνικού συστήματος, το οποίο μπορεί να βελτιωθεί ή ακόμη και να αλλάξει. Έτσι, το μέλλον του μωρού «ανέγγιχτου» στην πραγματικότητα είναι ανθρωποποίητο, και δεν έχει καθοριστεί από τον Θεό.

Τι θα πούμε όμως για την απληστία και τη διαφθορά του εμπορικού κόσμου; Ένας ασυνείδητος επιχειρηματίας αποφασίζει να δωροδοκήσει ή να εκβιάσει. Μήπως όμως είναι υποχρεωμένος να το κάνει αυτό; Δεν είναι η παρανομία του το αποτέλεσμα της εσφαλμένης χρήσης της ελεύθερης βούλησης του; Έτσι η ιδέα της «αναγέννησης της κάρμα» δεν χρειάζεται για να εξηγήσει γιατί υποφέρουν οι άνθρωποι. Οι λογικοί άνθρωποι διακρίνουν ότι ατυχήματα, κληρονομικότητα, και κακή χρήση της ελεύθερης βούλησης είναι λογικές αιτίες για πολλά από τα παθήματα και τις ανισότητες της ζωής.—Ρωμαίους 5:12· Εκκλησιαστής 7:29.

Μετενσάρκωση—Είναι Αληθινή;

Το δόγμα της μετενσάρκωσης έχει σαν θεμέλιο του την πίστη στην αθανασία της ψυχής. Αν οι γήινες ψυχές δεν είναι αθάνατες, τότε η θεωρία της αναγέννησης καταρρέει από μόνη της. Αλλά πού μπορούμε να στραφούμε για ακριβή γνώση πάνω σ’ αυτό το θέμα; Ενώ σχεδόν τα γραπτά όλων των μεγάλων θρησκειών διδάσκουν την αθανασία της ψυχής με τη μια ή την άλλη μορφή, η Βίβλος δεν την διδάσκει.

Σχετικά με την ανθρώπινη ψυχή, η Βίβλος λέει: ‘Ιεχωβά ο Θεός προχώρησε να σχηματίσει τον άνθρωπο από το χώμα του εδάφους και να φυσήξει μέσα στους μυκτήρες του την πνοή της ζωής, και ο άνθρωπος έφτασε να γίνει ζωντανή ψυχή’. (Γένεσις 2:7, ΜΝΚ) Έτσι ο άνθρωπος—το ζωντανό ον που αναπνέει—είναι ψυχή. Δεν έχει ψυχή, χωριστή και διακεκριμένη μέσα του, έτοιμη να εγκαταλείψει το σώμα στο θάνατο.

Σχετικά με τον Θάνατο, το εδάφιο Γένεσις 3:19 μας λέει: ‘Με τον ιδρώτα του προσώπου σου θα τρως ψωμί μέχρις ότου επιστρέψεις στο έδαφος, γιατί από αυτό πάρθηκες, επειδή χώμα είσαι και στο χώμα θα επιστρέψεις’. Ώστε, στον θάνατο οι άνθρωποι ‘επιστρέφουν’, όχι σε μια καινούργια ζωή ή σε μια αναγέννηση, αλλά ‘στο χώμα’. Η Βίβλος διδάσκει καθαρά ότι η ανθρώπινη ψυχή πεθαίνει. Δεν μετενσαρκώνεται. ‘Η ψυχή που αμαρτάνει—αυτή θα πεθάνει’, δηλώνει εμφατικά η Βίβλος.—Ιεζεκιήλ 18:4, 20.

Ελπίδα για τους Νεκρούς

Εφόσον η ψυχή πεθαίνει, ποια ελπίδα υπάρχει για τους νεκρούς; Αντί να αφήνει τους αμαρτωλούς ανθρώπους να απεργάζονται το πεπρωμένο τους με το να υπόκεινται σε ατέλειωτες αναγεννήσεις, που είναι γεμάτες από παθήματα και πόνο, η Βίβλος απαντά: ‘Πρόκειται να γίνει ανάσταση τόσο των δίκαιων όσο και των άδικων’.—Πράξεις 24:15, ΜΝΚ.

Με την απέραντη σοφία και αγάπη του, ο Δημιουργός θυμάται το πρότυπο ζωής των νεκρών. Δεν το κάνει αυτό σαν βάση για κρίση και για τιμωρία, όπως θα μας έκανε να πιστεύουμε ο νόμος της κάρμα. Μάλλον το κάνει αυτό προκειμένου να αναστήσει τους ανθρώπους, φέρνοντας τους πίσω από τους νεκρούς, με την ίδια προσωπικότητα και τα ίδια χαρακτηριστικά που είχαν προτού πεθάνουν. Εκείνοι που ανασταίνονται σε ζωή πάνω στη γη θα κριθούν τότε με βάση την πορεία της ζωής που θα έχουν μετά την ανάσταση τους. Τότε, σαν άνθρωποι, θα έχουν την προοπτική ζωής και πάλι—στον αποκαταστημένο γήινο παράδεισο, σχετικά με τον οποίο η Βίβλος μάς βεβαιώνει; ‘Θάνατος δεν θα υπάρχει πια, ούτε θρήνος ούτε κραυγή ούτε πόνος θα υπάρχει πια. Τα προηγούμενα πράγματα έχουν παρέλθει’.—Αποκάλυψις 21:4, ΜΝΚ.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 24]

Ο Γκάντι διακήρυξε: «Το να είναι κανείς ανέγγιχτος είναι έγκλημα ενάντια στον Θεό και στον άνθρωπο»

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Τι έκανε ο άνθρωπος αυτός ώστε να το αξίζει αυτό;