Έλλειψις Πρωτεΐνης—Τι Μπορεί να Γίνη γι’ Αυτήν;
ΥΠΟΛΟΓΙΖΕΤΑΙ ότι το ένα τρίτον του πληθυσμού της γης, περισσότερο από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι, δεν έχουν αρκετή πρωτεΐνη στη δίαιτά τους. Ως αποτέλεσμα, αναρίθμητα εκατομμύρια νεαρών παιδιών σε αναπτυσσόμενες χώρες πεθαίνουν προτού καν φθάσουν στη σχολική ηλικία. Όσα επιζούν παραμένουν συχνά με μόνιμες βλάβες—πνευματικώς και σωματικώς.
Εμπειρογνώμονες που μελετούν τα παγκόσμια προβλήματα διατροφής συμφωνούν ότι: «Αν η κατάστασις δεν αλλάξη σημαντικά, θα λάβουν χώρα ελλείψεις τροφίμων και πραγματικός λιμός και, μαζί μ’ αυτά, εμφύλιοι αγώνες και πολιτικές αναστατώσεις διαστάσεων άνευ προηγουμένου θα σαρώσουν όλα τα αναπτυσσόμενα έθνη.»
Σημασία της Πρωτεΐνης
Η πρωτεΐνη είναι ουσιώδης για κάθε άνθρωπο. Είναι ένα κύριο οικοδομικό στοιχείο των μυϊκών ιστών του σώματος, των οστών, των χόνδρων και του δέρματος. Οι χημικές διεργασίες ζωής του σώματος εξαρτώνται από τα ένζυμα, που είναι μερικά από τις πιο σπουδαίες πρωτεϊνοειδείς ουσίες. Γι’ αυτό η ανάπτυξις και η αντικατάστασις των ιστών του σώματος χρειάζεται πρωτεΐνες.
Το σώμα κατασκευάζει τις πρωτεΐνες του με τον συνδυασμό των αμινοξέων—μικρών μονάδων που περιέχουν άνθρακα, υδρογόνο, οξυγόνο και νίτρο—σε μακρές αλύσους τριών διαστάσεων. Τα περισσότερα από τα άνω των είκοσι αμινοξέα κατασκευάζονται από το σώμα, αλλά οκτώ απ’ αυτά πρέπει να εφοδιασθούν με πρωτεΐνες που βρίσκονται στις τροφές που τρώμε. Το σώμα διασπά τις πρωτεΐνες των τροφών σε μονάδες αμινοξέων. Αυτές κατόπιν ανασυντίθενται σε νέες πρωτεΐνες, που είναι κατάλληλες για ειδικές ανάγκες.
Όταν το περιεχόμενο της τροφής σε πρωτεΐνες είναι χαμηλό ή όταν ένα από τα οκτώ ουσιώδη αμινοξέα παρέχεται ελλιπώς, το σώμα υποφέρει από έλλειψι πρωτεΐνης. Η ασθένεια αυτή προκαλεί απάθεια στους ηλικιωμένους και εμποδίζει την ανάρρωσι από βλάβες και ασθένεια. Στα παιδιά, τα αποτελέσματα είναι όμοια αλλά πιο σοβαρά. Ελαφρά ή μετρία ανεπάρκεια τα κάνει ιδιαίτερα ευπαθή στις μολύνσεις του αναπνευστικού συστήματος καθώς και σε γαστροεντερικές ανωμαλίες. Πιο προχωρημένη κακή διατροφή σε πρωτεΐνες μπορεί να προκαλέση αμετάκλητη διανοητική και φυσική καθυστέρησι ή ακόμη και θάνατο.
Η κακή διατροφή σε πρωτεΐνη λέγεται ότι θέτει σε κίνδυνο το μέλλον για πολλά εκατομμύρια του παγκοσμίου πληθυσμού. Αυτό είναι πολύ κακό, αλλ’ αφού το χάσμα της πρωτεΐνης ευρύνεται μεταξύ προσφοράς και ζητήσεως, εκφράζεται φόβος για μια ακόμη χειρότερη επικείμενη κρίσι.
