Ιώσηπος—Ένας Ιστορικός στο Θέμα Του

Η ΜΕΣΗ Ανατολή συγκεντρώνει το παγκόσμιο ενδιαφέρον σήμερα, όπως και πριν από 2.000 χρόνια. Τότε, όπως και τώρα, βρισκόταν εκεί ένα Ιουδαϊκό κράτος που περιβαλλόταν από εχθρικούς γείτονες με έντονο το θρησκευτικό και εθνικιστικό συναίσθημα. Τότε, όπως και τώρα, η Μέση Ανατολή έπαιζε ζωτικό ρόλο στην Παγκόσμια οικονομία. (Το Αιγυπτιακό σιτάρι χρησιμοποιείτο για τη διατροφή των κατοίκων της αρχαίας Ρώμης.) Τότε, επίσης, αυτή η πολιτικά ευαίσθητη περιοχή ήταν η δίοδος μεταξύ της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και των ανταγωνιστών της.

Μέσα σε τέτοιο περιβάλλον, ελέχθησαν προφητείες για κείνο το Ιουδαϊκό έθνος. Αυτές οι προφητείες επρόκειτο να εκπληρωθούν με αξιοσημείωτη ακρίβεια. Είχε προλεχθή, παραδείγματος χάρι, ότι η πόλις της Ιερουσαλήμ θα περικυκλωνόταν—πρώτα από στρατοπεδευμένες δυνάμεις και κατόπιν από ένα ξύλινο τείχος—και ότι η πόλις θα έπεφτε στους εχθρούς της μετά από ένα σκληρό αγώνα, που θα σημαδευόταν από πείνες, ασθένειες και μεγάλες ωμότητες. Είχε προλεχθή ότι ο ναός της Ιερουσαλήμ, που τόσο θαυμαζόταν και πρόσφατα είχε επεκταθή και εξωραϊσθή, θα καταστρεφόταν εντελώς.

Γιατί Πρέπει να Μας Ενδιαφέρη;

Η ακριβής εκπλήρωσις αυτών των προφητειών 37 χρόνια αφ’ ότου ελέχθησαν, τις κάνει πολύ ενδιαφέρουσες στους παρατηρητές της παγκόσμιας πολιτικής σκηνής σήμερα. Αυτό αληθεύει ιδιαίτερα επειδή οι μελετητές της Βίβλου διαβλέπουν ότι θα υπάρξη μια ανάλογη αλλά σε μεγαλύτερη κλίμακα εκπλήρωσις των προφητειών του Ιησού που πρόκειται να επηρεάση τους κατοίκους όλης της γης σήμερα.—Λουκ. 19:43, 44· 21:5-35.

Αλλά όλα αυτά συνέβησαν πριν από 1900 και πλέον χρόνια, πώς γνωρίζομε ότι οι προφητείες του Ιησού για την Ιερουσαλήμ εκπληρώθηκαν στην παραμικρή λεπτομέρεια; Η γνώσις μας για τα γεγονότα που σχετίζονται με την καταστροφή της Ιερουσαλήμ από τις Ρωμαϊκές στρατιές το 70 μ.Χ., εξαρτάται κατά πολύ από τα συγγράμματα του Ιουδαίου ιστορικού Φλάβιου Ιώσηπου. Στο βιβλίο του Οι Πόλεμοι των Ιουδαίων αναφέρει γεγονότα, που είχαν προλεχθή από τον Ιησού, αν και δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να δείχνη ότι ο ίδιος ο Ιώσηπος ήταν Χριστιανός, ή ότι ήταν εξοικειωμένος με τις προφητείες του Ιησού.

Ο Ιώσηπος μάς λέει, για παράδειγμα, ότι ο Ρωμαίος στρατηγός Τίτος έχτισε ένα ξύλινο τείχος για να επισπεύση την εξάπλωσι της πείνας στην πολιορκημένη Ιερουσαλήμ, όπως είχε προβλέψει ο Ιησούς. (Ο Ιησούς είπε: «οι εχθροί σου θέλουσι κάμει χαράκωμα περί σε, και θέλουσι σε περικυκλώσει, και θέλουσι σε στενοχωρήσει πανταχόθεν.») Ο Ιώσηπος μιλά εκτενώς για το τρομερό κατάντημα στο οποίο έφθασαν οι κάτοικοι της πόλεως λόγω της πείνας, των ασθενειών και της αιματοχυσίας, για τα οποία είχε μιλήσει ο Ιησούς. («Θέλουσι γείνει . . . λοιμοί και πείναι.» «Θέλουσι πέσει εν στόματι μαχαίρας.») Μας λέει επίσης ότι ο ναός γκρεμίσθηκε μέχρι τα θεμέλια, και δεν έμεινε πέτρα πάνω σε πέτρα, ακριβώς όπως είχε προείπει ο Ιησούς. («Δεν θέλει αφεθή λίθος επί λίθον, όστις δεν θέλει κατακρημνισθή.»)

