Kọmẹnu Dagbe lẹ Yin Nuhọakuẹ
“Kọmẹnu he sẹpọ omẹ, pọnte hú mẹmẹsunnu he tin to aganu.”—Howhinwhẹn lẹ 27:10.
WESETỌ de to owhe kanweko tintan W.M. kanse Jesu dọ: “Mẹnu ka wẹ kọmẹnu ṣie?” To gblọndo mẹ, Jesu ma dọ mẹhe kọmẹnu etọn yin na ẹn gba, ṣigba nuhe kọmẹnu nujọnu tọn zẹẹmẹdo. A sọgan ko jẹakọ hẹ oló Jesu tọn ehe. Mẹsusu nọ ylọ ẹ dọ oló kọmẹnu dagbe Samaliatọ tọn podọ e yin kinkàndai to Wẹndagbe Luku tọn mẹ. Lehe Jesu dọ otàn lọ do die:
“Dawe de jẹte sọn Jelusalẹm jei Jẹliko, bosọ jẹ alọ ajotọ lẹ tọn mẹ, he yí avọ̀ etọn sọn e go, bosọ húnu in, bosọ họ̀n jo e do yì bedebede. Gbọn kosọ dali wẹ yẹwhenọ de jẹte gbọn finẹ dali jei; whenuena e mọ ẹn, e lẹ́ gbọn awà awetọ ji yì. Mọkẹdẹ wẹ Levinu de ga, whenuena e jẹ ofi lọ bo mọ ẹn, e lẹ́ gbọn awà awetọ ji. Ṣigba Samaliatọ de, le e gbejizọnlin ji jei jẹ ofi he e te: whenuena e mọ ẹn, lẹblanu wà ẹ. E yì e dè, bo blá alán na ẹn, bo kọ̀n amì po ovẹn po do e mẹ, bosọ ze e do kanlin ewlọsu tọn ji, bo hẹn ẹn wá dòhọ mẹ, bo to e go pọ́n. Podọ to aihọngbè, whenuena e jei, e yí abọgankuẹ awe, bosọ na dòhọgán, bosọ dọ hlan ẹn, dọ, Pọ́n e go: onú depope hiẹ sọ zan lánhu, whenuena yẹn lẹgọ, yẹn na sú we. Mẹnu to yé omẹ atọ̀n helẹ mẹ, wẹ hiẹ lẹn do kọmẹnu hia hlan mẹhe jẹ alọ ajotọ lẹ tọn mẹ?”—Luku 10:29-36.
Kunnudenu dohia dọ wesetọ lọ mọnukunnujẹ oló lọ mẹ. E dọ mẹhe yin kọmẹnu dawe he gbleawu lọ tọn ma whleawu dọmọ: “Ewọ he do lẹblanu hia to e ji.” Enẹgodo Jesu dọna ẹn dọ: “Yì, bo nọ wà mọkẹdẹ.” (Luku 10:37) Oló huhlọnnọ nankọ die gando nuhe kọmẹnu nujọnu tọn zẹẹmẹdo go! Oló Jesu tọn tlẹ sọgan whàn mí nado kanse mídelẹ dọ: ‘Kọmẹnu wunmẹ tẹwẹ yẹn yin? Be akọ̀ kavi otò ṣie nọ yinuwado ji e to mẹhe yin kọmẹnu ṣie lẹ dide mẹ wẹ ya? Be onú mọnkọtọn lẹ nọ glọnalina mi nado gọalọna mẹdepope he yẹn mọ to tukla mẹ wẹ ya? Be yẹn nọ dovivẹnu dogọ nado yin kọmẹnu dagbe de ya?’
Fie Wẹ Yè na Bẹsọn?
