Weta 12
“Ehe Hiẹ Tindo Nẹ, Hẹn E Go Gligli”
FILADẸLFIA
1. Wẹ̀ndomẹ ṣidopotọ Jesu tọn yin didohlan agun lọ to otòdaho tẹ mẹ, podọ etẹwẹ zẹẹmẹ oyin otòdaho enẹ tọn yin?
OWANYI MẸMẸSUNNU TỌN—jẹhẹnu dagbe tẹ die! Matin ayihaawe Jesu tindo ehe to ayiha mẹ whenuena e to wẹ̀ndomẹ ṣidopotọ etọn zedonukọnnamẹ, he yin anadena hlan agun lọ to Filadẹlfia, na oyin enẹ zẹẹmẹdo “Owanyi Mẹmẹsunnu Tọn.” Johanu yọnhonọ lọ gbẹ sọ flin ojlẹ lọ, hugan owhe 60 lẹ jẹnukọn, whenuena Pita zinnudeji whla-atọ̀n na Jesu dọ ewọ, Pita, tindo owanyi zogbe na Oklunọ etọn. (Johanu 21:15-17) Be Klistiani lẹ to Filadẹlfia, to owanyi mẹmẹsunnu tọn lọ dohia ya? E taidi dọ e yin mọ!
2. Otòdaho alọpa tẹwẹ Filadẹlfia yin, agun alọpa tẹwẹ tin to finẹ, podọ etẹwẹ Jesu dọ na angẹli agun ehe tọn lọ?
2 Filadẹlfia azan Johanu tọn gbe tọn yin otòdaho he ma yin adọkunnọ sọmọ de, bo tin to kilomẹtlu 50 lẹ do huwaji-whezẹtẹn Sadi tọn (to nọtẹn lọ mẹ he yin tòdaho Turquie tọn egbezangbe tọn he yin Alasehir). Ṣigba ayidonugo hugan wẹ adọkunnọ-yinyin agun Klistiani tọn lọ to finẹ. Po ayajẹ tẹ po die ye dona ko dokuavọna lizọnyizọnwàtọ lọ he basi gbejizọnlin wá ye de gbọn ali Sadi tọn ji! Wẹ̀ndomẹ he e hẹn lọ tindo ayinamẹ mẹwhantọ lẹ na ye. Ṣigba tintan whẹ e dọho do aṣẹ Dohlantọ nukundeji etọn tọn ji. E dọmọ: “Hlan angẹli he tin to Filadẹlfia tọn kanwe; Onu helẹ wẹ ewọ he yin wiwe dọ, ewọ he yin nugbonọ, ewọ he tindo họnhungan Davidi tọn, ewọ he hun, bọ mẹdepope ma su; podọ he su bọ mẹdepope ma hun.”—Osọhia 3:7.
3. Etẹwutu e yin nuhe jẹ dọ Jesu dona yin yiylọ dọ “wiwe,” podọ nawẹ e sọgan yin didọ dọ e “yin nugbo” gbọn?
3 Johanu sè Pita dọ hlan dawe Jesu Klisti lọ dọmọ: “Hiẹ wẹ tindo ohó ogbẹ̀ madopodo tọn. Míwlẹ ko sọ yise, bo sọ yọnẹn dọ, hiẹ wẹ [Omẹ Wiwe Jiwheyẹwhe tọn lọ].” (Johanu 6:68, 69) Dile e ko yindọ Jehovah Jiwheyẹwhe wẹ yin asisa wiwe-yinyin tọn taun, Ovi dopo akan etọn dona yin “wiwe” ga. (Osọhia 4:8) Jesu sọ yin “nugbo” ga. Hogbe Glẹki lọ he yin yiyizan tofi (alêthinos) bẹ nujọnu-yinyin hẹn. To zẹẹmẹ ehe mẹ, Jesu yin hinhọ́n nugbo lọ po akla nugbo lọ po he wá odo sọn olọn mẹ. (Johanu 1:9; 6:32) E yin ovẹntin nugbo lọ. (Johanu 15:1) Jesu sọ yin nugbo ga to zẹẹmẹ lọ mẹ dọ yè sọgan deji do e go. E nọ dọ nugbo to whepoponu. (Pọn Johanu 8:14, 17, 26.) Na nugbo tọn Ovi Jiwheyẹwhe tọn ehe jẹ nado yinuwa taidi Ahọlu po Whẹdatọ po de.—Osọhia 19:11, 16.
“Họnhungan Davidi Tọn”
4, 5. “Họnhungan Davidi tọn lọ” gando alẹnu tẹ go?
4 Jesu tindo “họnhungan Davidi tọn” lọ. To yiyizan mẹ, e “hun bọ mẹdepope ma su; podọ he su bọ mẹdepope ma hun.” Etẹwẹ “họnhungan Davidi tọn” ehe yin?
5 Po Ahọlu Davidi Islaeli tọn po wẹ Jehovah basi alẹnu de na ahọluduta madopodo de. (Psalm 89:1-4, 34-37) Owhé Davidi tọn dugan sọn ofin Jehovah tọn ji to Jelusalẹm sọn 1070 jẹ 607 J.W.M., ṣigba enẹgodo whẹdida Jehovah tọn yin hinhẹnṣẹ do ahọluduta enẹ ji na e lẹ́hlan ylanwiwà wutu. Nalete Jehovah jẹ hẹndi hẹnwá na dọdai etọn to Ezekiẹli 21:27 mẹ ji he yin: “Gòhunna de, gòhunna, gòhunna, wẹ yẹn na basi i [Jelusalẹm aigba ji tọn] do: ehe [ogànpo ahọludu tọn to hukan Davidi tọn mẹ] ga ma na sọ tin ba, kaka ewọ do wá ojlọjẹ mẹhetọn e yin; yẹn na sọ yí i na ẹn.”
