Weta Ko
Jehovah Wẹ Ahọlu
1, 2. (a) Mẹnu lẹ wẹ na tindo numimọ homẹgble Jehovah tọn tọn? (b) Be Juda na gọ̀n ma yin yasana wẹ, podọ nawẹ mí yọnẹn gbọn?
BABILỌNI, Filistia, Moabi, Silia, Etiopia, Egipti, Edọmi, Tile, Assilia—yemẹpo wẹ na tindo numimọ homẹgble Jehovah tọn. Isaia ko dọ dọdai nugbajẹmẹji he na wá akọta po tòdaho kanylantọ ehelẹ po ji tọn. Nalete, etẹwẹ dogbọn Juda dali? Be tòmẹnu Juda tọn lẹ ma na yin yasana na aliho ylanwiwa tọn yetọn lẹ wẹ ya? Kandai whenuho tọn lọ na gblọndo po nùzindonuji po dọ lala!
2 Lẹnnupọndo nuhe jọ do Samalia, tatọ-tònọ ahọluduta whẹndo-ao Islaeli tọn go ji. Akọta enẹ ma yin nugbonọ to alẹnu etọn hẹ Jiwheyẹwhe mẹ. E ma nọla na walọyizan ylankan akọta he lẹdo e pé lẹ tọn gba. Kakatimọ, tòmẹnu Samalia tọn lẹ “sọ to onú ylanylan lẹ wà nado gblehomẹna OKLUNỌ hlan adi . . . Enẹwutu wẹ OKLUNỌ do yin adinọ do Islaeli go tlala, bosọ diọtẹnna yé tọ́nsọn nukun etọn mẹ.” Na yé yin yinyan sọn aigba yetọn ji wutu, “Islaeli tọ́n yì sọn aigba yetọn titi ji jẹ Assilia.” (2 Ahọlu lẹ 17:9-12, 16-18, 23; Hosea 4:12-14) Nuhe jọ do Islaeli go yin avase sinsinyẹn na ahọluduta hatọ etọn, Juda.
Isaia Dọ Dọdai Vọjijẹ Juda Tọn
3. (a) Naegbọn Jehovah do gbẹkọ ahọluduta whẹndo-awe Juda tọn go? (b) Etẹwẹ Jehovah magbe nado wà?
3 Delẹ to ahọlu Juda tọn lẹ mẹ yin nugbonọ, ṣigba suhugan ma yin mọ gba. Yèdọ to gandudu ahọlu nugbonọ, taidi Jotani tọn glọ, gbẹtọ lẹ ma lẹkọ mlẹnmlẹn sọn sinsẹ̀n-bibasi lalo mẹ gba. (2 Ahọlu lẹ 15:32-35) Kanyinylan Juda tọn wá agayiyi pete de kọ̀n to gandudu Ahọlu Manassẹ he nugbla ohùn tọn to hùhù tọn whenu, mẹhe sọgbe hẹ whenuho Juvi lẹ tọn, hù yẹwhegán nugbonọ Isaia gbọn gbedide dọ ewọ ni yin sinsán do awe po ayinyọ̀n po dali. (Yijlẹdo Heblu lẹ 11:37 go.) Ahọlu ylankan ehe “hẹn Juda po tòmẹnu Jelusalẹm tọn lẹ po nado buali, mọwẹ yé sọ wà oylan hú ehe akọta lẹ wà, mẹhe OKLUNỌ và to ovi Islaeli tọn lẹ nukọn.” (2 Otannugbo lẹ 33:9) To gandudu Manassẹ tọn glọ aigba lọ tlẹ wá yin hinhẹnflu hugan whenuena Kananinu lẹ to anadena ẹn. Enẹwutu, Jehovah lá dọmọ: “Yẹn hẹn oylan mọnkọ ja Jelusalẹm po Juda po ji, bọ otó mẹdepope he sè linlin etọn tọn awe lẹ tọn na siọ. . . . Yẹn nasọ súnsún Jelusalẹm dile gbẹtọ de nọ súnsún núdùgbán de do, bo nọ súnsún in bo nọ to aga diọ do odò na ẹn. Yẹn nasọ bẹ pipotọ ogú ṣie tọn dlan hlan, bo jo yé do alọ kẹntọ yetọn lẹ tọn mẹ; yé nasọ lẹzun nuyanwẹnna de po ogblànnu de po hlan kẹntọ yetọn lẹpo; na yé ko wà enẹ he yin oylan to nukun ṣie mẹ wutu, bo ko to homẹgbledona mi hlan adi.”—2 Ahọlu lẹ 21:11-15.
