Weta Fọtọ̀n-Nukun-Atọ̀n
Nuplọnmẹ lẹ Dogbọn Nugbonọ-Mayin Dali
1. Etẹwẹ na ko yin numọtolanmẹ towe nado tin to tòdaho hohowhenu tọn he tin to mẹgbeyinyan glọ de mẹ?
LẸNNUPỌN do nuhe na yin numọtolanmẹ towe ji nado tin to tòdaho hohowhenu tọn he tin to mẹgbeyinyan glọ de mẹ. Kẹntọ—huhlọnnọ po hùnylantọ lẹ po tin to adó lọ lẹ godo. Hiẹ yọnẹn dọ tòdaho devo lẹ ko jai jẹ alọ yetọn mẹ. Todin e ko magbe nado gbawhàn bo hò tòdaho mìtọn yí podọ nado yí huhlọn do zanhẹ tòmẹnu etọn lẹ bo hù yé. Awhànpa kẹntọ tọn lẹ tindo huhlọn sọmọ bo ma sọgan yin pipehẹ to avùnhiho mẹ tlọlọ gba; todido dopo akan he hiẹ tindo wẹ yindọ adó tòdaho lọ tọn lẹ na glọnalina yé. Dile hiẹ pọ́n adó lọ lẹ ji hlan, hiẹ sọgan mọ núzinzan mẹgbeyinyan tọn lẹ he kẹntọ lọ lẹ hẹnwa. Yé sọ tindo zomọ mẹgbeyinyan tọn lẹ he penugo nado ze osé gbóogbó lẹ nado gídí avùnlọyinu mìtọn lẹ. Hiẹ sọ mọ ogànpò daho yetọn lẹ po aliyá he yiaga lẹ po, ogáyintọ po awhàn-kẹkẹ yetọn lẹ po, awhànfuntọ susugege yetọn lẹ. Lehe e yin numimọ budonamẹ tọn do sọ!
2. Whetẹnu wẹ mẹgbeyinyan heyin zẹẹmẹ-basina to Isaia weta 22 mẹ lọ jọ?
2 To Isaia weta 22 mẹ, mí hia dogbọn mẹgbeyinyan mọnkọtọn dali—yèdọ mẹgbeyinyan de sọta Jelusalẹm. Whetẹnu wẹ e jọ? E vẹawu nado dlẹnalọdo mẹgbeyinyan depope to ehe mẹ adà heyin zẹẹmẹ etọn basi lẹpo mọ hẹndi te. Kunnudenu dohia dọ, dọdai lọ yin nukunnumọjẹemẹ taidi zẹẹmẹ paa mẹgbeyinyan voovo he na wá Jelusalẹm ji lẹ tọn, yèdọ avase paa de na nuhe ja to nukọn lẹ.
3. Nawẹ tòmẹnu Jelusalẹm tọn lẹ yinuwa gando mẹgbeyinyan he Isaia basi zẹẹmẹ etọn go gbọn?
3 To mẹgbeyinyan he Isaia basi zẹẹmẹ etọn whenu, etẹwẹ tòmẹnu Jelusalẹm tọn lẹ to wiwa? Taidi mẹhe tin to alẹnu Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹ, be yé to awhádo ylọ Jehovah nado whlẹn yé wẹ ya? Lala, yé to walọyizan nuyọnẹn matindo tọn dohia, kẹdẹdi dehe yin mimọ to mẹsusu he sọalọakọ́n nado to sinsẹ̀n basi hlan Jiwheyẹwhe to egbehe lẹ ṣẹnṣẹn.
Tòdaho de to Mẹgbeyinyan Glọ
4. (a) Etẹwẹ “agbàdo numimọ tọn” lọ yin, podọ naegbọn e do tindo oyín ehe? (b) Etẹwẹ yin ninọmẹ gbigbọmẹ tọn heyin tòmẹnu Jelusalẹm tọn lẹ tọn?
4 To weta 21 Isaia tọn mẹ, dopodopo wẹndomẹ whẹdida tọn lọ lẹ bẹjẹeji po hogbe lọ po “Hogbe nulila tọn.” (Isaia 21:1, 11, 13) Weta 22 bẹjẹeji to aliho dopolọ mẹ dọmọ: “[Hogbe nulila tọn heyin, NW] agbàdo numimọ tọn. Etẹwẹ wà we dinvie, bọ hiẹ do hẹji yì họta patapata.” (Isaia 22:1) “Agbàdo numimọ tọn” dlẹnalọdo Jelusalẹm. Tòdaho lọ yin yiylọdọ agbàdo na dile etlẹ yiaga sọ, e yin lilẹdo pé gbọn osó he yiaga taun lẹ dali. E yin kinkọndopọ hẹ “numimọ” na finẹ wẹ susu numimọ po osọhia sọn olọn mẹ wá lẹ po tọn nọ yin nina te. Na whẹwhinwhẹ́n ehe wutu, tòmẹnu tòdaho lọ tọn lẹ dona setonuna ohó Jehovah tọn lẹ. Kakatimọ, yé gbẹkọ e go bo ko buali biọ sinsẹ̀n-bibasi lalo tọn mẹ. Kẹntọ he dosla lẹdo tòdaho lọ yin nuyizan whẹdida Jiwheyẹwhe tọn sọta gbẹtọ tasinyẹntọ etọn lẹ.—Deutelonomi 28:45, 49, 50, 52.