Η Γη Μπορεί να Προμηθεύση
Είναι μήπως η γη ανίκανη να παραγάγη αρκετή θρεπτική τροφή για τους σημερινούς κατοίκους της; Αυθεντίες, όπως η Οργάνωσις Διατροφής και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών ισχυρίζονται ότι το παγκόσμιο γεωργικό δυναμικό είναι αρκετά μεγάλο για να θρέψη χιλιάδες εκατομμύρια περισσοτέρους ανθρώπους. Έτσι, η γη μπορεί ασφαλώς να προμηθεύση αρκετή τροφή για όλους τους ανθρώπους που ζουν σήμερα. Τότε, λοιπόν, τι φταίει;
Μια έκθεσις προς το κοινωνικό και Οικονομικό Συμβούλιο των Ηνωμένων Εθνών ετόνισε ότι το πρόβλημα της προμηθείας πρωτεϊνών περιπλέκεται από οικονομικά και κοινωνικά σχέδια. Αναγνωρίζεται ότι η τρέχουσα παραγωγή πρωτεΐνης είναι αρκετή για να ικανοποιήση τις ανάγκες του πληθυσμού της γης. Αλλά η προμήθεια αυτή δεν φθάνει ως τους ανθρώπους που την χρειάζονται. Η πολύ γνωστή Μάργκαρετ Μήντ ανέφερε: «Το βασικό πρόβλημα είναι ηθικό.»
Τα αποτελέσματα της κακής ηθικής περιλαμβάνουν πλεονάσματα σ’ ένα μέρος του κόσμου, ενώ ο κόσμος πεινά σ’ ένα άλλο μέρος. Πάρα πολλή τροφή σ’ ένα μέρος του κόσμου, ενώ παιδιά λιμοκτονούν αλλού. Η αγροκαλλιέργεια έχει γίνει μεγάλη επιχείρησις. Έχει γίνει διάκρισις μεταξύ τροφής η οποία τρέφει τους ανθρώπους και τροφής από την οποία μερικοί άνθρωποι, μερικές χώρες, αντλούν τα εισοδήματά τους. Η τροφή έχει παύσει πια απλώς να τρέφη τους ανθρώπους. Έχει γίνει εμπορικό είδος.
Καθαρά, το κύριο πρόβλημα είναι το παρόν άδικο παγκόσμιο σύστημα πραγμάτων. Η γη μπορεί να παραγάγη υγιεινή τροφή σε μεγάλη αφθονία, αλλά κάτω από ένα ιδιοτελές σύστημα πραγμάτων που σπαράσσεται από πολιτικές διαιρέσεις, η τροφή δεν φθάνει στους ανθρώπους που την έχουν ανάγκη.
Προσπάθειαι προς Αντιμετώπισιν μιας Κακής Καταστάσεως
Ανίκανος ο άνθρωπος να λύση το βασικό πρόβλημα, δηλαδή, την αντικατάστασι του ιδιοτελούς συστήματος, προσπάθησε να κάμη «το αμέσως καλύτερον,» δηλαδή προσπάθησε να αναπληρώση αυτή την κακή κατάστασι με διαφόρους τρόπους. Παραδείγματος χάριν, οι αλιευτικοί στόλοι έχουν επεκταθή. Ο μέσος όρος παγκοσμίου αλιεύματος αυξάνει κατά 6 τοις εκατό κάθε χρόνο. Εκφράζεται, όμως, ο φόβος ότι μια μετρία αύξησις μόνον κατά 4,7 τοις εκατόν ετησίως από το 1967 και έπειτα θα μπορούσε να εξαντλήση ως το 1985 την προμήθεια πρωτεϊνών από τους τόπους αλιείας των ωκεανών και της ενδοχώρας.
Μια άλλη προσπάθεια για ν’ αντιμετωπισθή η κακή κατάστασις είναι σχετική με τη βελτίωσι μεθόδων επεξεργασίας των ιχθύων. Ο σκοπός είναι η πληρέστερη χρησιμοποίησις της πολύτιμης αυτής πηγής πρωτεϊνών. Ποσότης ιχθύων, που συνήθως δεν καταναλίσκονται, μπορούν να μετατραπούν σε μόνιμον αλεύρι που είναι πλούσιο σε πρωτεΐνη με γεύσι και μυρωδιά ψαριού ή και χωρίς τέτοια γεύσι και μυρωδιά.