4. Etẹwẹ Jehovah na wà na Juda, podọ nawẹ dọdai ehe yin hinhẹndi gbọn?
4 Dile núdùgbán de nọ yin nukunmẹ etọn diọ sú odò, bo nọ hẹn nuhe tin to e mẹ lẹpo kọnyingbe do, aigba lọ na yin hinhẹn jẹvọ́ matin gbẹtọvi tòmẹnu etọn lẹ. Vọjijẹ Juda po Jelusalẹm po tọn he ja ehe sọ vọ́ yin hosọ dọdai Isaia tọn whladopo dogọ. E bẹjẹeji dọmọ: “Doayi e go, OKLUNỌ hẹn [aigba lọ, NW] jẹvọ́, bosọ gbà ẹ kija, e sọtadò na ẹn, bosọ vúnvún mẹhe to e mẹ lẹ pé.” (Isaia 24:1) Dọdai ehe yin hinhẹndi to whenuena Jelusalẹm po tẹmpli etọn po yin vivasudo gbọn awhànpa mẹgbeyantọ Babilọni tọn lẹ dali to gandudu Ahọlu Nẹbukadnẹzali tọn glọ podọ to whenuena tòmẹnu Juda tọn lẹ yin kúnsudona gbọn ohi, huvẹ, po azọ̀nylankan po dali. Suhugan Juvi he luntọ́n lẹ tọn yin bibẹ yì kanlinmọgbenu to Babilọni, podọ vude he yin jijodo lẹ họnyi Egipti. Gbọnmọ dali aigba Juda tọn yin gbigbà kija bo yin hinhẹn jẹvọ́ mlẹnmlẹn. Whékanlin dopo tata ma tlẹ pò. Aigba he jẹvọ́ lọ lẹzun zungbo de po okiti gbakija tọn lẹ po ehe mẹ gbekanlin ylankan lẹ po ohẹ lẹ kẹdẹ po nọ nọ̀.
5. Be mẹdepope na yin didedovo sọn whẹdida Jehovah tọn mẹ wẹ ya? Basi zẹẹmẹ.
5 Be mẹdepope to Juda na mọ nuyiwahẹmẹ he pọnte yí to whẹdida he ja lọ whenu wẹ ya? Isaia gblọn dọmọ: “E na wá jọ, le yè wà do gbẹtọ, mọwẹ e na te na yẹwhenọ; le e te na devi, mọkẹdẹ wẹ na klunọ etọn: le e te na deviyọnnu, mọwẹ na klunọ yọnnu etọn; le e te na hihọ̀tọ, mọwẹ na sisàtọ: le e te na whenamẹtọ, mọwẹ na akuẹhọ̀tọ. [Aigba lọ, NW] na jẹvọ́ gbidigbidi, yè nasọ hẹn ẹn gble gbidigbidi: na OKLUNỌ ko dọ ohó he.” (Isaia 24:2, 3) Adọkun po lẹblanulọkẹyi sinsẹ̀nzọn tẹmpli mẹ tọn po ma na hẹn mẹdepope gbọnvo. Vogbingbọn depope ma na tin. Aigba lọ ko gblezọn sọmọ bọ mẹhe luntọ́n lẹpo—yẹwhenọ lẹ, devi lẹ po ogán lẹ po, nuhọ̀tọ lẹ po nusàtọ lẹ po—dona yì kanlinmọgbenu.