Ποιος Ήταν ο Φλάβιος Ιώσηπος;

Ποιος ήταν αυτός ο Ιουδαίος ιστορικός που είναι γνωστός σε μας σήμερα με το Ρωμαϊκό οικογενειακό όνομα «Φλάβιος»; Ήταν πράγματι σε θέσι να μας μεταδώση ακριβείς πληροφορίες για γεγονότα της Ιουδαίας του πρώτου αιώνα; Μπορούμε να εμπιστευθούμε σε ό,τι λέει;

Πρώτα-πρώτα, πρέπει να σημειωθή ότι ο Ιώσηπος δεν έγραψε νεκρή ιστορία από την πλεονεκτική θέσι κάποιας αυτοκρατορικής βιβλιοθήκης· έγραψε για γεγονότα της εποχής του. Ήταν μάλιστα, αυτόπτης μάρτυρας στα περισσότερα γεγονότα που κατέγραψε. Η ιστόρησίς του είναι για ένα λόγο παραπάνω θελκτική διότι έλαβε ενεργό μέρος στον πόλεμο Ιουδαίων-Ρωμαίων και στις δύο παρατάξεις, αρχικά σαν στρατηγός των Ιουδαϊκών δυνάμεων στη Γαλιλαία, και στο τέλος σαν σύμβουλος του Στρατηγού Τίτου. Τόσο, λοιπόν, στενή έγινε η φιλία του με τον Τίτο και τον πατέρα του Βεσπασιανό ώστε ο Ιώσηπος αργότερα πήρε το οικογενειακό τους όνομα, Φλάβιος, και γι’ αυτό είναι γνωστός σε μας σαν Φλάβιος Ιώσηπος, και όχι με το Ιουδαϊκό του όνομα, Ιωσήφ μπεν Ματθίας.

Ο Ιώσηπος γεννήθηκε λίγα χρόνια μετά το θάνατο του Ιησού και μελέτησε με πολύ ενδιαφέρον τα πολιτικά ρεύματα. Ήταν αριστοκρατικής καταγωγής, μέλος της θρησκευτικής ομάδας των Φαρισαίων και είχε οικογενειακούς δεσμούς με την πιο αριστοκρατική ομάδα των Σαδδουκαίων. Μας λέει ότι σε ηλικία 26 ετών τον έστειλαν στη Ρώμη σαν μέλος μιας επιτροπής που θα εξασφάλιζε την απελευθέρωσι ωρισμένων Ιουδαίων ιερέων, που είχαν σταλή δέσμιοι στον Καίσαρα από τον Ρωμαίο προκουράτορα Φήλικα με «μικρές και ευτελείς» κατηγορίες. Αυτό το περιστατικό θυμίζει στους αναγνώστες της Βίβλου τη δυσκολία που αντιμετώπισε ο απόστολος Παύλος μ’ αυτό τον Φήλικα που τον κράτησε φυλακισμένο δυο χρόνια ελπίζοντας να λάβη κάποιο ‘δώρο’ για να τον ελευθερώση. (Πράξ. 24:27) Ενώ βρισκόταν στη Ρώμη, ο νεαρός Ιώσηπος δημιούργησε σχέσεις φιλίας με τη σύζυγο του Αυτοκράτορα Νέρωνα, την Αυτοκράτειρα Ποππαία, η οποία μεσολάβησε για να ελευθερωθούν οι φίλοι του.

Όταν ο Ιώσηπος επέστρεψε στην Ιερουσαλήμ, γεμάτος θαυμασμό για τον πολιτισμό και τη στρατιωτική ισχύ της Ρώμης, εξεπλάγη πολύ διαπιστώνοντας ότι το Ιουδαϊκό έθνος περιπλεκόταν όλο και περισσότερο σε πόλεμο με τους Ρωμαίους. Προφανώς, ελπίζοντας ότι θα είναι σε θέσι να διαπραγματευθή με τους Ρωμαίους, ο Ιώσηπος δέχθηκε ένα διορισμό από τους μετριοπαθείς Ιουδαίους στην Ιερουσαλήμ να πάη στη Γαλιλαία σαν στρατιωτικός κυβερνήτης-στρατηγός. Όταν πήγε εκεί ασχολήθηκε με την οχύρωσι των πόλεων της Γαλιλαίας, οργανώνοντας τις τοπικές δυνάμεις κατά το Ρωμαϊκό πρότυπο, και καταπολεμώντας κάθε αντίδρασι που γινόταν εναντίον του από μέρους των Ζηλωτών της περιοχής.

