Mẹnu lẹ Wẹ Yin Lẹngbọhọtọ Ṣinawe po Ahọvi Ṣinatọ̀n po to Egbehe?
“Míwlẹ na fọ́n lẹngbọhọtọ ṣinawe do ewọ ji, po ahọvi ṣinatọ̀n po to gbẹtọvi lẹ ṣẹnṣẹn.”—MIKA 5:5.
BE HIẸ SỌGAN NA GBLỌNDO YA?
Nawẹ Hẹzekia, Isaia, Mika gọna ahọvi Jelusalẹm tọn lẹ do yede hia nado yin lẹngbọhọtọ dagbe lẹ to owhe kanweko ṣinatọ̀ntọ J.W.M. gbọn?
Mẹnu lẹ wẹ nọtena lẹngbọhọtọ ṣinawe po ahọvi ṣinatọ̀n po to egbehe? To aliho tẹlẹ mẹ?
Onú titengbe hugan tẹwẹ hiẹ sọgan wà todin nado wleawudaina mẹgbeyinyan he ja omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ji to sọgodo?
1. Naegbọn ahọlu Silia po Islaeli po tọn lẹ ma sọgan jẹ yanwle yetọn kọ̀n pọ́n gbede?
TO NUDI owhe 750 jẹnukọnna jiji Klisti tọn, ahọlu Islaeli tọn po ahọlu Silia tọn po tọ́nawhàn ahọluduta Juda tọn. Etẹwẹ yin yanwle yetọn? Yanwle lọ wẹ nado biọ Jelusalẹm bo de Ahọlu Ahazi sọn ofìn ji bosọ ze dawe devo do otẹn etọn mẹ, vlavo mẹde he ma wá sọn kúnkan Ahọlu Davidi tọn mẹ. (Isa. 7:5, 6) Ṣigba, yé ma sọgan jẹ yanwle enẹ kọ̀n, na Jehovah ko degbe dọ dopo to kúnkan Davidi tọn mẹ na sinai to ofìn Emitọn ji kakadoi, podọ Ohó Jiwheyẹwhe tọn ma sọgan nọma mọ hẹndi.—Jọṣ. 23:14; 2 Sam. 7:16.
2-4. Basi zẹẹmẹ lehe Isaia 7:14, 16 mọ hẹndi do (a) to owhe kanweko ṣinatọ̀ntọ J.W.M. (b) to owhe kanweko tintan W.M.
2 To bẹjẹeji, e taidi dọ gbekọndopọ ahọlu Silia po Islaeli po tọn na tindo kọdetọn dagbe. To awhàn dopo gee whenu, awhànfuntọ huhlọnnọ Ahọlu Ahazi tọn 120 000 yin hùhù! Maaseia he yin “visunnu ahọlu tọn” lọsu yin hùhù. (2 Otan. 28:6, 7) Ṣigba, Jehovah to nujijọ ehe lẹpo mọ. Ewọ flin opagbe he e do na Davidi, enẹwutu e do yẹwhegán Isaia hlan po wẹndomẹ tulinamẹ tọn de po.
3 Isaia dọmọ: “Doayi e go, awhli de na mọhò, bo nasọ ji visunnu de, bo na ylọ oyín etọn dọ Emmanuẹli . . . Whẹpo ovi lọ na yọ́n le yè nọ gbẹ́ ylando podọ le yè nọ de dagbe do, aigba he hiẹ gbẹwanna, na lẹzun gbẹdai sọn ahọlu etọn awe lẹ [Silia po Islaeli po] si.” (Isa. 7:14, 16) Adà tintan dọdai enẹ tọn nọ saba dlẹnalọdo jiji Mẹsia lọ tọn, podọ enẹ sọgbe. (Mat. 1:23) Ṣigba, to whenuena e yindọ ‘ahọlu awe lẹ,’ yèdọ ahọlu Silia tọn po ahọlu Islaeli tọn po masọ yin owù de na omẹ Juda tọn lẹ to owhe kanweko tintan whenu ba, dọdai he gando Emmanuẹli go lọ dona ko mọ hẹndi tintan to azán Isaia tọn gbè.
