ΠΟΔΙ
Η λέξη ρέγελ του πρωτότυπου εβραϊκού κειμένου και η λέξη πούς του πρωτότυπου ελληνικού αναφέρονται βασικά στο τελευταίο τμήμα των κάτω άκρων. Και οι δύο αυτές λέξεις χρησιμοποιούνται τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά. Δύο άλλες λέξεις, η λέξη σωκ του πρωτότυπου εβραϊκού κειμένου και η λέξη σκέλος του πρωτότυπου ελληνικού, αναφέρονται στο άκρο ανθρώπου ή ζώου που χρησιμοποιείται για τη στήριξη του σώματος και το βάδισμα. Η εβραϊκή λέξη κερα‛άγιμ αναφέρεται στην κνήμη, και σε κάθε περίπτωση όπου εμφανίζεται αυτή η λέξη στη Γραφή, γίνεται λόγος για το μέλος ενός ζώου, συνήθως όσον αφορά ζώα τα οποία ετοίμαζαν για θυσία.—Λευ 1:9, 13· 4:11, 12· 8:21· 9:14.
Στα πλαίσια της καθιέρωσης του ιερατείου, το δεξί πόδι “του κριαριού της καθιέρωσης” αποτέλεσε μέρος της “κινητής προσφοράς”. (Λευ 8:22, 25-27) Σε ορισμένες θυσίες, το δεξί πίσω πόδι—προφανώς το εκλεκτό άνω τμήμα του—δινόταν και αυτό ως ιερή μερίδα στον εν υπηρεσία ιερέα. (Λευ 7:32-34· 10:12, 14, 15) Επίσης, στα εδάφια Αριθμοί 6:19 και Δευτερονόμιο 18:3 αναφέρεται ότι και το μπροστινό πόδι—ο “ώμος” ή η «ωμοπλάτη» (κατά κυριολεξία, «βραχίονας»)—αποτελούσε μερίδα για τους ιερείς. Στο εδάφιο Αμώς 3:12, ο προφήτης του Ιεχωβά χρησιμοποιεί την εικόνα ενός ποιμένα που αρπάζει δύο πόδια από το στόμα ενός λιονταριού (προφανώς για να απαλλάξει τον εαυτό του από την ευθύνη για την απώλεια ενός προβάτου από το ποίμνιό του). Εδώ ο προφήτης περιγράφει παραστατικά την καταστροφή που επρόκειτο να έρθει στη Σαμάρεια, ιδιαίτερα στους ηγέτες της. Πολύ λίγοι θα γλίτωναν από τους εχθρούς της Σαμάρειας, οι οποίοι θα τους κατασπάραζαν σαν λιοντάρια. Αυτή η εβραϊκή λέξη, κερα‛άγιμ, χρησιμοποιείται μία φορά σε σχέση με τα «σκέλη για άλματα» των φτερωτών πολυπληθών πλασμάτων, των μόνων τέτοιων πλασμάτων που ο Νόμος προσδιόριζε ως καθαρή τροφή.—Λευ 11:21.
Στην αρχαιότητα—όπως και σε πολλά μέρη της γης σήμερα—τα πόδια ήταν το κυριότερο μέσο μεταφοράς. Ορισμένοι από τον κοινό λαό περπατούσαν ξυπόλητοι, αλλά συνήθως οι άνθρωποι φορούσαν σανδάλια αποτελούμενα κυρίως από μια σόλα. (Βλέπε ΣΑΝΔΑΛΙ.) Όταν κάποιος έμπαινε σε ένα σπίτι, έβγαζε τα σανδάλια του. Ένα ζωτικό—στην ουσία υποχρεωτικό—σημάδι φιλοξενίας ήταν το πλύσιμο των ποδιών του φιλοξενούμενου. Την υπηρεσία αυτή την πρόσφερε είτε ο οικοδεσπότης είτε κάποιος υπηρέτης ή τουλάχιστον έφερναν νερό γι’ αυτόν το σκοπό.—Γε 18:4· 24:32· 1Σα 25:41· Λου 7:37, 38, 44.