5. Etẹwẹ sọgan ko yin whẹwhinwhẹ́n lọ he wutu gbẹtọ lọ lẹ do hẹji yì họ̀ta yetọn lẹ?
5 Doayi e go dọ tòmẹnu Jelusalẹm tọn lẹ to pọmẹ ko “hẹji yì họ̀ta” ohọ̀ yetọn lẹ tọn. To ojlẹ hohowhenu tọn lẹ mẹ, họ̀ta ohọ̀ Islaelivi lẹ tọn tin to flàlà bọ whẹndo lẹ nọ saba pli dopọ to finẹ. Isaia ma dọ nuhewutu yé do wàmọ to nujijọ ehe mẹ gba, ṣigba ohó etọn lẹ dohia dọ e mayin alọkẹyi gba. To whelọnu lọ, vlavo yé hẹji yì họ̀ta nado dawhá ylọ yẹwhe lalo tọn yetọn lẹ. Aṣa yetọn wẹ ehe yin to owhe he jẹnukọnna vasudo Jelusalẹm tọn lẹ mẹ to 607 J.W.M.—Jẹlemia 19:13; Zẹfania 1:5.
6. (a) Ninọmẹ tẹlẹ wẹ gbayipe to Jelusalẹm mẹ? (b) Naegbọn mẹdelẹ do jaya, ṣigba etẹwẹ tin to nukọn ja?
6 Isaia zindonukọn dọmọ: “Hiẹ mẹhe gọ́ na zingidi, otò magbọjẹnọ, otò homẹvivi tọn: yè ma yí ohi do hù sunnu towe lẹ, mọ yé ma ṣí to awhàn.” (Isaia 22:2) Gbẹtọ susugege ko wọ̀ wá tòdaho lọ mẹ, bọ e tin to bẹwlu mẹ. Gbẹtọ lẹ to awhádo bo gọ́ na obu to tòhomẹ-liho lẹ ji. Mẹdelẹ, nalete, to aglinjẹ, vlavo na yé tindo numọtolanmẹ hihọ́ tọn kavi yé yise dọ owù lọ ko juwayi.a Ṣigba, aglinjijẹ to ojlẹ ehe mẹ yin nulunu. Mẹsusu to tòdaho lọ mẹ na kú okú he ylanhú ohinù tọn de. Tòdaho he tin to mẹgbeyinyan glọ nọ yin aliglọnna sọn asisa núdùdù tògodo tọn lẹ mẹ. Agbànhọ he tin to tòdaho lọ mẹ lẹ jẹagbá. Huvẹ po ninọmẹ bẹwlu tọn lẹ po hẹn azọ̀nylankan lẹ wá. Gbọnmọ dali mẹsusu to Jelusalẹm na kú gbọn huvẹ po azọ̀nylankan po dali. Ehe jọ to 607 J.W.M. podọ to 70 W.M.—2 Ahọlu lẹ 25:3; Avigbè Jẹlemia tọn 4:9, 10.b
7. Etẹwẹ gandutọ Jelusalẹm tọn lẹ basi to mẹgbeyinyan lọ whenu, podọ etẹwẹ jọ do yé go?
7 To bẹwlu ehe whenu, alọgọ tẹwẹ gandutọ Jelusalẹm tọn lẹ basi? Isaia gblọn dọmọ: “Ogán towe lẹ ko zọ̀npọ́ họ̀nyi, ogáyintọ lẹ ko blá yé do gòkànmẹ: mẹhe yè mọ to ohò towe mẹ lẹpo wẹ yè blá pli, he họ̀n sọn aganu wá.” (Isaia 22:3) Gandutọ lẹ po sunnu asuka lẹ po họ̀nyi bo yin wiwle to enẹgodo! Ogá depope ma tlẹ yin dide dó yé, whẹpo yé do yin wiwle bo yin hinhẹn sọyi taidi gàntọ. Ehe jọ to 607 J.W.M. To adó Jelusalẹm tọn gbigbà hányán godo, Ahọlu Zedekia họ̀nyi to zánmẹ po sunnu huhlọnnọ etọn lẹ po. Kẹntọ lẹ sè dogbọn ehe dali, bo dómọ́na yé, bosọ wle yé to danfafa Jẹliko tọn lẹ ji. Sunnu huhlọnnọ lọ lẹ gbàdó. Zedekia yin wiwle, yin nukuntọ́nna, bo yin biblá po gẹdẹ gànvẹẹ tọn po, bosọ yin dindọ̀n yì Babilọni. (2 Ahọlu lẹ 25:2-7) Kọdetọn nugbajẹmẹji tọn nankọ die na nugbonọ-mayin etọn!