4 Ojlẹ vude to whenue Isaia basi nulila vonọtaun enẹ godo, asi etọn mọhò bo ji visunnu de na ẹn, bo ylọ oyín etọn dọ Mahẹl-Ṣalal-Haṣ-Baz. E yọnbasi dọ ovi ehe wẹ Isaia dlẹnalọdo taidi “Emmanuẹli.”a To ojlẹ Biblu tọn mẹ, yinkọ de sọgan yin didona ovi he ṣẹṣẹ yin jiji de, vlavo nado flin nujijọ vonọtaun de, ṣigba bọ mẹjitọ po hẹnnumẹ etọn lẹ po na nọ yí yinkọ devo do ylọ ẹ. (2 Sam. 12:24, 25) Kunnudenu depope ma dohia dọ Jesu yin yiylọdọ Emmanuẹli pọ́n.—Hia Isaia 7:14; 8:3, 4.
5. Nudide nulú tọn tẹwẹ Ahọlu Ahazi basi?
5 To whenue ahọlu Islaeli po Silia po tọn lẹ ze ayidonugo do Juda ji, ahọlu akọta huhlọnnọ devo tọn sọ tindo ojlo nado dugán do Juda po otò he lẹdo e lẹ po ji. Ahọlu Asilia tọn wẹ, podọ otò etọn wá lẹzun huhlọn aihọn tọn. Sọgbe hẹ Isaia 8:3, 4, Asilia na bẹ “adọkun Damasku tọn” po “ogbànna Samalia tọn” po whẹpo do tọ́nawhàn ahọluduta Juda tọn to hùwaji. Kakati Ahazi ni dejido ohó Jiwheyẹwhe tọn he Isaia dọna ẹn go, e gbọn yise matindo dali biọ gbekọndopọ de mẹ hẹ ahọlu Asilia tọn, ehe wá zọ́n bọ yé jẹ kọgbidina Juda ji. (2 Ahọ. 16:7-10) Lehe Ahazi gboawupo nado yin lẹngbọhọtọ dagbe de na Juda do sọ! Mí sọgan kanse míde dọ, ‘Eyin n’jlo na basi nudide titengbe de, be Jiwheyẹwhe go wẹ n’nọ dejido ya kavi gbẹtọ?’—Howh. 3:5, 6.
LẸNGBỌHỌTỌ YỌYỌ DE YINUWA TO ALIHO HE GBỌNVO MẸ
6. Vogbingbọn tẹwẹ tin to gandudu Ahazi tọn po Hẹzekia tọn po ṣẹnṣẹn?
6 Ahazi kú to owhe 746 J.W.M., podọ visunnu etọn Hẹzekia lẹzun ahọlu Juda tọn, yèdọ ahọluduta de he ko jẹhẹ́n pete bosọ doalọtena Jehovah sinsẹ̀n. To whenue ahọlu jọja ehe hẹ ofìn ji, etẹwẹ yin yanwle tintan etọn? Be nado jla ninọmẹ akuẹzinzan tọn Juda tọn do wẹ ya? Lala. Gbẹtọ gbigbọnọ de wẹ Hẹzekia yin, yèdọ lẹngbọhọtọ dagbe de na akọta lọ. Onú tintan he e wà wẹ yindọ e hẹn sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke gọwá bosọ gọalọna akọta tasinyẹntọ lọ nado vọ́ haṣinṣan he e tindo hẹ Jehovah jlado. To whenue Hẹzekia mọnukunnujẹ ojlo Jiwheyẹwhe tọn mẹ, ewọ yinuwa po adọgbigbo po. Apajlẹ dagbe nankọ die!—2 Otan. 29:1-19.