Συνιστώνται διάφορα εμπορικά προϊόντα με την προσπάθεια να βοηθήσουν στο να ελαφρώσουν το πρόβλημα ελλείψεως πρωτεΐνης. Οι βιομήχανοι προσπαθούν να βελτιώσουν μεθόδους για να επιτύχουν άλευρο και συμπυκνωμένη πρωτεΐνη από φυστίκια, σόγια, βαμβακόσπορο και άλλους σπόρους ελαιοειδών προϊόντων, αφού εξαχθή το λάδι προηγουμένως. Η επιτυχία που είχαν ήδη με τη σόγια αποτελεί παράδειγμα φυτικής πρωτεΐνης χαμηλού κόστους.
Η συμπυκνωμένη πρωτεΐνη από σόγια είναι μια μαλακή λευκή σκόνη η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθή για να εμπλουτίση προϊόντα αρτοποιίας, σούπες, ποτά και πουτίγκες. Μια ανάμιξις από καλαμπόκι, γάλα σκόνη, βιταμίνες, ορυκτά στοιχεία και αλεύρι σόγιας δίνει ένα θρεπτικό πλούσιο σε πρωτεΐνες μίγμα που μπορεί να χρησιμοποιηθή γι’ αυτούς τους σκοπούς.
Η συμπυκνωμένη πρωτεΐνη από λαχανικά χρησιμοποιείται σε υγιεινά ποτά, ζεστά ή κρύα. Στο Χονγκ Κονγκ ένα τέτοιο ποτό πωλείται σε συναγωνισμό με τα ελαφρά ποτά. Εφ’ όσον η πρωτεΐνη από σόγια μπορεί να συνδυασθή με εκατό περίπου διαφορετικές γεύσεις για να παρασκευάσουν αυτό το ποτό, μπορεί να τροποποιήται ώστε να ικανοποιή τα τοπικά γούστα σε όλον τον κόσμο.
Επίσης η πρωτεΐνη από λαχανικά στρίβεται σε ίνες ώστε να μοιάζη με κρέας. Οι ίνες της πρωτεΐνης αναμιγνύονται με λίπος, με φυτικά μπαχαρικά και με ουσίες που σταθεροποιούν. Αυτά τα κρεατοειδή προϊόντα μπορούν να κοπούν σε φέτες, να αλεσθούν ή να γίνουν κύβοι. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να συμπληρώσουν τα πραγματικά κρέατα.
Εκτός από τα αναπτυσσόμενα νέα προϊόντα από τις υπάρχουσες πρωτεΐνες, διερευνώνται επίσης νέες ασυνήθιστες πηγές πρωτεΐνης. Πρωτεΐνη επιτυγχάνεται από πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ακατέργαστο λάδι, πριονίδια, ζαχαροκάλαμο, χορτάρι και ψίχα από ινδική καρύδα. Αυτά τα προϊόντα, βέβαια, δεν προτείνονται για άμεση κατανάλωσι από τον άνθρωπο. Μάλλον, μικροοργανισμοί όπως της μαγιάς της μπύρας, βακτηρίδια και μύκητες χρησιμοποιούν τα προϊόντα αυτά για να κατασκευάσουν την πρωτεΐνη. Αυτή ονομάζεται μονοκυτταρική πρωτεΐνη. Αναμένεται ότι τέτοια πρωτεΐνη που παράγεται από μικροοργανισμούς θα δοθή ως τροφή πρώτα σε ζώα με προοπτική την εν καιρώ κατανάλωσι των ζώων από τον άνθρωπο. Εννοείται ότι θα μπορούσε να υπάρξη πρόβλημα με την αποδοχή εισαγωγής αποξηραμένων κυττάρων μικροοργανισμών άμεσα στη δίαιτα του ανθρώπου.
