Ιουδαϊκό Τελετουργικό Λουτρό—Πρόδρομος του Βαφτίσματος;

Ο ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΒΑΦΤΙΣΤΗΣ κήρυττε «βάφτισμα που συμβόλιζε μετάνοια». Ο Ιησούς επίσης έδωσε στους ακολούθους του την εντολή να κάνουν μαθητές και να τους βαφτίζουν.—Μάρκος 1:4· Ματθαίος 28:19.

Η Γραφή δείχνει ότι το Χριστιανικό βάφτισμα απαιτεί ολοκληρωτική κατάδυση στο νερό. «Παρόμοιες τελετουργίες», ισχυρίζεται το βιβλίο Ο Ιησούς και ο Κόσμος Του (Jesus and His World), «μπορεί να παρατηρήσει κάποιος σε πολλές θρησκείες, στο παρελθόν και στο παρόν, ανεξαρτήτως γεωγραφικών ή πολιτισμικών συνόρων». Το βιβλίο διατείνεται ότι «οι απαρχές του Χριστιανικού βαφτίσματος . . . ανάγονται στον Ιουδαϊσμό». Πόσο βάσιμος είναι αυτός ο ισχυρισμός;

Χώροι για Ιουδαϊκά Τελετουργικά Λουτρά

Οι αρχαιολόγοι που έκαναν ανασκαφές κοντά στο Όρος του Ναού στην Ιερουσαλήμ ανακάλυψαν σχεδόν 100 τελετουργικά λουτρά, τα οποία χρονολογούνται από τον πρώτο αιώνα Π.Κ.Χ. και τον πρώτο αιώνα Κ.Χ. Μια επιγραφή του δεύτερου ή του τρίτου αιώνα Κ.Χ., η οποία βρέθηκε σε κάποια συναγωγή, αναφέρει ότι αυτά τα λουτρά ήταν διαθέσιμα για «επισκέπτες που τα είχαν ανάγκη». Έχουν βρεθεί και άλλα λουτρά στο τμήμα της Ιερουσαλήμ στο οποίο κατοικούσαν πλούσιες και ιερατικές οικογένειες. Σχεδόν κάθε σπίτι είχε το δικό του ιδιωτικό τελετουργικό λουτρό.

Τα λουτρά ήταν ορθογώνιες δεξαμενές τις οποίες λάξευαν σε βράχο ή έσκαβαν στη γη και τις επίστρωναν με πλίνθους ή πέτρα. Επίσης τις σοβάτιζαν για να μην υπάρχουν διαρροές. Οι περισσότερες είχαν διαστάσεις 1,8 μέτρα επί 2,7 μέτρα. Αγωγοί διοχέτευαν το νερό της βροχής σε αυτές. Το βάθος του νερού έφτανε τουλάχιστον τα 1,2 μέτρα ώστε να μπορεί κάποιος να καταδυθεί ολοκληρωτικά γονατίζοντας. Στη μέση της σκάλας που οδηγούσε στο νερό υπήρχε μερικές φορές ένα διαχωριστικό τοιχίο. Πιστεύεται ότι η μία πλευρά της σκάλας χρησιμοποιούνταν για να εισέρχεται ο λουόμενος στο εξαγνιστικό λουτρό όταν ήταν ακόμη ακάθαρτος, και η άλλη πλευρά για να εξέρχεται ώστε να αποφεύγει οποιαδήποτε μόλυνση.

Τα λουτρά χρησιμοποιούνταν σε σχέση με την τελετουργική καθαρότητα των Ιουδαίων. Τι περιλάμβανε αυτό;

Ο Νόμος και η Παράδοση για το Λουτρό

Ο Μωσαϊκός Νόμος τόνιζε την ανάγκη να είναι ο λαός του Θεού καθαρός, τόσο πνευματικά όσο και σωματικά. Οι Ισραηλίτες υπόκειντο σε διάφορες μορφές ακαθαρσίας από τις οποίες χρειαζόταν να καθαρίζονται λούζοντας τα σώματά τους και πλένοντας τα ρούχα τους.—Λευιτικό 11:28· 14:1-9· 15:1-31· Δευτερονόμιο 23:10, 11.

Ο Ιεχωβά Θεός είναι απολύτως αγνός και άγιος. Γι’ αυτό, οι ιερείς και οι Λευίτες απαιτούνταν, επί ποινή θανάτου, να πλένουν τα χέρια τους και τα πόδια τους προτού πλησιάσουν στο θυσιαστήριό του.—Έξοδος 30:17-21.

Οι μελετητές πιστεύουν ότι τον πρώτο αιώνα Κ.Χ., το θρησκευτικό κατεστημένο των Ιουδαίων είχε ήδη επεκτείνει τις απαιτήσεις για τον καθαρισμό των ιερέων και στους μη Λευίτες. Τόσο οι Εσσαίοι όσο και οι Φαρισαίοι επιδίδονταν τακτικά σε τελετουργικά πλυσίματα. Κάποια πηγή αναφέρει για την εποχή του Ιησού: «Ο Ιουδαίος απαιτούνταν να είναι τελετουργικά καθαρός προτού εισέλθει στο Όρος του Ναού, προτού κάνει θυσία, προτού ωφεληθεί από μια ιερατική προσφορά, καθώς και για άλλους παρόμοιους σκοπούς». Τα Ταλμουδικά κείμενα δηλώνουν ότι οι λουόμενοι αναμενόταν να καταδύονται ολοκληρωτικά.