6, 7. Whetẹnu podọ nawẹ omẹ he tindo “ojlọjẹ” sọgbe hẹ osẹ́n lọ na sọawuhia gbọn?
6 Whetẹnu podọ nawẹ omẹ ehe he tindo “ojlọjẹ” lọ sọawuhia gbọn? Nawẹ ogànpo ahọluduta Davidi tọn na yin zize na ẹn gbọn?
7 Dibla yì owhe 600 lẹ to nukọnmẹ, ovivi Ahọlu Davidi tọn de, awhli Ju Malia, mọhò dogbọn gbigbọ wiwe dali. Jiwheyẹwhe do angẹli Gabliẹli hlan nado dọ na Malia dọ e na tindo ovi de he na yin yiylọ dọ Jesu. Gabliẹli yidogọ: “Ewọ na yin kiklo, Ovi Gigogan tọn wẹ yè na nọ ylọ ẹ: [Jehovah] Jiwheyẹwhe na sọ yí ofin Davidi otọ́ etọn tọn na ẹn. E na sọ duahọlu to owhé Jakobu tọn gbe kakadoi; ahọludu etọn ma na do pòdo.”—Luku 1:31-33.
8. Nawẹ Jesu do ede hia nado jẹ na ogu ahọludu Davidi tọn tọn dudu gbọn?
8 Whenuena, to owhe 29 W.M. tọn, Jesu yin bibaptizi to Otọ̀sisa Jọdani tọn mẹ bo yin amisana po gbigbọ wiwe po, e lẹzun Ahọlu-Didè to hukan Davidi tọn ji. E do zohunhun apajlẹ tọn de hia to yẹwhehodidọ wẹndagbe Ahọluduta tọn lọ mẹ bo deazọnna nuplọntọ etọn lẹ nado dọyẹwheho ga. (Matiu 4:23; 10:7, 11) Jesu ze ede whe, etlẹ yin biọ oku mẹ to yatin de go, bo gbọn mọ dali do do ede hia taidi mẹhe jẹ to gigọmẹ nado dugu ahọludu Davidi tọn tọn. Jehovah fọn Jesu taidi gbigbọ jọmaku de bo ze e daga wá adusilọ Etọn titi mẹ to olọn lẹ mẹ. To finẹ e dugu ojlọjẹ lẹpo tọn he yin ahọluduta Davidi tọn tọn. To osaa sisọ mẹ Jesu na yi ojlọjẹ etọn zan nado “to ahọludu to ṣẹnṣẹn kẹntọ [etọn] lẹ tọn.”—Psalm 110:1, 2; Filippinu lẹ 2:8, 9; Heblu lẹ 10:13, 14.
9. Nawẹ e yin gbọn dọ Jesu yi họnhungan Davidi tọn lọ zan nado hun podọ nado sú gbọn?
9 Whẹpo ojlẹ enẹ ni wá Jesu dona yi “họnhungan Davidi tọn” lọ zan, bo hun dotẹnmẹ hundote lẹ po lẹblanulọkẹyi lẹ po he gando Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn go dote. Gbọn Jesu gblamẹ, Jehovah na whlẹn Klistiani yiamisisadode lẹ todin to aigba ji “sọn huhlọn zinvlu tọn mẹ,” “bo sọ diọ [ye] do ahọludu ovi vivẹ etọn tọn mẹ.” (Kọlọsinu lẹ 1:13, 14) Họnhungan lọ na sọ yin yiyizan nado su lẹblanulọkẹyi mọnkọtọn lẹ do mẹdepope he sọawuhia nado yin nugbomadọtọ. (2 Timoti 2:12, 13) Dile e ko yindọ whédutọ whepoponu tọn he yin ahọludu Davidi tọn tọn ehe tindo godonọnamẹ Jehovah tọn, nudida depope ma sọgan doalọtena ẹn sọn azọngban mọnkọtọn lẹ hinhẹndi mẹ gba.—Yijlẹdo Matiu 28:18-20 go.
10. Tulinamẹ tẹwẹ Jesu na agun lọ to Filadẹlfia?
10 Na e wá sọn asisa he gọna aṣẹ mọnkọtọn de mẹ wutu, hogbe Jesu tọn lẹ hlan Klistiani lẹ to Filadẹlfia dona yin homẹmiọnnamẹnu titengbe! E pa ye, dọmọ: “Yẹn yọn azọn towe lẹ, do ayi e go, yẹn ze ohọ̀n he yè hun dai do nukọn towe, mẹde ma sọgan su i: Na hiẹ tindo huhlọn pẹvide wutu, bo yi oho ṣie whla, bo ma sọ mọ́n oyin ṣie.” (Osọhia 3:8) Agun lọ ko to azọnwà, podọ ohọ̀n de yin hunhun do nukọn na ẹn—matin ayihaawe ohọ̀n dotẹnmẹ hundote tọn de na sinsẹ̀nzọn lizọnyizọnwiwà tọn. (Yijlẹdo 1 Kọlintinu lẹ 16:9; 2 Kọlintinu lẹ 2:12 go.) Nalete, Jesu na tuli mẹho lẹ nado yi dotẹnmẹ hundote he yin nado dọyẹwheho lọ zan to gigọmẹ. Ye ko doakọnnanu bo dohia dọ ye tindo huhlọn he pe, po alọgọ sọn gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn de po, nado to nukọnzindo to “azọ́n” dogọ lẹ wiwà to sinsẹnzọn Jehovah tọn mẹ. (2 Kọlintinu lẹ 12:10; Zekalia 4:6) Ye ko sètonuna gbedide Jesu tọn lẹ bo ma gbẹ Klisti dai gba, e ma yin to hogbe mẹ kavi to nuyiwa mẹ gba.