Η «Πράσινη Επανάστασις»
Μια άλλη προσπάθεια για ν’ αντιμετωπισθή η κατάστασις κατέληξε στην «πράσινη επανάστασι» ή επανάστασι των σιτηρών. Στις συγκομιδές των σιτηρών αποδίδεται ο όγκος για την προμήθεια της παγκοσμίου πρωτεΐνης και των θερμίδων, περίπου το 70 τοις εκατό του συνόλου. Η ποσότης των δημητριακών έχει εντυπωσιακά αυξήσει μέσω των συνδυασμών πολλαπλασιασμού των φυτών, λιπασμάτων, εντομοκτόνων και καλυτέρων μέσων αποθηκεύσεως.
Η «πράσινη επανάστασις» έχει θεωρηθή τόσο σπουδαία ώστε ένας εξέχων καλλιεργητής, ο οποίος συνετέλεσε στη συγκομιδή υψηλής αποδόσεως, έλαβε το βραβείο Νόμπελ ειρήνης το 1970.
Οι νέες ποικιλίες σίτου και ορύζης έχουν πολύ αυξήσει την προμήθεια πρωτεΐνης δημητριακών σε πολλές χώρες. Σε δυο μόνον χρόνια η συγκομιδή ρυζιού της Κεϋλάνης ανήλθε κατά 34 τοις εκατό, και σε έξη χρόνια η συγκομιδή του σίτου των Ινδιών ήταν διπλασία και πλέον. Η Ιαπωνία, που είναι μια από τις πιο πυκνοκατωκημένες περιοχές του κόσμου, επέτυχε να έχη περίσσευμα ρυζιού. Προ έξη ετών οι Φιλιππίνες εισήγαν ένα εκατομμύριο τόννους ρυζιού ετησίως· το 1970 η χώρα εκείνη ήταν αυτάρκης και ήλπιζε ν’ αρχίση να εξάγη ρύζι, αλλ’ αυτό απεδείχθη ότι ήταν πρόωρη αισιοδοξία.
Εκφράζεται, όμως, ο φόβος ότι η ευρέως εκτεινομένη εξάρτησις από μερικές βασικές ποικιλίες υψηλής αποδόσεως μπορεί πραγματικά να θέση τα θεμέλια μιας τεραστίας καταστροφής. Αν μια τέτοια συγκομιδή, που βασίζεται σε στενή βάσι, υποκύψη σε ασθένεια, τα αποτελέσματα θα ήσαν καταστρεπτικά, εφ’ όσον δεν υπάρχει τίποτε για να την αντικαταστήση αμέσως.
Ενδεικτικό ότι η βαθειά ανησυχία δεν είναι αβάσιμη είναι οι ειδήσεις από τις Φιλιππίνες. «Οι Φιλιππίνες Αναμένουν μια Νέα Έλλειψι Ρυζιού» ήταν η επικεφαλίς στους Τάιμς της Νέας Υόρκης της 14ης Φεβρουαρίου 1972. Ο υπότιτλος έλεγε: «Θανατηφόρος ιός μεταξύ των Αιτίων της Συνεχιζόμενης Ελλείψεως.» Και το άρθρο εξηγούσε:
«Οι Φιλιππίνες, όπου άρχισε η «πράσινη επανάστασις,» φαίνεται να πηγαίνουν από τη μια κρίσι ρυζιού στην άλλη. Μετά την ανάπτυξι ποικιλιών υψηλής αποδόσεως το 1966, οι Φιλιππίνες εδοκίμασαν αυτάρκεια ρυζιού και ένα μικρό περίσσευμα μόνον μέχρι το 1970. Το περασμένο έτος χρειάσθηκαν τεράστιες εισαγωγές και τώρα μια Κυβερνητική στατιστική υπηρεσία προλέγει ότι η χώρα αντιμετωπίζει τεράστιες ελλείψεις και πάλιν τον χρόνο αυτόν και τον επόμενο.
«Οι αιτίες της ελλείψεως, σύμφωνα με τον Ντομίγκο Παγκανιμπάν, εμπειρογνώμονα του Εθνικού Συμβουλίου διατροφής και Γεωργίας, είναι οι τυφώνες, έλλειψις κεφαλαίων, προβλήματα ειρήνης και τάξεως κι ένας θανατηφόρος φυτικός ιός που ονομάζεται τούνγκρο.»