Ένας Τολμηρός και Πανούργος Χαρακτήρας

Η προσωπικότητα του Ιώσηπου μπορεί να αποτελέση τη βάσι μιας μελέτης για την πανουργία. Αυτό μπορεί να φανή από τον τρόπο με τον οποίο χειρίσθηκε τα πράγματα όταν η πόλις της Τιβεριάδας στη θάλασσα της Γαλιλαίας στασίασε κατά της εξουσίας του και τον εξεδίωξε. Επειδή δεν είχε τα απαραίτητα στρατεύματα για να βαδίση εναντίον της πόλεως, ο Ιώσηπος έδωσε εντολή στους υποστηρικτές του να πάρη ο καθένας ένα πλοίο και να κινηθή προς την Τιβεριάδα. Ο Ιώσηπος με δυσκολία μάζεψε αρκετούς άνδρες για να κινήσουν τα 230 πλοία που είχε υπό την εξουσία του, αλλά οι κάτοικοι της Τιβεριάδας δεν το γνώριζαν αυτό, και νόμιζαν ότι τα πλοία ήσαν γεμάτα στρατιώτες. Εξαπατώντας τους έτσι, τελείως τρομοκράτησε το λαό που παραδόθηκε χωρίς απώλειες σε ζωές.

Λίγο μετά απ’ αυτό ο Ρωμαίος στρατηγός Βεσπασιανός εισέβαλε στη Γαλιλαία με 60.000 άνδρες για να εκδικηθή την ταπείνωσι του Κέστιου Γάλλου, το 66 μ.Χ. Ο Βεσπασιανός τελικά εγκλώβισε τον Ιώσηπο στη μικρή ορεινή πόλι Ιοταπάτα, η οποία έπεσε μετά από μια σκληρή πολιορκία 47 ημερών. Ο Ιώσηπος και 40 άλλοι που επέζησαν κρύφθηκαν σε μια σπηλιά. Όταν ανακαλύφθηκε η κρυψώνα, οι Ρωμαίοι έστειλαν μήνυμα στον Ιώσηπο ότι θα γλύτωνε τη ζωή του αν παραδινόταν.

Αυτός ήταν ένας πειρασμός για τον Ιώσηπο, αλλά δυσαρέστησε πολύ τους άνδρες του, που είχαν αποφασίσει να αυτοκτονήσουν από κοινού. Προφασιζόμενος ότι συμφωνεί μ’ αυτή την ιδέα, ο Ιώσηπος πρότεινε να ρίξουν κλήρο για να καθορίσουν τη σειρά με την οποία ο ένας θα σκότωνε τον άλλο. Μερικοί υποπτεύονται ότι ο Ιώσηπος τους εξαπάτησε γιατί στο τέλος μόνο αυτός κι άλλος ένας από τους επιζήσαντες έμειναν και στο σημείο αυτό ο Ιώσηπος έπεισε το σύντροφό του να παραδοθή στους Ρωμαίους μαζί του.

Αφού τον πήραν αιχμάλωτο, ο Ιώσηπος θαρραλέα άρχισε να κολακεύη τον δεισιδαίμονα Βεσπασιανό λέγοντας ότι αυτός μεν ήταν προφήτης, ο δε Βεσπασιανός επρόκειτο να γίνη παγκόσμιος κυρίαρχος. Ο Βεσπασιανός εντυπωσιάσθηκε αρχικά ώστε άλλαξε τα σχέδια του να στείλη τον Ιώσηπο στο Νέρωνα. Αντίθετα, κράτησε το φυλακισμένο του υπό επιτήρησι για να δη τι θα συνέβαινε. Το 69 μ.Χ., όταν ο Βεσπασιανός ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας, θυμήθηκε την προφητεία του Ιώσηπου δυο χρόνια πριν και ο Ιώσηπος έκτοτε έγινε στενός φίλος και σύμβουλος της οικογενείας των Φλάβιων.