“Ye Na Litai To Afọ Towe Nukọn”
11. Dona tẹ sin pagbe wẹ Jesu do na Klistiani lẹ, podọ nawẹ ehe mọ hẹndi yí gbọn?
11 Jesu dopagbe sinsẹ́n lẹ tọn na ye: “Do ayi e go, yẹn na hẹn omẹ sinagọgu Satani tọn mẹ lẹ, he dọ dọmọ Ju wẹ yewlẹ, bo ma yin, ṣigba lalo ye do;—do ayi e go, yẹn na hẹn ye nado wá, nado litai to afọ towe nukọn, podọ nado yọnẹn dọ yẹn yiwanna we.” (Osọhia 3:9) Vlavo, taidi to Smana, agun lọ na ko tindo nuhahun lẹ po Ju okọ lọ mẹ tọn lẹ po. Jesu ylọ enẹnọ lẹ dọ “sinagọgu Satani tọn.” Etomọṣo, e whe gbahu delẹ to Ju enẹlẹ mẹ to na wá doayi e go dọ nuhe Klistiani lẹ to yẹwheho etọn dọ dogbọn Jesu dali yin nugbo lọ. ‘Taliai’ yetọn, matin ayihaawe, na tin to alọpa he yin zẹẹmẹ etọn basi dogbọn Paulu dali to 1 Kọlintinu lẹ 14:24, 25 mẹ, podọ, na nugbo tọn, ye lẹnvọjọ bo lẹzun Klistiani lẹ, bo yọn pinpẹn owanyi daho Jesu tọn to alindọn etọn zizedai na nuplọntọ etọn lẹ to gigọ mẹ.—Johanu 15:12, 13.
12. Matin ayihaawe etẹwutu wẹ e na paṣa hagbẹ sinagọgu Ju lọ tọn lẹ nado sè dọ delẹ to ye mẹ na “litai” na agun Klistiani tọn okọ lọ mẹ tọn lọ?
12 Matin ayihaawe e na paṣa hagbẹ sinagọgu Ju tọn lẹ to Filadẹlfia nado sè dọ delẹ to ye mẹ na wá “litai” na ogbẹ́ Klistiani tọn okọ lọ mẹ tọn lọ. To pọndohlan nugbo lọ tọn mẹ dọ matin ayihaawe mẹhe ma yin Ju susu lẹ tin to agun lọ mẹ, ye na to nukundo dọ alọgodo etọn taun ni jọ. Etẹwutu? Na Isaia dọdai dọmọ: “Ahọlu [he ma yin Ju] lẹ na yin otọ́ mẹgopọntọ towe [omẹ Islaeli tọn lẹ], podọ ahọsi yetọn lẹ onọ mẹgopọntọ towe: nukunmẹ ṣinyọndo mẹ wẹ ye na litai na we.” (Isaia 49:23; 45:14; 60:14) To alọpa dopolọ mẹ, Zekalia yin gbigbọdo nado wlan: “To azan nẹlẹ mẹ e na wá jọ, dọ omẹ ao [he ma yin Ju lẹ] na tẹdo e go, sọn akọgbe akọta lẹ tọn lẹpo mẹ, yedọ na tẹdo avọtonu ewọ he yin Ju de tọn go, dọmọ, míwlẹ na yì hẹ mì, na mí ko sè dọ Jiwheyẹwhe tin to mì de.” (Zekalia 8:23) Mọwẹ, mẹhe ma yin Ju lẹ wẹ na litai na Ju lẹ, e ma yin Ju lẹ na Kosi lẹ gba!
13. Mẹnu wẹ yin Ju lẹ he na tindo numimọ hẹndi dọdai lẹ tọn he yin didọ hlan Islaeli fliflimẹ tọn?
13 Dọdai enẹlẹ yin didọ hlan akọta didè Jiwheyẹwhe tọn. Whenuena ye yin didọ, Islaeli agbasalan tọn gbẹ pò to otẹn yẹyi tọn enẹ tindo. Ṣigba whenuena akọta Ju lẹ tọn gbẹ Mẹssia lọ dai, Jehovah ko ze ye dlan. (Matiu 15:3-9; 21:42, 43; Luku 12:32; Johanu 1:10, 11) To Pẹntikọsti 33 W.M. tọn, e ko de Islaeli Jiwheyẹwhe tọn nugbo lọ do otẹn etọn mẹ, yedọ agun Klistiani tọn lọ. Hagbẹ etọn lẹ yin Ju gbigbọmẹ tọn lẹ po whẹgbigbo nujọnu tọn he yin ahun tọn lọ po. (Owalọ lẹ 2:1-4, 41, 42; Lomunu lẹ 2:28, 29; Galatianu lẹ 6:16) Sọn whenẹnu aliho dopolọ he Ju agbasamẹ tọn dopodopo lẹ na gbọ̀n do biọ haṣinṣan nukundagbe tọn ehe mẹ po Jehovah po na yin gbọn yise tintindo to Jesu mẹ taidi Mẹssia lọ dali. (Matiu 23:37-39) Na nugbo tọn, ehe to na jọ po omẹ delẹ po to Filadẹlfia.a
