«Θα Πάμε με Εσάς»
«Θα πάμε με εσάς, γιατί ακούσαμε ότι ο Θεός είναι με εσάς».—ΖΑΧ. 8:23.
1, 2. (α) Τι είπε ο Ιεχωβά ότι θα συνέβαινε στον καιρό μας; (β) Ποια ερωτήματα θα απαντηθούν σε αυτό το άρθρο; (Βλέπε εικόνα στην αρχή του άρθρου.)
ΑΝΑΦΕΡΟΜΕΝΟΣ στον καιρό που ζούμε, ο Ιεχωβά προείπε: «Εκείνες τις ημέρες, δέκα άντρες από όλες τις γλώσσες των εθνών θα πιάσουν, ναι, θα πιάσουν την άκρη της φορεσιάς ενός άντρα που είναι Ιουδαίος, λέγοντας: “Θα πάμε με εσάς, γιατί ακούσαμε ότι ο Θεός είναι με εσάς”». (Ζαχ. 8:23) Σαν τους συμβολικούς δέκα άντρες, αυτοί που έχουν την επίγεια ελπίδα έχουν “πιάσει την άκρη της φορεσιάς ενός άντρα που είναι Ιουδαίος”. Νιώθουν περήφανοι που συναναστρέφονται με τον χρισμένο με το πνεύμα «Ισραήλ του Θεού», καθώς γνωρίζουν ότι ο Ιεχωβά ευλογεί τους χρισμένους του.—Γαλ. 6:16.
2 Όπως ο προφήτης Ζαχαρίας, έτσι και ο Ιησούς τόνισε την αναζωογονητική ενότητα που βιώνει ο λαός του Θεού. Μιλώντας για τους ακολούθους του αναφέρθηκε σε δύο ομάδες, το «μικρό ποίμνιο» και τα «άλλα πρόβατα», αλλά είπε ότι θα γίνονταν «ένα ποίμνιο» με “έναν ποιμένα”. (Λουκ. 12:32· Ιωάν. 10:16) Ωστόσο, η σχέση μεταξύ αυτών των δύο ομάδων εγείρει κάποια ερωτήματα: (1) Χρειάζεται να γνωρίζουν αυτοί που ανήκουν στα άλλα πρόβατα τα ονόματα όλων όσων είναι χρισμένοι σήμερα; (2) Ποια άποψη πρέπει να έχουν για τον εαυτό τους οι χρισμένοι; (3) Πώς πρέπει να αντιδράσετε αν κάποιος στην εκκλησία σας αρχίσει να παίρνει από τα εμβλήματα στην Ανάμνηση; (4) Πρέπει να σας ανησυχεί οποιαδήποτε αύξηση στον αριθμό εκείνων που παίρνουν από τα εμβλήματα; Ας εξετάσουμε τις απαντήσεις σε καθένα από αυτά τα ερωτήματα.
ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΧΡΙΣΜΕΝΩΝ ΣΗΜΕΡΑ;
3. Γιατί δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουμε με βεβαιότητα ποιοι θα ανήκουν στους 144.000;
3 Χρειάζεται άραγε να γνωρίζουν όσοι ανήκουν στα άλλα πρόβατα τα ονόματα όλων των χρισμένων σήμερα; Με μια λέξη, όχι. Γιατί; Επειδή ακόμη και αν κάποιος έχει λάβει την ουράνια κλήση, έχει λάβει μόνο μια πρόσκληση, όχι την τελική επικύρωση της ανταμοιβής του. Να γιατί ο Σατανάς εγείρει «ψευδοπροφήτες . . . ώστε να παροδηγήσουν, αν είναι δυνατόν, ακόμη και τους εκλεγμένους». (Ματθ. 24:24) Κανείς δεν μπορεί να ξέρει αν ένας χρισμένος Χριστιανός θα λάβει την ουράνια ανταμοιβή του μέχρις ότου