7. Naegbọn e do yin nujọnu dọ ahọlu yọyọ lọ ni nọgodona Levinu lẹ?
7 Azọngban titengbe he Levinu lẹ tindo wẹ nado gọalọna gbẹtọ lẹ nado jẹ Jehovah sẹ̀n ji whladopo dogọ. Enẹwutu, Hẹzekia basi opli de hẹ yé nado hẹn yé deji dọ emi to godona yé. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n Levinu nugbonọ he tin to opli enẹ tẹnmẹ lẹ po dasin ayajẹ tọn he wayi do yé po dile yé sè nuhe ahọlu lọ dọna yé dọmọ: “OKLUNỌ ko de mì nado nọ ṣite to e nukọn, nado wadevizọn hlan ẹn.” (2 Otan. 29:11) Na nugbo tọn, azọngban Levinu lẹ tọn wẹ nado nọgodona sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke!
8. Afọdide devo tẹlẹ wẹ Hẹzekia ze nado jla ninọmẹ gbigbọmẹ tọn akọta lọ tọn do, podọ etẹwẹ yin kọdetọn lọ?
8 Hẹzekia basi oylọna tòmẹnu Juda po Islaeli po tọn lẹpo nado wá hùnwhẹ Juwayi tọn daho de, enẹgodo Hùnwhẹ Akla Madotọ́n azán ṣinawe tọn bọdego. Gbẹtọ lọ lẹ duvivi hùnwhẹ lọ tọn sọmọ bọ yé dlẹnkan na ẹn na azán ṣinawe dogọ. Biblu dọmọ: “Homẹhun daho sọ tin finẹ to Jelusalẹm mẹ: na sọn osaa Sọlomọni visunnu Davidi tọn ahọlu Islaeli tọn lọ tọn mẹ [mọnkọtọn] de ma ko tin to Jelusalẹm mẹ gba.” (2 Otan. 30:25, 26) Lehe hùnwhẹ gbigbọmẹ tọn ehe yinuwado gbẹtọ lọ lẹpo ji do sọ! Mí hia to 2 Otannugbo lẹ 31:1 mẹ dọmọ: “To whenuena yè hẹn ehe lẹpo vọ̀, . . . [yé] gbà dòtin lẹ do flinflin, bo kùn Aṣelimi liai, bo gbà otẹn yiaga lẹ po agbà lẹ po liai.” Gbọnmọ dali, Juda jẹ kọlẹwá Jehovah dè ji to aliho ayidego tọn mẹ. Na yé vọ́ ninọmẹ yetọn jlado to gbigbọ-liho wutu, enẹ gọalọna yé nado wleawudaina nuhe yé na pehẹ to nukọn mẹ lẹ.
AHỌLU LỌ DEJIDO JEHOVAH GO
9. (a) Nawẹ tito ahọlu Islaeli tọn yin hinhẹngble gbọn? (b) Kọdetọn tẹwẹ Sẹnnakelibi tindo to tintan whenu to Juda?
9 Kẹdẹdile Isaia dọ do, Asilianu lẹ gbawhàn ahọluduta Islaeli tọn to agewaji bo bẹ tòmẹnu etọn lẹ yì, bo gbọnmọ dali hẹn tito he ahọlu Islaeli tọn basi nado ze mẹdevo do ofìn Davidi tọn ji lẹ gble. Ṣigba, etẹwẹ dogbọn tito ahọlu Asilia tọn lẹ dali? Todin, Asilianu lẹ ze ayidonugo do Juda ji. “To owhe wiẹnẹtọ Ahọlu Hẹzekia tọn mẹ wẹ Sẹnnakelibi ahọlu Asilia tọn hẹji wá tòdaho dòkọ́nọ Juda tọn lẹpo ji, bo yí yé.” Mẹdelẹ dọ dọ Sẹnnakelibi gbawhàn tòdaho 46 tọn to Juda. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n numọtolanmẹ he hiẹ na ko tindo eyin a nọ nọ̀ Jelusalẹm to ojlẹ enẹ mẹ. Awhànpa Asilia tọn yí tòdaho Juda tọn lẹ debọdo-dego.—2 Ahọ. 18:13.