14. Nawẹ Isaia 49:23 po Zekalia 8:23 po mọ hẹndi nujọnu tọn de yí to ojlẹ egbezangbe tọn lẹ mẹ gbọn?
14 To ojlẹ egbezangbe tọn lẹ mẹ, dọdai lẹ taidi Isaia 49:23 po Zekalia 8:23 po ko mọ hẹndi gọna zẹẹmẹ talala de yí. Taidi kọdetọn yẹwhehodidọ hagbẹ Johanu tọn lọ tọn, gbẹtọ sọha daho de ko gbọn ohọ̀n hundonuvo lọ mẹ biọ sinsẹ̀nzọn Ahọluduta tọn lọ mẹ.b Sọha suhugan ehelẹ tọn wá sọn Mẹylọhodotọklisti mẹ, he sin sinsẹ̀n lẹ to didọ sọn lalo mẹ wá dọ ye yin Islaeli gbigbọmẹ tọn. (Yijlẹdo Lomunu lẹ 9:6 go.) Ehenọ lẹ, taidi gbẹtọ susugege de, yan aṣọvọ yetọn bo hẹn ye zun wewe dogbọn yise tintindo to ohùn avọsinsan tọn Jesu tọn mẹ dali. (Osọhia 7:9, 10, 14) To tonusise na gandudu Ahọluduta Klisti tọn mẹ, ye to tódo nado dugu dona lẹ tọn tofi to aigba ji. Ye wá mẹmẹsunnu yiamisisadode Jesu tọn lẹ de bo “litai” na ye, to gbigbọmẹ, na ‘ye sè dọ Jiwheyẹwhe tin po ye po’ wutu. Ye wà lizọnyizọn na omẹ yiamisisadode ehelẹ, he po ye lọsu po lẹzun mẹkọndopọ taidi gbẹdido mẹmẹsunnu lẹ tọn lẹdo aihọn pe de.—Matiu 25:34-40; 1 Pita 5:9.
“Whlepọn Whenu”
15. (a) Etẹ sin pagbe wẹ Jesu do na Klistiani lẹ to Filadẹlfia, podọ etẹ sin tuli wẹ yè na yé nado basi? (b) “Ojẹgbakun” tẹwẹ Klistiani lẹ to nukọnpọn hlan nado mọyi?
15 Jesu zindonukọn nado dọmọ: “Na hiẹ ko yi oho homẹfa ṣie tọn whla wutu, yẹn na sọ whla we to whlepọn whenu ga, ehe ja aihọn lẹpo ji, nado whle ye he nọ nọ̀ aigba ji lẹ pọn. Do ayi e go, yẹn ja zandevie. Ehe hiẹ tindo nẹ, hẹn e go gligli na mẹdepope ma nado yi ojẹgbakun towe.” (Osọhia 3:10, 11) Dile etlẹ yindọ Klistiani lẹ to azan Johanu tọn gbe ma na nọgbẹ kaka jẹ azan Oklunọ tọn lọ gbe (he bẹjẹeji to 1914), jidide yetọn dọ Jesu ja na na ye huhlọn nado to yẹwhehodọ zọnmii. (Osọhia 1:10; 2 Timoti 4:2) “Ojẹgbakun” lọ kavi ale ogbẹ̀ madopodo tọn tin to ote pọn ye to olọn mẹ. (Jakobu 1:12; Osọhia 11:18) Eyin ye yin nugbonọ kaka jẹ oku whenu, mẹdepope ma sọgan gbẹ ale enẹ na ye gba.—Osọhia 2:10.
16, 17. (a) Etẹwẹ “whlepọn whenu ehe ja aihọn lẹpo ji” lọ yin? (b) Etẹwẹ yin ninọmẹ mẹyiamisisadode lẹ tọn to bẹjẹeji “whlepọn whenu” lọ tọn”?
16 Ṣigba etẹwẹ yin “whlepọn whenu” lọ? Matin ayihaawe, Klistiani enẹlẹ to Asia dona wá doakọnna homẹkẹndomẹ sinsinyẹn dogọ sọn Lomu aṣẹ-glanglan-panamẹtọ lọ de.c Etomọṣo, hẹndi daho lọ wẹ ojlẹ jinjàn po whẹdida po tọn lọ he na wá to godomẹ to azan Oklunọ tọn gbe, bo sọ to wiwá vivọnu sọn 1918 sọyì. Yanwle whlepọn lọ tọn wẹ yin nado yọn eyin vlavo mẹde tin na Ahọluduta zedai Jiwheyẹwhe tọn kavi na aihọn Satani tọn. E tin na ojlẹ gli de, yedọ “ganhiho” dopo, ṣigba e ma ko wá vivọnu gba. Kaka jẹ whenẹnu, mí ma dona wọn gbede dọ mí tin to ogbẹ̀ to “whlepọn whenu” gba.—Luku 21:34-36.
17 To 1918 hagbẹ Johanu tọn lọ he yin Klistiani yiamisisadode lẹ tọn—taidi agun huhlọnnọ enẹ to Filadẹlfia—dona pannukọn nukundiọsọmẹ sọn “sinagọgu Satani tọn” egbezangbe tọn de. Nukọntọ sinsẹ̀n tọn Mẹylọhodotọklisti tọn po atẹṣitọ devo lẹ po, enẹnọ he dọ dọ ye yin Ju gbigbọmẹ tọn lẹ, to togan lẹ yizan to aliho wintinwintin de mẹ nado gbidikọna Klistiani nugbo lẹ. Etomọṣo, ye to vivẹnudo sinsinyẹn nado ‘hẹn oho homẹfa Jesu tọn go’, nalete, po alọgọ gbigbọmẹ tọn po, yedọ “huhlọn pẹvi” nujọnu tọn de, ye luntọ́n bo yin finfọndote nado biọ ohọ̀n he yin hunhun do nukọn na ye lọ mẹ. To alọpa tẹ mẹ?
