Ohó Jehovah Tọn Tin to Ogbẹ̀
Nuagokun lẹ sọn Owe Jọṣua Tọn Mẹ
TO WHENUENA Islaelivi lẹ dosla do Danfafa Moabi tọn lẹ ji to owhe 1473 J.W.M., e dona ko fọnjlodotena yé nado sè hogbe helẹ dọmọ: “Mì wleawuna núdùdù mìtọn lẹ; na to azán atọ̀n mẹ mì tin nado juyi Jọdani he godo, nado biọ e mẹ nado tindo aigba lọ, he OKLUNỌ Jiwheyẹwhe mìtọn na mì nado tindo e.” (Jọṣua 1:11) Zungbo mẹ ninọ̀ yetọn na owhe 40 ko sẹpọ vivọnu.
To nuhe lán vude to owhe 20 ji godo, nukọntọ Jọṣua ṣite to ṣẹnṣẹn aigba Kenani tọn bo dọna sunnu mẹho Islaeli tọn lẹ dọmọ: “Doayi e go, yẹn ko didẹ hlan mì akọta helẹ he pò, nado yin ogú de na whẹndo mìtọn lẹ, sọn Jọdani, po akọta he yẹn ko sán sẹ̀ lẹpo po, yèdọ jẹ Ohù Daho kọ̀n hlan yìyì odò owhè tọn. OKLUNỌ Jiwheyẹwhe mìtọn, ewọ na sisẹ́ yé jẹgbonu sọn mì nukọn, bo yàn yé sọn nukun mìtọn mẹ; mìwlẹ nasọ tindo aigba yetọn, dile OKLUNỌ Jiwheyẹwhe mìtọn dọho hlan mì do.”—Jọṣua 23:4, 5.
Owe Jọṣua tọn he yin kinkàn to owhe 1450 J.W.M. gbọn Jọṣua dali yin kandai whenuho tọn ojlofọndotenamẹ tọn de he bẹ nuhe jọ to owhe 22 enẹlẹ gblamẹ hẹn. Dile mí to bẹbẹnu aihọn yọyọ dopagbe lọ tọn, ninọmẹ mítọn tin taidi Islaelivi lẹ tọn he ko wleawufo nado yí Aigba Pagbe tọn lọ. Enẹwutu, mì gbọ mí ni yí ojlo nujọnu tọn do gbadopọnna owe Jọṣua tọn.—Heblu lẹ 4:12.
YÌ “DANFAFA JẸLIKO TỌN LẸ” JI
Azọ́ndenamẹ nankọ die he Jọṣua mọyi to whenuena Jehovah dọna ẹn dọ: “Mose mẹmẹsi ṣie yin oṣiọ; dinvie enẹwutu tite, yì Jọdani he godo, hiẹ, po omẹ he lẹpo po, yì aigba he yẹn ko na hlan yé ji, yèdọ hlan ovi Islaeli tọn lẹ”! (Jọṣua 1:2) Jọṣua dona plan akọta he bẹ gbẹtọ livi susu lẹ hẹn yì Aigba Pagbe tọn ji. To awuwledai mẹ, e do amẹ́ awe hlan Jẹliko—tòdaho he na yin yíyí jẹnukọn lọ. Tòdaho enẹ mẹ wẹ Lahabi ayọdetọ lọ nọ nọ̀, mẹhe ko sèhó dogbọn azọ́n huhlọnnọ he Jehovah wà do omẹ etọn lẹ tamẹ dali. E basi hihọ́na amẹ́ lọ lẹ bo gọalọna yé bọ yé dopagbe whlẹngán tọn na ẹn.
To kọlilẹ amẹ́ lọ lẹ tọn godo, Jọṣua po akọta lọ po ko tin to awuwle mẹ nado zindonukọn bo dasá Jọdani. Dile etlẹ yindọ tọ̀sisa lọ gọfla, e ma glọnalina yé gba, na Jehovah hẹn osin he nọ sà sọn aga lẹ nọte to gọnù dopo mẹ bo hẹn odò tọn lẹpo sà yì Ohù Kúkú mẹ. To Jọdani didasa godo, Islaelivi lẹ dosla do Gilgali, sẹpọ Jẹliko. To azán ẹnẹ godo, to whèjai azán 14tọ osun Abib tọn, yé basi hùnwhẹ Juwayi tọn to danfafa Jẹliko tọn lẹ ji. (Jọṣua 5:10) To wunkẹngbe, yé jẹ sinsẹ́n aigba lọ tọn lẹ dù ji, bọ awuwledainanu manna tọn doalọte. To ojlẹ ehe mẹ, Jọṣua gbowhẹ̀ na sunnu he yin jiji to zungbo mẹ lẹpo.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
2:4, 5—Naegbọn Lahabi do klọ omẹ ahọlu tọn he to dindin amẹ́ lọ lẹ? Lahabi ze ogbẹ̀ ede tọn do owù mẹ nado basi hihọ́na amẹ́ lọ lẹ na e ko wleawuna yise to Jehovah mẹ wutu. Enẹwutu, e ma tin to dandannu glọ nado dọ fie amẹ́ lọ lẹ tin te na mẹhe to tintẹnpọn nado hẹn awugblena omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ gba. (Matiu 7:6; 21:23-27; Johanu 7:3-10) Na nugbo tọn, Lahabi yin ‘whẹsuna taidi dodonọ gbọn azọ́n dali,’ yèdọ azọ́n he bẹ nuyiwa etọn nado klọ wẹnsagun ahọlu tọn lẹ hẹn.—Jakobu 2:24-26.