Ο Ιησούς επέκρινε τους Φαρισαίους για την επιμονή τους στον τελετουργικό καθαρισμό. Αυτοί επιδίδονταν προφανώς σε «διάφορα βαφτίσματα», μεταξύ άλλων βαφτίσματα «ποτηριών και κανατιών και χάλκινων σκευών». Ο Ιησούς είπε ότι οι Φαρισαίοι παρέβαιναν τις εντολές του Θεού για να επιβάλλουν τις δικές τους παραδόσεις. (Εβραίους 9:10· Μάρκος 7:1-9· Λευιτικό 11:32, 33· Λουκάς 11:38-42) Κανένα μέρος του Μωσαϊκού Νόμου δεν απαιτούσε ολοκληρωτική κατάδυση του σώματος.

Ανάγεται η απαρχή του Χριστιανικού βαφτίσματος στο τελετουργικό λουτρό στο οποίο επιδίδονταν οι Ιουδαίοι; Όχι!

Τελετουργικό Λουτρό και Χριστιανικό Βάφτισμα

Οι Ιουδαίοι διεξήγαν τελετουργίες αυτοκαθαρισμού. Εντούτοις, το βάφτισμα που έκανε ο Ιωάννης δεν ήταν κάποιο είδος τελετουργικού λουτρού με το οποίο ήταν εξοικειωμένοι οι Ιουδαίοι. Το γεγονός ότι ο Ιωάννης ήταν γνωστός ως ο Βαφτιστής δείχνει ότι η κατάδυση που αφορούσε το βάφτισμα το οποίο εκτελούσε εκείνος ήταν διαφορετική. Μάλιστα, οι Ιουδαίοι θρησκευτικοί ηγέτες έστειλαν εκπροσώπους να τον ρωτήσουν: «Γιατί βαφτίζεις;»—Ιωάννης 1:25.

Ο καθαρισμός τον οποίο απαιτούσε ο Μωσαϊκός Νόμος έπρεπε να επαναλαμβάνεται κάθε φορά που ο λάτρης γινόταν ακάθαρτος. Αυτό δεν ίσχυε για το βάφτισμα που εκτελούσε ο Ιωάννης ούτε για το βάφτισμα που έκαναν αργότερα οι Χριστιανοί. Το βάφτισμα του Ιωάννη γινόταν σε ένδειξη μετάνοιας και απόρριψης μιας προηγούμενης πορείας ζωής. Το Χριστιανικό βάφτισμα συμβόλιζε το γεγονός ότι κάποιο άτομο είχε αφιερώσει τον εαυτό του στον Θεό. Ο Χριστιανός το έκανε αυτό μία φορά, όχι ξανά και ξανά.

Το τελετουργικό λουτρό το οποίο γινόταν στα σπίτια των Ιουδαίων ιερέων και στα δημόσια λουτρά που βρίσκονταν κοντά στο Όρος του Ναού δεν είχε παρά μόνο επιφανειακή ομοιότητα με το Χριστιανικό βάφτισμα. Καθεμιά από αυτές τις καταδύσεις είχε εντελώς διαφορετική σημασία. Το Λεξικό της Βίβλου Άγκυρα (The Anchor Bible Dictionary) παρατηρεί: «Οι μελετητές υποστηρίζουν ομόφωνα ότι ο Ιωάννης [ο Βαφτιστής] δεν οικειοποιήθηκε ούτε υιοθέτησε κάποιο συγκεκριμένο βάφτισμα από τον περίγυρό του», δηλαδή από τον Ιουδαϊσμό. Το ίδιο μπορεί να λεχθεί για το βάφτισμα που γίνεται στη Χριστιανική εκκλησία.

Το Χριστιανικό βάφτισμα αντιπροσωπεύει «το αίτημα που υποβάλλεται στον Θεό για αγαθή συνείδηση». (1 Πέτρου 3:21) Συμβολίζει το γεγονός ότι κάποιο άτομο έχει αφιερώσει πλήρως τον εαυτό του στον Ιεχωβά για να Τον υπηρετεί ως μαθητής του Γιου Του. Η ολοκληρωτική κατάδυση στο νερό αποτελεί κατάλληλο σύμβολο αυτής της αφιέρωσης. Όταν ένα άτομο βυθίζεται στο νερό, αυτό σημαίνει ότι πεθαίνει ως προς την προηγούμενη πορεία ζωής του. Η ανάδυσή του από το νερό συμβολίζει το ότι ζωοποιείται για να κάνει το θέλημα του Θεού.

Ο Ιεχωβά Θεός χορηγεί καλή συνείδηση σε όσους κάνουν αυτή την αφιέρωση και βαφτίζονται. Ο θεόπνευστος απόστολος Πέτρος μπορούσε, λοιπόν, να πει στους ομοπίστους του: «[Το βάφτισμα] σώζει και εσάς τώρα». Αυτό είναι κάτι που δεν θα μπορούσε να πετύχει ποτέ κανένα Ιουδαϊκό τελετουργικό λουτρό.