“Ohọ̀n Hunhun De”
18. Mẹdide tẹwẹ Jesu basi to 1919, podọ nawẹ omẹ he yin didè lọ gbọn mọ dali do taidi họnkọnsi nugbonọ Hẹzekia tọn gbọn?
18 To 1919 Jesu hẹn opagbe etọn di bo yi nukun dagbe do pọn pipli pẹvi de he yin Klistiani yiamisisadode nujọnu tọn lẹ tọn taidi “afanumẹ nugbonọ, nuyọnẹntọ” etọn. (Matiu 24:45-47) Omẹ helẹ biọ lẹblanulọkẹyi de mẹ he taidi dehe yin vivi etọn du dogbọn mẹmẹsi nugbonọ Eliakimi dali to ojlẹ Ahọlu Hẹzekia tọn whenu.d Jehovah dọ dogbọn Eliakimi dali dọmọ: “Yẹn na sọ yí họnhungan owhé Davidi tọn tọn do abọ etọn ji, e na hun, mẹde ma na su; e na su, mẹde ma na hun.” Eliakimi hẹn azọngban pinpẹn lẹ na Hẹzekia, yedọ ovi ahọlu tọn Davidi tọn. Mọdopolọ todin, hagbẹ Johanu tọn yiamisisadode lọ ko tindo “họnhungan owhé Davidi tọn tọn” he yin zize do abọ etọn lẹ ji to enẹ mẹ dọ e yin zize alemọyinu aigba ji tọn he yin Ahọluduta Mẹssia tọn lẹ tọn na. Jehovah ko na huhlọn devizọnwatọ etọn lẹ na lẹblanulọkẹyi ehe, bo dozona huhlọn pẹvi yetọn lọ biọ huhlọn zogbe de mẹ he pe na kunnudide globu tọn daho de.—Isaia 22:20, 22; 40:29.
19. Nawẹ hagbẹ Johanu tọn lọ penukundo azọngban lẹ he Jesu na ẹn to 1919 lẹ go gbọn, podọ po kọdetọn tẹ po?
19 Sọn 1919 sọyì pipotọ yiamisisadode lọ, to apajlẹ Jesu tọn hihodo mẹ, yi zohunhun do zindonukọn biọ nulila huhlọnnọ de mẹ he yin wẹndagbe Ahọluduta tọn lọ lilá jẹgbonu tọn. (Matiu 4:17; Lomunu lẹ 10:18) Taidi kọdetọn de, mẹdelẹ to sinagọgu Satani tọn egbezangbe tọn yedọ Mẹylọhodotọklisti mẹ wá pipotọ yiamisisadode ehe de, lẹnvọjọ bo ‘litai,’ bo kẹalọyi aṣẹ afanumẹ lọ tọn. Yewlẹ ga wá sẹ̀n Jehovah to pọninọ mẹ po mẹho hagbẹ Johanu tọn lẹ tọn po. Ehe to nukọnzindo kaka jẹ whenuena sọha gigọ mẹmẹsunnu yiamisisadode Jesu tọn lẹ tọn yin bibẹpli. To ehe godo, “gbẹtọ susugege . . . sọn akọta lẹpo mẹ” wá nado “litai” na afanumẹ yiamisisadode lọ. (Osọhia 7:3, 4, 9) To pọmẹ, afanumẹ lọ po gbẹtọ susugege ehe po to devizọnwà taidi lẹngbọpa dopo he yin Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn.
20. Etẹwutu Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ todin dona yin huhlọnnọ vonọtaun to yise mẹ bo to nuyiwa to sinsẹ̀nzọn Jiwheyẹwhe tọn mẹ?
20 Na yé yin kinkọndopọ taidi Klistiani lẹ to Filadẹlfia to owanyi mẹmẹsunnu tọn nujọnu tọn de mẹ wutu, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ todin yọn pinpẹn etọn dọ azọ́n yẹwhehodidọ tọn yetọn dona yin bibasi to niyaniya mẹ. To madẹnmẹ, nukunbibia daho lọ na hẹn aihọn ylankan Satani tọn wá opodo de. To whenẹnu, na dopodopo mítọn ni yin mimọ nado yin huhlọnnọ to yise mẹ bo to nuyiwa to sinsẹ̀nzọn Jiwheyẹwhe tọn mẹ na oyin mítọn lẹ ni ma do yin sunsunsẹ sọn owe ogbẹ̀ tọn he yin Jehovah tọn mẹ blo. (Osọhia 7:14) Mì gbọ na mí ni ylọ tudohomẹnamẹ Jesu tọn na agun lọ to Filadẹlfia dọ nujọnu, na mí nido sọgan tẹdo lẹblanulọkẹyi sinsẹ̀n tọn mítọn go bo mọ ale ogbẹ̀ madopodo tọn lọ yí.
Dona Awhangbàtọ Lẹ Tọn Lẹ
21. Nawẹ Klistiani yiamisisadode lẹ todin ‘hẹn oho homẹfa’ Jesu tọn go gbọn podọ todido tẹwẹ to ote pọn ye?
21 Hagbẹ Johanu tọn lọ to egbehe ko ‘hẹn oho homẹfa tọn Jesu tọn go,’ enẹ wẹ yindọ ye ko hodo apajlẹ etọn bo doakọnnanu. (Heblu lẹ 12:2, 3; 1 Pita 2:21) Nalete, ye ko yin tulina susu talala dogbọn hogbe dogọ Jesu tọn lẹ hlan agun lọ to Filadẹlfia dali: “Ewọ he gbawhan, wẹ yẹn na yi do basi dotin to tẹmpli Jiwheyẹwhe ṣie tọn mẹ, ewọ ma na sọ tọ́n jẹgbonu ba.”—Osọhia 3:12a.
22. (a) Etẹwẹ tẹmpli Jiwheyẹwhe Jesu tọn tọn yin? (b) Nawẹ Klistiani yiamisisadode he gbawhan lẹ na lẹzun dotin lẹ to tẹmpli ehe mẹ gbọn?