10. Naegbọn nuhe yin didọ to Mika 5:5, 6 mẹ na ko na tuli Hẹzekia?
10 Na nugbo tọn, Hẹzekia yọ́n owù he tin to nukọn ja lọ, ṣigba kakati nido biọ alọgọ akọta kosi de tọn, dile otọ́ atẹṣitọ etọn Ahazi wà do, Hẹzekia dejido Jehovah go. (2 Otan. 28:20, 21) Ewọ sọgan ko yọ́n hodidọ yẹwhegán Mika tọn, mẹhe nọgbẹ̀ to ojlẹ dopolọ mẹ hẹ ewọ bo dọ dọdai gando Asilia go dọmọ: ‘Whenuena Asilianu lọ na wá biọ aigba mítọn mẹ, míwlẹ na fọ́n lẹngbọhọtọ ṣinawe do ewọ ji, po ahọvi ṣinatọ̀n po to gbẹtọ lẹ ṣẹnṣẹn. Yé bo nasọ yí ohí do yìn aigba Asilia tọn.’ (Mika 5:5, 6) Ohó gbọdo ehe na ko na tuli Hẹzekia, na e dohia dọ Jehovah na yí awhànpa huhlọnnọ de zan nado gbawhàn Asilianu lẹ tọn.
11. Whetẹnu wẹ dọdai he gando lẹngbọhọtọ ṣinawe po ahọvi ṣinatọ̀n po go na mọ hẹndi titengbe hugan etọn?
11 Dọdai he gando lẹngbọhọtọ ṣinawe po ahọvi ṣinatọ̀n po go na mọ hẹndi titengbe hugan etọn to jiji Jesu tọn godo, mẹhe yin “ogán to Islaeli mẹ; gbonu jẹ yì mẹhe tọn lẹ tin sọn hoho tọn mẹ.” (Hia Mika 5:1, 2.) Ehe na jọ to ojlẹ de mẹ to whenue “Asilianu” egbezangbe tọn na yangbé devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ tọn. Awhànpa tẹwẹ Jehovah na yizan gbọn Visunnu etọn he to gandu todin dali, nado gbawhàn kẹntọ he dobu enẹ tọn? Mí na na gblọndo kanbiọ ehe tọn to hosọ ehe mẹ. Ṣigba jẹnukọn whẹ́, mì gbọ mí ni gbadopọnna afọdide he Hẹzekia ze nado pehẹ nukunvandomẹ awhànpa Asilia tọn.
HẸZEKIA ZE AFỌDIDE NUYỌNẸN TỌN LẸ
12. Afọdide tẹlẹ wẹ Hẹzekia po mẹhe tin po e po lẹ po ze nado basi hihọ́na omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ?
12 Jehovah nọ jlo to whelẹponu nado gọalọna na mí eyin mí ma penugo nado didẹ nuhahun de, ṣigba e nọ donukun dọ mí ni wà nuhe go mí pé lẹpo gando nuhahun lọ go. Hẹzekia dọhodopọ hẹ “ahọvi etọn lẹ po omẹ hlọnhlọnnọ etọn lẹ po,” podọ to pọmẹ yé basi nudide ‘nado glọn osin asisa lẹ tọn lẹ he tin to tòdaho lọ godo. Hẹzekia sọ yí tudido, bo do adó he yè gbà liai lọ bo fọ́n ẹn daga hlan atọ̀họ̀ lẹ po adó devo po to gbonu, bosọ basi adánwanu lẹ po awọ̀yinu lẹ po to gege mẹ.’ (2 Otan. 32:3-5) Nado sọgan basi hihọ́na omẹ etọn lẹ bo yìn yé to ojlẹ enẹ mẹ, Jehovah yí omẹ huhlọnnọ delẹ zan taidi Hẹzekia, ahọvi etọn lẹ po yẹwhegán he lodo to gbigbọ-liho lẹ po.
