Mẹnu Wẹ Hiẹ to Tonusena—jiwheyẹwhe Kavi Gbẹtọ?
“Míwlẹ ma hà nọma setonuna Jiwheyẹwhe hú gbẹtọ.”—OWALỌ LẸ 5:29.
1. (a) Wefọ tẹ ji wẹ oplọn ehe sinai do? (b) Naegbọn apọsteli lẹ do yin wiwle?
WHẸDATỌ whẹdatẹn daho hugan Ju lẹ tọn dona ko tin to adi ji. Gàntọ lọ lẹ ko bú. Apọsteli Jesu Klisti tọn lẹ wẹ, yèdọ dawe de he whẹdatẹn daho lọ ko dawhẹ okú tọn na to osẹ delẹ die wayi. Todin whẹdatẹn lọ ko wleawufo nado pehẹ hodotọ etọn he sẹpọ ẹ hugan lẹ. Ṣigba to whenuena gàntọ-ṣọ́tọ lẹ yì nado plan yé wá, yé mọ dọ gàntọ lọ lẹ masọ to finẹ ba, dile etlẹ yindọ ohọ̀n lẹ tin to súsú. To madẹnmẹ gàntọ-ṣọ́tọ lọ lẹ sè dọ apọsteli lẹ tin to tẹmpli mẹ to Jelusalẹm, bo yí adọgbigbo do to nuplọn gbẹtọ lẹ dogbọn Jesu Klisti dali—yèdọ azọ́n dopolọ he wutu yé ko yin wiwle! Gàntọ-ṣọ́tọ lẹ dlí yì tẹmpli mẹ, bo gọ̀ apọsteli lẹ wle, bosọ hẹn yé wá owhẹ̀ nukọn.—Owalọ lẹ 5:17-27.
2. Etẹwẹ angẹli de degbena apọsteli lẹ nado wà?
2 Angẹli de wẹ tún apọsteli lẹ dote sọn ganpamẹ. Be yanwle lọ wẹ nado whlẹn yé sọn homẹkẹn mẹ ya? Lala. Na mẹhe tin to Jelusalẹm lẹ nido sè wẹndagbe lọ dogbọn Jesu Klisti dali wutu wẹ. Gbedide he apọsteli lẹ mọyi sọn angẹli lọ dè wẹ nado “dọ ohó ogbẹ̀ he tọn lẹpo . . . hlan gbẹtọ lẹ.” (Owalọ lẹ 5:19, 20) Enẹwutu to whenuena gàntọ-ṣọ́tọ lẹ wá tẹmpli mẹ, yé mọ bọ apọsteli lẹ gbọn tonusise dali to azọ́ndenamẹ enẹ hẹndi.
3, 4. (a) To whenuena Pita po Johanu po yin gbedena nado doalọtena yẹwhehodidọ, nawẹ yé yinuwa gbọn? (b) Nawẹ apọsteli he pò lẹ yinuwa gbọn?
3 Awe to yẹwhehodọtọ nujikudonọ enẹlẹ mẹ, apọsteli Pita po Johanu po, ko sọawuhia to owhẹ̀ nukọn pọ́n jẹnukọnna nujijọ enẹ, dile whẹdatọ-gán lọ Joseph Kaifa hẹn ẹn wá flinmẹ na yé po adi po do. E dọmọ: “Míwlẹ ma ko kọ́ na mì susu dọ, mì sọ hà plọnmẹ to [oyín Jesu tọn] mẹ ba blo? Pọ́n mìwlẹ yí nuplọnmẹ mìtọn do gọ́ Jelusalẹm.” (Owalọ lẹ 5:28) E ma dona ko paṣa Kaifa nado vọ́ Pita po Johanu po mọ to owhẹ̀ nukọn. To whenuena apọsteli awe lọ lẹ yin gbedena nado doalọtena yẹwhehodidọ to tintan whenu, yé gblọn dọmọ: ‘Eyin e jlọ to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ nado sè mìtọn hú Jiwheyẹwhe tọn, mì yì lẹnpọn. Na míwlẹ ma sọgan nọma dọ nuhe mí ko mọ, bosọ sè.’ Taidi yẹwhegán Jẹlemia to hohowhenu, Pita po Johanu po ma sọgan nọma hẹn azọ́ndenamẹ yetọn nado dọyẹwheho di gba.—Owalọ lẹ 4:18-20; Jẹlemia 20:9.