Εφόσον όσοι πατούσαν σε άγιο έδαφος έβγαζαν τα σανδάλια τους, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ιερείς υπηρετούσαν ξυπόλητοι όταν εκτελούσαν τα καθήκοντά τους στη σκηνή της μαρτυρίας ή στο ναό. (Εξ 3:5· Ιη 5:15) Στις οδηγίες για την κατασκευή της ιερατικής ενδυμασίας δεν έγινε πρόβλεψη για σανδάλια.—Εξ κεφ. 28· βλέπε ΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΝΟΜΙΕΣ.
Ο Χριστός Πλένει τα Πόδια των Μαθητών. Ο Ιησούς Χριστός δίδαξε στους μαθητές του την ταπεινοφροσύνη και ότι θα έπρεπε να υπηρετούν ο ένας τον άλλον όταν εκείνος, ο Κύριός τους, έπλυνε τα πόδια τους. (Ιωα 13:5-14· παράβαλε 1Τι 5:9, 10.) Σε αυτή την περίπτωση ο Ιησούς είπε: «Αυτός που έχει λουστεί δεν έχει ανάγκη παρά να του πλύνουν τα πόδια, αλλά είναι ολόκληρος καθαρός», αναφερόμενος αναμφίβολα στο γεγονός ότι, έστω και αν κάποιος είχε λουστεί, τα πόδια του θα σκονίζονταν ακόμη και ύστερα από λίγο περπάτημα και θα χρειάζονταν συχνό πλύσιμο. Στις ημέρες της επίγειας διακονίας του Ιησού, οι ιερείς και οι Λευίτες που εκτελούσαν χρέη φρουρού στο ναό, αφού έμπαιναν ολόκληροι στο νερό νωρίς το πρωί, δεν απαιτούνταν να λουστούν ξανά εκείνη την ημέρα, παρά μόνο να πλένουν τα χέρια τους και τα πόδια τους. (Βλέπε επίσης Εξ 30:19-21.) Όταν είπε: «Εσείς είστε καθαροί, αλλά όχι όλοι [εννοώντας τον Ιούδα]», ο Ιησούς προφανώς προσέδωσε σε όσα έκανε τότε μια επιπρόσθετη πνευματική σημασία. (Ιωα 13:10, 11) Στα εδάφια Εφεσίους 5:25, 26 λέγεται για τον Ιησού ότι καθάρισε τη Χριστιανική εκκλησία με «το λουτρό του νερού μέσω του λόγου» της αλήθειας. Όπως είναι επόμενο, οι πιστοί ακόλουθοι του Ιησού θα έπρεπε παρόμοια να εκδηλώνουν ταπεινό ενδιαφέρον, όχι μόνο για τις υλικές ανάγκες των αδελφών τους, αλλά ακόμη περισσότερο για τις πνευματικές. Με αυτόν τον τρόπο θα αλληλοβοηθούνταν ώστε να διατηρούνται καθαροί από τους καθημερινούς πειρασμούς και τις παγίδες που μπορεί να μολύνουν κάποιον Χριστιανό καθώς βαδίζει σε αυτόν τον κόσμο.—Εβρ 10:22· Γα 6:1· Εβρ 12:13· βλέπε ΠΛΥΣΙΜΟ ΠΟΔΙΩΝ.
“Περπάτημα”. Πολλές φορές οι λέξεις «πόδι» και «πόδια» χρησιμοποιούνται για να υποδηλώσουν την τάση ενός ατόμου ή την πορεία που ακολουθεί—καλή ή κακή. (Ψλ 119:59, 101· Παρ 1:16· 4:26· 5:5· 19:2· Ρω 3:15) Το ρήμα «περπατώ» χρησιμοποιείται με παρόμοια έννοια, όπως στη δήλωση: «Ο Νώε περπάτησε με τον αληθινό Θεό», η οποία σημαίνει ότι η πορεία του εναρμονιζόταν με το θέλημα και τις εντολές του Θεού. (Γε 6:9· παράβαλε Εφ 2:1, 2.) Ο Θεός κατευθύνει τα πόδια των πιστών υπηρετών του στο σωστό δρόμο, με μεταφορική έννοια, και τους δείχνει ποια πορεία να ακολουθήσουν ώστε να μη σκοντάψουν και πέσουν πνευματικά ή να μην παγιδευτούν στο κακό, ενώ μερικές φορές μάλιστα τους φυλάει ώστε να μην τους πιάσει ο εχθρός. (1Σα 2:9· Ψλ 25:15· 119:105· 121:3· Λου 1:78, 79) Από την άλλη μεριά, θα κάνει τους πονηρούς να χάσουν το βηματισμό τους και να πέσουν νικημένοι. (Δευ 32:35· Ψλ 9:15) Ο Ιεχωβά προειδοποιεί να μη συμβαδίζει κανείς με τους κακούς και να μην ακολουθεί κακό δρόμο. (Παρ 1:10, 15· 4:27) Λέει ότι χρειάζεται να φυλάει κανείς τα πόδια του όταν πηγαίνει στον οίκο του Θεού. Θα πρέπει να πλησιάζει με ειλικρινή καρδιά για να ακούει και να μαθαίνει.—Εκ 5:1.