22 Lẹblanulọkẹyi tẹ die e yin na mẹde nado yin dotin de to tẹmpli Jehovah tọn mẹ! To Jelusalẹm fliflimẹ tọn lọ mẹ, tẹmpli lọ yin ṣẹnṣẹn sinsẹ̀n-bibasi hlan Jehovah tọn. To tẹmpli lọ mẹ, yẹwhenọ daho lọ nọ basi nuzedonukọnnamẹ ohùn kanlin yido-sanvọna tọn lẹ to hinhọ́n jiawu he nọtena tintin-to-finẹ Jehovah tọn nukọn to “Ofi Wiwe he hú popo lẹpo” mẹ. (Heblu 9:1-7) To baptẹm Jesu tọn whenu, tẹmpli devo biọ aimẹ, yedọ tito taidi tẹmpli nkọ daho gbigbọmẹ tọn de na sinsẹ̀n-bibasi hlan Jehovah. Wiwe wiwe lẹ tọn he yin tẹmpli ehe tọn tin to olọn mẹ, fie Jesu sọawuhia te taun “to Jiwheyẹwhe lọsu nukọn.” (Heblu lẹ 9:24) Jesu yin Yẹwhenọ Daho lọ, podọ avọsinsan dopo wẹ e na na nuṣinyọndo pete ylando lẹ tọn: yedọ ohùn sọnkọnyinai gbẹtọ pipe Jesu tọn lọ. (Heblu lẹ 7:26, 27; 9:25-28; 10:1-5, 12-14) Dile e na dẹn sọ bọ ye na yin nugbonọ, Klistiani yiamisisadode lẹ to aigba ji to devizọnwà taidi yẹwhenọ pẹvi lẹ to akanmaho aigba ji tọn he yin tẹmpli ehe tọn mẹ. (1 Pita 2:9) Ṣigba whenuena ye gbawhan tololo, yewlẹ ga nọ biọ wiwe wiwe lẹ tọn olọn mẹ tọn enẹ mẹ bo nọ lẹzun godonọnamẹtọ masẹafọ lẹ, taidi dotin lẹ, to tito taidi tẹmpli na sinsẹ̀n-bibasi lọ mẹ. (Heblu lẹ 10:19; Osọhia 20:6) Owu de ma tin to finẹ dọ ye na “tọ́n jẹgbonu ba.”
23. (a) Etẹ sin pagbe wẹ Jesu do na Klistiani yiamisisadode he gbawhan lẹ to enẹgodo? (b) Etẹwẹ dekọtọn sọn oyin Jehovah tọn po oyin Jelusalẹm yọ́yọ́ lọ tọn po winwlan do Klistiani awhangbatọ lẹ go mẹ?
23 Jesu zindonukọn, dọmọ: “Yẹn na sọ wlan oyin Jiwheyẹwhe ṣie tọn do e go, po oyin otodaho Jiwheyẹwhe ṣie tọn po, Jelusalẹm yọyọ, he jẹte sọn olọn mẹ ja sọn Jiwheyẹwhe ṣie de: yẹn na sọ wlan oyin ṣie yọyọ do e go.” (Osọhia 3:12b) Mọwẹ, awhangbatọ ehelẹ tindo oyin Jehovah tọn yin winwlan do ye go—yedọ Jiwheyẹwhe yetọn po Jiwheyẹwhe Jesu tọn po. Ehe dohia hezeheze dọ Jehovah po Jesu po yin omẹ vovo awe lẹ bo ma yin ada awe he yin Jiwheyẹwhe atọ̀nnọ kavi Atọ̀n-to-dopomẹ de gba. (Johanu 14:28; 20:17) Nudida lẹpo dona wá yọnẹn dọ mẹyiamisisadode ehelẹ yin nutindo Jehovah tọn. Ye yin kunnudetọ etọn lẹ. Ye sọ tindo oyin Jelusalẹm yọyọ lọ tọn yin winwlan do ye go, yedọ otodaho olọn mẹ tọn he jẹte sọn olọn mẹ to enẹ mẹ dọ e to gandudu dagbewanamẹtọ etọn sin kandlẹn hlan gbẹtọvi nugbonọ lẹpo. (Osọhia 21:9-14) Lẹngbọ Klistiani aigba ji tọn lẹpo na yọnẹn dọ awhangbatọ yiamisisadode ehelẹ yin tòvi Ahọluduta lọ tọn yedọ Jelusalẹm olọn mẹ tọn lọ tọn.—Psalm 87:5, 6; Matiu 25:33, 34; Filippinu lẹ 3:20; Heblu lẹ 12:22.
24. Etẹwẹ oyin yọyọ Jesu tọn lọ nọtena, podọ nawẹ e yin winwlan do Klistiani yiamisisadode nugbonọ lẹ go gbọn?
24 To godomẹ, awhangbatọ yiamisisadode lẹ tindo oyin yọyọ Jesu tọn yin winwlan do ye go. Ehe to hodọ do azọ́ntẹn yọyọ Jesu tọn po lẹblanulọkẹyi vonọtaun he yin yíyí na ẹn dogbọn Jiwheyẹwhe dali lẹ po ji. (Filippinu lẹ 2:9-11; Osọhia 19:12) Mẹdevo depope ma yọn oyin enẹ gba, to enẹ mẹ dọ mẹdevo de ma tindo numimọ ehelẹ kavi yin lẹblanulọkẹyi ehelẹ yína gba. Ṣigba, whenuena Jesu wlan oyin etọn do mẹmẹsunnu nugbonọ etọn lẹ ji, ye wá biọ haṣinṣan vivẹ de mẹ po e po to lẹdo olọn tọn enẹ mẹ bo tlẹ nọ tindo mahẹ to lẹblanulọkẹyi etọn lẹ mẹ. (Luku 22:29, 30) E ma yin nupaṣamẹ de gba dọ Jesu dotana wẹ̀ndomẹ etọn hlan mẹyiamisisadode mọnkọtọn lẹ dogbọn tudohomẹnamẹ lọ vivọdọ dali: “Ewọ he tindo otó, gbọ e ni sè onu he gbigbọ to didọ hlan agun lẹ lọ.”—Osọhia 3:13.