ο Ιεχωβά κρίνει ότι αυτός αξίζει ένα τέτοιο βραβείο. Ο Ιεχωβά το αποφασίζει αυτό και του δίνει το τελικό σφράγισμα είτε κάποια στιγμή προτού πεθάνει πιστός είτε κάποια στιγμή πριν από το ξέσπασμα “της μεγάλης θλίψης”. (Αποκ. 2:10· 7:3, 14) Θα ήταν άσκοπο, λοιπόν, να προσπαθεί κάποιος που ζει τώρα στη γη να εξακριβώσει ποιοι από τους υπηρέτες του Θεού θα ανήκουν τελικά στους 144.000.[1]
4. Αν δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τα ονόματα όλων των χρισμένων στη γη σήμερα, πώς μπορούμε να «πάμε με» αυτούς;
4 Αν τα μέλη των άλλων προβάτων δεν μπορούν να γνωρίζουν με βεβαιότητα τα ονόματα όλων των πνευματικών Ισραηλιτών που βρίσκονται στη γη σήμερα, πώς μπορούν να “πάνε με” αυτούς; Προσέξτε τι δηλώνει η προφητεία του Ζαχαρία σχετικά με τους συμβολικούς δέκα άντρες. Αυτοί θα έπιαναν «την άκρη της φορεσιάς ενός άντρα που είναι Ιουδαίος, λέγοντας: “Θα πάμε με εσάς, γιατί ακούσαμε ότι ο Θεός είναι με εσάς”». Παρ’ όλο που εδώ αναφέρεται μόνο ένας Ιουδαίος, και στις δύο περιπτώσεις η αντωνυμία «εσάς» αναφέρεται σε περισσότερα από ένα άτομα. Ο πνευματικός Ιουδαίος, λοιπόν, πρέπει να είναι ένα σύνθετο πρόσωπο, όχι απλώς ένα μεμονωμένο άτομο! Γι’ αυτό, δεν είναι απαραίτητο να προσδιορίσουμε κάθε πνευματικό Ιουδαίο και κατόπιν να πάμε μαζί του ή μαζί της. Αντιθέτως, χρειάζεται να προσδιορίσουμε αυτά τα άτομα ως ομάδα και κατόπιν να τα υποστηρίζουμε ως ομάδα. Οι Γραφές δεν μας προτρέπουν σε καμιά περίπτωση να ακολουθήσουμε ένα μεμονωμένο άτομο. Ο Ιησούς είναι ο Ηγέτης μας.—Ματθ. 23:10.
ΠΟΙΑ ΑΠΟΨΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥΣ ΟΙ ΧΡΙΣΜΕΝΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ;
5. Ποια προειδοποίηση πρέπει να σκεφτούν σοβαρά οι χρισμένοι, και γιατί;
5 Εκείνοι που παίρνουν από τα εμβλήματα στην Ανάμνηση πρέπει να σκεφτούν προσεκτικά την προειδοποίηση που υπάρχει στα εδάφια 1 Κορινθίους 11:27-29. (Διαβάστε) Ποιο σημείο τονίζει εδώ ο απόστολος Παύλος; Ένας χρισμένος Χριστιανός θα έπαιρνε ανάξια από τα εμβλήματα αν δεν διατηρούσε καλή σχέση με τον Ιεχωβά. (Εβρ. 6:4-6· 10:26-29) Αυτή η προειδοποίηση βοηθάει τους χρισμένους Χριστιανούς να θυμούνται ότι δεν έχουν εξασφαλίσει ακόμη την ανταμοιβή. Χρειάζεται να συνεχίσουν να επιδιώκουν «το στόχο για το βραβείο της άνω κλήσης του Θεού μέσω του Χριστού Ιησού».—Φιλιπ. 3:13-16.
