Opli He ‘Nọ Whànmẹ Hlan Owanyi po Azọ́n Dagbe lẹ po Kọ̀n’ Lẹ

TO OWHE kanweko lẹ gblamẹ, omẹ Jehovah tọn lẹ ko nọ pli dopọ to aliho he yin tito-basina de mẹ. To Islaeli hohowhenu tọn mẹ, sunnu lẹpo nọ basi gbejizọnlin yì Jelusalẹm na hùnwhẹ daho atọ̀n. (Deut. 16:16) To owhe kanweko tintan whenu, Klistiani lẹ nọ pli to gbesisọ mẹ bọ e nọ saba yin to owhé mẹde tọn gbè. (File. 1, 2) To egbehe, mí nọ duvivi opli po plidopọ voovo lẹ po tọn. Naegbọn devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ do nọ pli dopọ? Jẹnukọn whẹ́, na e yin adà titengbe sinsẹ̀n-bibasi mítọn tọn de wutu wẹ.—Salm. 95:6; Kol. 3:16.

² Opli lẹ sọ nọ hẹn ale wá na mẹhe nọ yì lẹ. Gando Hùnwhẹ Gòhọtúntún tọn he nọ yin bibasi to owhe ṣinawe ṣinawe godo lẹpo go, Islaelivi lẹ yin didọna dọmọ: “Nọ bẹ gbẹtọ lọ lẹ pli, yèdọ sunnu lẹ, yọnnu lẹ, ovi lẹ po mẹhe to jonọ-gbéji he tin to tòdaho towe lẹ mẹ lẹ po, na yé nido nọ dotoai bo nọ plọnnu gando Jehovah Jiwheyẹwhe mìtọn go bosọ nọ dibusi i podọ na yé nido nọ payi nado setonuna ohó he tin to Osẹ́n ehe mẹ lẹpo.” (Deut. 31:12) E họnwun dọ whẹwhinwhẹ́n tangan he wutu mí do nọ pli dopọ wẹ nado yin “pinplọn gbọn Jehovah dali.” (Isa. 54:13) Opli lẹ sọ nọ hùn dotẹnmẹ dote na mí nado jẹakọ hẹ ode awetọ, nado na tuli ode awetọ podọ nado hẹn ode awetọ lodo gbọn gbẹdido mítọn dali.

³ To Pẹntikọsti owhe 33 W.M. godo, devi he nọ pli dopọ lẹ zindonukọn nado to hihodo nuplọnmẹ apọsteli lẹ tọn, podọ yé “nọ pli to whepoponu do tẹmpli mẹ egbesọegbesọ to kọndopọ mẹ.” (Owalọ 2:42, 46) To nukọn mẹ, eyin Klistiani lẹ pli dopọ na sinsẹ̀n-bibasi, yé nọ hia kandai gbọdo lẹ, gọna wekanhlanmẹ he yin kinkan gbọn apọsteli lẹ po devi Klistiani devo lẹ po dali lẹ. (1 Kọl. 1:1, 2; Kol. 4:16; 1 Tẹs. 1:1; Jak. 1:1) Agun lọ sọ nọ hodẹ̀ dopọ ga. (Owalọ 4:24-29; 20:36) To whedelẹnu, yé nọ dọ numimọ he yé tindo to azọ́n mẹdehlan tọn mẹ lẹ. (Owalọ 11:5-18; 14:27, 28) Yé sọ nọ gbadopọnna sinsẹ̀n-nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ po hẹndi dọdai gbọdo lẹ tọn po. Anademẹ nọ yin nina gando walọyizan Klistiani tọn he yin alọkẹyi lẹ po mẹdezejo na Jiwheyẹwhe po go. Mẹlẹpo nọ yin tulina nado yin wẹnlatọ zohunhunnọ wẹndagbe lọ tọn.—Lom. 10:9, 10; 1 Kọl. 11:23-26; 15:58; Efe. 5:1-33.