Άλλες Μεταφορικές Χρήσεις. Ο Ιεχωβά είπε προφητικά στη Βαβυλώνα: «Αφαίρεσε το κάτω μέρος του μακριού φορέματος. Ξεσκέπασε το πόδι. Πέρασε τους ποταμούς». (Ησ 47:1, 2) Αντί να είναι μια χαϊδεμένη βασίλισσα η οποία υπηρετείται από άλλους, έπρεπε με μεταφορική έννοια να ξεσκεπάσει τα πόδια της ως τους γοφούς και να διασχίσει ξυπόλητη, ως αιχμάλωτη, τους ποταμούς μέσα από τους οποίους θα την τραβούσαν οι κατακτητές της.
Επίσης, τα πόδια χρησιμοποιούνταν μεταφορικά για να συμβολίσουν την κραταιότητα ή την ανθρώπινη ταχύτητα και δύναμη. Στο εδάφιο Ψαλμός 147:10 διαβάζουμε: «[Ο Ιεχωβά] δεν βρίσκει ευχαρίστηση στην κραταιότητα του αλόγου ούτε ευαρεστείται στα πόδια του άντρα». Στο εδάφιο Παροιμίες 26:7 τα κουτσά πόδια αναφέρονται ως σύμβολο αχρηστίας ή ανικανότητας.
Άλλες μεταφορικές εκφράσεις είναι οι εξής: «τόπος ανάπαυσης για το πέλμα του ποδιού», με άλλα λόγια τόπος κατοικίας ή ιδιοκτησίας (Γε 8:9· Δευ 28:65), «μια πατημασιά», δηλαδή το μικρότερο κομμάτι γης που θα μπορούσε να έχει κάποιος (Πρ 7:5· Δευ 2:5· παράβαλε Ιη 1:3), “σηκώνω το πόδι”, ακολουθώντας ή αρχίζοντας μια πορεία ενέργειας (Γε 41:44), «βάζε σπάνια το πόδι σου στο σπίτι του συνανθρώπου σου», ώστε να μην κάνεις κατάχρηση της φιλοξενίας του (Παρ 25:17), “περπατώ ξυπόλητος”, εκφράζοντας ταπείνωση ή πένθος (πολλές φορές οι αιχμάλωτοι μεταφέρονταν ξυπόλητοι) (Ησ 20:2), “βάζω κάτι στα πόδια” ενός ατόμου, ως δώρο ή προσφορά (Πρ 5:1, 2), “πέφτω στα πόδια κάποιου”, προσκυνώντας τον (Μαρ 5:22), “βάζω κάτι κάτω από τα πόδια” κάποιου, υποτάσσοντάς το σε αυτόν (1Κο 15:27· Εβρ 2:8), “ποδοπατώ ή συντρίβω κάτω από τα πόδια”, κερδίζοντας τη νίκη (Μαλ 4:3· Ρω 16:20), “βάζω τα πόδια πάνω στον αυχένα ενός εχθρού”, συμβολίζοντας την καθυπόταξη ή την ήττα του (Ιη 10:24), “πλένω το πόδι στο αίμα”, εκτελώντας τους εχθρούς (Ψλ 68:22, 23), και “καλύπτω τα πόδια”, υπονοώντας τη φυσική ανάγκη (κατά κυριολεξία, “κρατώ τα πόδια κρυμμένα”· Κρ 3:24· 1Σα 24:3). Η φράση «βουτάει το πόδι του στο λάδι» χρησιμοποιήθηκε προφητικά προλέγοντας το παχυλό, ή αλλιώς πλούσιο, μερίδιο που θα είχε η φυλή του Ασήρ ανάμεσα στις άλλες φυλές του Ισραήλ. (Δευ 33:24) Η Ρουθ ξεσκέπασε τα πόδια του Βοόζ και πλάγιασε στα πόδια του για να τον ενημερώσει ότι έπρεπε να αναλάβει νομική δράση στο θέμα του ανδραδελφικού γάμου.—Ρθ 3:4, 7, 8.