Obu na Nugbajẹmẹji
8. (a) Nawẹ Isaia yinuwa gando dọdai lọ he dọ dọdai nugbajẹmẹji tọn do Jelusalẹm ji go gbọn? (b) Etẹwẹ na yin ninọmẹ lọ to Jelusalẹm?
8 Dọdai ehe whàn Isaia sisosiso. E dọmọ: “Dè nukun sẹ̀ sọn ogo e, yẹn na viavi vivẹ́, a jẹtukla nado miọnhomẹna mi blo, na hẹngble viyọnnu omẹ ṣie lẹ tọn tọn wutu.” (Isaia 22:4) Isaia blawu na dọdai nuhe to na jọ do Moabi po Babilọni po go tọn. (Isaia 16:11; 21:3) Todin obu po avigbè etọn lẹ po tlẹ sọ sinyẹn deji dile e lẹnnupọndo nugbajẹmẹji he ja omẹ etọn titi lẹ ji. E ma sọgan yin homẹmiọnna. Etẹwutu? “Na azán [bẹwlu, NW] tọn wẹ, zindai tọn, po magbọjẹ po tọn, gbọn OKLUNỌ Jiwheyẹwhe awhànpa lẹ tọn si to agbàdo numimọ tọn mẹ, e to odòkọ lẹ họ́liai, bosọ to awhádo hlan osó lẹ.” (Isaia 22:5) Jelusalẹm na gọ́ na bẹwlu sinsinyẹn. Gbẹtọ lẹ na sàlèlè yigodo-yinukọn to sijọsijọ mẹ, matin todido. Dile kẹntọ lẹ jẹ adó tòdaho lọ tọn lẹ gbà ji, yè na to “awhádo hlan osó lẹ.” Be ehe zẹẹmẹdo dọ tòmẹnu tòdaho lọ tọn lẹ na dawhá jẹgbonu hlan Jiwheyẹwhe to tẹmpli wiwe etọn mẹ to Osó Molia ji wẹ ya? E sọgan yinmọ. Ṣigba, to pọndohlanmẹ na nugbonọ-mayin yetọn, vlavo e sọgan zẹẹmẹdo poun dọ awhá obu tọn yetọn lẹ na yin vivọ́ sè to osó he lẹdo pé lẹ ji.
9. Basi zẹẹmẹ awhànfuntọ he to budona Jelusalẹm lẹ tọn.
9 Kẹntọ nankọtọn lẹ wẹ to budona Jelusalẹm? Isaia dọna mí dọmọ: “Elami hẹn ogọ̀ po kẹkẹ gbẹtọ tọn lẹ po, po osọ́nọ tọn po, Kili sọ hùn sagba dai.” (Isaia 22:6) Kẹntọ lọ lẹ ko wleawu to gigọ́mẹ. Yé tindo ogáyintọ he ogọ̀ yetọn lẹ gọ́ po ogábá po. Awhànfuntọ lẹ to awuwlena sagbà yetọn lẹ na awhànfunfun. Awhàn-kẹkẹ lẹ po osọ́ he yin pinplọn na awhànfunfun lẹ po tin ga. Awhànpa lọ bẹ awhànfuntọ lẹ hẹn sọn Elami, he tin to agewaji fie nọ yin yiylọ todin dọ Golfe Persique, podọ sọn Kili, vlavo he tin sẹpọ Elami. Alọdindlẹndo aigba enẹlẹ dohia dọ fidindẹn taun wẹ mẹgbeyantọ lọ lẹ wá sọn. E sọ dohia ga dọ ogáyintọ Elaminu lẹ tọn sọgan ko tin to awhànpa he dobuna Jelusalẹm to azán Hẹzekia tọn gbè lẹ mẹ.
Vivẹnudido Nado Yiavunlọ
10. Ninọmẹ tẹwẹ na avase nugbajẹmẹji tọn na tòdaho lọ?
10 Isaia basi zẹẹmẹ ninọmẹ he fọndote tọn dọmọ: “To enẹgodo, agbàdo towe he yọ́n whanpẹ lẹ na gọ́ na kẹkẹ, osọ́nọ lẹ nasọ tẹ́ awhàn dai to dòkọnu họngbó ji. Ewọ [na de nùsú Juda tọn sẹ̀, NW].” (Isaia 22:7, 8a) Awhàn-kẹkẹ lẹ po osọ́ lẹ po wẹ gọ́ danfafa he tin to gbonu tòdaho Jelusalẹm tọn lẹ ji bo wleawuna yedelẹ nado gbà họngbó tòdaho lọ tọn lẹ. Etẹwẹ “nùsú Juda tọn” he yin didesẹ lọ yin? Vlavo, họngbó tòdaho lọ tọn wẹ, ehe gbigbà etọn na avase nugbajẹmẹji tọn hlan avùnlọ-yítọ lẹ.c To whenuena nùsú avùnlọ-yíyí tọn lọ yin didesẹ, tòdaho lọ yin hùnhùn do nùvo na mẹgbeyantọ etọn lẹ.