⁴ To egbehe, opli Klistiani tọn lẹ nọ hodo apajlẹ he yin zizedai to ojlẹ apọsteli lẹ tọn mẹ. Mí nọ setonuna tudohomẹnamẹ Owe-wiwe tọn he tin to Heblu lẹ 10:24, 25 mẹ dọmọ: “Mì gbọ mí ni nọ na ayidonugo ode awetọ . . . e ma yin nado nọ gbẹkọ pipli dopọ mítọn lẹ go, dile mẹdelẹ tindo aṣa lọ do gba, ṣigba nado nọ na tuli ode awetọ, podọ humọ dile mì mọdọ azán lọ to dindọnsẹpọ.” To azán godo tọn he vẹawu ehelẹ mẹ, mí tindo nuhudo tuli he opli lẹ yìyì to gbesisọ mẹ nọ namẹ tọn, na mí nido sọgan tindo huhlọn gbigbọmẹ tọn bo hẹn tenọgligo di Klistiani lẹ. (Lom. 1:11, 12) Taidi Klistiani lẹ, mí to gbẹnọ to whẹndo jijọ gbíngbánnọ po bublunọ de po ṣẹnṣẹn. Míwlẹ ko gbẹ́ jijọ-madi-Jiwheyẹwhe po ojlo aihọn tọn lẹ po dai. (Flp. 2:15, 16; Titu 2:12-14) Na nugbo tọn, etẹwẹ sọ yọ́n hugan gbẹdido hẹ omẹ Jehovah tọn lẹ? (Salm. 84:10) Podọ etẹwẹ sọgan hẹn ale wá namẹ hú Ohó Jiwheyẹwhe tọn pinplọn po hodọdopọ do e ji po? Lẹnnupọndo opli voovo he ko yin awuwlena nado hẹn ale wá na mí lẹ ji.

⁵ Adà tintan opli sẹfifo tọn nọ bẹ hodidọ sinai do Biblu ji de hẹn, ehe nọ saba yin awuwlena na mẹlẹpo, podọ e sọgan yindọ whla tintan wẹ delẹ to mẹplidopọ lẹ mẹ wá opli. Hodidọ na mẹlẹpo lọ nọ yí adà titengbe de wà nado hẹn pekọ wá na nuhudo gbigbọmẹ tọn mẹyọyọ lẹ po wẹnlatọ he to agun lọ mẹ lẹ po tọn.—Owalọ 18:4; 19:9, 10.

⁶ Klisti Jesu, apọsteli etọn lẹ po gbẹdohẹmẹtọ yetọn lẹ po nọ deanana opli togunmẹho tọn lẹ to aliho he mẹ agun omẹ Jehovah tọn lẹ tọn nọ basi do to egbehe. Ayihaawe ma tin dọ Jesu wẹ hodọtọ daho hugan he nọgbẹ̀ to aigba ji. E yin didọ gando ewọ go dọmọ: “Mẹdevo de ma ko dọho domọ pọ́n gbede.” (Joh. 7:46) Jesu nọ dọho taidi mẹhe tindo aṣẹ bọ awú nọ ji hosetọ etọn lẹ. (Mat. 7:28, 29) Mẹhe kẹalọyi owẹ̀n etọn lẹ mọ ale susu yí. (Mat. 13:16, 17) Apọsteli lẹ hodo apajlẹ etọn. To Owalọ lẹ 2:14-36 mẹ, mí hia dogbọn hodidọ ayidego tọn he Pita dọ to azán Pẹntikọsti owhe 33 W.M. tọn gbè lọ dali. Gbẹtọ fọtọ́n susu wẹ yin whinwhàn nado yinuwa, na nuhe yé sè lẹ wutu. To nukọn mẹ, mẹdevo lẹ lẹzun Klistiani to whenue yé sè hodidọ Paulu tọn to Atẹni godo.—Owalọ 17:22-34.

⁷ Mọdopolọ, gbẹtọ livi susu lẹ wẹ ko mọaleyi to egbehe sọn hodidọ na mẹlẹpo he nọ yin nina to sẹmẹsẹmẹ to agun lẹ mẹ, podọ sọn dehe nọ yin nina to plidopọ lẹdo tọn po plidopọ daho lẹ po ji lẹ mẹ. Hodidọ enẹlẹ nọ gọalọna mí nado gbọṣi nukle to nuplọnmẹ Klistiani tọn lẹ mẹ bo hẹn nọtegli go to sinsẹ̀nzọn Ahọluduta lọ tọn mẹ. Gbọn oylọ-bibasina jlodotọ lẹ po mẹlẹpo to paa mẹ po dali, mí sọgan hẹn gbẹtọ lẹ nado jẹakọ hẹ nuplọnmẹ dodonu tọn Biblu tọn lẹ.