«Ωραία» πόδια. Ο Ιεχωβά τρέφει ιδιαίτερη εκτίμηση για τα πόδια όσων διαγγέλλουν τα καλά νέα της Βασιλείας και τα αποκαλεί «ωραία». (Ησ 52:7· Ρω 10:15) Ο Χριστιανός πρέπει να φοράει στα πόδια του «τον εξοπλισμό των καλών νέων της ειρήνης» ώστε να είναι κατάλληλος φορέας των καλών νέων. (Εφ 6:15) Ο Ιησούς παρήγγειλε στους μαθητές του να τινάξουν τη σκόνη από τα πόδια τους όταν οι άνθρωποι σε ένα σπίτι ή μια πόλη αρνούνταν να τους δεχτούν ή να ακούσουν τα λόγια τους, δείχνοντας έτσι ότι άφηναν το μη δεκτικό σπίτι ή πόλη να υποστεί τις συνέπειες που θα έρχονταν από μια ανώτερη πηγή, από τον ουρανό.—Ματ 10:14.
“Κόψε το πόδι σου”. Ο Ιησούς επισήμανε ότι θα έπρεπε “να κόψει κανείς το πόδι του”, όχι κυριολεκτικά αλλά μεταφορικά, λέγοντας: «Αν, λοιπόν, το χέρι σου ή το πόδι σου σε σκανδαλίζει, κόψε το και πέταξέ το μακριά σου». Αυτό που εννοούσε ήταν ότι, αντί να επιτρέψει κανείς σε ένα μέλος του σώματός του—όπως το χέρι ή το πόδι—να τον κάνει να διαπράξει ασυγχώρητη αμαρτία, θα έπρεπε να νεκρώσει αυτό το μέλος εντελώς, σαν να κοβόταν αυτό από το σώμα.—Ματ 18:8· Μαρ 9:45· παράβαλε Κολ 3:5.
Στο Χριστιανικό «σώμα». Παρομοιάζοντας τη Χριστιανική εκκλησία με ανθρώπινο σώμα, ο απόστολος Παύλος τονίζει την αλληλεξάρτηση των μελών της, λέγοντας: «Αν το πόδι πει: “Επειδή δεν είμαι χέρι, δεν είμαι μέρος του σώματος”, δεν σημαίνει ότι γι’ αυτόν το λόγο δεν είναι μέρος του σώματος».—1Κο 12:15.
Το Υποπόδιο του Θεού. Ο Ιεχωβά παρουσιάζει τον εαυτό του να κάθεται σε έναν ουράνιο θρόνο και να έχει τη γη ως υποπόδιό του για να δείξει τη θέση κυριαρχίας την οποία κατέχει. (Ησ 66:1) Λέει στη Σιών ότι θα προσδώσει ωραιότητα στον τόπο του αγιαστηρίου του, και προσθέτει: «Θα δοξάσω τον τόπο των ποδιών μου».—Ησ 60:13, 14.
Σπάσιμο των Ποδιών. Φαίνεται ότι ήταν έθιμο των Ρωμαίων να δίνουν τη χαριστική βολή σπάζοντας τα πόδια των εγκληματιών που είχαν καταδικαστεί να πεθάνουν στο ξύλο ώστε να συντομεύσουν τα βάσανά τους. Ύστερα από αίτημα των Ιουδαίων, οι στρατιώτες έσπασαν τα πόδια των αντρών που ήταν κρεμασμένοι σε ξύλα δίπλα στον Ιησού Χριστό, αλλά όταν διαπίστωσαν ότι ο Ιησούς ήταν ήδη νεκρός, δεν έσπασαν τα δικά του πόδια. Ως εκ τούτου, εκπληρώθηκε η προφητεία του εδαφίου Ψαλμός 34:20.—Ιωα 19:31-36· παράβαλε Εξ 12:46· Αρ 9:12.