13. Afọdide titengbe hugan tẹwẹ Hẹzekia ze nado wleawuna gbẹtọ lọ lẹ nado pehẹ mẹgbeyinyan he ja lọ? Basi zẹẹmẹ.
13 Nuhe Hẹzekia wà bọdego yin onú titengbe hugan asisa osin tọn lẹ ginglọn kavi adó lẹ vivọ́ do. Na Hẹzekia yin lẹngbọhọtọ dagbe de wutu, ewọ pli gbẹtọ lọ lẹ bo na yé tuli to gbigbọ-liho po hogbe ehelẹ po dọmọ: “Mì yin avosatọ kavi apọ̀nọ na ahọlu Asilia tọn blo, . . . na kiklo hugan de tin to mí dè hú to yé dè. Awà agbasalan tọn de wẹ to ewọ dè; ṣigba to míwlẹ dè wẹ OKLUNỌ Jiwheyẹwhe mítọn te nado gọalọna mí, podọ nado funawhàn mítọn lẹ.” Nuflinmẹ mẹhẹnlodo tọn nankọ die dọ Jehovah na hoavùn do omẹ etọn lẹ tamẹ! To whenue Juvi lẹ sè ehe, yé “sọ hẹn yede gbọjẹ do ohó ahọlu Juda tọn tọn lẹ ji.” Doayi e go dọ ‘ohó Hẹzekia tọn lẹ’ wẹ zọ́n bọ gbẹtọ lọ lẹ do gboadọ. Ewọ, ahọvi etọn lẹ po omẹ hlọnhlọnnọ lẹ po gọna yẹwhegán Mika po Isaia po do yede hia nado yin lẹngbọhọtọ dagbe lẹ, kẹdẹdile Jehovah ko dọ dọdai gbọn yẹwhegán etọn lẹ gblamẹ do.—2 Otan. 32:7, 8; hia Mika 5:5, 6.
14. Azọngban tẹwẹ Labṣakẹ hẹndi, podọ nawẹ gbẹtọ lọ lẹ yinuwa gbọn?
14 Ahọlu Asilia tọn whèsla do Lakiṣi he tin to kilomẹtlu 44 do Jelusalẹm. Ahọlu lọ do afọzedaitọ etọn atọ̀n hlan sọn finẹ nado dọna mẹhe tin to tòdaho lọ mẹ lẹ dọ yé ni jogbe. Hoyidọtọ etọn, he tẹnmẹ-yinkọ etọn nọ yin Labṣakẹ yí ayiha wintinwintin voovo lẹ zan. E dọho to Heblugbe mẹ, bo na tuli gbẹtọ lọ lẹ nado gbẹ́ ahọlu yetọn dai bo litaina ahọlu Asilia tọn, bosọ gbọn oklọ dali dopagbe dọ emi na hẹn yé yì aigba de ji fie yé na zan gbẹzan vivomẹninọ tọn te. (Hia 2 Ahọlu lẹ 18:31, 32.) Enẹgodo, Labṣakẹ sọalọakọ́n dọ dile yẹwhe akọta lẹ tọn ma penugo nado basi hihọ́na sinsẹ̀n-basitọ yetọn lẹ do, Jehovah ma na penugo nado whlẹn Juvi lẹ sọn alọ ahọlu Asilia tọn mẹ. Gbọn nuyọnẹn dali, gbẹtọ lọ lẹ ma tẹnpọn nado na gblọndo na hodidọ yẹdoklọmẹ tọn lọ lẹ. To egbehe, devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ nọ saba yinuwa to aliho enẹ pẹpẹ mẹ.—Hia 2 Ahọlu lẹ 18:35, 36.