6. Πώς πρέπει να βλέπουν οι χρισμένοι Χριστιανοί τον εαυτό τους;
6 Υπό θεϊκή έμπνευση, ο Παύλος ικέτευσε τους χρισμένους Χριστιανούς “να περπατούν αντάξια της κλήσης με την οποία κλήθηκαν”. Πώς πρέπει να το κάνουν αυτό; Ο Παύλος λέει στη συνέχεια: «Με πλήρη ταπεινοφροσύνη και πραότητα, με μακροθυμία, με το να ανέχεστε ο ένας τον άλλον με αγάπη, προσπαθώντας ένθερμα να τηρείτε την ενότητα του πνεύματος με τον ενωτικό δεσμό της ειρήνης». (Εφεσ. 4:1-3) Το πνεύμα του Ιεχωβά προάγει την ταπεινοφροσύνη, όχι την υπερηφάνεια. (Κολ. 3:12) Με μετριοφροσύνη, οι χρισμένοι αναγνωρίζουν ότι δεν διαθέτουν κατ’ ανάγκην περισσότερο άγιο πνεύμα από εκείνους που έχουν την επίγεια ελπίδα. Δεν ισχυρίζονται ότι κατέχουν ιδιαίτερη γνώση ή αποκαλύψεις. Ούτε προσπαθούν να αποδείξουν ότι είναι με κάποιον τρόπο ανώτεροι. Επίσης, ποτέ δεν θα υποδείκνυαν σε άλλους ότι και εκείνοι έχουν χριστεί και πρέπει να αρχίσουν να παίρνουν από τα εμβλήματα. Αντίθετα, θα αναγνώριζαν ταπεινά ότι ο Ιεχωβά είναι αυτός που καλεί τους χρισμένους.
7, 8. Τι δεν αναμένουν οι χρισμένοι Χριστιανοί, και γιατί;
7 Αν και η ουράνια κλήση είναι ένα υπέροχο προνόμιο, οι χρισμένοι Χριστιανοί δεν αναμένουν κάποια ιδιαίτερη τιμή από τους άλλους. (Εφεσ. 1:18, 19· διαβάστε Φιλιππησίους 2:2, 3) Το πνεύμα του Ιεχωβά έδωσε μαρτυρία σε εκείνους προσωπικά. Δεν έγινε κάποια δημόσια ανακοίνωση. Επομένως, οι χρισμένοι δεν εκπλήσσονται αν ορισμένοι δεν το βρίσκουν εύκολο να πιστέψουν ότι έχουν όντως χριστεί με άγιο πνεύμα. Μάλιστα, αναγνωρίζουν ότι οι Γραφές μάς συμβουλεύουν να μη βιαζόμαστε να πιστέψουμε κάποιον που ισχυρίζεται πως έχει λάβει έναν ειδικό διορισμό από τον Θεό. (Αποκ. 2:2) Ούτε κατά διάνοια, λοιπόν, δεν θα χρησιμοποιούσαν το χρίσμα τους σαν μια «κάρτα» για να συστήνονται στους άλλους. Στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν θα ανέφεραν καν σε άλλους αυτή την προσωπική εμπειρία, έτσι ώστε να μη στραφεί η προσοχή πάνω τους. Ούτε και θα ήθελαν να καυχιούνται για τη μελλοντική τους ανταμοιβή.—1 Κορ. 1:28, 29· διαβάστε 1 Κορινθίους 4:6-8.
8 Επιπρόσθετα, οι χρισμένοι Χριστιανοί δεν έχουν την άποψη ότι είναι μέλη μιας προνομιούχας λέσχης. Δεν ψάχνουν να βρουν άλλους οι οποίοι ισχυρίζονται ότι έχουν την ίδια κλήση, ελπίζοντας να δεθούν μαζί τους ή προσπαθώντας να σχηματίσουν ιδιωτικές ομάδες μελέτης της Αγίας Γραφής. (Γαλ. 1:15-17) Τέτοιες προσπάθειες θα προξενούσαν διαιρέσεις μέσα στην εκκλησία και θα λειτουργούσαν ενάντια στο άγιο πνεύμα, το οποίο προάγει την ειρήνη και την ενότητα.—Διαβάστε Ρωμαίους 16:17, 18.
ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΤΕ;
9. Γιατί πρέπει να προσέχετε τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεστε σε εκείνους που τρώνε από το ψωμί και πίνουν από το κρασί στην Ανάμνηση; (Βλέπε το πλαίσιο «Η Αγάπη “Δεν Συμπεριφέρεται Άπρεπα”».)