Όταν ο Βεσπασιανός πήγε στη Ρώμη να αναλάβη την αυτοκρατορία, ο Ιώσηπος πήγε με τον Τίτο, γιο του Βεσπασιανού, να τελειώση τον πόλεμο κατά των Ιουδαίων με την κατάληψι της Ιερουσαλήμ. Βοήθησε τον Τίτο σαν σύμβουλος στα θέματα τακτικής των Ιουδαίων, και σαν όργανο της Ρωμαϊκής προπαγάνδας, και διακινδύνευσε τη ζωή του μπροστά στα τείχη της Ιερουσαλήμ καθώς καλούσε τους συμπατριώτες του να παραδοθούν.

Αυτόπτης Μάρτυρας

Αυτή ακριβώς την εποχή, ο Ιώσηπος μπόρεσε να δη με τα ίδια του τα μάτια τα γεγονότα που απέδειξαν την αληθινότητα της αξιοσημείωτης προφητείας του Ιησού εναντίον της Ιερουσαλήμ. Ο Ιησούς είχε προφητεύσει για μια «μεγάλη στενοχωρία επί της γης και οργή κατά του λαού τούτου,» και ο Ιώσηπος κατέγραψε την οργή των Ρωμαίων, οι οποίοι αρχικά είχαν την τάσι να είναι επιεικείς με τους Ιουδαίους, αλλά είχαν τώρα ερεθισθή από την απροθυμία των Ιουδαίων να παραδοθούν.—Λουκ. 21:23.

Όταν η πόλις έπεσε μετά από σχετικά σύντομη πολιορκία τεσσερισήμισυ μηνών, οι Ρωμαίοι στρατιώτες σκότωναν μέχρι που κουράστηκαν πολύ να σκοτώνουν πια. «Έσφαζαν όσους έπιαναν ανελέητα, και πυρπολούσαν τα σπίτια όπου είχαν καταφύγει οι Ιουδαίοι, καίγοντας κάθε ψυχή μέσα σ’ αυτά, και γκρέμιζαν πάρα πολλά από τα υπόλοιπα· κι όταν έφθαναν στα σπίτια να τα λεηλατήσουν, έβρισκαν ολόκληρες οικογένειες νεκρές, και τα πάνω δωμάτια γεμάτα πτώματα, απ’ αυτούς, δηλαδή, που είχαν πεθάνει από πείνα . . . έσφαζαν όποιον συναντούσαν στο δρόμο, και γέμιζαν τους στενούς δρόμους με τα πτώματά τους, αιματοκυλώντας όλη την πόλη.»

Είναι ενδιαφέρον το ότι μόνο η σκληρότητα, αλλά και η σύντομη διάρκεια της πολιορκίας της Ιερουσαλήμ είχαν προφητευθή από τον Ιησού με τα εξής λόγια: «Και αν δεν συνετέμνοντο αι ημέραι εκείναι, δεν ήθελε σωθή ουδεμία σαρξ.» (Ματθ. 24:22) Στη διάρκεια αυτής της πολιορκίας, ο Ιώσηπος παρακολουθούσε με φρίκη, που τον παρέλυε, τους Ιουδαίους να πετάνε 600.000 πτώματα πάνω από τα τείχη, θύματα της πείνας, των ασθενειών και των εχθροπραξιών των φατριών στην πόλι. Μ’ αυτό το ρυθμό, δεν θα έμενε κανείς στην Ιερουσαλήμ αν περνούσαν πέντε ακόμη μήνες!

Ο Ιώσηπος μάς λέει ότι το σύνολο των Ιουδαίων που πέθαναν στην πολιορκία έφθασε το 1.100.000 και υποστηρίζει την ορθότητα αυτού του αριθμού υπογραμμίζοντας το γεγονός ότι η πολιορκία έγινε στη στιγμή που μεγάλα πλήθη προσκυνητών βρίσκονταν στην Ιερουσαλήμ για τη γιορτή του Πάσχα. Αυτός ο αριθμός που δίνει ο Ιώσηπος έχει τεθή υπό αμφισβήτησι επειδή ο Ρωμαίος ιστορικός Τάκιτος δίνει ένα μικρότερο αριθμό 600.000.

Ωστόσο, πρέπει να θυμάται κανείς ότι ο Τάκιτος δεν ήταν αυτόπτης μάρτυρας. Τα συγγράμματά του είναι γεμάτα ανακρίβειες σχετικά με την Ιουδαϊκή ιστορία και τις συνήθειες, και παραδέχεται ότι τα αριθμητικά στοιχεία σχετικά με τις απώλειες τα είχε πάρει από δεύτερο χέρι.