15. Etẹwẹ yin bibiọ to tòmẹnu Jelusalẹm tọn lẹ si, podọ nawẹ Jehovah whlẹn tòdaho lọ gbọn?
15 E họnwun dọ Hẹzekia na ko biọ bẹwlu mẹ, ṣigba kakati nido dín alọgọ sọn akọta devo dè, ewọ dowẹn hlan yẹwhegán Isaia. Isaia dọna Hẹzekia dọmọ: “Ewọ [Sẹnnakelibi] ma na wá jẹ tòdaho he mẹ gba, kavi sẹ́ ogá de to finẹ gba.” (2 Ahọ. 19:32) Nuhe yin bibiọ to tòmẹnu Jelusalẹm tọn lẹpo si wẹ nado hẹn tenọgli yetọn go. Jehovah na hoavùn do ota Juda tọn mẹ. Podọ e wàmọ nugbo! “E sọ wá jọ to ozán enẹ mẹ, wẹ angẹli OKLUNỌ tọn tọ́nyi gbonu, bo hò fọtọ́n kẹnnẹ-koatọ́n sọn [awhànpa Asilianu lẹ tọn] mẹ.” (2 Ahọ. 19:35) Juda yin whinwhlẹngán, e ma yin na Hẹzekia glọn osin asisa tọn lẹ bo vọ́ adó lẹ do wutu wẹ gba, ṣigba gbọn alọgọ Jiwheyẹwhe tọn gblamẹ.
NUHE MÍ SỌGAN PLỌN SỌN NUJIJỌ EHE MẸ LẸ
16. To egbehe, mẹnu lẹ wẹ nọtena (a) tòmẹnu Jelusalẹm tọn lẹ (b) “Asilianu lọ” (c) lẹngbọhọtọ ṣinawe po ahọvi ṣinatọ̀n po?
16 Dọdai he gando lẹngbọhọtọ ṣinawe po ahọvi ṣinatọ̀n po go tindo hẹndi titengbe de to azán mítọn gbè. Asilianu lẹ yangbé tòmẹnu Jelusalẹm hohowhenu tọn lẹ tọn. To sọgodo he tin to yakẹ de mẹ, “Asilianu” egbezangbe tọn lọ na yangbé omẹ Jehovah tọn lẹ tọn, po lẹndai lọ po nado sukúndona yé. Owe-wiwe lẹ dlẹnalọdo mẹgbeyinyan enẹ taidi mẹgbeyinyan ‘Gọgi Magọgi tọn,’ mẹgbeyinyan “ahọlu agewaji tọn,” podọ mẹgbeyinyan “ahọlu aigba ji tọn lẹ” tọn. (Ezek. 38:2, 10-13; Dan. 11:40, 44, 45; Osọ. 17:14; 19:19) Be mẹgbeyinyan voovo wẹ ehelẹ yin ya? E ma yinmọ dandan. Biblu sọgan dlẹnalọdo mẹgbeyinyan dopolọ gbọn yinkọ voovo lẹ yiyizan dali. Awhànpa nuglọ tọn tẹwẹ dọdai Mika tọn dohia dọ Jehovah na yizan sọta kẹntọ ylankan enẹ, yèdọ “Asilianu lọ”? Awhànpa vonọtaun de wẹ, yèdọ ‘lẹngbọhọtọ ṣinawe po ahọvi ṣinatọ̀n po’! (Mika 5:5) Lẹngbọhọtọ po ahọvi he tin to awhànpa yẹhiadonu tọn ehe mẹ lẹ po nọtena mẹho agun tọn lẹ. (1 Pita 5:2) To egbehe, Jehovah ko wleawuna sunnu gbigbọnọ susu lẹ nado nọ yìn lẹngbọpa họakuẹ etọn, bo nọ gọalọna omẹ etọn lẹ nado lodo nado sọgan pehẹ mẹgbeyinyan “Asilianu” egbezangbe tọn to sọgodo.b Dọdai Mika tọn dọ dọ yé na ‘yí ohí do yìn aigba Asilia tọn.’ (Mika 5:6) Dopo to “adánwanu awhànfunfun tọn” he yé nọ yizan nado gbawhàn kẹntọ ehe tọn lẹ mẹ wẹ “ohí gbigbọ tọn,” yèdọ Ohó Jiwheyẹwhe tọn.—2 Kọl. 10:4; Efe. 6:17.