⁸ Hosọ voovo lẹ wẹ nọ yin dogbapọnna to hodidọ na mẹlẹpo lẹ whenu. Hodidọ lọ lẹ nọ sinai do sinsẹ̀n-nuplọnmẹ po dọdai Biblu tọn lẹ po ji, gọna nunọwhinnusẹ́n Owe-wiwe tọn lẹ po ayinamẹ he gando gbẹzan whẹndo tọn go lẹ po, whẹho he gando alọwle go lẹ, ninọmẹ he jọja lẹ to pipehẹ lẹ po walọ dagbe Klistiani tọn lẹ po. Hodidọ delẹ nọ sinai do azọ́njiawu nudida Jehovah tọn lẹ ji. Podọ hodidọ devo lẹ nọ zinnudo apajlẹ yise, adọgbigbo po tenọgligo-hinhẹn omẹ voovo he Biblu dọho yetọn lẹ po tọn ji, bo nọ do oplọn he mí sọgan mọyi sọn yé dè to egbehe lẹ hia.

⁹ Eyin mí na mọaleyi sọn hodidọ na mẹlẹpo lẹ mẹ to gigọ́ mẹ, dandannu wẹ e yin na mí nado nọ dotoai po sọwhiwhe po, nọ hùn wefọ he hodọtọ lọ dlẹnalọdo lẹ bo nọ hodo e to whenue e to wefọ lọ lẹ hia bosọ to zẹẹmẹ basi do yé ji. (Luku 8:18) Gbọnmọ dali, eyin mí mọnukunnujẹ nuhe yin hodọdeji lẹ mẹ, mí na magbe nado tẹdo nuhe mí plọn lọ lẹ go bo yí yé do yizan mẹ.—1 Tẹs. 5:21.

¹⁰ Eyin hodọtọ lẹ tin, matin ayihaawe, agun lọ na nọ tindo togunmẹho to osẹ lẹpo mẹ. Ehe nọ saba yọnbasi eyin hodọtọ jonọ lẹ yin oylọ-basina sọn agun he to yakẹ lẹ mẹ. Eyin hodọtọ lẹ ma sù, hodidọ ehelẹ nọ yin nina gbọzangbọzan dile e sọgan yọnbasi do.

¹¹ Adà awetọ opli sẹfifo tọn wẹ Oplọn Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn, ehe yin hodọdopọ kanbiọ po gblọndo po tọn de, sinai do hosọ he nọ yin awuwlena do zinjẹgbonu oplọn tọn Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn mẹ lẹ ji. Gbọn Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn gblamẹ, Jehovah nọ wleawuna núdùdù gbigbọmẹ tọn na mí to ojlẹ sisọ mẹ.

¹² Hosọ nupinplọn tọn lẹ nọ dọho gbọzangbọzan do lehe nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ sọgan yin yíyí-do-yizan mẹ to gbẹzan egbesọegbesọ tọn mẹ do ji. Yé nọ hẹn Klistiani lẹ lodo nado nọavùnte sọta “gbigbọ aihọn tọn” po walọ mawé lẹ po. (1 Kọl. 2:12) Hosọ Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn lẹ nọ hẹn sinsẹ̀n-nuplọnmẹ po dọdai Biblu tọn lẹ po họnwun dogọ, bo nọ hẹn mẹlẹpo penugo nado mọnukunnujẹ nugbo lọ mẹ bo gbọṣi ali dodonọ lẹ tọn ji. (Salm. 97:11; Howh. 4:18) Tintin to Oplọn Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn tẹnmẹ po mahẹ tintindo to e mẹ po sọgan gọalọna mí nado jaya to todido aihọn yọyọ dodo tọn he Jehovah dopagbe etọn na mí lọ mẹ. (Lom. 12:12; 2 Pita 3:13) Gbẹdido mítọn hẹ Klistiani lẹ nọ gọalọna mí nado wleawuna sinsẹ́n gbigbọ tọn bo nọ hẹn ojlo mítọn nado sẹ̀n Jehovah po zohunhun po sinyẹn dogọ. (Gal. 5:22, 23) Mí nọ yin tulina nado doakọnna whlepọn lẹ bo ze “dodonu dagbe de he ji [mí] na do dó to sọgodo” dai, na mí nido sọgan “tẹdo ogbẹ̀ nujọnu tọn lọ go gligli.”—1 Tim. 6:19; 1 Pita 1:6, 7.

