Οι Νεαροί Ρωτούν . . .

Πώς Μπορώ να Υπερνικήσω τις Φυλετικές Προκαταλήψεις που Έχω;

Ορισμένοι ερευνητές στο Σίντνεϊ της Αυστραλίας, υπέβαλαν ερωτήματα σε μια ομάδα παιδιών 9-13 χρονών, από διάφορες φυλές, δίνοντάς τους την ευκαιρία να εκφράσουν τα αισθήματα που έτρεφαν για τους ανθρώπους άλλων φυλών. Μερικά λευκά παιδιά Αυστραλών έδειξαν ότι ήταν προκατειλημμένα απέναντι στις μειονότητες, αλλά και «παιδιά απ’ όλες τις φυλετικές ομάδες έδειξαν ότι είχαν τόση προκατάληψη για άλλες φυλετικές ομάδες όση και τα παιδιά των Αυστραλών και συχνά ακόμα περισσότερο».—«The Journal of Psychology».

ΟΙ ΝΕΑΡΟΙ δεν είναι άτρωτοι στις φυλετικές προκαταλήψεις. «Στο σχολείο μου», λέει η 17χρονη Λούσι, «τα περισσότερα λευκά παιδιά τρώνε σε μια τραπεζαρία και όλα τα μαύρα τρώνε σε άλλη».

Ποια αισθήματα όμως τρέφεις εσύ για τους ανθρώπους άλλων φυλών; Ενώ ξέρεις θεωρητικά ότι η προκατάληψη είναι κάτι ανόητο, άδικο και ξεπερασμένο, ίσως εξακολουθείς να έχεις κάπως ανάμεικτα αισθήματα. Οι ερευνητές Τζέιν Νόρμαν και Μάιρον Γ. Χάρις, καθηγητής φιλοσοφίας, παρατήρησαν τα εξής: «Η συντριπτική πλειοψηφία . . . των λευκών και μη λευκών εφήβων συμφωνούν ότι δεν θέλουν να είναι προκατειλημμένοι. Είναι όμως επιφυλακτικοί ο ένας απέναντι στον άλλον και συχνά δεν εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον. Ξέρουν επίσης ότι οι φίλοι και οι γονείς τους θα πάρουν εχθρική στάση αν αυτοί αναπτύξουν στενές επαφές έξω από τα σύνορα της δικής τους φυλής». Παρόμοιες εχθρικές διαθέσεις μεταξύ φυλών υπάρχουν σε πολλές χώρες.

Επίσης, μπορεί να συμβεί σε νεαρούς Χριστιανούς, που έχουν διδαχτεί ότι η προκατάληψη είναι κακό πράγμα, να μη νιώθουν άνετα ανάμεσα σε μέλη άλλων φυλών. Μπορεί να ζουν σε περιοχές όπου η επαφή με άλλες φυλές είναι περιορισμένη ή όπου οι εχθρικές διαθέσεις μεταξύ φυλών είναι έντονες. Όμως από πού ξεκινούν όλες οι φυλετικές προκαταλήψεις;

Ο Μηχανισμός της Φυλετικής Προκατάληψης

Είμαι προκατειλημμένος σημαίνει κρίνω εκ των προτέρων. Άρα λοιπόν κάποιος που έχει φυλετικές προκαταλήψεις κρίνει τους άλλους χωρίς να τους εξετάσει. Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι αυτόματα κάθε μέλος μιας ορισμένης φυλής έχει κάποιες ανεπιθύμητες συνήθειες, ανεπιθύμητα χαρακτηριστικά ή ανεπιθύμητους τρόπους. Διατηρεί αυτές τις προκαταλήψεις ακόμα και όταν τα γεγονότα έρχονται σε φανερή αντίφαση με τις αντιλήψεις του. Για παράδειγμα, μπορεί να πιστεύει ότι όλοι οι άνθρωποι που ανήκουν σε μια ορισμένη ομάδα είναι ‘τεμπέληδες’ ή ‘κουτοί’. Όταν έρθει σε επαφή με κάποιο άτομο αυτής της ομάδας που είναι εργατικό—ή και πανέξυπνο—βγάζει το συμπέρασμα πως το άτομο αυτό θα πρέπει να είναι «εξαίρεση». Δυστυχώς, αυτός ο άνθρωπος είναι τυφλός σε ό,τι αφορά τις ιδιότητες που έχει προσωπικά ο καθένας.