Eyin mí lẹndọ mí dona basi vọjlado to whẹho ehe mẹ, mí dona bẹjẹeji po ninọmẹ apọ̀nmẹ tọn mítọn po. Ayidonugo mítọn dona yin zizedo kọmẹnu dagbe yinyin ji. Ehe sọgan sọ gọalọna mí nado tindo kọmẹnu dagbe lẹ. Diblayi owhe fọtọ́n donu awe die wayi, Jesu zinnudo nunọwhinnusẹ́n titengbe haṣinṣan gbẹtọvi tọn enẹ ji to Yẹwhehodidọ diyin Osó ji tọn etọn mẹ. E dọmọ: “Enẹwutu onú depope mìwlẹ jlo gbẹtọ ni wà hlan mì, mọkẹdẹ wẹ mì ni wà hlan yé.” (Matiu 7:12) Sisi, yẹyi, po homẹdagbe po yíyí do yinuwahẹ mẹdevo lẹ nọ na yé tuli nado yinuwahẹ we to aliho dopolọ mẹ.
To hosọ lọ “Wanyiyina Kọmẹnu Towe Lẹ” he sọawuhia to linlinwe The Nation Since 1865 mẹ, Lise Funderburg heyin linlin-kàntọ po wekantọ de po donù nuhe bọawu delẹ go he sọgan yin wiwà nado yidogọna kọmẹnu dagbe-yinyin. E wlan dọmọ: “Yẹn jlo dọ . . . kanṣiṣa mẹdetiti tọn ni yin didohia to nuwiwa flinflin homẹdagbe tọn he kọmẹnu lẹ nọ wà na ode awetọ mẹ—taidi . . . nukunpipedo ovi lẹ go, lizọnyíyí namẹ. Yẹn jlo dọ haṣinṣan ehe ni tin to aihọn he to kinklan deji tẹgbẹ̀ de mẹ, fie obu po sẹ́nhẹngba po ko hẹn lẹdo lẹ zun madogánnọ te.” Enẹgodo e yidogọ dọ: “Hiẹ dona bẹsọn fide. Podọ e sọgan yin ohọ̀n he bọdo towe go.”
Linlinwe Canadian Geographic sọ dọ nuagokun titengbe de he sọgan gọalọna kọmẹnu lẹ nado wleawuna walọyizan dagbe dohlan yedelẹ. Wekantọ Marni Jackson doayi e go dọ: “Kọmẹnu lẹ ma sọgan yin ṣinṣinyan kẹdẹdile a ma sọgan ṣinyan hagbẹ whẹndo towe tọn lẹ do. Haṣinṣan lọ lẹ nọ biọ zìnzìn, nuwiwa he jọmẹ delẹ po awujijonanu po.”
Kọmẹnu Dagbe Lẹ—Nunamẹtọ Dagbe Lẹ
Nugbo wẹ dọ susu mítọn sọgan whleawu nado dọnsẹpọ kọmẹnu lẹ. E sọgan taidi nuhe bọawu hugan nado dapana yé bo klan mídelẹ dovo. Ṣigba, Biblu dọ dọ ‘nado namẹ do ayajẹ hú nado mọyi.’ (Owalọ lẹ 20:35) Enẹwutu, kọmẹnu dagbe nọ dovivẹnu nado jẹakọhẹ mẹhe lẹdo e lẹ. Dile e ma tlẹ nọ jlo dandan nado wleawuna họntọnjiji pẹkipẹki lẹ, e nọ dovivẹnu nado bẹ hodọdopọ dagbe jẹeji sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ, vlavo bẹsọn nukiko yẹsẹ kavi nuyiwa họntọnjiji tọn de poun ji.
Dile e yin didọ to aga do, “nuwiwa flinflin homẹdagbe tọn” he kọmẹnu lẹ nọ wà na ode awetọ wẹ yin nujọnu na taun tọn to awuwlena haṣinṣan dagbe to kọmẹnu lẹ ṣẹnṣẹn bo hẹn e go mẹ. Enẹwutu onú dagbe wẹ e yin nado dín hogbe flinflin homẹdagbe tọn he hiẹ sọgan yizan na kọmẹnu de, na ehe na nọ saba ze gbigbọ gbekọndopọ po sisi na ode awetọ tọn po daga. Humọ, gbọn mọwiwà dali, mí na hodo tudohomẹnamẹ Biblu tọn dọmọ: “A dọ̀n alọ dagbe tọn do godo sọn yé he a duahọ etọn do blo, whenuena e tin to huhlọn alọ towe tọn mẹ nado basi i.”—Howhinwhẹn lẹ 3:27; Jakobu 2:14-17.