6. Naegbọn Jehovah dè dona etọn sẹ̀ sọn aigba lọ ji?
6 Na nukunnumamọjẹnumẹ depope ni ma do tin, Isaia basi zẹẹmẹ gbesisọ-yinyin nugbajẹmẹji he ja lọ tọn bosọ basi zẹẹmẹ nuhewutu e dona wá tọn dọmọ: ‘Aigba lọ to awubla, bosọ to pẹ́kú, aigba lọ to kàngble, bosọ to pẹ́kú, goyitọ aigba lọ mẹ tọn lẹ to lùnlùnpò. Yè sọ hẹn aigba lọ gble to mẹhe to e mẹ lẹ glọ; na yé ko jẹ osẹ́n lẹ lọ mẹ, yé diọ alẹnuhó, yé hẹn alẹnu madopodo gble. Enẹwutu wẹ dẹ̀hodo ko hù aigba lọ sudo, mẹhe nọ nọ̀ e mẹ lẹ sọ jẹvọ́: enẹwutu wẹ mẹhe to aigba lọ mẹ lẹ jizò, omẹ pẹvide wẹ pò.’ (Isaia 24:4-6) To whenuena aigba Kanani tọn yin nina Islaelivi lẹ, yé mọ ẹn nado yin “aigba [he] yí anọ́sin po owín po do to sisà de.” (Deutelonomi 27:3) Etomọṣo, yé zindonukọn nado ganjẹ dona Jehovah tọn go. Eyin yé yí nugbonọ-yinyin do setonuna aṣẹdai po gbedide etọn lẹ po, aigba lọ na “na jideji etọn,” ṣigba eyin yé gbẹkọ osẹ́n po gbedide etọn lẹ po go, vivẹnudido yetọn lẹ nado pọ̀ aigba lọ na yin “zinzan to ovọ́ mẹ” podọ aigba lọ ma na “jo sinsẹ́n yetọn gba.” (Levitiku 26:3-5, 14, 15, 20) Dẹ̀hodo Jehovah tọn na ‘dù aigba lọ sudo.’ (Deutelonomi 28:15-20, 38-42, 62, 63) Juda dona donukun dẹ̀hodo enẹ todin.
7. Nawẹ alẹnu Osẹ́n tọn lọ na yin dona de na Islaelivi lẹ gbọn?
7 Owhe 800 delẹ jẹnukọnna azán Isaia tọn gbè, Islaelivi lẹ biọ kanṣiṣa alẹnu tọn de mẹ hẹ Jehovah sọn ojlo mẹ wá bo yigbe nado setonuna ẹn. (Eksọdusi 24:3-8) Hogbe alẹnu Osẹ́n enẹ tọn lẹ dohia dọ eyin yé setonuna gbedide Jehovah tọn lẹ, yé na tindo numimọ dona susugege etọn lẹ tọn ṣigba eyin yé gbà alẹnu lọ, yé na hẹn dona etọn bu bo na yin hinhẹn sọyi kanlinmọgbenu gbọn kẹntọ yetọn lẹ dali. (Eksọdusi 19:5, 6; Deutelonomi 28:1-68) Alẹnu Osẹ́n tọn ehe, heyin nina gbọn Mose gblamẹ, dona zindonukọn na ojlẹ dindẹn, he ma yin yinyọnẹn de. E na basi hihọ́na Islaelivi lẹ kakajẹ awusọhia Mẹssia lọ tọn whenu.—Galatianu lẹ 3:19, 24.
8. (a) Nawẹ gbẹtọ lọ lẹ “jẹ osẹ́n lẹ lọ mẹ” bosọ “diọ alẹnuhó” gbọn? (b) To aliho tẹlẹ mẹ wẹ “goyitọ” lẹ yin omẹ tintan he ‘kupẹ́’ te?
8 Ṣigba gbẹtọ lọ lẹ ko “hẹn alẹnu madopodo [lọ] gble.” Yé ko gbẹkọ osẹ́n heyin nina sọn olọn mẹ wá lọ go, bo gbẹ́ yé dai. Yé ko “diọ alẹnuhó” lọ, bo to hihodo nuwiwa aṣa tọn he gbọnvona dehe Jehovah na lẹ. (Eksọdusi 22:25; Ezekiẹli 22:12) Enẹwutu, gbẹtọ lọ lẹ na yin didesẹ sọn aigba lọ ji. Lẹblanu depope ma na yin didohia to whẹdida he ja mẹ gba. “Goyitọ” lẹ, yèdọ mẹhe diyin lẹ na tin to omẹ tintan he ‘kúpẹ́’ lẹ mẹ na didesẹ hihọ́-basinamẹ po nukundagbe Jehovah tọn po wutu. To hẹndi ehe tọn mẹ, dile vasudo Jelusalẹm tọn to sisẹpọ, tintan whẹ́ Egiptinu lẹ podọ to enẹgodo Babilọninu lẹ hẹn ahọlu Juda tọn lẹ zun mẹjidugando yetọn lẹ. To godo mẹ, Ahọlu Jehọiakimi po hagbẹ whẹndo gandudu tọn devo lẹ po tin to omẹ tintan he yin bibẹ sọyi kanlinmọgbenu to Babilọni lẹ mẹ.—2 Otannugbo lẹ 36:4, 9, 10.