¹³ Nawẹ mí sọgan mọaleyi to gigọ́ mẹ sọn tito núdùdù gbigbọmẹ tọn ehe mẹ gbọn? Mí dona nọ wleawudai na nupinplọn lọ jẹnukọn, vlavo dovo kavi to whẹndo mẹ, bo nọ hia wefọ he yin dide lẹ, bosọ nọ na gblọndo to hogbe mítọn titi lẹ mẹ to opli lọ whenu. Enẹ na zọ́n bọ nugbo lọ na biọ ahun mítọn mẹ bọ mẹdevo lẹ na mọaleyi dile yé sè gblọndo mítọn he do yise po todido mítọn po hia. Eyin mí nọ dotoai po sọwhiwhe po na gblọndo mẹdevo lẹ tọn, mí na nọ mọaleyi to gigọ́ mẹ sọn nupinplọn osẹ dopodopo tọn mẹ.

¹⁴ To osẹ lẹpo mẹ, hagbẹ agun lọ tọn lẹ nọ pli to Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mẹ na opli Gbẹzan po Lizọnyizọn Mítọn po tọn. Opli ehe tindo adà atọ̀n he yin awuwlena nado gọalọna mí nado “pegan mlẹnmlẹn” taidi lizọnyizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ. (2 Kọl. 3:5, 6) Tito-to-whinnu lọ po nuhe na yin hodọdeji po nọ yin awuwlena to sunmẹsunmẹ do Gbẹzan po Lizọnyizọn Mítọn Po—Nuplọnwe Opli Tọn de mẹ. Nuplọnwe Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn Mítọn po Tọn sọ nọ bẹ hodọdopọ hẹ whétọ lẹ hẹn, he na yin yiyizan to lizọnyizọn lọ mẹ.

¹⁵ Adà tintan opli ehe tọn, he nọ yin yiylọdọ Nuhọakuẹ lẹ sọn Ohó Jiwheyẹwhe Tọn Mẹ, nọ gọalọna mí nado yọ́n ninọmẹ po lẹdo kandai Biblu tọn lẹ tọn po, podọ nado plọn lehe mí sọgan yí nuhe mí plọn sọn e mẹ lẹ do yizan mẹ do. Opli lọ nọ bẹ hodidọ, wehihia po hodọdopọ de po hẹn sinai do Biblu hihia sẹmẹsẹmẹ tọn ji. Yẹdide lẹ po fie yè sọgan wleawuna nuzedonukọnnamẹ mẹdetiti tọn do po he na gọalọ nado plọnnumẹ gando kandai ehelẹ go tin to Nuplọnwe Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn Mítọn po Tọn lọ mẹ. Dogbigbapọnna Biblu sisosiso ehe nọ hẹn ale wá na mí to gbẹzan mítọn titi mẹ podọ to mẹpinplọn mítọn mẹ, na mí “nido sọgan pegan to gigọ́ mẹ bo yin hinhẹn sọgbe mlẹnmlẹn na azọ́n dagbe lẹpo.”—2 Tim. 3:16, 17.

¹⁶ Adà awetọ opli lọ tọn, enẹ wẹ Awuwiwlena Lizọnyizọn Kunnudegbe Tọn, nọ hùn dotẹnmẹ dote na mẹlẹpo nado mọ azọ́nplọnmẹ yí na lizọnyizọn lọ, podọ nado hẹn nugopipe yẹwhehodidọ po mẹpinplọn po tọn yetọn pọnte dogọ. Gbọnvona azọ́ndenamẹ wehọmẹvi tọn lẹ, video hodọdopọ hẹ whétọ lẹ tọn lẹ sọ nọ yin dogbapọnna. Adà opli lọ tọn ehe nọ gọalọna mí nado tindo “odẹ́ mẹhe yin pinplọn lẹ tọn,” na mí “nido yọ́n lehe [mí] sọgan yí ohó he sọgbe do gblọnhona mẹhe agbọ́pe lẹ do.”—Isa. 50:4.

¹⁷ Adà atọ̀ntọ, enẹ wẹ Gbẹzan Klistiani Tọn, nọ dọhodo lehe mí sọgan yí nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ do yizan mẹ to gbẹzan egbesọegbesọ tọn mẹ do ji. (Salm. 119:105) Biblu Pinplọn Agun tọn wẹ yin apá tangan adà ehe tọn to opli lọ whenu. Taidi Oplọn Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn, Biblu Pinplọn Agun tọn nọ yin hodọdopọ kanbiọ po gblọndo po tọn de.