5:14, 15—Mẹnu wẹ yin “awhàngán [kavi ahọvi] awhànpa OKLUNỌ tọn tọn lọ”? E yọnbasi dọ ahọvi he wá hẹn Jọṣua lodo to whenuena awhàngbigba nado yí Aigba Pagbe tọn lọ bẹjẹeji ni yin “Ohó lọ”—yèdọ Jesu Klisti jẹnukọnna gbẹninọ etọn taidi gbẹtọvi. (Johanu 1:1; Daniẹli 10:13) Lehe e hẹnmẹ lodo nado tindo jide dọ Jesu Klisti he yin gigopana lọ tin hẹ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to egbehe dile yé to mahẹ tindo to awhàn gbigbọmẹ tọn mẹ do sọ!
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
1:7-9. Biblu hihia egbesọegbesọ, ayihamẹlinlẹnpọn do nuhe e dọ lẹ ji to gbesisọmẹ, po nuhe mí plọn lẹ yiyizan po yin dandannu nado tindo kọdetọn dagbe to vivẹnudido gbigbọmẹ tọn lẹ mẹ.
1:11. Jọṣua dọna Islaelivi lẹ nado wleawuna núdùdù kakati nado blá alọ dogo bo donukun dọ Jiwheyẹwhe ni wleawudai na yé. Tudohomẹnamẹ Jesu tọn ma nado yin vivẹnunọ na dandannu gbẹ̀mẹ tọn lẹ, podọ opagbe he e dó dọ “onú helẹ pó wẹ yè na dogọ hlan mì,” ma zẹẹmẹdo dọ mí ma dona yí nudepope wà nado penukundo mídelẹ go gba.—Matiu 6:25, 33.
2:4-13. To whenuena Lahabi ko sèhó dogbọn azọ́n huhlọnnọ Jehovah tọn lẹ dali bo mọdọ ojlẹ awusinyẹn tọn mẹ wẹ emi tin te, e basi dide nado nọgodona sinsẹ̀n-basitọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Eyin hiẹ ko to Biblu plọn na ojlẹ de bo yọnẹn dọ mí to gbẹnọ to ‘azán godo tọn lẹ’ mẹ, be e ma jẹ dọ hiẹ ni basi dide nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe ya?—2 Timoti 3:1.
3:15. To whenuena e yindọ amẹ́ he yin didohlan Jẹliko lẹ na linlin dagbe, Jọṣua yinuwa po awuyiya po, bo ma nọte dọ osin Jọdani tọn lẹ ni hú whẹ́. Na nuhe dù nuwiwa he gando sinsẹ̀n-bibasi nugbo go lẹ, mí dona nọ yinuwa po adọgbigbo po kakati nado dọngbàn kakajẹ whenue ninọmẹ lẹ na taidi nuhe pọnte hugan.
4:4-8, 20-24. Zannu 12 he yin yíyí sọn otọ̀-zànmẹ Jọdani tọn mẹ lẹ dona tin taidi oflin de na Islaeli. Nuyiwa Jehovah tọn lẹ nado whlẹn omẹ etọn egbezangbe tọn lẹ gán sọn kẹntọ etọn lẹ si sọ tin taidi oflin de he nọ dohia dọ ewọ tin po yé po.
AWHÀNGBIGBA LỌ ZINDONUKỌN
“Yè glọn Jẹliko do e mẹ pẹ́npẹ́n . . . mẹde ma yì gbonu, mẹde masọ biọ whégbè.” (Jọṣua 6:1) Nawẹ tòdaho lọ na yin yíyí gbọn? Jehovah do lehe Jọṣua na yinuwa gbọn hia ẹ. To madẹnmẹ adó lẹ họ́ bọ tòdaho lọ yin vivasudo. Lahabi po whédo etọn po kẹdẹ wẹ luntọ́n.