Ayajijẹ Tọ́nsọn Aigba lọ Ji
9, 10. (a) Azọngban tẹwẹ ogle-zọ́nwiwa yí wà to Islaeli? (b) Etẹwẹ omẹ dopodopo ‘sinai to vẹntin po ovotin etọn titi glọ po’ zẹẹmẹdo?
9 Akọta Islaeli tọn yin ogle-zọ́nwatọ de. Sọn ojlẹ he mẹ Islaelivi lẹ biọ Aigba Pagbe tọn lọ ji, yé ko vò to jinukun didó po kanlin yìnyìn po mẹ. Gbọnmọ dali, ogle-zọ́nwiwa yí otẹn nujọnu tọn de to aṣẹdai he yin nina Islaeli mẹ. Gbedide tin na gbọjẹzan yìnyìn dandan tọn na aigba lọ to owhe ṣinawe lẹpo godo nado na dotẹnmẹ aigba lọ nado gbọgbé bo na sinsẹ́n susu. (Eksọdusi 23:10, 11; Levitiku 25:3-7) Hùnwhẹ whemẹwhemẹ tọn atọ̀n he akọta lọ yin gbedena nado basi lẹ yin awuwlena nado dukosọ hẹ ojlẹ ogle-zọ́nwiwa tọn lẹ.—Eksọdusi 23:14-16.
10 Vẹngle gbayipe to aigba lọ pete ji. Owe-wiwe lẹ slẹ́ vẹnhàn, he nọ yin didesọn ovẹn sinsẹ́n mẹ, taidi nunina de sọn Jiwheyẹwhe dè he nọ ‘hẹn ayiha gbẹtọ tọn jaya.’ (Psalm 104:15) Omẹ dopodopo na ‘sinai to vẹntin po ovotin etọn po glọ,’ zẹẹmẹdo kọdetọn dagbe, jijọho, po hihọ́ po to gandudu dodo Jiwheyẹwhe tọn glọ. (1 Ahọlu lẹ 4:25; Mika 4:4) Ojlẹ jibẹwawhé kọdetọn dagbenọ ovẹn sinsẹ́n tọn nọ yin pinpọnhlan taidi dona de bo nọ hẹn hànjiji po ayajijẹ po wá. (Whẹdatọ 9:27; Jẹlemia 25:30) Adà awetọ sọ nọ yin nugbo ga. To whenuena vẹntin lẹ jà amà kavi bo ma de sinsẹ́n tọ́n bọ vẹngle lẹ lẹzun zunkan gbọgbé owùn lẹ tọn, e yin kunnudenu dọ Jehovah ko doalọtena dona etọn—yèdọ ojlẹ awubla daho tọn de.
11, 12. (a) Nawẹ Isaia basi dohia ninọmẹ he na dekọtọn sọn whẹdida Jehovah tọn mẹ lẹ gbọn? (b) Zẹẹmẹ nukundido awubla tọn tẹlẹ wẹ Isaia basi?
11 Po gbesisọ po, to whelọnu lo, Isaia yí vẹngle po sinsẹ́n yetọn lẹ po zan nado basi dohia ninọmẹ he na dekọtọn to whenuena Jehovah na doalọtena dona etọn do aigba lọ ji: “Vẹnhàn yọyọ to awubla, ovẹn to kàngble, yé he to ayajẹ lẹpo to hunwẹn. Ayajẹ [akọhún, NW] tọn gbò, awhá yé he to ayajẹ lẹ tọn nọte, homẹvivi ajalẹn tọn doalọte. Yé ma na nù vẹnhàn po ohàn po; ahàn sinsinyẹn na vẹ́ na yé he to nùnù in lẹ. Yè họ́ otò zingidi tọn jẹdò: yè sọ glọn owhé lẹpo, na gbẹtọ ma nado sọgan biọ e mẹ ba. Awhá na vẹnhàn tin to aligbó ji; ayajẹ lẹpo dozinvlu, awuvivi aigba lọ tọn ko yì. Gbakija wẹ pò to ai to otò mẹ, [họngbó lọ ko yin gbigbà hanyán, NW].”—Isaia 24:7-12.