11, 12. Afọdide avùnlọ-yíyí tọn tẹlẹ wẹ tòmẹnu Jelusalẹm tọn lẹ ze?
11 Todin Isaia dọ̀n ayidonugo wá vivẹnudido gbẹtọ lọ lẹ tọn nado yiavunlọ na yedelẹ ji. Awhànfunnu lẹ—wẹ yin onú tintan he ji linlẹn yetọn wá! “Hiẹ sọ pọ́n to azán lọ gbè ogbaja owhé zungbo mẹ tọn. Mì ko sọ mọ nuvọ́ otò Davidi tọn tọn ga, dọ yé sù: mìwlẹ sọ dọ̀n osin tándò mẹ tọn he to odò pli.” (Isaia 22:8b, 9) Awhànfunnu lẹ yin bibẹpli do agbànhọ awhànfunnu tọn heyin owhé zungbo mẹ tọn lọ mẹ. Agbànhọ awhànfunnu tọn ehe yin gbigbá gbọn Sọlọmọni dali. To whenuena e yindọ kedali Lẹbanọni tọn lẹ wẹ yè yí do gbá ẹ, e wá yin yinyọnẹn taidi “ohọ̀ zùnkan Lẹbanọni tọn.” (1 Ahọlu lẹ 7:2-5) Nùvo he tin to adó lọ mẹ lẹ yin kikéjepọ́n. Osin yin dindọ̀n pli—yèdọ afọdide avùnlọ-yíyí tọn titengbe de. Gbẹtọ lọ lẹ tindo nuhudo osin tọn nado nọgbẹ̀. Matin osin, tòdaho de ma sọgan nọte gba. Nalete, doayi e go, dọ nudepope mayin didọ gando pinpọn Jehovah dè na whlẹngán go gba. Kakatimọ, yé ganjẹ nutindo yedetiti lẹ tọn go. Na míwlẹ ni ma basi nuṣiwa mọnkọtọn gbede blo!—Psalm 127:1.
12 Etẹwẹ sọgan yin wiwà dogbọn fihe adó tòdaho lọ tọn yin gbigbà te lẹ dali? “Mì ko hia owhé Jelusalẹm tọn ga, owhé [etọn] lẹ wẹ mì họ́ zindai nado hẹn odòkọ sinyẹn.” (Isaia 22:10) Nuhọakuẹ ohọ̀ lẹ tọn nọ yin didàpọ́n nado yọ́n dehe sọgan yin gbigbà nado wleawu núzinzan lẹ tọn nado sú nùvo he tin to adó lọ go lẹ. Ehe yin vivẹnudido de nado glọnalina kẹntọ lẹ ma nado tindo huhlọn mlẹnmlẹn do adó lọ ji.
Gbẹtọ He Ma Tindo Yise Lẹ
13. Nawẹ gbẹtọ lẹ dovivẹnu nado mọ osin gbọn, ṣigba mẹnu go wẹ yé wọnji?
13 “Mì ko sọ kùn odòkọdò to odòkọ awe ṣẹnṣẹn na osin tándo hoho tọn: ṣigba mì ma pọ́n ewọ mẹhe wazọ́n etọn, mọ mì ma hò mẹhe basi i to hohowhenu pọ́n.” (Isaia 22:11) Vivẹnudido lẹ nado dọ̀n osin pli, heyin zẹẹmẹ-basina tofi podọ to wefọ 9 mẹ, flinnu mí gando afọdide he Ahọlu Hẹzekia ze nado basi hihọ́na tòdaho lọ sọta mẹgbeyinyan Assilianu lẹ tọn go. (2 Otannugbo lẹ 32:2-5) Ṣigba, tòmẹnu tòdaho he tin to dọdai Isaia tọn mẹ ehelẹ ma tindo yise paali. To vogbingbọnmẹ na Hẹzekia, dile yé wazọ́n na hihọ́ tòdaho lọ tọn, yé ma tlẹ lẹnnupọndo Mẹdatọ lọ ji gba.