4 Todin, e ma yin Pita po Johanu po kẹdẹ wẹ tindo dotẹnmẹ hundote lọ nado do teninọ yetọn gando gbedide whẹdatẹn lọ tọn go hia to gbangba gba, ṣigba apọsteli lẹpo gọna Mattia he ṣẹṣẹ yin dide lọsu ga. (Owalọ lẹ 1:21-26) To whenuena yé yin gbedena nado doalọtena yẹwhehodidọ, yelọsu yí adọgbigbo do gblọn dọmọ: ‘Míwlẹ ma hà nọma setonuna Jiwheyẹwhe hú gbẹtọ.’—Owalọ lẹ 5:29.
Tonusisena Jiwheyẹwhe Kavi Na Gbẹtọ?
5, 6. Naegbọn apọsteli lẹ ma setonuna gbedide whẹdatẹn tọn lọ?
5 Apọsteli lẹ yin gbẹtọ sẹ́n-yìntọ lẹ he ma na ko vẹtolina gbedide whẹdatẹn tọn de to paa mẹ. Ṣigba, gbẹtọ depope, mahopọnna lehe e yin huhlọnnọ sọ, ma tindo aṣẹpipa nado degbena mẹdevo nado vẹtolina dopo to gbedide Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ. Jehovah wẹ “Gigogán to wẹkẹ lẹpo ji.” (Psalm 83:18) Gbọnvona dọ ewọ wẹ “whẹdatọ aihọn lẹpo tọn,” ewọ sọ wẹ Sẹ́nnamẹtọ Daho lọ podọ Ahọlu madopodo. Gbedide whẹdatẹn tọn depope he jlo na tùnafọ dopo to gbedide Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ ji ma sọgbe to pọndohlan Jiwheyẹwhe tọn mẹ gba.—Gẹnẹsisi 18:25; Isaia 33:22.
6 Nugbo ehe ko yin alọkẹyi gbọn osẹ́n-yọnẹntọ akonka delẹ dali. Di apajlẹ, whẹdatọ Glẹnsinu William Blackstone he diyin to owhe kanweko 18tọ mẹ wlan dọ dotẹnmẹ ma dona yin nina osẹ́n gbẹtọ tọn depope nado jẹagọdo “osẹ́n” he yin didohia to Biblu mẹ. Enẹwutu, Tohodọtọ Ju lẹ tọn dasá dogbó aṣẹpipa etọn tọn to whenuena e degbena apọsteli lẹ nado doalọtena yẹwhehodidọ. E họnwun dọ apọsteli lẹ ma sọgan setonuna gbedide enẹ gba.
7. Naegbọn azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ doadi homẹ na ogán yẹwhenọ lẹ tọn?
7 Gbemima apọsteli lẹ tọn nado zindonukọn to yẹwhehodidọ mẹ doadi homẹ na ogán yẹwhenọ lẹ tọn. Delẹ to yẹwhenọ lọ lẹ mẹ, gọna Kaifa lọsu, yin Sadusi lẹ he ma yise to fọnsọnku mẹ. (Owalọ lẹ 4:1, 2; 5:17) Ṣogan, apọsteli lẹ zindonukọn nado to nùzindeji dọ Jesu ko fọ́n sọn oṣiọ lẹ mẹ. Humọ, ogán yẹwhenọ lẹ tọn delẹ ko dovivẹnu vẹkuvẹku nado mọ nukundagbe aṣẹpatọ Lomu tọn lẹ tọn yí. To whẹdidana Jesu whenu, whenuena dotẹnmẹ hundote lọ yin zizedonukọnna ogán yẹwhenọ lẹ tọn nado kẹalọyi Jesu taidi ahọlu yetọn, yé tlẹ yì jẹ obá lọ mẹ bo dawhá dọmọ: “Míwlẹ ma tindo ahọlu de, adavo Sesali.” (Johanu 19:15)a E ma yindọ apọsteli lẹ to lilá dọ Jesu ko fọnsọnku kẹdẹ wẹ gba ṣigba yé sọ to mẹplọn dọ gbọnvona oyín Jesu tọn, “oyín de ma tin to olọn glọ he yè namẹ to gbẹtọ mẹ he yè nado whlẹn mí gán.” (Owalọ lẹ 2:36; 4:12) Obu yẹwhenọ lẹ tọn wẹ yindọ, eyin gbẹtọ lẹ jẹ Jesu he yin finfọnsọnku lọ pọnhlan ji taidi Nukọntọ yetọn, Lomunu lẹ sọgan wá bọ nukọntọ Ju lẹ tọn sọgan hẹn ‘otẹn po akọta yetọn po’ bu.—Johanu 11:48.