Έτσι, λοιπόν, δεν μπορεί να βασισθή κανείς στην «πράσινη επανάστασι» για την επίλυσι της κακής καταστάσεως. Μάλλον μπορεί να οδηγήση μόνον σε μια περισσότερο ερημωτική πείνα. Ακόμη και η παρούσα αυξημένη παραγωγή δεν σημαίνει ότι η παροχή πρωτεΐνης και τροφικής ενεργείας φθάνει στους πεινασμένους ανθρώπους. Διότι σε μερικές χώρες περίπου 20 τοις εκατό της συγκομιδής των δημητριακών καταστρέφεται από ακατάλληλα μέσα αποθηκεύσεως!
Εκείνο που πραγματικά χρειάζεται, λοιπόν, είναι κάτι περισσότερο από την «πράσινη επανάστασι,»—ένα νέο σύστημα πραγμάτων που δεν θα ελέγχεται από εθνικισμό και από ιδιοτελή εμπορικά συμφέροντα. Η Γραφή εξηγεί τις διευθετήσεις του Θεού για την εισαγωγή ενός τέτοιου συστήματος σ’ αυτήν ακριβώς τη γενεά.
Καλύτερη Χρήσις των Ήδη Υπαρχόντων Εφοδίων
Εν τω μεταξύ τι πρέπει να κάμη το μέσον άτομο για τον εαυτό του και την οικογένειά του για να μετριάση την έλλειψι πρωτεϊνών στη δίαιτά τους; Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν να κάμουν οι άνθρωποι μ’ ένα πρακτικό τρόπο σχετικά μ’ αυτό. Το κρέας και το μπιφτέκι μπορεί να έχουν καλή γεύσι, αλλά το μπιφτέκι, δεν είναι απαραίτητο για να λάβη κανείς την αναγκαία πρωτεΐνη. Υπάρχει ψάρι; Πολλά άτομα παίρνουν αρκετή από την πρωτεΐνη τους από αυτή την πηγή.
Τα αυγά, το γάλα και το τυρί προμηθεύουν υψηλής ποιότητος πρωτεΐνες. Μπορείτε να επωφεληθήτε απ’ αυτά τα θρεπτικά προϊόντα; Αν όχι, αρκετές ποσότητες πρωτεΐνης είναι προσιτές από φυτικές πηγές. Η Βίβλος αναφέρει, ότι προ 3.800 ετών, μια θρεπτική σούπα από πλούσιες σε πρωτεΐνη φακές προσεφέρθη με ανταλλαγή πρωτοτοκίων! (Γέν. 25:29-34) Όσπρια τέτοια σαν τις φακές, τα φασόλια και τα μπιζέλια αποτελούν ακόμη καλές πηγές πρωτεΐνης που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν πιο αποτελεσματικά από πολλούς ανθρώπους. Πολλά φυτικά προϊόντα, όμως, είναι ελλιπή σε ένα ή περισσότερα από τα ουσιώδη αμινοξέα. Αυτή όμως η έλλειψις μπορεί να διορθωθή αν τα συνδυάσετε με άλλα λαχανικά ή πρωτεϊνικές τροφές, που εξισορροπούν την έλλειψι. Παραδείγματος χάριν, προσθέτοντας μια μικρή ποσότητα υψηλής ποιότητος πρωτεϊνικής τροφής, όπως είναι τα αυγά ή το τυρί, σε μια δίαιτα από φασόλια ή κασάβα ή μπανάνες, θα δημιουργηθή μια ισορροπία αμινοξέων, καθιστώντας δυνατόν, ώστε όλη η πρωτεΐνη στο φαγητό να χρησιμοποιηθή αποτελεσματικά. Για να επιτευχθή αυτό το όφελος, όμως, οι πρωτεϊνικές τροφές πρέπει να φαγωθούν μαζί.