14. Mahopọnna avase wẹndomẹ Jehovah tọn, walọyizan nuyọnẹn matindo tọn tẹwẹ gbẹtọ lọ lẹ tindo?
14 Isaia zindonukọn dọmọ: “To azán lọ gbè wẹ OKLUNỌ, Jiwheyẹwhe awhànpa lẹ tọn na ylọ nado viavi, nado blawu, podọ nado lùn odà, podọ nado blá odẹ́vọ̀ do ogo. Bo doayi e go, homẹhunhun po ayajijẹ po, hùhù oyìnsu tọn, po hùhù lẹngbọ tọn po, dùdù olàn tọn, po nùnù vẹnhàn tọn po: mì gbọ mí ni to dùdù, bosọ to nùnù, na osọ̀ wẹ mí na kú.” (Isaia 22:12, 13) Tòmẹnu Jelusalẹm tọn lẹ ma do lẹnvọjọ depope hia na atẹṣiṣi yetọn sọta Jehovah gba. Yé ma viavi, lùn odà yetọn, kavi dó odẹ́vọ̀ taidi ohia lẹnvọjọ tọn gba. Eyin yé ko wàmọ wẹ, vlavo Jehovah na ko whlẹn yé sọn nugbajẹmẹji he ja lẹ mẹ. Kakatimọ, yé jo yedelẹ na gbẹdudu agbasalan tọn. Walọyizan dopolọ wẹ tin to egbehe to mẹsusu he ma tindo yise to Jiwheyẹwhe mẹ lẹ ṣẹnṣẹn. Na yé ma tindo todido—vlavo to fọnsọnku oṣiọ lẹ tọn kavi Paladisi sọgodo aigba ji tọn mẹ wutu—yé nọ doafọna gbẹzan ojlo mẹdetiti tọn zẹjlẹgo, dọmọ: “Mì gbọ mí ni to dùdù bo to nùnù, na osọ̀ wẹ mí na kú.” (1 Kọlintinu lẹ 15:32) Lehe e yin pọndohlan ojlẹ-gli tọn do sọ! Eyin yé na ze todido yetọn do Jehovah mẹ wẹ, yé na tindo todido dẹn-to-aimẹ!—Psalm 4:6-8; Howhinwhẹn lẹ 1:33.
15. (a) Etẹwẹ yin wẹndomẹ whẹdida Jehovah tọn sọta Jelusalẹm, podọ mẹnu wẹ hẹn whẹdida etọn ṣẹ? (b) Naegbọn Mẹylọhodotọklisti na jiya onú dopolọ he jọ do Jelusalẹm go tọn?
15 Tòmẹnu Jelusalẹm tọn he tin to mẹgbeyinyan glọ lẹ ma na mọ hihọ́ paali. Isaia dọmọ: “OKLUNỌ awhànpa lẹ tọn dọ do otó ṣie mẹ, dọ, Nugbo, yè ma to na klọ́ ylando he sẹ̀ sọn mì go kaka mì nado kú, wẹ OKLUNỌ awhànpa lẹ tọn dọ.” (Isaia 22:14) Na ayiha sinsinyẹn gbẹtọ lọ lẹ tọn wutu, jonamẹ depope ma na tin. Matin ayihaawe, yé na kú dandan. Ehe họnwun. Oklunọ Nupojipetọ, Jehovah awhànpa lẹ tọn, ko dọ ẹ. To hẹndi ohó dọdai Isaia tọn lẹ mẹ, whla awe wẹ nugbajẹmẹji wá Jelusalẹm he mayin nugbonọ lọ ji. E yin vivasudo gbọn awhànpa Babilọni tọn lẹ dali podọ to godo mẹ gbọn Lomu tọn lẹ dali. Mọdopolọ ga, nugbajẹmẹji na wá Mẹylọhodotọklisti he mayin nugbonọ lọ ji, mẹhe hagbẹ etọn lẹ sọalọakọ́n nado to sinsẹ̀n basi hlan Jiwheyẹwhe ṣigba na taun tọn mọ́n ẹn gbọn azọ́n yetọn lẹ dali. (Titu 1:16) Ylando Mẹylọhodotọklisti tọn, gọna sinsẹ̀n aihọn tọn devo he gbẹkọ aliho dodo Jiwheyẹwhe tọn go lẹ tọn, ko “hòpli hlan olọn.” Taidi ylando Jelusalẹm atẹṣitọ lọ tọn, ylando yetọn ko suhugan nado yin ovẹsè basina.—Osọhia 18:5, 8, 21.
Họ̀nkọnsi Ṣejannabinọ De
16, 17. (a) Mẹnu todin wẹ mọ wẹndomẹ avase tọn yí sọn Jehovah dè, podọ etẹwutu? (b) Na ojlo yindidi tọn etọn wutu, etẹwẹ na jọ do Ṣẹbna go?
16 Todin yẹwhegán lọ lẹ́ ayidonugo etọn sọn pipli mẹhe mayin nugbonọ lẹ tọn ji hlan omẹ dopo he mayin nugbonọ de ji. Isaia wlan dọmọ: “Le wẹ OKLUNỌ Jiwheyẹwhe awhànpa lẹ tọn dọ, dọmọ, Yì, tọ́nyi [họ̀nkọnsi, NW] he dè, yèdọ jẹ Ṣẹbna dè, he yin whétọ, bo dọmọ, Etẹwẹ a tindo to ofi? podọ mẹnu wẹ hiẹ tindo to ofi, bọ hiẹ do kùn yọwhé de do ofi, di mẹhe kùn yọwhé na ede to aga, bọ a sọ kùn nọtẹn na dewe to awinyan mẹ?”—Isaia 22:15, 16.