8. Ayinamẹ nuyọnẹn tọn tẹwẹ Gamalieli na Tohodọtọ Ju lẹ tọn?
8 Sọgodo apọsteli Jesu Klisti tọn lẹ tọn jlo na taidi nuhe dózin. Whẹdatọ Tohodọtọ Ju lẹ tọn ko magbe nado hù yé. (Owalọ lẹ 5:33) Ṣigba, ninọmẹ lẹ diọ to ajijimẹ. Gamalieli, he yin Osẹ́n-yọnẹntọ he peve taun de, fọnṣite bo na avase azọ́nwatọgbẹ́ etọn lẹ ma nado yinuwa po sọmawhe po. E dọ po nuyọnẹn po dọmọ: “Eyin hónamẹ he kavi azọ́n he yin gbẹtọ tọn, e na yin hihọliai: ṣigba eyin Jiwheyẹwhe tọn wẹ, mìwlẹ ma na sọgan họ́ ẹ liai gba.” Enẹgodo, Gamalieli yí hodidọ titengbe de dogọ dọmọ: “Na e nikaa yindọ, yè mọ mì to avùnho hẹ Jiwheyẹwhe.”—Owalọ lẹ 5:34, 38, 39.
9. Etẹwẹ dohia dọ azọ́n apọsteli lẹ tọn wá sọn Jiwheyẹwhe dè?
9 Nupaṣamẹ wẹ e yin dọ whẹdatẹn lọ kẹalọyi ayinamẹ Gamalieli tọn. Tohodọtọ Ju lẹ tọn “ylọ apọsteli lẹ, bo linú yé, [bosọ] dosẹ́n na yé dọ, yé sọ dọho to oyín Jesu tọn mẹ ba blo, yé sọ jo yé do na yé ni yì.” Ṣigba, kakati nado dibu, apọsteli lẹ magbe nado setonuna gbedide angẹli lọ tọn nado dọyẹwheho. Enẹwutu, to tundote yetọn godo, “egbesọegbesọ to tẹmpli mẹ podọ to owhé dopodopo gbè, yé ma nọ omẹ ma plọn, yé masọ nọ yẹwheho Jesu Klisti tọn ma dọ.” (Owalọ lẹ 5:40, 42) Jehovah dona vivẹnudido yetọn lẹ. Jẹ obá tẹ mẹ? “Ohó Jiwheyẹwhe tọn . . . hẹnai; sọha nuplọntọ lẹ tọn sọ to susu do e ji tlala to Jelusalẹm.” Na nugbo tọn, “omẹ susu to yẹwhenọ lẹ mẹ setonuna yise.” (Owalọ lẹ 6:7) Lehe enẹ na ko hẹn ogán yẹwhenọ lẹ tọn jẹflumẹ do sọ! Kunnudenu lẹ fọ́n bo to susudeji dọ: Jiwheyẹwhe dè wẹ azọ́n apọsteli lẹ tọn wá sọn na nugbo tọn.
Mẹhe to Avùnho hẹ Jiwheyẹwhe lẹ Ma Sọgan Dudeji
10. Sọn pọndohlan gbẹtọvi tọn mẹ, naegbọn Kaifa sọgan ko mọ ede to hihọ́ glọ to ogántẹn etọn mẹ, ṣigba naegbọn jidide etọn do yin nuṣiwa?