17. Onú ẹnẹ tẹlẹ wẹ mẹho lẹ sọgan plọn sọn kandai he mí gbadopọnna lọ mẹ?
17 Mẹho he to hosọ ehe hia lẹ sọgan plọn onú titengbe delẹ sọn kandai he mí ṣẹṣẹ gbadopọnna lọ mẹ: (1) Afọdide nuyọnẹn tọn titengbe he mí sọgan ze nado wleawudaina mẹgbeyinyan “Asilianu lọ” tọn he ja lọ wẹ nado hẹn yise mítọn lodo to Jiwheyẹwhe mẹ bo gọalọna mẹmẹsunnu mítọn lẹ nado wà nudopolọ. (2) To whenue “Asilianu lọ” na yangbé mítọn, mẹho lẹ dona tindo nujikudo mlẹnmlẹn dọ Jehovah na whlẹn mí. (3) To ojlẹ enẹ mẹ, anademẹ gbẹwhlẹngán tọn he mí na mọyi sọn titobasinanu Jehovah tọn dè sọgan taidi nuhe ma sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe to nukun gbẹtọvi lẹ tọn mẹ. Mímẹpo dona wleawufo nado setonuna anademẹ he mí sọgan mọyi lẹ, vlavo yé taidi nuhe sọgbe to nukun mítọn mẹ kavi lala. (4) Din wẹ ojlẹ lọ na mẹdepope he ze jide etọn do wepinplọn, agbasanu lẹ, kavi tito he gbẹtọvi lẹ zedai lẹ mẹ nado vọ́ pọndohlan etọn jlado. Mẹho lẹ dona wleawufo nado gọalọna mẹdepope he yise etọn ma lodo todin.
18. Nawẹ nulinlẹnpọn do kandai ehe ji sọgan hẹn ale wá na mí to sọgodo gbọn?
18 Ojlẹ lọ na wá bọ devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn egbezangbe tọn lẹ na taidi mẹhe ma tindo alọgọtọ kẹdẹdile e yin do na Juvi he yin ginglọndo tòdaho Jelusalẹm tọn mẹ to azán Hẹzekia tọn gbè lẹ. Eyin e jẹ ojlẹ enẹ mẹ, mì gbọ mímẹpo ni mọ huhlọn yí sọn hogbe Hẹzekia tọn lẹ mẹ. Mì gbọ mí ni flindọ, “awà agbasalan tọn de wẹ to [kẹntọ mítọn lẹ] dè; ṣigba to míwlẹ dè wẹ OKLUNỌ Jiwheyẹwhe mítọn te nado gọalọna mí, podọ nado funawhàn mítọn lẹ”!—2 Otan. 32:8.
[Nudọnamẹ odò tọn lẹ]
a Hogbe Heblu tọn he yin lilẹ́ do “awhli” to Isaia 7:14 mẹ sọgan yin yiyizan na yọnnu he ko wlealọ kavi yọnnu he to alọji de. Enẹwutu, hogbe dopolọ sọgan dlẹnalọdo asi Isaia tọn po yọnnu Juvi he to alọji lọ Malia po.
b Sọha ṣinawe nọ saba yin yiyizan to Owe-wiwe lẹ mẹ nado dohia dọ nude yin blebu. To whedelẹnu, sọha ṣinatọ̀n (he yí dopo do hugan ṣinawe) nọ nọtena nususu.
[Yẹdide to weda 18]
Ohó Hẹzekia tọn lẹ zọ́n bọ gbẹtọ lọ lẹ gboadọ (Pọ́n hukan 12, 13)