Ωστόσο, η προκατάληψη δεν είναι έμφυτη. Η The Encyclopedia of Human Behavior (Εγκυκλοπαίδεια της Ανθρώπινης Συμπεριφοράς) λέει: «Διάφορες παρατηρήσεις που έγιναν σ’ ολόκληρο τον κόσμο δείχνουν ότι τα παιδιά παίζουν με μέλη άλλων φυλετικών ομάδων χωρίς να κάνουν διακρίσεις και είτε δεν παρατηρούν τις φανερές σωματικές διαφορές είτε τις δέχονται ως κάτι το φυσικό». Η εγκυκλοπαίδεια αυτή συνεχίζει: «Οι προκαταλήψεις . . . οφείλονται εξ ολοκλήρου σ’ αυτά που μαθαίνει κανείς και αποκτιούνται κυρίως μέσω αλληλεπίδρασης με άλλους ανθρώπους». Απ’ ό,τι φαίνεται, οι γονείς, οι δάσκαλοι και οι συνομήλικοι παίζουν αποφασιστικό ρόλο στη μετάδοση φυλετικών προκαταλήψεων. Μερικές φορές, οι δυσάρεστες συγκρούσεις με μέλη άλλης φυλής συντελούν στην ενίσχυση αυτής της προκατάληψης.

Πολλοί από εμάς, λοιπόν, έχουμε αποκτήσει άθελά μας τρόπους και απόψεις που δείχνουν κάποια προκατάληψη. Και συχνά χρειάζεται να ψάξει πολύ καλά μέσα του κάποιος για να δει με ειλικρίνεια ποια είναι τα αισθήματά του σ’ αυτό το σημείο. Για παράδειγμα, μπορεί να έχεις φίλους από άλλες φυλές. Μήπως όμως πίσω από την πλάτη τους κάνεις υποτιμητικά σχόλια για το θέμα της φυλής τους; Όταν κουβεντιάζεις μ’ αυτούς τους φίλους, μήπως φέρνεις το ζήτημα της φυλής συνέχεια στο προσκήνιο, ίσως με το να αναφέρεσαι κάθε λίγο και λιγάκι στις φυλετικές διαφορές ή με το να κάνεις άνοστα αστεία που μειώνουν τον άλλο; Το βιβλίο The Nature of Prejudice (Η Φύση της Προκατάληψης) παρατηρεί τα εξής: «Ακόμα κι αν τα αστεία μοιάζουν φιλικά, μερικές φορές κρύβουν πραγματική εχθρότητα». Επιπλέον, μήπως δεν νιώθεις ωραία και άνετα όταν σε βλέπουν οι άλλοι με φίλους σου που ανήκουν σε κάποια άλλη φυλή; Θεωρείς δεδομένο ότι τα μέλη κάποιας άλλης φυλής διαθέτουν ορισμένα ταλέντα—ή ελαττώματα;

«Θυμώνω πολύ με τον εαυτό μου γι’ αυτά τα αισθήματα που έχω», λέει με πίκρα ένας νεαρός, ο οποίος αναγνώρισε με ειλικρίνεια ότι έχει προκαταλήψεις· «δεν ξέρω γιατί, αλλά φαίνεται ότι δεν μπορώ να τα εξαλείψω».

Η Άποψη του Θεού για τις Φυλές

Ωστόσο, αν κάποιος παραδεχτεί το πρόβλημα, έχει κάνει ένα μεγάλο βήμα προς τη θαρραλέα αντιμετώπισή του. Αυτό επίσης βοηθάει να κατανοήσουμε πώς βλέπει ο Θεός τις διάφορες φυλές. Πάρτε για παράδειγμα μια κατάσταση που είχε δημιουργηθεί τον πρώτο αιώνα. Οι εχθρικές διαθέσεις μεταξύ Ιουδαίων και Εθνικών, οι οποίες οφείλονταν στις φυλετικές διαφορές, διαιωνίζονταν και επηρέαζαν τη Χριστιανική εκκλησία. Σε μια περίπτωση, ο απόστολος Πέτρος υποχώρησε κάτω από την πίεση ορισμένων και «συνεστέλλετο και απεχώριζεν εαυτόν» από τους Εθνικούς Χριστιανούς, μέχρι που αρνιόταν ακόμα και να φάει μαζί τους! Όταν ο απόστολος Παύλος το έμαθε αυτό, δεν βρήκε καθόλου σωστή τη στάση του Πέτρου. Μάλιστα, του ‘εναντιώθηκε κατά πρόσωπο, επειδή ήταν αξιόμεμπτος’. Οι Χριστιανοί δεν θα ’πρεπε να ανέχονται τις φυλετικές προκαταλήψεις! Σύμφωνα με τα λόγια του Παύλου, ‘ο Θεός δεν κρίνει από την εξωτερική εμφάνιση του ανθρώπου’.—Γαλάτας 2:6, ΜΝΚ· 2:11-14.