Awhàngbigba he bọdego gando tòdaho ahọlu lẹ tọn he yin Ai go. Amẹ́ he yin didohlan finẹ lẹ na linlin dọ gbẹtọ vude wẹ tin to tòdaho lọ mẹ, enẹwutu omẹ sọha kleun de poun ko pé nado hò e liai. Etomọṣo, nudi awhànfuntọ 3 000 he yin didohlan nado tọ́n-awhàn tòdaho lọ lẹ ma sọgan nọte to omẹ Ai tọn lẹ nukọn gba. Etẹwutu? Na Jehovah ma tin hẹ Islaelivi lẹ wutu. Akani he sọn whẹndo Juda tọn mẹ waylando to whenue yé to awhànfun sọta Jẹliko. To whenuena Jọṣua ko penukundo whẹho lọ go godo, e tọ́n-awhàn Ai. Na ahọlu Ai tọn ko gbawhàn Islaelivi lẹ tọn dai wutu, e to jejeji nado pé yé. Ṣigba Jọṣua kàn ayiha wintinwintin de gbọn jidide zẹjlẹgo omẹ Ai tọn lẹ tọn yiyizan dali bo gbawhàn do tòdaho lọ ji.
Gebiọni yin ‘tòdaho de he klohu Ai, bọ omẹ etọn lẹpo sọ yin huhlọnnọ.’ (Jọṣua 10:2) Ṣigba, to whenuena omẹ Gebiọni tọn lẹ sè lehe Islaeli gbawhàn do Jẹliko po Ai po ji do, yé gbọn oklọ dali hẹn Jọṣua biọ alẹnu jijọho tọn de mẹ hẹ yé. Akọta he lẹdo yé lẹ mọdọ agọjoyigodo ehe ze hihọ́ emitọn do owù mẹ. Atọ́n to ahọlu akọta enẹlẹ tọn mẹ kọngbedopọ bo tọ́n-awhàn Gebiọni. Islaeli whlẹn Gebiọninu lẹ gán bo gbawhàn mẹgbeyantọ lọ lẹ tọn mlẹnmlẹn. Awhàngbigba devo he Islaeli tindo to nukọntọ-yinyin Jọṣua tọn glọ lẹ bẹ tòdaho he tin to hùwaji po whèyihọ-waji po lẹ hẹn, gọna awhàngbigba do pipli ahọlu he kọngbedopọ lẹ tọn ji to agewaji. To lẹndopọ mẹ, ahọlu 31 wẹ jai to whèyihọ-waji Jọdani tọn.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
10:13—Nawẹ nujijọ mọnkọtọn yọnbasi gbọn? “Be nude sinyẹnawu na OKLUNỌ,” Didatọ olọn po aigba po tọn wẹ? (Gẹnẹsisi 18:14) Eyin Jehovah jlo, e sọgan deanana tẹnsisẹ aigba tọn bọ owhè po osun po na taidi nuhe nọte guun to nukun mẹhe to nupọn sọn aigba ji tọn mẹ. Kavi e sọgan nọma yinuwado tẹnsisẹ aigba po osun po tọn ji bo hẹn hinhọ́n owhè po osun po tọn tá to aliho de mẹ bọ hinhọ́n mọnkọtọn na zindonukọn nado to sisẹ́. Depope he whẹho lọ na yin, “azán de ma tin di enẹ” to whenuho gbẹtọvi tọn mẹ.—Jọṣua 10:14.
10:13—Etẹwẹ yin owe Jaṣali tọn lọ? Owe lọ sọ yin nùdego to 2 Samuẹli 1:18 mẹ to kọndopọmẹ hẹ ohó milomilo de he nọ yin yiylọdọ “ohàn ogá lọ tọn”—ohàn awubla tọn de he yin jiji do Ahọlu Sauli Islaeli tọn po visunnu etọn Jonatani po tamẹ. Owe lọ sọgan yin bladopọ ohàn po ohó milomilo lẹ po tọn gando nujijọ whenuho tọn lẹ go podọ e taidi dọ Heblu lẹ jẹakọhẹ ẹ ganji.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
6:26; 9:22, 23. Dẹ̀hodo he Jọṣua lá to vasudo Jẹliko tọn whenu mọ hẹndi to nudi owhe 500 godo. (1 Ahọlu lẹ 16:34) Dẹ̀hodo he Noa dọ do ovivi etọn sunnu Kenani ji ṣẹ to whenuena Gebiọninu lẹ lẹzun azọ́n sinsinyẹnwatọ lẹ. (Gẹnẹsisi 9:25, 26) Ohó Jehovah tọn nọ mọ hẹndi to whepoponu.