Μεγαλύτερη χρήσις φασολιών σόγιας ως τροφής είναι ένας πρακτικός τρόπος για να προσθέση κανείς περισσότερη πρωτεΐνη στη δίαιτα. Αλεύρι από σόγια μπορεί να προστεθή σε πολλές τροφές ή μπορείτε και να μαγειρέψετε τα φασόλια της σόγιας εσείς οι ίδιοι. Για καλύτερα αποτελέσματα τα φασόλια της σόγιας θα πρέπει να είναι σχετικά φρέσκα και πρέπει να μουσκέψουν στο νερό προτού μαγειρευθούν. Τα μαγειρεμένα φασόλια της σόγιας μοιάζουν κάπως σαν καρύδια και είναι λίγο σκληρά. Έτσι μερικά άτομα μπορεί να νομίσουν ότι είναι μισοβρασμένα, αλλ’ αυτή η σκληρότης πρέπει να αναμένεται. Τα φασόλια της σόγιας μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως σαλάτα ή να σερβιρισθούν ως λαχανικό.
Πολλά μπορούν να γίνουν από τους γονείς στο να κάνουν καλύτερη χρήσι, των διαθεσίμων αποθεμάτων για να βελτιώσουν τη δίαιτα των παιδιών των σε χώρες όπου η πρόσληψις πρωτεΐνης μπορεί να είναι χαμηλή. (Ξύπνα! 22 Δεκεμβρίου 1966) Συνήθως είναι μετά τον απογαλακτισμό που τα μικρά παιδιά αναπτύσσουν μια σοβαρή ανεπάρκεια σε πρωτεΐνες στις χώρες αυτές. Το μητρικό γάλα συνήθως περιέχει επαρκή πρωτεΐνη, αλλ’ όχι και η δίαιτα που επακολουθεί. Οι ρίζες της κασάβας είναι σπουδαίο συστατικό στις δίαιτες μετά τον απογαλακτισμό σε πολλές χώρες, αλλ’ αυτή περιέχει πολλούς υδατάνθρακες και λίγες πρωτεΐνες. Αν, όμως, τα μικρά τρυφερά φύλλα χρησιμοποιηθούν μαζί με ρίζες της κασάβας, το πρόβλημα των πρωτεϊνών θα εμετριάζετο, διότι συνήθως τα μη χρησιμοποιούμενα φύλλα περιέχουν αρκετή πρωτεΐνη για να ισοφαρίσουν τη δίαιτα!
Έτσι, λοιπόν, σκεφθήτε αυτά τα ζητήματα, αν η πρωτεΐνη στη δίαιτα σας είναι ανεπαρκής. Εξακριβώστε ποιες τροφές μπορούν να προμηθεύσουν περισσότερη πρωτεΐνη στη δίαιτα σας. Το να έχετε καλή υγεία καθώς και η οικογένεια σας εξαρτάται όχι λίγο από το να γνωρίζετε ποιες είναι οι διαθέσιμες πηγές πρωτεΐνης.
Μολονότι η όμορφη γη μας έχει την ικανότητα να παράγη με αφθονία για όλους τους ανθρώπους που ζουν τώρα και για πολύ περισσότερους, δεν μπορούμε να περιμένωμε μια ίση κατανομή της τροφής σ’ αυτό το σύστημα πραγμάτων. Γιατί όχι; Λόγω της ιδιοτελούς εμπορικής φύσεως του. Η Γραφή δείχνει ότι αυτό το σύστημα θα εξακολουθήση τους άδικους τρόπους του έως ότου τερματισθή. Και όπως εσημειώθη προηγουμένως, η νέα τάξις του Θεού θα προμηθεύση αφθονία τροφής για όλο το ανθρώπινο γένος. Ο προφήτης του Θεού μίλησε γι’ αυτό από πριν, λέγοντας: «Ο Ιεχωβά των δυνάμεων θέλει κάμει εις πάντας τους λαούς ευωχίαν από παχέων, ευωχίαν από οίνων εν τη τρυγία αυτών, από παχέων μεστών μυελού . . . διότι ο Ιεχωβά ελάλησε.»—Ησ. 25:6-8, ΜΝΚ.