12 Akọhún po ajalẹn po yin hànjinu awuvivi tọn lẹ he nọ yin yiyizan nado pà Jehovah podọ nado do ayajẹ hia. (2 Otannugbo lẹ 29:25; Psalm 81:2) Nuhiho yetọn ma na yin sise to ojlẹ yasanamẹ sọn olọn mẹ wá tọn ehe mẹ gba. Jibẹwawhé ayajẹnọ ovẹn sinsẹ́n tọn ma na tin gba. Awhá ayajẹ tọn ma na yin sise to Jelusalẹm he yin hinhẹn jẹvọ́ mlẹnmlẹn, bọ họngbó etọn “ko yin gbigbà hanyán” podọ ohọ̀ etọn lẹ ko yin ‘ginglọ́n,’ bọ mẹdepope ma nado sọgan biọ e mẹ gba. Lehe e yin nukundido awubla tọn na tòmẹnu aigba lọ he yọ́n na jinukun to jọwamọ-liho tọn lẹ do sọ!
Pipotọ de ‘Yí Ayajẹ Do Dawhá’
13, 14. (a) Osẹ́n tẹlẹ wẹ Jehovah dó gando jibẹwawhé go? (b) Nawẹ Isaia yí osẹ́n jibẹwawhé lẹ tọn zan nado dohia dọ mẹdelẹ na lùn whẹdida Jehovah tọn tọ́n gbọn? (c) Dile etlẹ yindọ ojlẹ sinsinyẹn whlepọn tọn lẹ ja, jide etẹ tọn wẹ Juvi nugbonọ lẹ sọgan tindo?
13 Nado sọgan gbẹ̀n olivieli, Islaelivi lẹ nọ lì opò atin lọ lẹ na sinsẹ́n lọ lẹ nido sọgan jà kọnai. Sọgbe hẹ Osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn, yé yin osẹ́ndona ma nado hẹ́ alá atin lọ lẹ tọn ji nado gbẹ̀n pipotọ olivieli tọn lẹ. Mọwẹ yé ma dona bẹ sinsẹ́n he pò lẹ to jibẹwawhé vẹngle yetọn tọn godo. Jibẹwawhé he pò lẹ na yin jijodo na wamọnọ lẹ—“na jonọ lọ, na tọ́ṣiọvi lọ, podọ na asuṣiọsi lọ”—nado wé wélu. (Deutelonomi 24:19-21) To alọdindlẹndo osẹ́n heyin yinyọnẹn ganji ehelẹ mẹ, Isaia basi dohia nugbo homẹmiọnnamẹ tọn dọ mẹhe na luntọ́n lẹ na tin to whẹdida Jehovah tọn he ja lọ whenu: “Whenuena e na yin le to ṣẹnṣẹn aigba lọ tọn, to ṣẹnṣẹn omẹ [etọn] lẹ tọn, di whinwhàn atin olivieli tọn, di ovẹn sinsẹ́n wélu tọn whenuena ojijẹ ovẹn tọn jẹ. Yé na ze ogbè yetọn do aga, yé na jihàn na gigo daho OKLUNỌ tọn wutu, yé nasọ dawhá sọn ohù mẹ. Enẹwutu pagigona OKLUNỌ to aigba hinhọ́n tọn, yèdọ oyín OKLUNỌ Jiwheyẹwhe Islaeli tọn tọn to lopo ohù tọn ji. Sọn aihọn pòdo wẹ mí sè ohàn, yèdọ gigo hlan dodonọ [lọ].”—Isaia 24:13-16a.
14 Kẹdẹdile sinsẹ́n delẹ nọ pò to atin kavi vẹntin lọ ji to jibẹwawhé godo do, mọjanwẹ mẹdelẹ na pò to whẹdida Jehovah tọn hinhẹnṣẹ godo—yèdọ “ovẹn sinsẹ́n wélu tọn whenuena ojijẹ ovẹn tọn jẹ.” Dile e yin kinkandai to wefọ 6 mẹ do, yẹwhegán lọ ko dọho gando ehe go, bo dọ dọ “omẹ pẹvide wẹ pò.” Etomọṣo, dile yé tlẹ yin pẹvide, mẹhe na lùn vasudo Jelusalẹm po Juda po tọn tọ́n lẹ na tin, podọ to godo mẹ pipotọ de na lẹkọwa whé sọn kanlinmọgbenu nado vọ́ aigba lọ ji nọ̀. (Isaia 4:2, 3; 14:1-5) Dile etlẹ yindọ ahunjijlọnọ lẹ na tindo numimọ ojlẹ awubla whlepọn tọn lẹ, yé sọgan deji dọ whlẹngán po ayajẹ po na tin to nukọn. Mẹhe luntọ́n lẹ na mọ hẹndi ohó dọdai Jehovah tọn bo na yọnẹn dọ Isaia yin yẹwhegán nugbonọ Jiwheyẹwhe tọn de. Yé na gọ́ na ayajẹ dile yé yí nukun yetọn lẹ do mọ hẹndi dọdai hẹngọwa lọ tọn lẹ. To fidepope he yé ko yin vunvunpe sọyi—vlavo to lopo Méditerranée tọn lẹ ji to Whèyihọ, to Babilọni to “aigba hinhọ́n tọn” ji (whèzizẹ-waji, kavi Whèyihọ), kavi to fidindẹn devo depope mẹ—yé na pà Jiwheyẹwhe na yé ko yin whinwhlẹngán wutu, podọ yé nasọ jihàn dọmọ: “Gigo hlan dodonọ [lọ].”