25. Nawẹ Klistiani dopodopo todin sọgan yi nunọwhinnusẹn he tin to godo na ayinamẹ lọ he Jesu na agun lọ to Filadẹlfia zan gbọn?
25 Tulinamẹ daho tẹ die wẹ̀ndomẹ enẹ dona ko yin hlan Klistiani yiamisisadode lẹ to Filadẹlfia! Podọ na nugbo tọn e tindo nuplọnmẹ huhlọnnọ de na hagbẹ Johanu tọn lọ todin, to azan Oklunọ tọn lọ whenu. Ṣigba nunọwhinnusẹn etọn lẹ yin nujọnu na Klistiani dopodopo, e yin mẹyiamisisadode wẹo kavi lẹngbọ devo lẹ tọn. (Johanu 10:16) Dopodopo mítọn dona wà dagbe nado to sinsẹ́n Ahọluduta tọn lẹ detọ́n taidi Klistiani enẹlẹ to Filadẹlfia. E whe gbahu mímẹpo wẹ tindo huhlọn pẹvi de. Mímẹpo wẹ sọgan basi nude to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ. Mì gbọ na mí ni yí huhlọn ehe zan! Na nuhe du lẹblanulọkẹyi Ahọluduta tọn lẹ hinhẹnsu, mì gbọ na mí ni tin to aṣeji nado biọ ohọ̀n depope mẹ he hundote namẹ. Mí tlẹ sọgan hodẹ̀ na Jehovah ni hun ohọ̀n mọnkọtọn de. (Kọlọsinu lẹ 4:2, 3) Whenuena mí hodo apajlẹ akọndonanu tọn Jesu tọn bo sọawuhia nado yin nugbonọ hlan oyin etọn, mí na dohia dọ míwlẹ ga tindo otó de nado sè nuhe gbigbọ wiwe Jiwheyẹwhe tọn to didọ na agun lẹ.
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a To ojlẹ Paulu tọn mẹ, Sọstene ogán azinponọ sinagọgu Ju lẹ tọn tọn to Kọlinti lẹzun mẹmẹsunnu Klistiani de.—Owalọ lẹ 18:17; 1 Kọlintinu lẹ 1:1.
b Linlinnamẹwe Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn he yin zinzinjẹgbonu dogbọn hagbẹ Johanu tọn dali to nukọnzindo nado zinnùdo niyaniya-yinyin dotẹnmẹ hundote ehe zize po mahẹ tintindo to gigọmẹ dile e sọgan yọnbasi do to azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ mẹ po ji; di apajlẹ, pọn hosọ he bọdego helẹ “Mì Gbọ Mẹlẹpo Ni Lá Gigo Jehovah Tọn” po “Ogbè Yetọn Tọ́n Yì Aigba Lẹpo Ji” po to zinjẹgbonu Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn 1er janvier 2004 tọn mẹ. To zinjẹgbonu 1er juin 2004 tọn mẹ, to hosọ lọ “Donanọ Wẹ Mẹhe Nọ Pagigona Jiwheyẹwhe Lẹ” mẹ, ye zinnùdo bibiọ “ohọ̀n hundote” de he yin sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ tọn mẹ ji. Agayiyi gbehosọnalitọ 1 093 552 tọn lẹ wẹ to linlin na to sinsẹ̀nzọn mọnkọtọn mẹ to osun dopo mẹ to 2005.
c Owe Cyclopedia McClintock po Strong po tọn (volume X, weda 519) na linlin: “Sinsẹ̀n Klistiani tọn yin hinhẹnwá ayidonugo ahọluigba-gán lẹ tọn po huhlọn po dogbọn hunyanhunyan he yin finfọndote to gbẹtọ lẹ ṣẹnṣẹn dogbọn yẹwhenọ kosi lẹ dali, he doayi nukọnyiyi sọawuhia yise enẹ tọn go po obu po, podọ Trajan [98 jẹ 117 W.M. tọn] gbọn mọ dali do dè gbèta lẹ tọ́njẹgbonu na vivasudo vude vude nuplọnmẹ yọ́yọ́ lọ tọn he nọ diọ gbẹtọ lẹ zun omẹ he gbẹwanna yẹwhe lẹ. Gandudu Pline le Jeune tọn taidi togan Bithynie tọn [he tin to dogbo opọnla Lomu tọn he yin Asia tọn to agewaji] yin hinhẹn gẹdẹ po whẹho he to agayi lẹ po he yin gbigbayipe niyaniya sinsẹ̀n Klistiani tọn tọn po adì he e to hinhẹnwá na kosi he tin to agbegbe etọn mẹ lẹ po.”
d Oyin Hẹzekia zẹẹmẹdo “Jehovah Nọ Na Huhlọnmẹ.” Pọn 2 Ahọlu lẹ 16:20, nudọnamẹ odo tọn, Biblu New World Translation Reference Bible.