9 Πώς πρέπει να συμπεριφέρεστε σε κάποιον που παίρνει από τα εμβλήματα της Ανάμνησης; Ο Ιησούς είπε στους μαθητές του: «Όλοι εσείς είστε αδελφοί». Και συνέχισε λέγοντας: «Όποιος εξυψώσει τον εαυτό του θα ταπεινωθεί και όποιος ταπεινώσει τον εαυτό του θα εξυψωθεί». (Ματθ. 23:8-12) Συνεπώς, θα ήταν λάθος να εξυψώνουμε κάποια άτομα, ακόμη και αν είναι χρισμένοι αδελφοί του Χριστού. Μιλώντας για τους Χριστιανούς πρεσβυτέρους, η Γραφή μάς παροτρύνει να μιμούμαστε την πίστη εκείνων που αναλαμβάνουν την ηγεσία, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν μας προστάζει να εξυψώνουμε κάποιον άνθρωπο ως ηγέτη μας. (Εβρ. 13:7) Ομολογουμένως, οι Γραφές λένε ότι κάποιοι «θεωρούνται άξιοι διπλής τιμής». Εντούτοις, τέτοια άτομα αξίζουν τιμή, όχι επειδή είναι χρισμένοι, αλλά επειδή «προΐστανται με καλό τρόπο» και «εργάζονται σκληρά στην ομιλία και στη διδασκαλία». (1 Τιμ. 5:17) Επομένως, εκείνοι που έχουν ουράνια κλήση θα έρχονταν σε δύσκολη θέση αν οι άλλοι τους έδιναν ανάρμοστο έπαινο ή προσοχή. Και το χειρότερο είναι ότι, αν οι χρισμένοι Χριστιανοί λάβαιναν ειδική μεταχείριση, ίσως δυσκολεύονταν να παραμείνουν ταπεινοί. (Ρωμ. 12:3) Κανείς μας δεν θα ήθελε να κάνει έναν από τους αδελφούς του Χριστού να σκανδαλιστεί!—Λουκ. 17:2.
10. Πώς μπορείτε να δείχνετε ότι σέβεστε τους χρισμένους Χριστιανούς;
10 Πώς μπορούμε να δείχνουμε κατάλληλο σεβασμό για εκείνους που επιλέγει να χρίσει ο Ιεχωβά; Δεν θα τους κάναμε προσωπικές ερωτήσεις σχετικά με το χρίσμα τους. Με αυτόν τον τρόπο, δεν ανακατευόμαστε σε ό,τι δεν μας αφορά. (1 Θεσ. 4:11· 2 Θεσ. 3:11) Δεν θα πρέπει να υποθέτουμε ότι οι γονείς, ο γαμήλιος σύντροφος ή άλλοι συγγενείς ενός χρισμένου είναι και αυτοί χρισμένοι. Η κληρονομικότητα ή ο γάμος δεν παίζουν κανέναν ρόλο στη διαδικασία. (1 Θεσ. 2:12) Θα πρέπει επίσης να αντιστεκόμαστε στην παρόρμηση να ρωτάμε τους γαμήλιους συντρόφους των χρισμένων πώς νιώθουν γνωρίζοντας ότι θα ζήσουν χωρίς τον σύντροφό τους στον μελλοντικό επίγειο Παράδεισο. Αντί να κάνουμε ερωτήσεις που μπορεί να προξενήσουν πόνο, όλοι μας μπορούμε να είμαστε πλήρως πεπεισμένοι ότι ο Ιεχωβά θα ανοίξει το χέρι του και θα “χορτάσει την επιθυμία κάθε ζωντανού πλάσματος”.—Ψαλμ. 145:16.
11. Πώς προστατευόμαστε αν αποφεύγουμε να “θαυμάζουμε προσωπικότητες”;
11 Εκείνοι που συμπεριφέρονται στους χρισμένους Χριστιανούς με κατάλληλο τρόπο προστατεύουν τον εαυτό τους από έναν ύπουλο κίνδυνο. Οι Γραφές μάς λένε ότι “ψευδάδελφοι” μπορούν να μπουν ύπουλα στην εκκλησία. (Γαλ. 2:4, 5· 1 Ιωάν. 2:19) Αυτοί οι απατεώνες ίσως μάλιστα ισχυρίζονται ότι είναι χρισμένοι. Επιπρόσθετα, κάποιοι χρισμένοι Χριστιανοί ίσως πέσουν από την πίστη. (Ματθ. 25:10-12· 2 Πέτρ. 2:20, 21) Αν αποφεύγουμε την παγίδα να “θαυμάζουμε προσωπικότητες”, δεν θα απομακρυνθούμε από την αλήθεια εξαιτίας τέτοιων ατόμων. Ούτε πρόκειται να υποστεί συντριπτικό πλήγμα η πίστη μας αν κάποιος εξέχων ή παλαίμαχος Χριστιανός γίνει άπιστος.—Ιούδα 16.
ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΕΚΕΙΝΩΝ ΠΟΥ ΠΑΙΡΝΟΥΝ ΑΠΟ ΤΑ ΕΜΒΛΗΜΑΤΑ;
12, 13. Γιατί δεν πρέπει να μας ανησυχεί ο αριθμός εκείνων που τρώνε από το ψωμί και πίνουν από το κρασί στην Ανάμνηση;
12 Τα πρόσφατα χρόνια, έχουμε δει μια αύξηση στον αριθμό εκείνων που παίρνουν από τα εμβλήματα στην Ανάμνηση του θανάτου του Χριστού. Αυτή η τάση έρχεται σε αντίθεση με τη μείωση που βλέπαμε επί πολλές δεκαετίες. Μήπως πρέπει να μας προβληματίζει αυτή η αύξηση; Όχι. Ας εξετάσουμε μερικούς σημαντικούς παράγοντες που πρέπει να θυμόμαστε.
13 «Ο Ιεχωβά γνωρίζει εκείνους που ανήκουν σε αυτόν». (2 Τιμ. 2:19) Εκείνοι που κάνουν την καταμέτρηση στην Ανάμνηση δεν μπορούν να κρίνουν ποιοι έχουν πράγματι την ουράνια ελπίδα. Ο αριθμός αυτός περιλαμβάνει και όσους νομίζουν εσφαλμένα ότι είναι χρισμένοι. Μερικοί που άρχισαν να παίρνουν κάποια στιγμή από τα εμβλήματα αργότερα σταμάτησαν. Άλλοι ίσως έχουν ψυχολογικά ή συναισθηματικά προβλήματα τα οποία τους κάνουν να πιστεύουν ότι θα κυβερνήσουν με τον Χριστό στον ουρανό. Συνεπώς, ο αριθμός όσων παίρνουν από τα εμβλήματα δεν δείχνει με ακρίβεια τον αριθμό των χρισμένων που απομένουν στη γη.
14. Τι λέει η Γραφή για τον αριθμό των χρισμένων που θα βρίσκονται στη γη όταν θα αρχίσει η μεγάλη θλίψη;
14 Θα υπάρχουν χρισμένοι σε πολλά μέρη της γης όταν έρθει ο Ιησούς για να τους συγκεντρώσει στον ουρανό. Μιλώντας για εκείνον τον καιρό, η Γραφή αναφέρει σχετικά με τον Ιησού: «Θα αποστείλει τους αγγέλους του με μεγάλο σάλπισμα, και αυτοί θα συγκεντρώσουν τους εκλεγμένους του από τους τέσσερις ανέμους, από τη μία άκρη των ουρανών ως την άλλη άκρη τους». (Ματθ. 24:31) Η Γραφή όντως δείχνει ότι μόνο ένα υπόλοιπο από τους χρισμένους θα έχει απομείνει στη γη στη διάρκεια των τελευταίων ημερών. (Αποκ. 12:17) Ωστόσο, δεν δηλώνει πόσοι θα έχουν απομείνει τον καιρό που θα αρχίσει η μεγάλη θλίψη.