Họngán Matin sọn Whẹdida Jehovah Tọn Mẹ
15, 16. (a) Etẹwẹ yin numọtolanmẹ Isaia tọn dogbọn nuhe to na jọ do omẹ etọn lẹ go dali? (b) Etẹwẹ na jọ do tòmẹnu aigba lọ tọn he mayin nugbonọ lẹ go?
15 Nalete, ojlẹ ma ko sọ̀ todin na ayajijẹ gba. Isaia hẹn mẹhe nọgbẹ̀ to ojlẹ dopolọmẹ hẹ ẹ lẹ yọ́n ojlẹ dintọn, dọmọ: “Ṣigba yẹn dọmọ, Hùsúdo ṣie, hùsúdo ṣie, dindọ̀n wẹ na mi! Alẹdatọ lẹ ko dalẹ; nugbo, alẹdatọ lẹ ko dalẹ zẹjlẹgo. Obu po odò po, po ogẹ́ po tin to ota towe, hiẹ aihọnmẹnu. To enẹgodo, ewọ mẹhe họ̀nsọn awhá avòsisa tọn mẹ na jai jẹ odò mẹ; mẹhe sọ tọ́nsọn odò mẹ wẹ yè na yí ogẹ́ do wle: na vẹsẹ-nuvo sọn aga hùn do nùvo, odòdo [aigba lọ, NW] tọn sọ whàn. Yè gbà [aigba lọ, NW] jẹdò gbidigbidi, [aigba lọ, NW] zun yiyọ́ kọnyingbe gbidigbidi, aigba whàn ginyànginyàn. [Aigba lọ, NW] na mùsà bo dahli di ahànnumunọ, yè nasọ bẹ ẹ sẹ̀ di oflò; ylando etọn nasọ pẹn-agbàn ẹn, e na jai, e ma to na fọ́n ba.”—Isaia 24:16b-20.
16 Isaia blawu tlala na nuhe to na jọ do omẹ etọn lẹ go wutu. Ninọmẹ he lẹdo e pé lẹ fọ́n numọtolanmẹ awutu po ayimajai tọn po dote. Alẹdatọ lẹ sudeji bo fọ́n obu dote na tòmẹnu aigba lọ tọn lẹ. To whenuena Jehovah doalọtena hihọ́ etọn, tòmẹnu Juda tọn he mayin nugbonọ lẹ na tindo numimọ obu tọn to okle po ozán po. Ogbẹ̀ yetọn lẹ na tin to owù mẹ. Hinhọ̀ngán ma na tin sọn nugbajẹmẹji he na wá yé ji mẹ na gbigbẹkọ gbedide Jehovah tọn lẹ go podọ gbigbẹ́ nuyọnẹn jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn dai gba. (Howhinwhẹn lẹ 1:24-27) Nugbajẹmẹji na wá dile etlẹ yindọ alẹdatọ aigba lọ ji tọn lẹ, to tintẹnpọn nado dùto gbẹtọ lọ lẹ ji dọ nudepope ma to na jọ, bo nọ yí lalo po oklọ po zan nado plan yé yì aliho vasudo tọn ji. (Jẹlemia 27:9-15) Kẹntọ lẹ na wá sọn gbonu bo bẹ nutindo yetọn lẹ bo nasọ bẹ yé yì kanlinmọgbenu. Ehe lẹpo wẹ hẹn ayimajai wá na Isaia.