10 To owhe kanweko tintan mẹ, aṣẹpatọ Lomu tọn lẹ wẹ nọ de yẹwhenọ daho Ju lẹ tọn. Joseph Kaifa adọkunnọ lọ yin zize do ogántẹn etọn mẹ gbọn Valerius Gratus dali, podọ e nọ̀ otẹn enẹ mẹ dẹ̀n hugan susu yẹwhenọ daho he jẹnukọnna ẹn lẹ. Kaifa sọgan ko mọ dọ azọ́nyinyọnẹn etọn taidi afọzedaitọ po haṣinṣan pẹkipẹki he e tindo hẹ Pilati po wẹ hẹn nuwadotana ehe yọnbasi kakati nido yin gbọn dona Jiwheyẹwhe tọn gblamẹ. Depope he whẹho lọ yin, jidide etọn to gbẹtọvi lẹ mẹ wá sọawuhia nado yin nuṣiwa. Owhe atọ̀n poun to whenuena apọsteli lẹ sọawuhia to Tohodọtọ Ju lẹ tọn nukọn godo, Kaifa hẹn nukundagbe aṣẹpatọ Lomu tọn lẹ tọn bu bo yin didesẹ sọn otẹn yẹwhenọ daho tọn mẹ.
11. Etẹwẹ jọ do Pọntiu Pilati po titonu Ju lẹ tọn po go to godo mẹ, podọ tadona tẹ kọ̀n wẹ ehe hẹn hiẹ wá?
11 Gbedide lọ nado de Kaifa sọn ogántẹn etọn mẹ wá sọn mẹhe paṣẹ do Pilati ji tlọlọ dè, yèdọ Lucius Vitellius, togán Silia tọn, podọ Pilati he yin họntọn vivẹ Kaifa tọn ma penugo nado glọnalina gbedide lọ gba. Na nugbo tọn, owhe dopo poun to aijijẹ Kaifa tọn godo, Pilati lọsu yin didesẹ sọn ogántẹn etọn mẹ bo yin hinhẹn lẹkọyi Lomu nado dogbè owhẹ̀ sinsinyẹn he yin sisadokọna ẹn lẹ tọn. Na nuhe dù nukọntọ Ju lẹ tọn he ze jidide yetọn do Sesali mẹ lẹ, Lomunu lẹ wá yí ‘otẹn po akọta yetọn po.’ Ehe jọ to owhe 70 W.M. to whenuena awhànpa Lomu tọn lẹ và tòdaho Jelusalẹm tọn gọna tẹmpli lọ po plitẹnhọ Tohodọtọ Ju lẹ tọn po sudo mlẹnmlẹn. Lehe ohó psalm-kàntọ lọ tọn lẹ sọawuhia nado yin nugbo to whẹho ehe mẹ do sọ: “Mì dotudo ahọvi lẹ go blo, kavi do ovi gbẹtọ tọn go, mẹhe mẹ whlẹngán depope ma tin te”!—Johanu 11:48; Psalm 146:3.
12. Nawẹ apajlẹ Jesu tọn dohia dọ nuyọnẹnnu wẹ e yin nado setonuna Jiwheyẹwhe gbọn?
12 To vogbingbọnmẹ, Jiwheyẹwhe de Jesu Klisti he yin finfọnsọnku lọ taidi Yẹwhenọ Daho tẹmpli gbigbọmẹ tọn daho de tọn. Gbẹtọvi depope ma sọgan de e sẹ sọn otẹn azọngban tọn enẹ mẹ gba. Na nugbo tọn, Jesu “tindo [yẹwhenọduta] he yè ma nọ diọ.” (Heblu lẹ 2:9; 7:17, 24; 9:11) Jiwheyẹwhe sọ de Jesu taidi Whẹdatọ mẹhe to ogbẹ̀ lẹ po oṣiọ lẹ po tọn. (1 Pita 4:5) To otẹn enẹ mẹ, Jesu na magbe eyin Joseph Kaifa po Pọntiu Pilati po na nọgbẹ̀ to sọgodo kavi lala.—Matiu 23:33; Owalọ lẹ 24:15.