15, 16. Τι χρειάζεται να κατανοήσουμε σχετικά με τους 144.000 που επιλέγονται από τον Ιεχωβά;
15 Ο Ιεχωβά επιλέγει σε ποιο χρονικό σημείο της ιστορίας θα εκλέξει κάποιους ως χρισμένους. (Ρωμ. 8:28-30) Ο Ιεχωβά άρχισε να επιλέγει κάποιους ως χρισμένους μετά τον θάνατο και την ανάσταση του Ιησού, και φαίνεται ότι όλοι στη Χριστιανική εκκλησία του πρώτου αιώνα ήταν χρισμένοι. Από τον πρώτο αιώνα μέχρι την έναρξη των τελευταίων ημερών, η συντριπτική πλειονότητα όσων ισχυρίζονταν ότι ακολουθούσαν τον Χριστό ήταν ψεύτικοι Χριστιανοί—ο Ιησούς τούς παρομοίασε με «ζιζάνια». Ακόμη και έτσι, όμως, ο Ιεχωβά συνέχισε να χρίει κάποια πιστά άτομα σε όλο αυτό το διάστημα, και εκείνοι αποδείχτηκαν σαν το «σιτάρι» που περιέγραψε ο Ιησούς. (Ματθ. 13:24-30) Στη διάρκεια των τελευταίων ημερών, ο Ιεχωβά συνεχίζει να εκλέγει όσους θα απαρτίζουν τους 144.000.[2] Αν εκείνος επιλέξει να περιμένει μέχρι κάποιο πολύ προχωρημένο στάδιο αυτής της περιόδου για να εκλέξει μερικούς και να τους δώσει αυτό το προνόμιο, ποιοι είμαστε εμείς για να αμφισβητήσουμε τη σοφία του; (Ησ. 45:9· Δαν. 4:35· διαβάστε Ρωμαίους 9:11, 16)[3] Πρέπει να προσέχουμε να μην αντιδρούμε όπως οι δυσαρεστημένοι εργάτες που παραπονέθηκαν για το πώς αντιμετώπισε ο κύριός τους τούς εργάτες της 11ης ώρας.—Διαβάστε Ματθαίος 20:8-15.
16 Δεν είναι όλοι όσοι έχουν ουράνια ελπίδα μέρος του “πιστού και φρόνιμου δούλου”. (Ματθ. 24:45-47) Όπως τον πρώτο αιώνα, έτσι και σήμερα ο Ιεχωβά και ο Ιησούς τρέφουν πολλούς μέσω των χεριών των λίγων. Μόνο λίγοι χρισμένοι Χριστιανοί τον πρώτο αιώνα είχαν χρησιμοποιηθεί για να γράψουν τις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές. Παρόμοια και σήμερα, μόνο λίγοι χρισμένοι Χριστιανοί έχουν διοριστεί για να προμηθεύουν πνευματική “τροφή στον κατάλληλο καιρό”.
17. Τι έχετε μάθει από αυτό το άρθρο;
17 Τι έχουμε μάθει από αυτό το άρθρο; Ο Ιεχωβά έχει επιλέξει να δώσει δύο διαφορετικές ανταμοιβές—ουράνια ζωή για τους πνευματικούς Ιουδαίους και επίγεια ζωή για τους συμβολικούς δέκα άντρες. Εντούτοις, αναμένει να είναι το ίδιο πιστοί τόσο εκείνοι που έχουν την ουράνια κλήση όσο και εκείνοι που έχουν την επίγεια ελπίδα. Και οι δύο ομάδες πρέπει να παραμένουν ταπεινές. Και οι δύο ομάδες πρέπει να είναι ενωμένες. Και οι δύο ομάδες πρέπει να προάγουν την ειρήνη στην εκκλησία. Καθώς οι τελευταίες ημέρες φτάνουν στο τέλος τους, ας είμαστε όλοι αποφασισμένοι να υπηρετούμε ως ένα ποίμνιο υπό τον Χριστό.
^ [1] (παράγραφος 3) Τα εδάφια Ψαλμός 87:5, 6 υποδηλώνουν ότι πιθανότατα στο μέλλον θα αποκαλυφτούν τα ονόματα όλων όσων θα έχουν εγερθεί για να κυβερνήσουν με τον Ιησού στον ουρανό.—Ρωμ. 8:19.
^ [2] (παράγραφος 15) Αν και το εδάφιο Πράξεις 2:33 δείχνει ότι ο Ιησούς αποτελεί μέρος της διαδικασίας εκλογής, ο Ιεχωβά είναι η Πηγή της πρόσκλησης.
^ [3] (παράγραφος 15) Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε το άρθρο «Ερωτήσεις από Αναγνώστες» στη Σκοπιά 1 Μαΐου 2007, σελ. 30, 31.