Ο Ιώσηπος υποστηρίζει τον αριθμό 1.100.000, υπογραμμίζοντας ακόμη ότι λίγο πριν από τη Ρωμαϊκή εισβολή στην Ιουδαία είχε γίνει μια καταμέτρησις των ζώων που θυσιάσθηκαν το Πάσχα και αυτά ήσαν 256.000. Δεδομένου ότι κατά μέσον όρο 10 άτομα θα έτρωγαν το Πασχάλιο γεύμα από το ίδιο ζώο, ο Ιώσηπος συμπέρανε ότι μέχρι και 2.500.000 άτομα θα μπορούσαν να βρίσκωνται στην Ιερουσαλήμ για το Πάσχα.

Αξιόπιστος, Όχι Αλάνθαστος

Τα στοιχεία που πιστοποιούν ότι ο Ιώσηπος ήταν αυτόπτης ιστορικός είναι εντυπωσιακά. Φυσικά, δεν ήταν αυτόπτης μάρτυρας σε γεγονότα που έλαβαν χώρα μέσα στην πόλι της Ιερουσαλήμ κατά την πολιορκία της, αλλά μπόρεσε να ελευθερώση περίπου 200 Ιουδαίους μετά την πτώσι της πόλεως και θα μπορούσε να είχε συζητήσει μαζί τους. Στη διάρκεια της πολιορκίας υπήρχε επίσης ένα μόνιμο ρεύμα Ιουδαίων λιποτακτών, και ο Ιώσηπος ήταν ελεύθερος να συζητήση μαζί τους επίσης. Επί πλέον, προφανώς, θα είχε πρόσοδο στα ημερολόγια και τα αρχεία των προστατών του, Βεσπασιανού και Τίτου, επειδή αναφέρει αυτά τα ντοκουμέντα στα μετέπειτα συγγράμματά του.

Μ’ αυτό δεν θέλομε να πούμε ότι η ιστορία του Ιώσηπου είναι αλάνθαστη. Η οπτική γωνία από την οποία έβλεπε τα πράγματα ήταν σαφώς επηρεασμένη από την επιθυμία του να ευχαριστήση τους Ρωμαίους ευεργέτες, καθώς και από τη δυσαρέσκειά του για τους Ζηλωτές που πήραν τον έλεγχο της Ιερουσαλήμ στη διάρκεια της πολιορκίας, μερικοί από τους οποίους ήσαν και εχθροί του όταν ήταν στρατιωτικός διοικητής της Γαλιλαίας. Αλλά δεν υπάρχει κανένας λόγος να αμφιβάλλη κανείς γενικά για την ακρίβεια του έργου του Ιώσηπου. Σε τελευταία ανάλυσι, γράφθηκε στη διάρκεια της ζωής όλων εκείνων που περιλαμβάνονται στα γεγονότα που αφηγείται. Αν υπήρχαν σοβαρές ανακρίβειες, αυτό θα είχε γίνει στόχος των πολλών και ενθέρμων επικριτών του συγγραφέα.

Τα συγγράμματα του Ιώσηπου γοητεύουν και τους φοιτητές της ιστορίας και τους σπουδαστές της Βίβλου. Ίσως να μη γνωρίζατε ότι η κοσμική ιστορία βεβαιώνει τη Βιβλική προφητεία τόσο εκπληκτικά. Μολονότι η Βίβλος δεν εξαρτάται από τον Ιώσηπο, ή οποιονδήποτε κοσμικό ιστορικό, για να επιβεβαιωθή το περιεχόμενό της, εν πάσει περιπτώσει η εκτίμησις του γεγονότος ότι η Βίβλος αποδείχθηκε αληθινή στο παρελθόν, μπορεί να ενθαρρύνη αντικειμενικά τους ανθρώπους να εξετάσουν προσεκτικά τι λέει για τις ημέρες μας.

Μήπως νομίζατε στο παρελθόν ότι ο Ιώσηπος ήταν ένας ήσυχος λόγιος που έγραψε την ιστορία του από μια απαρχαιωμένη βιβλιοθήκη; Ο Ιώσηπος, υπήρξε, ταυτόχρονα διπλωμάτης, στρατηγός, αιχμάλωτος πολέμου, αυτοαποκαλούμενος προφήτης, στρατιωτικός σύμβουλος των Ρωμαίων, και κατέγραψε ζωντανή ιστορία για τρέχοντα γεγονότα—ήταν πράγματι ένας ιστορικός κατάλληλος στο θέμα του μ’ ένα μοναδικό τρόπο!