7:20-25. Mẹdelẹ sọgan yí nukun pẹvi do pọ́n ajò Akani tọn taidi nuṣiwa kleun de, vlavo po whẹwhinwhẹ́n lọ po dọ e ma hẹn awugble wá na mẹdepope. Yé sọgan nọ yí nukun dopolọ do pọ́n ajò flinflin lẹ po nuṣiwa kleunkleun he sọta osẹ́n Biblu tọn lẹ po. Ṣigba, míwlẹ dona taidi Jọṣua to gbemima mítọn mẹ nado nọavunte sọta kọgbidinamẹ depope nado gbàsẹ́n kavi doalọ to onú mawé lẹ mẹ.
9:15, 26, 27. Mí dona nọ pọ́n gbekọndopọ he mí basi lẹ taidi nujọnu bo hẹn ohó mítọn di.
JỌṢUA BẸ AZỌ́N PLIGIDI ETỌN GODO TỌN JẸEJI
Todin he Jọṣua ko poyọnho—bo ko sẹpọ owhe 90—e jẹ aigba lọ má ji. Azọ́n pligidi nankọtọn die! Whẹndo Leubẹni po Gadi po tọn gọna whẹndo daa Manassẹ tọn ko mọ ogú yetọn yí to whèzẹtẹn-waji Jọdani tọn. Ogú yin nina whẹndo he pò lẹ do whèyihọ-waji gbọn ovò-dide dali.
Gòhọtúntún lọ yin didoai do Ṣilo to aigba Eflaimi tọn ji. Kalẹbu mọ tòdaho Heblọni tọn yí, bọ Jọṣua yí Timnati-salahi. Tòdaho 48 yin nina Levinu lẹ, ehe bẹ tòdaho fibẹtado tọn 6 lẹ hẹn. To whenuena awhànfuntọ Leubẹni, Gadi po whẹndo daa Manassẹ tọn po tọn lẹ lẹkọ jei aigba he yé dugu etọn ji to whèzẹtẹn-waji Jọdani tọn, yé do agbà de ai, yèdọ “agbà daho de [he yè sọgan] mọ hlan.” (Jọṣua 22:10) Whẹndo he to whèyihọ-waji Jọdani tọn lẹ mọ ehe taidi nuyiwa atẹṣiṣi tọn, bọ awhàn dibla fọ́n to whẹndo lọ lẹ ṣẹnṣẹn, ṣigba hodọdopọ dagbe glọnalina hùnsọndai.
To whenuena Jọṣua ko nọ̀ Timnati-salahi na ojlẹ de godo, e ylọ sunnu mẹho, ogán, whẹdatọ, po azọ́ngán Islaeli tọn lẹ po bo na yé tuli nado gboadọ bo gbọṣi nugbonọ-yinyin mẹ hlan Jehovah. To enẹgodo, Jọṣua pli whẹndo Islaeli tọn lẹpo do Ṣekẹmi. To finẹ e dọhodo nuyiwa Jehovah tọn lẹ ji bẹsọn ojlẹ Ablaham tọn mẹ, podọ whladopo dogọ e dotuhomẹna yé nado “dibusi OKLUNỌ bo nọ sẹ̀n ẹn to dodo mẹ podọ to nugbo mẹ.” Yemẹpo yin whinwhàn nado yigbe dọmọ: “OKLUNỌ Jiwheyẹwhe mítọn wẹ mí na sẹ̀n, podọ hlan ogbè etọn wẹ mí na tuntoai.” (Jọṣua 24:14, 15, 24) To onú helẹ godo Jọṣua kú to owhe 110 mẹho yinyin mẹ.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
13:1—Be ehe ma jẹagọdo nuhe yin didọ to Jọṣua 11:23 mẹ ya? Lala, na awhàngbigba nado yí Aigba Pagbe tọn lọ bẹ adà awe hẹn: tintan wẹ yin awhàn akọta tọn he mẹ ahọlu aigba Kenani tọn 31 yin dududeji te bọ awhànpa Kenaninu lẹ tọn yin gbigbakija, podọ awetọ gando nuhe whẹndo lẹ kavi mẹdopodopo wà nado yí aigba lọ mlẹnmlẹn go. (Jọṣua 17:14-18; 18:3) Dile etlẹ yindọ Islaelivi lẹ ma penugo nado de Kenaninu lẹ sẹ̀ mlẹnmlẹn sọn ṣẹnṣẹn yetọn, mẹhe luntọ́n lẹ ma yin owù na hihọ́ Islaeli tọn sọmọ ba. (Jọṣua 16:10; 17:12) Jọṣua 21:44 dọ dọ: ‘Jehovah na gbọjẹ yé lẹdo pé.’