17. (a) Naegbọn họngán depope ma nado yọnbasi? (b) To whenuena huhlọn whẹdida Jehovah tọn na yin kinkọ̀n jẹgbonu sọn olọn mẹ, etẹwẹ na jọ do aigba lọ go?
17 Etomọṣo, dandan wẹ dọ yẹwhegán lọ ni lá dọ họngán de ma na tin gba. Fidepope he gbẹtọ lẹ tẹnpọn nado họnyi, yé na yin wiwle. Mẹdelẹ sọgan họngán sọn nugbajẹmẹji dopo mẹ, ṣigba yé na jai jẹ devo mẹ—yèdọ hihọ́ depope ma na tin. E na taidi kanlin he yè to wẹnyanna he họngán sọn aijijẹ do odò mẹ bo wá yin wiwle do omọ̀ mẹ nkọtọn. (Yijlẹdo Amọsi 5:18, 19 go.) Huhlọn whẹdida Jehovah tọn na yin kinkọ̀n jẹgbonu sọn olọn lẹ mẹ bọ e na whàn dodonu aigba lọ tọn ginyànginyàn. Taidi ahànnumunọ de, aigba lọ na dahli bo jai, bo ma na penugo nado fọnṣite ba na pinpẹn whẹhuhu etọn tọn wutu. (Amọsi 5:2) Nudepope ma sọgan diọ whẹdida Jehovah tọn. Vasudo gbidigbidi po dindọ̀n po na wá aigba lọ ji.
Jehovah Na Duahọlu to Gigo Mẹ
18, 19. (a) Etẹwẹ “awhàn goyitọ lẹ tọn he tin to aga” sọgan dlẹnalọdo, podọ nawẹ ehelẹ yin bibẹpli “do odò mẹ” gbọn? (b) Vlavo, nawẹ ayidonugo na yin lilẹhlan “awhàn goyitọ lẹ tọn he tin to aga” ji “to azán susu godo” gbọn? (c) Nawẹ Jehovah na lẹ́ ayidonugo hlan “ahọlu aihọn mẹ tọn lẹ” gbọn?
18 Dọdai Isaia tọn diọ jẹ whẹho he yiaga de ji, bo to alọdlẹndo kọdetọn lẹndai Jehovah tọn tọn dọmọ: “To azán lọ gbè, OKLUNỌ na sayana awhàn goyitọ lẹ tọn he tin to aga, po ahọlu aihọn mẹ tọn lẹ po to aihọn mẹ. Yè nasọ bẹ yé pli dile yè nọ bẹ ogàntọ lẹ pli do odò mẹ do, yè na sú yé do gànhọ mẹ, to azán susu godo yè nado dla yé pọ́n. Whenẹnu wẹ yè na doflú osun, winyan nasọ hù owhè, whenuena OKLUNỌ awhànpa lẹ tọn na dugán to osó Ziọni tọn ji, podọ to Jelusalẹm, gigo nasọ tin to omẹ hoho etọn lẹ nukọn.”—Isaia 24:21-23.
19 “Awhàn goyitọ lẹ tọn he tin to aga” sọgan dlẹnalọdo aovi “nukọntọ zinvlu aihọn he tọn lẹ, . . . nutẹgbẹ gbigbọnọ lẹ to otẹn he tin to olọn lẹ mẹ.” (Efesunu lẹ 6:12) Ehelẹ ko tindo nuyiwadomẹji sinsinyẹn do huhlọn aihọn tọn lẹ ji. (Daniẹli 10:13, 20; 1 Johanu 5:19) Yanwle yetọn wẹ nado lẹ́ gbẹtọ lẹ sọn Jehovah po sinsẹ̀n-bibasi wiwe ṣeke etọn po kọ̀n. Lehe yé tindo kọdetọn dagbe to Islaeli kiklọ mẹ nado hodo aṣa gblezọn akọta he lẹdo yé pé lẹ tọn bo gbọnmọ dali jẹ na whẹdida sọn olọn mẹ wá Jiwheyẹwhe tọn do sọ! Ṣigba Satani po aovi etọn lẹ po dona dogbè na Jiwheyẹwhe to whenuena e na lẹ́ ayidonugo etọn hlan yé podọ hlan gandutọ lẹ to aigba ji, “po ahọlu aihọn mẹ tọn lẹ po to aihọn mẹ,” mẹhe ji yé ko yinuwado nado diọnukunsọ Jiwheyẹwhe bo tùnafọ osẹ́n etọn ji. (Osọhia 16:13, 14) To yẹhiadonu-liho, Isaia dọ dọ yé na yin bibẹpli bo na yin ‘súsú do gànhọ mẹ.’ “To azán susu godo,” vlavo to whenuena Satani po aovi etọn lẹ po (ṣigba e mayin po ahọlu aihọn mẹ tọn lẹ po to aihọn mẹ” gba) na yin tuntundote na ojlẹ-gli de to vivọnu Gandudu Owhe Fọtọ́n Jesu Klisti tọn tọn, Jiwheyẹwhe na hẹn yasanamẹ godo tọn he jẹ na yé wá yé ji.—Osọhia 20:3, 7-10.