Yẹwhehodọtọ Adọgbotọ Ahọluduta lọ Tọn lẹ to Egbehe
13. To egbehe, azọ́n tẹwẹ sọawuhia nado wá sọn gbẹtọ lẹ dè, podọ azọ́n tẹwẹ sọawuhia nado wá sọn Jiwheyẹwhe dè? Nawẹ hiẹ wagbọn do yọnẹn?
13 To azán mítọn gbè, kẹdẹdi to owhe kanweko tintan mẹ, mẹsusu ko ‘hoavùn hẹ Jiwheyẹwhe.’ (Owalọ lẹ 5:39) Di apajlẹ, to whenuena Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ gbẹ́ nado kẹalọyi Adolf Hitler taidi Nukọntọ yetọn to Allemagne, Hitler whlé nado sukúndona yé. (Matiu 23:10) Na aliho mẹhusudo tọn he e wleawuna lọ wutu, e taidi nuhe bọawuna ẹn tlala nado jẹ yanwle enẹ kọ̀n. Nazi lẹ penugo bo wle fọtọ́n susu Kunnudetọ lẹ tọn bo do yé hlan osla yasanamẹ tọn lẹ mẹ. Yé tlẹ tẹnpọn bo hù Kunnudetọ delẹ. Ṣigba Nazi lẹ ma penugo nado hẹn Kunnudetọ lẹ gbọjọ to gbemima yetọn nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe kẹdẹ mẹ gba, podọ yé ma penugo nado sukúndona devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to pọmẹ. Jiwheyẹwhe dè wẹ azọ́n Kunnudetọ ehelẹ tọn wá sọn, e ma yin sọn gbẹtọ dè gba, podọ azọ́n Jiwheyẹwhe tọn ma sọgan yin hihọliai. To owhe kandeko godo, nugbonọ he lùn osla yasanamẹ Hitler tọn tọ́n lẹ gbẹ́ yí ‘ayiha, alindọn po nuyọnẹn yetọn lẹpo po’ do to Jehovah sẹ̀n to whenuena Hitler po ogbẹ́ Nazi etọn po ko busẹ po yinkọ kanylantọ tọn po to ota.—Matiu 22:37.
14. (a) Vivẹnu tẹlẹ wẹ agọjẹdomẹtọ lẹ ko do nado hẹn devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ gble, podọ etẹwẹ yin kọdetọn lọ lẹ? (b) Be vivẹnudido mọnkọtọn lẹ na hẹn awugble tẹgbẹ tọn de wá omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ji ya? (Heblu lẹ 13:5, 6)
14 Sọn vivẹnudido Nazi lẹ tọn whenu gbọ́n, mẹdevo lẹ ko kọnawudopọ to avùn ovọ́ hihò sọta Jehovah po omẹ etọn lẹ po mẹ. To otò Europe tọn susu mẹ, sinsẹ̀nnọ po tonudọtọ mẹklọtọ lẹ po ko dovivẹnu nado do Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ hia taidi ‘hagbẹ klandovo owùnọ de,’ yèdọ owhẹ̀ dopolọ he yin sisadokọna Klistiani owhe kanweko tintan tọn lẹ. (Owalọ lẹ 28:22) Nalete, nugbo lọ wẹ yindọ Whẹdatẹn Jlọjẹ Gbẹtọvi Europe tọn lẹ tọn ko do Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ hia taidi sinsẹ̀n, kakati nido yin hagbẹ klandovo de. Agọjẹdomẹtọ mítọn lẹ yọ́n enẹ ganji. Ṣogan, yé zindonukọn nado to Kunnudetọ lẹ hẹngble. Taidi kọdetọn mẹdohia agọ̀ ehe tọn, delẹ to Klistiani ehelẹ mẹ ko yin yinyan sọn azọ́nmẹ. Ovi Kunnudetọ lẹ tọn lẹ ko yin kọgbidina to wehọmẹ. Whétọ butọnọ lẹ ko zẹhudo gbekọndopọ yetọn lẹ ji na nuhe dù ohọ̀ he Kunnudetọ lẹ ko yizan na owhe susu taidi plitẹnhọ lẹ. To whẹho delẹ mẹ, azọ́nwatẹn ahọlu tọn lẹ tlẹ ko hò jlọjẹ tòvi-yinyin tọn yí sọn mẹdelẹ si na yé yin Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ wutu poun! Etomọṣo, Kunnudetọ lẹ ma gbọjọ gba.