Kọmẹnu Dagbe Lẹ—Nuyitọ Pinpẹn-Nutọn-Yọnẹntọ Lẹ
E na yọ́n tlala eyin mí sọgan dọ dọ mẹlẹpo nọ dopẹ́ to whenuena yé mọ alọgọ po nunina lẹ po yí. Ṣigba e blawu dọ ehe ma nọ yinmọ to whepoponu gba. Susu mẹhe na alọgọ po nunina lẹ po tọn ko mọ alọgodopẹ́ yí sọmọ bọ nunamẹtọ ahundoponọ lọ sọgan lẹnnupọn dọ ‘Godo tọn he n’na wà lọ ján niyẹn!’ To whedelẹnu, vivẹnudido towe lẹpo nado dọnudo kọmẹnu towe lẹ bo mimí alọ họntọnjihẹmẹ tọn na yé sọgan yin alọkẹyi po ota mimí mọmọ tọn de po poun.
Ṣogan, to whẹho susu mẹ e ma nọ yin dọ nuyitọ lọ ma nọ yọ́n pinpẹn etọn wẹ gba, dile etlẹ yindọ awusọhia etọn sọgan do enẹ hia. Vlavo aṣa lẹdo etọn tọn hẹn ẹn whleawu kavi kuwinyan nado yinuwa to aliho mọmọ tọn mẹ, he sọgan taidi walọyizan kanyinylan tọn. To alọ devo mẹ, to aihọn pinpẹn-nutọn-mayọnẹntọ ehe mẹ, mẹdelẹ sọgan pọ́n họntọnjihẹmẹ towe hlan taidi nubajonọmẹ, kavi tlẹ sọgan tindo ayihaawe gando ayilinlẹn towe lẹ go. Yé sọgan jlo dọ a ni vọ́ jide na yé. Enẹwutu, awuwiwlena kanṣiṣa họntọnjiji tọn lẹ sọgan biọ whenu po sọwhiwhe po. Ṣigba, kọmẹnu he plọn nado yin nunamẹtọ dagbe po nuyitọ pinpẹn-nutọn-yọnẹntọ po lẹ na yidogọna lẹdo jijọhonọ po ayajẹnọ de po.
To Nujijọ Ylankan lẹ Whenu
Na nugbo tọn, kọmẹnu dagbe de nọ họakuẹ taun to whenuena nugbajẹmẹji jọ. To ojlẹ nujijọ ylankan tọn lẹ whenu, gbigbọ nugbo kọmẹnu dagbe-yinyin tọn nọ sọawuhia. Kandai susu wẹ tin dogbọn nuwiwa matin ṣejannabi kọmẹnu lẹ tọn dali to ojlẹ mọnkọtọn lẹ whenu. E taidi dọ nugbajẹmẹji paa lẹ nọ hẹn kọmẹnu lẹ nado kọngbedopọ to afọdopolọji bo jẹtukla do ota ode awetọ tọn mẹ. Mẹhe ma tlẹ tindo pọndohlan dopolọ lẹ nọ saba wazọ́n dopọ.
Di apajlẹ, The New York Times na linlin dọ to whenuena aigba sisọsisọ ylankan de jọ to Turquie to 1999, mẹhe yin kẹntọ sọn ojlẹ dindẹn lẹ do pọninọ kọmẹnu tọn hia. “Mí ko yin pinplọn nado gbẹwanna omẹ Turquie tọn lẹ na owhe susu,” wẹ linlinwekantọ Glẹki tọn Anna Stergiou wlan to linlinwe Atẹni tọn de mẹ. “Ṣigba awufiẹsa sinsinyẹn yetọn ma hẹn mí tindo ayajẹ gba. E hẹn mí blawu bọ mí viavi taidi dọ wangbẹnamẹ whenu dindẹn tọn lọ busẹ tlolo he mí mọ viyẹyẹ he kú lẹ.” To whenuena ahọlu doalọtena azọ́n alọgọnamẹ tọn lọ, pipli alọgọnamẹtọ Glẹki tọn lẹ gbẹ́ nado doalọtena azọ́n luntọ́ntọ lẹ dindin tọn lọ.