¹⁸ To osun dopodopo mẹ, eyin Nuplọnwe Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn Mítọn po Tọn yọyọ de wá, anadenanutọ to pipli mẹho lẹ tọn mẹ, kavi mẹho de he nọ gọalọna ẹn, nọ gbadopọnna ẹn po sọwhiwhe po bo nọ deazọ́nna mẹlẹ. To osẹ dopodopo mẹ, mẹho he yin mẹplọntọ nugopetọ bo ko yin dide gbọn pipli mẹho lẹ tọn dali de na yin azinponọ opli lọ tọn. Azọngban etọn wẹ nado hẹn ẹn diun dọ opli lọ bẹ bo fó do gànmẹ podọ e na nọ pà wehọmẹvi he wazọ́n lẹ bosọ na yé ayinamẹ.

¹⁹ Gbọn awuwiwlena Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn Mítọn po Tọn to gbesisọ mẹ, opli enẹ yìyì po mahẹ tintindo to e mẹ po dali, mí nọ tindo oyọnẹn Owe-wiwe lẹ tọn, nọ mọnukunnujẹ nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ mẹ, nọ wleawuna adọgbigbo nado lá wẹndagbe lọ, bosọ nọ lẹzun azọ́nyọnẹntọ to gbẹtọ lẹ hinhẹn zun devi mẹ. Mẹhe nọ wá opli bo ma ko lẹzun Kunnudetọ he yí baptẹm lẹ lọsu nọ mọaleyi sọn gbẹdido zohunhunnọ po hodọdopọ he nọ jlọmẹdote to gbigbọ-liho lẹ po mẹ. Nado penugo bo wleawuna opli ehe po devo lẹ po, mí sọgan yí Watchtower Library, JW Library^®, WESẸDOTẸN INTẸNẸT JI TỌN Watchtower^™ tọn (eyin yé tin-to-aimẹ to ogbè towe mẹ) po wesẹdotẹn he to Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mẹ po zan. Wesẹdotẹn Plitẹnhọ Ahọluduta tọn nọ bẹ owe Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn he tin-to-aimẹ lẹ hẹn, gọna Index des publications Watch Tower kavi Anademẹwe Dodinnanu Tọn Na Kunnudetọ Jehovah Tọn Lẹ, lẹdogbedevomẹ Biblu tọn delẹ, Concordance, wezẹhomẹ po owe alọdlẹndonu tọn devo he yọ́n-na-yizan lẹ po. Mẹdepope wẹ sọgan yí wesẹdotẹn ehe zan jẹnukọnna opli lẹ kavi to opli lẹ godo.

²⁰ To ojlẹ voovo lẹ mẹ to osẹ lọ gblamẹ kavi to sẹfifo lẹ, pipli wẹnlatọ lẹ tọn nọ pli to kleun mẹ na sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn. Opli ehelẹ nọ saba yin bibasi to owhé lẹ gbè kavi to nọtẹn devo he sọgbe lẹ. Plitẹnhọ Ahọluduta tọn lọsu sọgan yin yiyizan na lẹndai ehe. Eyin tito yin bibasi bọ pipli kleunkleun lẹ nọ pli to ofi voovo lẹ to aigba-denamẹ lọ ji, e na bọawuna wẹnlatọ lẹ nado nọ yì opli sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn lọ tẹnmẹ podọ nado nọ yawu yì aigba-denamẹ lọ ji. Wẹnlatọ lẹ sọgan yawu yin tito-basina nado dedo aigba-denamẹ lọ ji madọngbàn. Nugopọntọ pipli kunnudegbe tọn lọ nasọ penugo nado na ayidonugo sọwhiwhe tọn mẹhe to anademẹ etọn glọ lẹ. Dile etlẹ yindọ ale susu wẹ tin to e mẹ eyin pipli lọ lẹ nọ pli do ofi voovo, ninọmẹ lẹ sọgan biọ dọ pipli susu ni nọ pli dopọ. Di apajlẹ, eyin wẹnlatọ vude wẹ nọ tọ́n na lizọnyizọn lọ to osẹ gblamẹ, e na yọ́n hugan nado kọ̀n pipli delẹ dopọ kavi dọ mẹlẹpo ni pli dopọ to Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mẹ kavi to nọtẹn he sọgbe devo. Gbọnmọ dali, wẹnlatọ lẹ na mọ mẹhe yé na wazọ́n hẹ. Agun lọ sọ sọgan mọdọ e sọgbe nado nọ pli do Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mẹ to whedudu-zan lẹ gbè. Kavi agun lọ sọgan sọ basi dide nado nọ basi opli sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn dopo to Oplọn Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn godo.