15, 16. Nawẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ko yinuwa hlan nukundiọsọmẹ sọta azọ́n Klistiani tọn yetọn gbọn to France, podọ naegbọn yé do zindonukọn to yẹwhehodidọ mẹ?
15 Di apajlẹ, to France, gbẹtọ lẹ yin lẹnpọn dagbenọ bo nọ dín whẹdida dodo to paa mẹ. Ṣigba, agọjẹdomẹtọ delẹ ko de osẹ́n lẹ tọ́n nado sọgan glọnalina azọ́n Ahọluduta lọ tọn. Nawẹ Kunnudetọ Jehovah tọn he tin to finẹ lẹ yinuwa gbọn? Yé ko hẹn nuwiwa yetọn sudeji to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mẹ hugan gbede pọ́n tọn bosọ tindo kọdetọn jiawu lẹ. (Jakobu 4:7) Etẹ nkọ, to osun ṣidopo poun gblamẹ, sọha plọnmẹ Biblu lẹ tọn jideji yì 33 to kanweko ji to otò enẹ mẹ! Matin ayihaawe, adi Lẹgba tọn nọ jizò nado mọ dọ ahunjijlọnọ lẹ to alọkẹyi wẹndagbe lọ to France. (Osọhia 12:17) Klistiani hatọ mítọn he tin to France lẹ deji dọ ohó yẹwhegán Isaia tọn lẹ na mọ hẹndi do yé ji dọmọ: “Avùnhonu depope he yè jlẹ do gowe ma na wà nude; odẹ́ he fọ́n do jiwe to whẹdida mẹ lẹpo wẹ hiẹ na gblewhẹdo.”—Isaia 54:17.
16 Homẹ ma nọ hùn Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nado jiya homẹkẹn tọn gba. Etomọṣo, to tonusise mẹ na gbedide Jiwheyẹwhe tọn hlan Klistiani lẹpo, yé ma sọgan doalọtena hodidọ dogbọn nuhe yé ko sè lẹ dali podọ yé ma na wàmọ gbede. Yé nọ dovivẹnu nado yin tòvi dagbe lẹ. Ṣigba, to fie osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn po osẹ́n gbẹtọ tọn po jẹagọdo yedelẹ te, yé dona setonuna Jiwheyẹwhe taidi gandutọ.
A Dibusi Yé Blo
17. (a) Naegbọn mí ma dona dibusi kẹntọ mítọn lẹ? (b) Nawẹ mí dona nọ yinuwa hẹ mẹhe to homẹkẹndo mí lẹ gbọn?
17 Kẹntọ mítọn lẹ tin to owù daho mẹ na Jiwheyẹwhe wẹ yé to avùnho hẹ. Enẹwutu, to kọndopọmẹ hẹ gbedide Jesu tọn, kakati nado dibusi yé, mí nọ hodẹ̀ na mẹhe to homẹkẹndo mí lẹ. (Matiu 5:44) Mí nọ hodẹ̀ dọ eyin mẹdepope to nukundiọsọ Jiwheyẹwhe to wunvi mẹ, kẹdẹdile Saulu Talsu tọn wà do, Jehovah ni gbọn homẹdagbe dali hùn nukun yetọn lẹ hlan nugbo lọ. (2 Kọlintinu lẹ 4:4) Saulu wá lẹzun apọsteli Paulu bo jiya taun to alọ aṣẹpatọ azán etọn gbè tọn lẹ tọn mẹ. Ṣogan, e zindonukọn nado nọ flinnu yisenọ hatọ lẹ “nado nọ tin to taliai mẹ hlan ogán po huhlọn lẹ po, nado nọ setonuna togán lẹ, nado nọ wleawudai pọ́n azọ́n dagbe lẹpo, ma nado dọho gbigble do mẹde go [etlẹ yin do mẹhe to homẹkẹndo yé hugan lẹ go], ma nado yin jlẹwàtọ, adavo omẹ dẹẹdẹ, he na nọ do walọmimiọn hia omẹ popo.” (Titu 3:1, 2) To France podọ to fidevo lẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ dovivẹnu nado hodo ayinamẹ ehe.