17 Ṣẹbna yin ‘họ̀nkọnsi do owhé lọ ji,’ vlavo owhé Ahọlu Hẹzekia tọn. Enẹwutu, ewọ tindo otẹn nuyiwadomẹji tọn de, yèdọ mẹhe bọdo ahọlu go tlọlọ. Onú susu wẹ yè donukun sọn e dè. (1 Kọlintinu lẹ 4:2) Ṣogan, to whenuena ewọ dona to ayidonugo tintan na hlan whẹho akọta lọ tọn lẹ, Ṣẹbna to afọdona gigo edetiti tọn. E to yọdo whanpẹnọ de—heyin yiyijlẹdo ahọlu de tọn go—kùn na edetiti to osé he yiaga de ji. To ayidido ehe go mẹ, Jehovah gbọdo Isaia nado na avase họ̀nkọnsi he mayin nugbonọ lọ dọmọ: “Doayi e go, OKLUNỌ na yí mẹglọnọ sinsinyẹn do didá we sọyi, e nasọ ṣinyọnnudo we. Nugbo e na lẹ́ bosọ yí we do yinwhán di onú mimlin do otò daho de mẹ; finẹ hiẹ na kú te, podọ finẹ wẹ kẹkẹ gigo towe tọn na yin winyan owhé [ogán, NW] towe gbè tọn. Yẹn na yàn we sọn otẹn towe mẹ, e nasọ dọ̀n we liai sọn nọtẹn towe mẹ.” (Isaia 22:17-19) Na ṣejannabi etọn wutu, Ṣẹbna ma na tlẹ tindo yọdo paa de to Jelusalẹm gba. Kakatimọ, e na yin gbigbá-dlán taidi bọlu de, nado kú to aigba dindẹn de ji. Avase de tin to ehe mẹ na mẹhe aṣẹpipa yin zizedo alọmẹ na to omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ṣẹnṣẹn. Huhlọn ṣiṣizan na dekọtọn do aṣẹpipa enẹ hinhẹnbú mẹ podọ vlavo do yinyàn jẹgbonu mẹ.
18. Mẹnu wẹ na jẹ otẹn Ṣẹbna tọn mẹ, podọ etẹwẹ e zẹẹmẹdo dọ avọ̀ Ṣẹbna ahọluzọnwatọ lọ tọn lẹ po họ̀nhungàn owhé Davidi gbè tọn po na yin zizena omẹ ehe?
18 Nalete, nawẹ Ṣẹbna na yin didesẹ sọn otẹn etọn mẹ gbọn? Jehovah basi zẹẹmẹ, gbọn Isaia gblamẹ dọmọ: “To azán lọ gbè wẹ yẹn na ylọ devi ṣie Eliakimi ovi Hilkia tọn: yẹn nasọ yí avọ̀ towe ṣinyọnna ẹn, bo na yí gbaja towe blá na ẹn, yẹn na yí ahọludu towe do alọ etọn mẹ: e nasọ yin otọ́ na Jelusalẹm-nu lẹ, podọ na owhé Juda tọn. Yẹn nasọ yí họ̀nhungàn owhé Davidi tọn tọn do abọ́ etọn ji; e na hùn, mẹde ma na sú; e na sú, mẹde ma na hùn.” (Isaia 22:20-22) To tẹndidiọna Ṣẹbna mẹ, avọ̀ họ̀nkọnsi ahọluzọnwatọ lọ tọn po họ̀nhungàn owhé Davidi gbè tọn po na yin zize na Eliakimi. Biblu nọ yí hogbe lọ “họ̀nhungàn” zan nado nọtena aṣẹpipa, gandudu, kavi huhlọn. (Yijlẹdo Matiu 16:19 go.) To ojlẹ hohowhenu tọn lẹ mẹ, ayinamẹtọ ahọlu tọn, he họ̀nhungàn lẹ yin zizedo alọmẹ na, sọgan nọ penukundo nuwiwa họ̀nmẹ gandudu lọ tọn pete go, bo tlẹ nọ basi dide gando mẹhe na yin yiyizan na sinsẹ̀nzọn ahọlu tọn lẹ go. (Yijlẹdo Osọhia 3:7, 8 go.) Enẹwutu, otẹn họ̀nkọnsi tọn yin onú titengbe, bọ onú susu nọ yin nukundo sọn mẹdepope he to sinsẹ̀nzọnwà to finẹ si. (Luku 12:48) Ṣẹbna sọgan penugo, ṣigba na e mayin nugbonọ wutu, Jehovah na diọtẹnna ẹn.
Húngàn Yẹhiadonu Tọn Awe
19, 20. (a) Nawẹ Eliakimi na sọawuhia nado yin dona de na omẹ etọn lẹ gbọn? (b) Etẹwẹ na jọ do mẹhe zindonukọn nado ganjẹ Ṣẹbna go lẹ go?