²¹ Eyin pipli lọ lẹ pli do ofi voovo, nugopọntọ pipli kunnudegbe tọn lọ wẹ na deanana opli sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn. Sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ, nugopọntọ pipli kunnudegbe tọn de sọgan biọ to alọgọtọ etọn kavi mẹmẹsunnu devo he pegan si nado deanana opli lọ. Mẹhe jlo na deanana lọ dona wleawu nado dọhodo nuhe na yọ́n-na-yizan bo na gọalọnamẹ to lizọnyizọn kunnudegbe tọn mẹ ji. Enẹgodo, tito sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn lọ na yin bibasi, bọ mẹdopo na hodẹ̀. Whenẹnu, pipli lọ na yawu dedo aigba-denamẹ lọ ji. Opli mọnkọtọn lẹ ma nọ dẹn hú nukunwhiwhe atọ́n jẹ ṣinawe, amọ́ yé dona whè humọ eyin opli agun tọn de go wẹ e bọdo. Opli lọ dona na tulimẹ bo namẹ nudọnamẹ he yọ́n-na-yizan lẹ bosọ na anademẹ mẹhe jei kunnudegbe lẹ. Mẹyọyọ lẹ po mẹdevo lẹ po he tindo nuhudo alọgọ tọn sọgan wazọ́n hẹ wẹnlatọ numimọnọ lẹ nado mọ azọ́nplọnmẹ yí.

²² Dile mẹsusu dogọ to lilẹzun devi lẹ, sọha agun lẹ tọn nọ jideji. To paa mẹ, nugopọntọ lẹdo tọn wẹ nọ do obiọ-wema de hlan na agun yọyọ de nido yin didoai. Ṣigba, to ninọmẹ delẹ mẹ, pipli he whè hugan lẹ sọgan mọdọ e yin alenu hugan nado kọnawudopọ hẹ agun he sẹpọ yé de.

²³ To whedelẹnu, agun pẹvi delẹ sọgan bẹ mẹmẹyọnnu lẹ kẹdẹ hẹn. To fie whẹho lọ yinmọ te, mẹmẹyọnnu he na hodẹ̀ to agun mẹ kavi deanana opli lẹ dona ṣinyọnnudo ota etọn whẹpo do wàmọ, to gbesisọ mẹ hẹ tito Owe-wiwe lẹ tọn. (1 Kọl. 11:3-16) To suhugan ninọmẹ lẹ tọn mẹ, e na sinai bo pannukọn pipli lọ. Mẹmẹyọnnu lẹ ma nọ na hodidọ to opli lẹ ji gba. Kakatimọ, yé nọ hia bo nọ basi zẹẹmẹ do nudọnamẹ he titobasinanu lọ ko wleawuna lẹ ji, kavi to whedelẹnu yé sọgan gbadopọnna ẹn to hodọdopọ de kavi wadohia de mẹ. Wekantẹn alahọ tọn na biọ to dopo to mẹmẹyọnnu lọ lẹ mẹ si nado nọ penukundo wekanhlanmẹ lẹ go hlan alahọ mẹ podọ nado nọ penukundo opli lẹ go. Eyin mẹmẹsunnu lẹ wá pegan, yewlẹ wẹ na penukundo azọngban ehelẹ go.