[Apotin to weda 63]
Alọgọnina Mẹsusu Nado Litai
To omẹ yiamisisadode 144 000 he na dugu Ahọluduta olọn mẹ tọn lẹ mẹ, e sọawuhia dọ pipotọ de, hagbẹ Johanu tọn lọ, he whe hugan sọha 9 000 lẹ dona dotana azọngban yetọn to aigba ji. To ojlẹ dopolọ mẹ, gbẹtọ susugege lọ to gbigblo biọ sọha susu hugan 6 600 000 lẹ mẹ. (Osọhia 7:4, 9) Etẹwẹ ko gọalọ nado hẹn jideji daho ehe wá? Wehọmẹ vovo lẹ he yin yiyizan dogbọn Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ dali ko hẹn alọgọ daho de wá. Gbọnvo talala na yẹwhenọ-whé Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ he nọ plọnmẹ tamẹnuplọnmẹ aihọn tọn lẹ bo nọ ze Biblu whe, wehọmẹ Kunnudetọ lẹ tọn ehelẹ nọ zin yise siso to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ do mẹji. Ye nọ do yọn-na-yizan etọn hia na nuhe du gbẹzan wiwe po walọyizan po podọ sinsẹ̀nzọn klandowiwe hlan Jiwheyẹwhe. Lẹdo aihọn pe sọn 1943, dopodopo agun Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn nọ basi Wehọmẹ Lizọnyizọn Yẹwhehọluduta Tọn kọmẹ tọn de to Plitẹnhọ Ahọluduta Tọn etọn titi mẹ. Sọha livi lẹ nọ yì wehọmẹ ehe to osẹ dopodopo mẹ, bo nọ hodo tito-to-whinnu kọndopọ nuplọnmẹ Biblu tọn de.
Sọn 1959 Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ko sọ basi Wehọmẹ Lizọnyizọn Ahọluduta Tọn Lẹ na nupinplọn mẹho agun tọn lẹ po devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn lẹ po. Podọ sọn 1977, Wehọmẹ Sinsẹ̀nzọn Gbehosọnalitọ Tọn Lẹ he yin whemẹwhemẹ tọn ko plọnnu mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu fọtọ́n donu kanweko lẹ po he, po gbigbọ Filadẹlfia tọn nugbo de po to sinsẹ̀nzọn basi hlan Jehovah whenu-gigọ to azọn yẹwhehodidọ tọn lọ mẹ. To 1987 Wehọmẹ Azọ́nplọnmẹ Devizọnwiwa Tọn lọ bẹjẹeji na nupinplọn Kunnudetọ sunnu lẹ tọn na azọndenamẹ vonọtaun lẹ to aigba aihọn tọn lọ ji.
Sọawuhia to wehọmẹ lẹ he yin bibasi dogbọn Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ dali mẹ wẹ yin Wehọmẹ Biblu Pinplọn Watchtower Giliadi Tọn. Sọn 1943 wehọmẹ mẹdehlan tọn ehe, he tin to New York State, nọ na wema pipli awe nuplọntọ lẹ tọn to whemẹwhemẹ. To pọmẹ, e ko plọnnu lizọnyizọnwàtọ Jehovah tọn hugan 7 000 lẹ na sinsẹ̀nzọn mẹdehlan tọn hlan otò devo lẹ. Mẹhe mọ wema yí sọn wehọ̀ ehe mẹ lẹ ko wà sinsẹ̀nzọn to hugan aigba kanweko lẹ mẹ, susu he mẹ ye yinuwa taidi omẹ tintan nado hun azọ́n Ahọluduta tọn lọ to finẹ te. To nudi owhe 60 delẹ godo, susu to mẹdehlan tintan lẹ mẹ gbẹ pò to azọ́n lọ mẹ, bo to mahẹ tindo po mẹdehlan yọyọ lẹ po to hẹngblo agun Jehovah tọn tọn lẹdo globu pe sisẹdonukọn mẹ. Hẹngblo jiawu nankọ die ehe ko yin!
[Apotin to weda 64]
To 1919 Ahọlu Jesu Klisti he to gandu hun ohọ̀n dotẹnmẹ hundote tọn de na sinsẹ̀nzọn Klistiani tọn. Sọha he to agayi Klistiani he ze yede jo lẹ tọn de ko yi dotẹnmẹ hundote enẹ zan.
Aigba he mẹ KListiani lẹ he Yẹwhehodọtọ
Yẹwhehodidọ tindo mahẹ to Whenu-gigọ
1918 14 3 868 591
1928 32 23 988 1 883
1938 52 47 143 4 112
1948 96 230 532 8 994
1958 175 717 088 23 772
1968 200 1 155 826 63 871
1978 205 2 086 698 115 389
1988 212 3 430 926 455 561
1998 233 5 544 059 698 781
2005 235 6 390 022 843 234
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
e Sọha he tin to aga lẹ yin madozẹnzẹn sunmẹsunmẹ tọn lẹ.
f Sọha he tin to aga lẹ yin madozẹnzẹn sunmẹsunmẹ tọn lẹ.
[Apotin to weda 65]
Azọ́n Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn yin po ahun pete po. Di apajlẹ gbadopọnna ganmẹ lẹ he yin yiyizan to yẹwhehodidọ po mẹpinplọn po mẹ podọ sọha yiaga lọ he yin plọnmẹ Biblu tọn vọnu lẹ tọn he ye basi to owhé omẹ lẹ tọn gbe.
Ganmẹ Yiyizan to Plọnmẹ Biblu Tọn Lẹ
Yẹwhehodidọ Mẹ He Yin Bibasi
Owhe (Lẹndopọ Whemẹ Tọn) (Madozẹnzẹn Sunmẹ Tọn)
1918 19 116 Ma Yin Kinkandai
1928 2 866 164 Ma Yin Kinkandai
1938 10 572 086 Ma Yin Kinkandai
1948 49 832 205 130 281
1958 110 390 944 508 320
1968 208 666 762 977 503
1978 307 272 262 1 257 084
1988 785 521 697 3 237 160
1998 1 186 666 708 4 302 852
2005 1 278 235 504 6 061 534
[Yẹdide to weda 59]
Họnhungan Lomu tọn owhe kanweko tintan tọn de