Τα εδάφια Πράξεις 10:34, 35 προσθέτουν ότι «δεν είναι προσωπολήπτης ο Θεός, αλλ’ εν παντί έθνει, όστις φοβείται αυτόν και εργάζεται δικαιοσύνην, είναι δεκτός εις αυτόν». Είναι αλήθεια πως μια ορισμένη φυλή μπορεί να έχει χρώμα δέρματος, χαρακτηριστικά προσώπου ή υφή μαλλιών που να μη μοιάζουν με τα δικά σου. Όμως εφόσον ο Θεός ‘έκανε από έναν άνθρωπο όλα τα έθνη των ανθρώπων’, η καταπληκτική ποικιλία που συναντάται στις φυλές είναι έργο του Θεού! (Πράξεις 17:26, ΝΔΜ) Επιπλέον, ο Θεός δεν καταδικάζει όλες τις τροφές, τη μουσική, τους τρόπους ντυσίματος, την ομιλία και τους κοινωνικούς τύπους που ποικίλλουν από φυλή σε φυλή. Έτσι, όταν ο απόστολος Παύλος εργαζόταν ανάμεσα σε μη Ιουδαίους, δεν έβλεπε με περιφρόνηση τις συνήθειές τους, παρ’ ότι πολλές απ’ αυτές έρχονταν αναμφίβολα σε αντίθεση με την ιουδαϊκή ανατροφή του. Ο Παύλος λέει: «Εις τους ανόμους [τους μη Ιουδαίους], [έγινα] ως άνομος [δείχνοντας σεβασμό για τα έθιμά τους]».—1 Κορινθίους 9:21.

Άρα, ένα άτομο που τρέφει ενδόμυχα μίσος ή περιφρόνηση για τους ανθρώπους των άλλων φυλών, απλούστατα δεν είναι δυνατό να ευαρεστεί τον Θεό!

Πώς να Υπερνικήσεις Αυτά τα Αισθήματα

Ωστόσο, δεν είναι εύκολο να απαλλαχτεί κανείς από αισθήματα που τρέφει μέσα του για πολύ καιρό. Πιθανόν να βοηθηθείς αν συζητήσεις το ζήτημα με κάποιο στενό φιλικό σου πρόσωπο ή μ’ έναν από τους γονείς σου. Επίσης μπορεί να σε βοηθήσει η συμβουλή της Αγίας Γραφής να ‘πλαταίνεις’ τις επαφές σου με τους άλλους. (2 Κορινθίους 6:12, 13) Αν είναι δυνατό, μην περιορίζεις τις συναναστροφές σου σε άτομα της δικής σου φυλής, πολιτισμού και κοινωνικής θέσης. Η The Encyclopedia of Human Behavior λέει τα εξής: «Η συναναστροφή και η επικοινωνία κάνουν τους ανθρώπους να γνωρίζουν και να εκτιμούν ο ένας τον άλλον, και συχνά να αλλάζουν τρόπους συμπεριφοράς ο ένας προς τον άλλον».

Ένας νεαρός με το όνομα Κρις, που ζούσε σε μια πόλη στην οποία υπερτερούσαν οι λευκοί, διαπίστωσε ότι αυτό είναι αλήθεια. «Δεν ανατράφηκα με τρόπο ώστε να έχω προκαταλήψεις», λέει ο Κρις. «Αλλά επειδή, όταν πήγα γυμνάσιο, ορισμένοι μαύροι νεαροί τα έβαζαν συνέχεια μαζί μου, σχημάτισα την εντύπωση ότι όλοι ήταν ταραχοποιοί. Άρχισα να τους φοβάμαι. Κι επειδή το μέρος της πόλης στο οποίο ζούσαν ήταν ρημαγμένο, έβγαλα το συμπέρασμα ότι οι μαύροι θα πρέπει να είναι όλοι τους τεμπέληδες».