²⁴ To owhe dopodopo mẹ, tito lẹ nọ yin bibasi na agun he yin dide do lẹdo dopolọ mẹ lẹ nido basi plidopọ lẹdo tọn azán dopo tọn voovo awe. Ojlẹ nuwiwa he nọ hẹn ayajẹ wá tọn ehelẹ nọ hùn dotẹnmẹ dote na mẹlẹpo nado “hùn ahun [yetọn] donuvo” nado dogbẹ́ hẹ Klistiani hatọ lẹ. (2 Kọl. 6:11-13) Po nuhudo vonọtaun de po to ayiha mẹ, titobasinanu Jehovah tọn nọ wleawuna hosọ Owe-wiwe tọn lẹ po adà voovo tito-to-whinnu lọ tọn lẹ po. Nudọnamẹ lọ lẹ nọ yin zizedonukọnnamẹ gbọn togunmẹho lẹ, wadohia lẹ, wadohia numimọ lẹ vivọ́-basi tọn, hodidọ na mẹdetiti po hokansemẹ lẹ po gblamẹ. Anademẹ he wá do gànmẹ mọnkọtọn lẹ nọ jlọ mẹhe wá lẹpo dote. Plidopọ ehelẹ nọ yin dotẹnmẹ hundote de na devi yọyọ lẹ nado yí baptẹm taidi dohia klandowiwe yetọn hlan Jehovah tọn.

²⁵ Whladopo to owhe dopodopo mẹ, plidopọ daho lẹ nọ yin bibasi. Ehelẹ nọ saba yin plidopọ daho azán atọ̀n tọn lẹ he nọ bẹ agun sọha delẹ hẹn sọn lẹdo voovo lẹ mẹ. Alahọ pẹvi lẹ sọgan mọdọ e yọ́n hugan na agun he to aigba-denamẹ alahọ lọ tọn ji lẹpo nado pli dopọ to otẹn dopolọ mẹ. To otò delẹ mẹ, tito he yin bibasi na pipli ehelẹ sọgan gbọnvo sọgbe hẹ ninọmẹ yetọn kavi anademẹ he titobasinanu lọ na lẹ. Sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ, plidopọ akọjọpli tọn kavi vonọtaun lẹ sọ nọ yin bibasi to otò delẹ mẹ bọ Kunnudetọ fọtọ́n susu lẹ sọn otò voovo lẹ mẹ nọ yì. To owhe lẹ gblamẹ, gbẹtọ susu lẹ wẹ ko sè wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn, na nujijla he yin bibasi na plidopọ daho Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn ehelẹ wutu.

²⁶ Na omẹ klandowiwe Jehovah tọn lẹ, plidopọ daho lẹ nọ yin ojlẹ ayajẹ tọn de nado basi sinsẹ̀n to pọmẹ. Plidopọ ehelẹ ko yin ojlẹ de nado hẹn hinhọ́n nugbo lọ tọn họnwun dogọ. To plidopọ daho delẹ ji, owe yọyọ lẹ nọ yin didetọn na oplọn mẹdetiti tọn po agun tọn po kavi nado yin yiyizan to lizọnyizọn kunnudegbe tọn mẹ. Baptẹm sọ nọ yin bibasi to plidopọ daho lẹ ji. Plidopọ daho lẹ nọ yí adà titengbe de wà nado yidogọna whinwhẹ́n gbigbọmẹ tọn mítọn. Na nugbo tọn, yé nọ yin kunnudenu de dọ omẹ Jehovah tọn lẹ yin pipli mẹmẹsunnu akọjọpli tọn de, ehe bẹ Klistiani he ko klan yede do wiwe bo tindo nuhe nọ dohiagona devi Jesu Klisti tọn lẹ hẹn.—Joh. 13:35.

²⁷ Gbọn opli agun tọn lẹ, plidopọ lẹ po plidopọ daho omẹ Jehovah tọn lẹ tọn po yìyì dali, mí nọ yin hinhẹn lodo nado wà ojlo Jehovah tọn. Mí sọ nọ yin hihọ́-basina sọn nuyiwadomẹji aihọn tọn he sọgan hẹn yise Klistiani tọn mítọn gbọjọ lẹ mẹ. Opli mọnkọtọn lẹ nọ hẹn gigo po pipà po wá na Jehovah. (Salm. 35:18; Howh. 14:28) Mímẹpo sọgan dopẹ́ dọ Jehovah ko wleawuna dotẹnmẹ kọfanamẹ gbigbọmẹ tọn ehelẹ na omẹ klandowiwe etọn lẹ to ojlẹ opodo tọn ehe mẹ.

²⁸ Whladopo to owhe dopo mẹ to azán he sọgbe hẹ gbeegbe Jesu Klisti kú ji, agun Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn lẹdo aihọn pé nọ basi hùnwhẹ Oflin okú Klisti tọn, kavi Tenu-Núdùdù Oklunọ tọn. (1 Kọl. 11:20, 23, 24) Ehe wẹ nọ yin opli titengbe hugan na omẹ Jehovah tọn lẹ to owhe lọ mẹ. Mí yin gbedena tlọlọ nado nọ basi hùnwhẹ Oflin tọn.—Luku 22:19.

