Pagbantay sa Kalibutan

Ang Pagdahog sang Basura

Alisto ang mga soldado nga nagapatrolya sa dulunan sang Poland batok sa isa ka sahi sang pagsalakay karon nga mga adlaw​—mga basura gikan sa iban nga mga pungsod. Suno sa The Washington Post, sang 1992, mga 1,332 ka dikinahanglanon nga mga kargamento sang basura ang ginbalabagan sang Polaco nga mga awtoridad sa pagsulod sa pungsod. Sa una nga katunga sang 1993, ang kadamuon sina nga mga kargamento nagtimbuok sing 35 porsiento. Sa madamo nga kadutaan sang Katundan, nangin tuman ka mahal ang paghaboy sa makatalagam nga mga basura amo kon ngaa ang pagpadala sini nga mga basura sa imol nga mga pungsod nangin madahog nga negosyo. Halimbawa, duha ka kompanya sang metal sa E.U. ang napamatud-an nga nakasala sang ginsamo nila sa abono nga ginpadala sa Bangladesh ang 1,000 ka tonilada sang makahililo nga yab-ok halin sa hurno nga tulunawan sing metal. Ang iban sang mga basura ginapakunukuno pa gani subong bulig nga mga donasyon. Ang mga opisyales sa adwana sang Poland nagareport nga masami sila makabaton sing mga kargamento nga kuno bulig nga mga bulong gikan sa Australia, Europa, kag Estados Unidos nga sa baylo mga basura gali subong sang mga renggilya, mga underwear, kag mga galamiton sa kasilyas​—tanan sini nagamit na kag mahigko.

Magasin Tuhoy sa Diborsio

Sang makita ang komersial nga kahigayunan sa makapakibot nga kadamuon sang diborsio, ang isa ka manugbalhag sing magasin sa Pransia naglansar sing isa ka balasahon nga gintawag Divorce. Ang isa ka kolumnista para sa Bulletin sang Sydney, Australia, nagkomento nga ang magasin nagabalhag sing “mga laygay gikan sa mga abogado kag mga sikologo, mga ideya para sa mga babayi nga nagatinguha sa pagpangita sang ila una nga trabaho sa tapos sang kasal, kag​—para sa mga maisog​—kon paano makapangita liwat sing paris.” Apang, ang isa ka tema nga wala ginabinagbinag sang magasin amo ang pag-uliay sang nagbulagay nga mga mag-asawa. Ang kolumnista nagkomento: “Ang bisan sin-o nga nagapangita sing laygay kon paano lubaron ang isa ka magamo nga relasyon dapat magliso sa iban nga bahin.” Huo, mangita sing laygay gikan sa wala nagasayop nga Pulong sang Dios, ang Biblia.

Yara sa Katalagman ang Hummingbird sang Venezuela

Duha ka pulo kag walo ka nanuhaytuhay nga espesyi sang hummingbird ang yara sa katalagman nga mapapas sa Venezuela. Ang iban sini indi na masapwan sa iban nga bahin sang kalibutan. Ang hummingbird tumandok sa Amerika, halin sa Alaska tubtob sa Argentina kag Chile. Nagabug-at ini sa ulot sang 2 kag 9 gramos, ang pinakagamay amo ang bee hummingbird, nga may kadakuon nga 5 sentimetros kag ang pinakadaku amo ang higante nga hummingbird, nga may kadakuon nga 21 sentimetros. Ano ang nagalaglag sang hummingbird sa Venezuela? Balatian bala ukon sapat nga manunukob? Indi. Ang Carta Ecológica, isa ka sulat sang impormasyon nga ginabalhag sang kompanya sang petrolyo nga Lagovén, nagabuyagyag nga ang kabangdanan amo ang pag-upaw sa kagulangan​—ang sistematiko nga paglaglag sa puluy-an sang mga pispis. Ining gamay, makawiwili, masili nga tinuga isa lamang sang madamo nga mga biktima sang wala kaluoy nga paglaglag sang tawo sa rain forest.

Makahalalit nga Bisyo Gindumilian

Ang panguluhan sang Pakistan nagmando nga ang mga pakete sang bunga dapat maglakip sing paandam para sa ikaayong lawas kaanggid sa makita sa mga pakete sang sigarilyo, report sang Asiaweek nga magasin. Nagsiling ang magasin nga minilyon ka tawo sa bagatnan nga Asia ang nagiyan sa pan masala, isa ka sinamo sang bunga kag nanuhaytuhay nga mga lana kag iban pa nga mga sangkap nga ginaputos sa buyo. Ulusangon ini. Ang India nagbutang na sing paandam sa mga pakete sang bunga bangod sang ginreport nga kaangtanan sini sa kanser sa baba. Kag ang kabataan ginareport man nga nadunlan sing bunga nga ginbangdan sang ila kamatayon. Ang bag-o nga kasuguan sang Pakistan magadumili sang pagbaligya sing bunga sa kabataan nga kubos sa lima ka tuig ang edad.

Paggamay sang Utok

Ang pagkonsumo sing sobra nga alkohol kag tambok sa sulod sang mga tinuig wala lamang nagapatambok kundi nagapakulo man sa utok, suno sa isa ka pagtuon sang grupo sang mga mananalawsaw sang Akita University Medical College sa Japan. Sa sulod sang nagligad nga pito ka tuig, ginsurbe sang grupo ang 960 ka tawo, paagi sa MRI (Magnetic Resonance Imaging), kag nasapwan nila nga naggamay ang utok sang 58 porsiento sang mga giyan sa alkohol. Sa mga hyperlipemia, mataas nga kadamuon sang tambok sa dugo, nakita nga naggamay ang utok sang 41 porsiento sang mga tawo nga kuwarentahon kag singkwentahon na ang edad kag 55 porsiento sa mga sisentahon na ang edad. Sa kabaliskaran, 4 porsiento lamang sang mga indi nagiyan sa alkohol ukon indi hyperlipemia ang nagpakita sing mga palatandaan nga naggamay ang ila utok. Ang mga simtoma sang dementia (malala nga balatian sa utok) napanilagan sa tunga sang 80 porsiento sang mga tawo nga naggamay ang utok, report sang pamantalaan nga Yomiuri Shimbun. Ang kabulig nga propesor nga si Ikuo Naemura sang grupo sang mga mananalawsaw nagalaygay: “Ang paggamay sang utok amat-amat apang sigurado gid nga nagakatabo. Importante nga likawan ang sobra nga pag-inom sing alkohol kag sobra nga pagkaon sing matambok nga mga kalan-on.”