19 To godo mẹ, Jehovah yí hogbe yẹhiadonu tọn zan nado basi zẹẹmẹ huhlọn yíyí sọn Ṣẹbna si na Eliakimi tọn. E dọmọ: “Yẹn nasọ whè e [Eliakimi] di húngàn do otẹn gángán mẹ; e nasọ tin na ofin gigo tọn, na owhé otọ́ etọn tọn. Yé na yí gigo owhé otọ́ etọn tọn lẹpo plá okọ̀ na ẹn, ovi po vikún po, núzinzan lẹpo, sọn núzinzan kọfo tọn, kakajẹ núzinzan tánglan tọn lẹpo ji. OKLUNỌ awhànpa lẹ tọn dọmọ, to azán lọ gbè wẹ yè na họ̀n húngàn [Ṣẹbna] he yè whè to otẹn gángán mẹ sẹ̀, yè na sán ẹn liai, e nasọ jai, agbàn he tin to e ji wẹ yè nasọ sán sẹ̀: na OKLUNỌ ko dọ ẹ.”—Isaia 22:23-25.
20 To wefọ ehelẹ mẹ Eliakimi wẹ yin húngàn tintan lọ. E na lẹzun “ofin gigo tọn” de hlan owhé otọ́ etọn, Hilkia tọn. To vogbingbọnmẹ na Ṣẹbna, ewọ ma na dowinyan kavi hẹn oyín owhé otọ́ etọn tọn gble gba. Eliakimi na yin alọgọ dẹn-to-aimẹ de na núzinzan whédo lọ tọn lẹ, enẹ wẹ yin, hlan mẹdevo lẹ he tin to sinsẹ̀nzọn ahọlu tọn mẹ. (2 Timoti 2:20, 21) To vogbingbọn mẹ, húngàn awetọ lọ dlẹnalọdo Ṣẹbna. Dile e sọgan sọawuhia nado tindo hihọ́, ewọ na yin didesẹ. Mẹdepope he zindonukọn nado ganjẹ e go na jai.
21. To ojlẹ egbezangbe tọn lẹ mẹ, mẹnu, taidi Ṣẹbna, wẹ yin tẹndiọna, etẹwutu, podọ dogbọn mẹnu dali?
21 Numimọ Ṣẹbna tọn flinnu mí dọ to mẹhe sọalọakọ́n nado to sinsẹ̀n basi hlan Jiwheyẹwhe lẹ ṣẹnṣẹn, mẹhe kẹalọyi lẹblanulọkẹyi lẹ dona yí yé zan nado wadevizọn hlan mẹdevo lẹ bo hẹn pipà wá na Jehovah. Yé ma dona ṣì otẹn yetọn zan nado sọgan hẹn yedelẹ wàdọkun kavi jlayinna yedelẹ gba. Di apajlẹ, Mẹylọhodotọklisti ko jlayinna ede sọn whenu dindẹn die taidi họ̀nkọnsi heyin dide lọ, yèdọ nukunmọnu Jesu Klisti tọn to aigba ji. Ṣigba, kẹdẹdile Ṣẹbna ma hẹn yẹyi wá na otọ́ etọn gbọn gigo edetiti tọn dindin dali do, nukọntọ Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ ma hẹn yẹyi wá na Mẹdatọ yetọn gba gbọn adọkun po huhlọn po bibẹpli na yedelẹ dali. Enẹwutu, to whenuena ojlẹ whẹdida tọn he “ṣẹ̀ sọn owhé Jiwheyẹwhe tọn gbè” wá to 1918, Jehovah de Mẹylọhodotọklisti sẹ̀. Họ̀nkọnsi devo sọawuhia—yèdọ “họ̀nkọnsi nugbonọ, nuyọnẹntọ lọ”—bo yin dide do whédo Jesu tọn ji to aigba ji. (1 Pita 4:17; Luku 12:42-44) Pipli hagbẹ ehe tọn ko do ede hia nado jẹ nado yí “họ̀nhungàn” gandudu owhé Davidi gbè tọn. Taidi “húngàn” he go yè dejido de, e ko sọawuhia nado yin alọgọ dejidego de na “núzinzan” voovo lẹpo, yèdọ Klistiani yiamisisadode he tindo azọngban voovo lẹ bo nọ ganjẹ e go na núdùdù gbigbọmẹ tọn. Taidi ‘jonọ he nọ nọ̀ họngbó’ Jelusalẹm hohowhenu tọn mẹ, “lẹngbọ devo lẹ,” sọ nọ ganjẹ “húngàn” ehe, heyin Eliakimi egbezangbe tọn lọ go ga.—Johanu 10:16; Deutelonomi 5:14.
22. (a) Naegbọn tẹndidiọna Ṣẹbna taidi họ̀nkọnsi do wá do ganmẹ? (b) To ojlẹ egbezangbe tọn lẹ mẹ, naegbọn dide “họ̀nkọnsi nugbonọ, nuyọnẹntọ lọ” tọn, do wá do ganmẹ?