²⁹ Azán Oflin tọn nọ sọgbe hẹ azán hùnwhẹ Juwayi he go Biblu donù tọn, ehe yin didohia to Owe-wiwe lẹ mẹ. (Eks. 12:2, 6; Mat. 26:17, 20, 26) Juwayi yin hùnwhẹ whemẹwhemẹ tọn de he yè do nọ flin tintọ́n Islaelivi lẹ tọn sọn Egipti to owhe 1513 J.W.M. To ojlẹ enẹ mẹ, Jehovah dohiagona azán 14tọ osun tintan (mois lunaire) sunzanhiawe yetọn tọn, taidi azán he gbè yé na dù lẹngbọvu Juwayi tọn lọ bo na tọ́n sọn kanlinmọgbenu to Egipti te. (Eks. 12:1-51) Lehe yè nọ yọ́n azán enẹ do die: Bẹsọn azán amakikọ-whenu tọn he gbè ozán po okle po nọ dẹn na ojlẹ dopolọ te (l’équinoxe de printemps), yè nọ nọte jẹ gbeegbe osun yọyọ tọ́n to aga bo yin mimọ to Jelusalẹm, enẹgodo tlolo yè nọ hia azán 13. To paa mẹ, hùnwhẹ Oflin tọn lọ nọ jẹ do azán he ji osun tintan he to loboto lọ wá aga te, bọdo azán amakikọ-whenu tọn he gbè ozán po okle po nọ dẹn na ojlẹ dopolọ te lọ go.

³⁰ Matiu 26:26-28 yí hogbe he Jesu lọsu yizan lẹ do basi zẹẹmẹ lehe Oflin lọ nọ yin bibasi gbọn tọn. E mayin nuwiwa aṣa tọn he nọ bẹ nuyise dabla lẹ hẹn de gba, ṣigba e yin núdùdù yẹhiadonu tọn de ehe mẹ mẹhe ko yin yiylọ nado yin whédutọgbẹ́ hẹ Jesu Klisti to Ahọluduta olọn mẹ tọn etọn mẹ lẹ nọ tindo mahẹ te. (Luku 22:28-30) Klistiani klandowiwe devo lẹpo gọna jlodotọ lẹ nọ yin tulina nado wá Tenu-Núdùdù Oklunọ tọn lọ taidi nupọntọ lẹ. Tintin to finẹ yetọn nọ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn yetọn hia na awuwledainanu he Jehovah Jiwheyẹwhe ko basi gbọn Visunnu etọn, Jesu Klisti gblamẹ na dagbe gbẹtọvi lẹpo tọn. Jẹnukọnna Oflin lọ, hodidọ na mẹlẹpo vonọtaun de nọ yin nina nado fọnjlodotena mẹlẹ gando nuwiwa ehe go bosọ whàn mẹhe tindo ojlo lẹ nado plọn Biblu.

³¹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ yí ayajẹ do to nukundo ojlẹ lẹ he mẹ yé na pli dopọ to opli lẹ ji, fie mí “nọ na ayidonugo ode awetọ nado nọ whàn mídelẹ hlan owanyi po azọ́n dagbe lẹ po kọ̀n” te. (Heb. 10:24) Afanumẹ nugbonọ podọ nuyọnẹntọ lọ nọ tin to aṣeji nado wleawuna opli mọnkọtọn lẹ sọgbe hẹ nuhudo gbigbọmẹ tọn mítọn. Devizọnwatọ Jehovah tọn lẹpo po jlodotọ lẹ po wẹ yin tudohomẹna nado nọ yí dotẹnmẹ hundote lọ lẹ zan to gigọ́ mẹ nado nọ pli dopọ to gbesisọ mẹ. Eyin mí nọ do pinpẹn-nutọn he jẹ hia na tito he Jehovah ko wleawuna gbọn titobasinanu etọn gblamẹ lẹ, taidi devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ mí na tin to kọndopọ pẹkipẹki de mẹ. Hú popolẹpo, mí nọ hẹn pipà po gbégbò po wá na Jehovah.—Salm. 111:1.