Όμως ο Κρις άρχισε να μελετάει την Αγία Γραφή με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά. Αφού έμαθε την άποψη του Θεού σ’ αυτό το ζήτημα, άρχισε να γίνεται καλύτερη και η δική του άποψη για τους μαύρους. Αργότερα ο Κρις ξεκίνησε την υπηρεσία του στα παγκόσμια κεντρικά γραφεία των Μαρτύρων του Ιεχωβά στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης και διορίστηκε σε μια εκκλησία στην οποία υπήρχαν διάφορες φυλές. «Τώρα βρισκόμουν άμεσα αντιμέτωπος με το πρόβλημα. Άρχισα όμως να επισκέπτομαι τα σπίτια τους και να τρώω μαζί τους». Το αποτέλεσμα αυτών των επαφών ήταν πολύ ωφέλιμο. «Κατάλαβα ότι κι εκείνοι μοιάζουν με όλους τους άλλους».

Πράγματι, μέσα στη Χριστιανική εκκλησία υπάρχουν άτομα «εκ παντός έθνους και φυλών και λαών και γλωσσών». (Αποκάλυψις 7:9) Γνώρισε μερικούς απ’ αυτούς. Παρατήρησε πώς καταφέρνουν, παρά τη διαφορετική υποδομή του καθενός, να εργάζονται ενωμένα μ’ έναν τρόπο που ευχαριστεί τον Θεό. Πάψε να βλέπεις τους ανθρώπους ως μέλη κάποιας ομάδας· γνώρισέ τους ως άτομα, ‘αφήνοντας τον καθένα να αποδεικνύει ποιο είναι το έργο του’. (Γαλάτας 6:4, ΜΝΚ) Να είσαι ο εαυτός σου και να εφαρμόζεις το χρυσό κανόνα: «Πάντοτε να συμπεριφέρεστε στους άλλους όπως θα θέλατε να συμπεριφέρονται εκείνοι σ’ εσάς». (Ματθαίος 7:12, The Jerusalem Bible) Αν πηγάζουν από μέσα σου αισθήματα ανωτερότητας, προσπάθησε με προσευχή να εφαρμόσεις τη συμβουλή της Αγίας Γραφής να ‘θεωρείς τους άλλους ανώτερούς σου’.—Φιλιππησίους 2:3, ΝΔΜ.

Φυσικά, οι αρνητικές σου σκέψεις δεν αναπτύχθηκαν από τη μια στιγμή στην άλλη και κατά τον ίδιο τρόπο δεν πρόκειται να εξαφανιστούν από τη μια στιγμή στην άλλη. Με τον καιρό όμως, με φιλότιμες προσπάθειες και παράλληλα με επιμονή, οι προκαταλήψεις θα υπερνικηθούν.

[Πλαίσιο στη σελίδα 21]

Είναι Καταραμένη η Μαύρη Φυλή;

Μερικοί προσπαθούν να δικαιολογήσουν την προκατάληψή τους, υποστηρίζοντας ότι ο Θεός καταράστηκε τη μαύρη φυλή. Όμως καμιά τέτοια κατάρα δεν είναι καταγραμμένη στην Αγία Γραφή. Είναι αλήθεια ότι το εδάφιο Γένεσις 9:25 λέει: «Επικατάρατος ο Χαναάν· δούλος των δούλων θέλει είσθαι εις τους αδελφούς αυτού». Ωστόσο το εδάφιο αυτό, στο οποίο αναφέρονται τόσο συχνά, δεν λέει απολύτως τίποτα περί χρώματος δέρματος. Άλλωστε, οι αποδείξεις δείχνουν ότι η μαύρη φυλή προήλθε από κάποιον αδελφό του Χαναάν, τον Χους. (Γένεσις 10:6, 7· βλέπε την υποσημείωση στη «Μετάφραση Νέου Κόσμου με Παραπομπές» για το εδάφιο Ησαΐας 43:3, όπου το όνομα Χους χρησιμοποιείται για να αναφερθεί η αφρικανική χώρα Αιθιοπία.) Οι αποδείξεις δείχνουν ότι οι απόγονοι του Χαναάν είχαν ανοιχτό χρώμα δέρματος και όχι μαύρο.