20. To ojlẹ hohowhenu tọn po egbezangbe tọn lẹ po mẹ, nawẹ podọ whetẹnu wẹ Jehovah “duahọlu”?
20 Gbọnmọ dali adà dọdai Isaia tọn ehe wleawu jide jiawu de tọn na Ju lẹ. To ojlẹ sisọ Jehovah tọn mẹ, e na hẹn aijijẹ Babilọni hohowhenu tọn wá bo hẹn Ju lẹ gọwá aigba yetọn ji. To owhe 537 J.W.M. mẹ, to whenuena e basi dohia huhlọn po nupojipetọ-yinyin etọn tọn po to aliho ehe mẹ do ota omẹ etọn lẹ tọn mẹ, e sọgan yin didọ hlan yé nugbonugbo dọmọ: “Jiwheyẹwhe towe duahọlu.” (Isaia 52:7) To ojlẹ egbezangbe tọn lẹ mẹ, Jehovah ‘lẹzun ahọlu’ to 1914 to whenuena e ze Jesu Klisti do ofin ji taidi Ahọlu Ahọluduta olọn mẹ tọn Etọn. (Psalm 96:10) E sọ ‘lẹzun ahọlu’ to 1919 to whenuena e basi dohia huhlọn ahọlu-yinyin etọn tọn gbọn túntún Islaeli gbigbọmẹ tọn lẹ dote sọn kanlinmọgbenu Babilọni Daho lọ tọn mẹ dali.
21. (a) Nawẹ ‘winyan na hù osun he họnwun lẹdope po owhè he to sisẹ́ po’ gbọn? (b) Oylọ-basinamẹ pludopludo tẹwẹ na mọ hẹndi daho hugan etọn yí?
21 Jehovah nasọ “duahọlu” whladopo dogọ to whenuena e na hẹn vasudo wá na Babilọni Daho lọ po pipotọ titonu ylankan ehe tọn po. (Zekalia 14:9; Osọhia 19:1, 2, 19-21) Enẹgodo, gandudu Ahọluduta Jehovah tọn na klo sọmọ bọ sisẹ́ osun he họnwun lẹdope to zánmẹ kavi hinhọ́n owhè whèmẹ ṣádádá tọn ma na sọzẹn hẹ ẹ to gigo mẹ gba. (Yijlẹdo Osọhia 22:5 go) Winyan na hù yé, to yẹhiadonu-liho, nado yí yedelẹ jlẹdo gigo Jehovah awhànpa lẹ tọn go. Jehovah na dugán to onú popo ji. Huhlọn nupojipetọ tọn etọn po gigo daho etọn po na sọawuhia hlan mẹlẹpo. (Osọhia 4:8-11; 5:13, 14) Nukundido jiawu nankọ die! To ojlẹ enẹ mẹ, oylọ Psalm 97:1 tọn na vọ́ yin sise lẹdo aigba pé to hẹndi daho hugan etọn lẹ mẹ dọmọ: “OKLUNỌ duahọlu: mì gbọ aihọn ni jaya; mì gbọ gege homẹ lopo lẹ tọn ni hùn.”
[Yẹdide to weda 262]
Ogbè nuhiho po ayajijẹ tọn po ma na yin sise to aigba lọ ji ba
[Yẹdide to weda 265]
Mẹdelẹ na lùn whẹdida Jehovah tọn tọ́n, kẹdẹdile sinsẹ́n lẹ nọ pò to atin de ji to jibẹwawhé godo do
[Yẹdide to weda 267]
Isaia blawu tlala na nuhe to na jọ do omẹ etọn lẹ go wutu
[Yẹdide to weda 269]
Owhè kavi osun ma na sọzẹn hẹ Jehovah to gigo mẹ gba