18. (a) Aliho tẹlẹ mẹ wẹ Jehovah sọgan whlẹn omẹ etọn lẹ te? (b) Etẹwẹ na yin kọdetọn godo mẹ tọn lọ?
18 Jiwheyẹwhe dọna yẹwhegán Jẹlemia dọmọ: “Yẹn tin dè we nado whlẹn we.” (Jẹlemia 1:8) Nawẹ Jehovah sọgan whlẹn mí sọn homẹkẹn mẹ to egbehe gbọn? E sọgan fọ́n whẹdatọ ahundoponọ Gamalieli nkọtọn de dote. Kavi e sọgan hẹn ẹn diun dọ ahọluzọnwatọ nugbomadọtọ kavi agọjẹdomẹtọ de ni yin didiọ to ajijimẹ gbọn lẹnpọn dagbenọ de dali. Ṣigba, to whedelẹnu, Jehovah sọgan na dotẹnmẹ homẹkẹn he to yasana omẹ etọn lẹ nado zindonukọn. (2 Timoti 3:12) Eyin Jiwheyẹwhe dike bọ mí yin homẹkẹndo, e na na mí huhlọn nado doakọnna homẹkẹn lọ dandan. (1 Kọlintinu lẹ 10:13) Podọ mahopọnna nudepope he Jiwheyẹwhe jotẹnna, mí ma tindo ayihaawe gando kọdetọn godo mẹ tọn lọ go: Mẹhe to avùnho hẹ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to avùnho hẹ Jiwheyẹwhe, podọ mẹhe nọ hoavùn hẹ Jiwheyẹwhe lẹ ma na dudeji gba.
19. Etẹwẹ yin hosọ owhe 2006 tọn, podọ naegbọn e do sọgbe?
19 Jesu dọna devi etọn lẹ nado donukun tukla, kavi nukunbibia. (Johanu 16:33) Enẹwutu, todin hugan gbede pọ́n nuhe yin kinkàndai to Owalọ lẹ 5:29 mẹ wá do ganmẹ dọmọ: “Míwlẹ ma hà nọma setonuna Jiwheyẹwhe hú gbẹtọ.” Nuhe zọ́n niyẹn bọ hogbe ojlofọndotenamẹ tọn ehelẹ ko yin dide taidi hosọ owhe 2006 tọn na Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ. Mì gbọ gbemima mítọn to owhe he ja lọ mẹ podọ kakadoi ni yin nado nọ setonuna Jiwheyẹwhe taidi Gandutọ mahopọnna nudepope he enẹ sọgan biọ!
[Nudọnamẹ odò tọn]
a “Sesali” he ogán yẹwhenọ lẹ tọn kẹalọyi to gbangba to nujijọ enẹ mẹ wẹ Ahọluigbagán Lomu tọn ovlẹnọ lọ Tibeliu, yèdọ yẹnuwatọ podọ hlọnhutọ de. Tibeliu sọ yin yinyọnẹn na walọ gblezọn fẹnnuwiwa tọn etọn lẹ.—Daniẹli 11:15, 21.
Be Hiẹ Sọgan Na Gblọndo Ya?
• Apajlẹ tulinamẹ tọn tẹwẹ apọsteli lẹ zedai na mí to aliho he mẹ yé pehẹ nukundiọsọmẹ te?
• Naegbọn mí dona nọ setonuna Jiwheyẹwhe to whepoponu kakati nido yin gbẹtọ?
• Mẹnu wẹ agọjẹdomẹtọ mítọn lẹ to avùnho hẹ na taun tọn?
• Kọdetọn tẹwẹ mí sọgan donukun na mẹhe doakọnna homẹkẹn lẹ?
[Blurb on page 21]
Hosọ owhe 2006 tọn na yin: “Míwlẹ ma hà nọma setonuna Jiwheyẹwhe hú gbẹtọ.”—Owalọ lẹ 5:29.
[Yẹdide to weda 19]
“Míwlẹ ma hà nọma setonuna Jiwheyẹwhe hú gbẹtọ”
[Yẹdide to weda 21]
Kaifa dejido gbẹtọ lẹ go kakati nido yin Jiwheyẹwhe