Mahẹ tintindo to azọ́n alọgọnamẹ tọn mẹ to nugbajẹmẹji godo yin nuyiwa dagbe kọmẹnu tọn he biọ adọgbo. Ṣigba ogbẹ̀ kọmẹnu de tọn whinwhlẹn gbọn avase nina ẹn jẹnukọnna nugbajẹmẹji de dali sọgan yin pinpọnhlan taidi nuyiwa kọmẹnu tọn he tlẹ họakuẹ hugan de. E blawu dọ whenuho ko dohia dọ mẹhe nọ na avase kọmẹnu lẹ gando nugbajẹmẹji he ja lẹ go lẹ nọ saba yin wangbẹna, na nugbajẹmẹji he to unklẹn lọ ma ko sọawuhia hezeheze to ojlẹ he avase lọ to yinyin nina te wutu. Mẹhe to avase na lẹ nọ saba yin gbigbẹdai. E nọ biọ linsinsinyẹn po mẹde-yido-sanvọ́ susu po to mẹdepope he to tintẹnpọn nado gọalọna mẹhe ma yọ́n lehe ninọmẹ yetọn gọ́ na owù sọ lẹ si.
Nuyiwa Kọmẹnu Tọn He Klo Hugan Lọ
To egbehe, nuhe klo tlala hugan nugbajẹmẹji jọwamọ tọn de ja gbẹtọvi lẹ ji. Nuwiwa Jiwheyẹwhe Ganhunupotọ tọn heyin didọdai lọ wẹ, he na de sẹ́nhẹngba, kanyinylan, po nuhahun devo lẹ po sẹ sọn aigba lọ ji mlẹnmlẹn. (Osọhia 16:16; 21:3, 4) Nujijọ ayidego tọn ehe mayin odlọ de gba. E na jọ dandan! Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tin to jejeji nado má oyọnẹn he dona yin tintindo nado lùn nujijọ he na whàn aihọn to madẹnmẹ ehe tọ́n hẹ mẹsusu dile e yọnbasi do. Nuhe zọ́n niyẹn bọ yé hẹn alọnu ján sọmọ to nuwiwa diyin yẹwhehodidọ tọn yetọn mẹ lẹdo aihọn pé. (Matiu 24:14) Yé nọ wà ehe sọn ojlo mẹ wá, na owanyi he yé tindo na Jiwheyẹwhe po kọmẹnu lẹ po wutu.
Enẹwutu, ma dike nuvẹun kavi adi ni glọnalina we nado dotoaina Kunnudetọ lẹ to whenuena yé wá ohọ̀n towe ji kavi dọnsẹpọ we to fidevo blo. Yé to tintẹnpọn nado yin kọmẹnu dagbe lẹ wẹ. Enẹwutu kẹalọyi nuzedonukọnnamẹ yetọn nado plọn Biblu hẹ we. Plọn lehe Ohó Jiwheyẹwhe tọn na mí jide dọ sọgodo pọninọ ayajẹ tọn de to kọmẹnu lẹ ṣẹnṣẹn ko sẹpọ do. To ojlẹ enẹ mẹ, kinklan akọ̀, sinsẹ̀n, kavi yindidi tọn de ma na hẹn haṣinṣan dagbe he suhugan mítọn jlo na taun tọn gble gba.
[Yẹdide to weda 7]
Onú dagbe wẹ e yin nado do homẹdagbe hia to lẹdo towe mẹ
[Asisa Yẹdide tọn]
Globe: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.