24:2—Be boṣiọ-sẹ̀ntọ wẹ otọ́ Ablaham tọn, Tela yin ya? To bẹjẹeji, Tela ma yin sinsẹ̀n-basitọ Jehovah Jiwheyẹwhe tọn de gba. E sọgan ko nọ sẹ̀n yẹwhe osun tọn Sin he gbayipe to Uli. Sọgbe hẹ aṣa Juvi lẹ tọn, Tela tlẹ sọgan ko nọ basi boṣiọ pipà lẹ. Etomọṣo, to whenuena Ablaham setonuna gbedide Jiwheyẹwhe tọn bo tọ́nsọn Uli, Tela hodo e yì Halani.—Gẹnẹsisi 11:31.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
14:10-13. Dile Kalẹbu tlẹ ko tindo owhe 85, e biọ azọngban sinsinyẹn lọ nado yàn tòmẹnu agbegbe Heblọni tọn lẹ jẹgbonu. Anakimi lẹ, he yin sunnu asuka he tọ́nalùn taun lẹ wẹ nọ nọ̀ lẹdo enẹ mẹ. Po alọgọ Jehovah tọn po, awhànfuntọ numimọnọ ehe tindo kọdetọn dagbe, bọ Heblọni lẹzun tòdaho fibẹtado tọn de. (Jọṣua 15:13-19; 21:11-13) Apajlẹ Kalẹbu tọn na mí tuli ma nado nọ họ̀nna azọ́ndenamẹ yẹwhehọluduta tọn he vẹawu lẹ.
22:9-12, 21-33. Mí dona tin to aṣeji ma nado nọ mọhodọdo mẹwhinwhàn mẹdevo lẹ tọn go to aliho agọ̀ mẹ.
“Onú Dopo Ma Gbòpò”
To yọnhowhe etọn mẹ, Jọṣua dọna sunnu azọngbannọ Islaeli tọn lẹ dọmọ: “Onú dopo ma gbòpò sọn onú dagbe he OKLUNỌ Jiwheyẹwhe mìtọn dọ gbọn mì dali lẹ de mẹ; popolẹpo wẹ ṣẹ hlan mì.” (Jọṣua 23:14) Lehe kandai whenuho Jọṣua tọn hẹn ehe họnwun gblegede do sọ!
“Onú depope he yè ko wlan dai, yè wlan yé na oplọn mítọn,” wẹ apọsteli Paulu wlan, “dọ míwlẹ gbọn homẹfa po homẹmiọn Owe-wiwe lẹ tọn po dali nido tindo todo.” (Lomunu lẹ 15:4) Mí sọgan deji dọ todido mítọn to opagbe Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ ma yin to ovọ́ mẹ gba. Opagbe dopo ma na gbòpò; popolẹpo wẹ na ṣẹ.
[Yẹdide otò tọn to weda 10]
(Nado mọ yẹdide ganji, pọ́n zinjẹgbonu)
BAṢANI
GILIADI
ALABA
NEGEB
Tọ̀sisa Jọdani
Ohù Ojẹ̀ tọn
Agbàdo Jabọki tọn
Agbàdo Alnọni tọn
Hazọli
Madọni
Laṣalọni
Ṣimlọni
Jọkneami
Dọli
Mẹgido
Kedẹṣi
Taanaki
Hefeli
Tilza
Afẹki
Tapua
Bẹtẹli
Ai
Gilgali
Gezeli
Jelusalẹm
Makeda
Jalmọti
Adulami
Libna
Lakiṣi
Eglọni
Jẹliko
Heblọni
Debili
Aladi
[Yẹdide to weda 9]
Be hiẹ yọ́n nuhewutu Lahabi ayọdetọ lọ do yin whẹsuna taidi dodonọ ya?
[Yẹdide to weda 10]
Jọṣua dotuhomẹna Islaeli nado “dibusi OKLUNỌ bo nọ sẹ̀n ẹn”
Aigba he yin yíyí to nukọntọ-yinyin Jọṣua tọn glọ lẹ
[Yẹdide to weda 12]
Ajò Akani tọn ma yin nuṣiwa kleun de gba—e hẹn nugbajẹmẹji sinsinyẹn lẹ wá
“Gbọn yise dali dòkọ́ Jẹliko tọn họ́ sú ai.”—Heblu lẹ 11:30