22 Eliakimi jẹ otẹn Ṣẹbna tọn mẹ to whenuena Sẹnnakelibi po awhànpa etọn lẹ po to budona Jelusalẹm. Mọdopolọ, “họ̀nkọnsi nugbonọ, nuyọnẹntọ lọ,” ko yin dide nado wadevizọn to ojlẹ opodo lọ tọn mẹ, ehe na wá vivọnu to whenuena Satani po awhànpa etọn lẹ po na zindonukọn po mẹgbeyinyan godo tọn lọ po do “Islaeli Jiwheyẹwhe tọn” po lẹngbọ devo hatọ yetọn lẹ po ji. (Galatianu lẹ 6:16) Dile e te do to azán Hẹzekia tọn gbè, mẹgbeyinyan enẹ na dekọtọn do vasudo mẹ na kẹntọ he gbẹwanna dodowiwa lẹ. Mẹhe ganjẹ ‘húngàn otẹn gángán mẹ’ tọn, yèdọ họ̀nkọnsi nugbonọ lọ go lẹ, na luntọ́n, kẹdẹdile tòmẹnu nugbonọ Jelusalẹm tọn lẹ lùn mẹgbeyinyan Assilianu lẹ tọn do Juda ji tọ́n do. To whelọnu lo, lehe e yin nuyọnẹnnu ma nado tẹdo “húngàn” Mẹylọhodotọklisti tọn heyin gbigbẹdai lọ go do sọ!
23. Etẹwẹ jọ do Ṣẹbna go to godo mẹ, podọ etẹwẹ mí sọgan plọn sọn ehe mẹ?
23 Etẹwẹ jọ do Ṣẹbna go? Mí ma tindo kandai de gando lehe dọdai heyin kinkandai dogbọn ewọ dali, to Isaia 22:18 mẹ, yin hinhẹndi do go gba. To whenuena e ze ede daga bo yin winyando to godo mẹ, e taidi Mẹylọhodotọklisti, ṣigba e sọgan ko plọnnu sọn mẹplọnlọ-domẹgo lọ mẹ. To ehe mẹ, ewọ gbọnvo mlẹnmlẹn na Mẹylọhodotọklisti. To whenuena Labṣake Assilia tọn biọ gbejijo Jelusalẹm tọn, họ̀nkọnsi yọyọ Hẹzekia tọn, yèdọ Eliakimi, wẹ yin nukọntọ na pipli afọzedaitọ he tọ́nyi nado yì pé e lẹ. Ṣigba, Ṣẹbna tin to apá na ẹn taidi wekantọ ahọlu tọn. Kunnudenu dohia dọ, Ṣẹbna gbẹ́ pò to sinsẹ̀nzọn ahọlu tọn mẹ. (Isaia 36:2, 22) Nuplọnmẹ dagbe nankọ die na mẹhe hẹn otẹn sinsẹ̀nzọn tọn bú to titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹ! Kakati nado gblehomẹ bo hẹnmẹ do homẹ, yé na yin nuyọnẹntọ nado zindonukọn to Jehovah sinsẹ̀n mẹ to otẹn depope he e na dotẹnmẹ etọn mẹ. (Heblu lẹ 12:6) Gbọn mọwiwà dali, yé na dapana nugbajẹmẹji he na wá Mẹylọhodotọklisti ji. Yé na duvivi nukundagbe po dona Jiwheyẹwhe tọn po kakadoi.
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a To owhe 66 W.M. mẹ, susu Ju lẹ tọn jaya to whenuena awhànpa Lomunu lẹ tọn he dosla lẹdo Jelusalẹm joagọ.
b Sọgbe hẹ whenuho-kantọ owhe kanweko tintan tọn Josephus, to owhe 70 W.M. mẹ, huvẹ lọ sinyẹn sọmọ to Jelusalẹm bọ gbẹtọ lẹ nọ dù kànlinyú, ogbé, po ogbé húhú po. To linlin nujijọ dopo tọn mẹ, onọ̀ de mẹ̀n bosọ dù visunnu etọn titi.
c To alọ devo mẹ, “nùsú Juda tọn” sọgan sọ dlẹnalọdo nudevo lẹ he nọ basi hihọ́na tòdaho lọ, taidi figángán he mẹ awhànfunnu lẹ nọ yin bibẹ do po owhé awhànfuntọ lẹ tọn po.
[Yẹdide to weda 231]
To whenuena Zedekia họnyi, ewọ yin wiwle bo yin nukuntọ́nna
[Yẹdide to weda 233]
Sọgodo dózin na Ju heyin ginglọn do Jelusalẹm mẹ lẹ
[Yẹdide to weda 239]
Eliakimi yin yíyí do basi “húngàn do otẹn gángán mẹ” gbọn Hẹzekia dali
[Yẹdide to weda 241]
Taidi Ṣẹbna, susu nukọntọ Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ ma hẹn yẹyi wá na Mẹdatọ lọ gbọn adọkun bibẹpli dali gba
[Yẹdide to weda 242]
Hagbẹ họ̀nkọnsi nugbonọ de ko yin dide do whédo Jesu tọn ji to ojlẹ egbezangbe tọn lẹ mẹ