Si Jehova Nagaaman sang Tanan nga Kinahanglanon Ko
Panugiron ni John E. (Ted) Sewell
SA TAGSA nga pagtikang namon sa sinang mahulas nga kagulangan sang Thailand, naghunahuna ako, ‘Mahimo nga may mas mahapos pa nga dalan halin sa Bangkok pakadto sa Burma!’ Masakit ang tiil kag basa sang balhas, ang akon una nga ginakabalak-an amo nga basi masugata namon ang mga tigre, itom nga mga uso, ukon mga elepante nga kilala nga nagalibotlibot sa sining mga kagulangan—indi na pagsambiton ang dalitan nga mga man-ug. Ngaa ginhimo namon ni Frank Dewar ining makatalagam nga paglakbay?
Mga misyonero kami sa Thailand, kag bag-o lang namon mabalitaan nga ang tatlo-ka-adlaw nga kombension hiwaton sa Rangoon, Burma, Nobiembre 26-28, 1938. Bangod kulang ang amon kuwarta kinahanglan nga magkadto kami sa Rangoon halin sa Burma sa pinakabarato nga paagi, kag inang paglakbay naglakip sang 80 kilometros nga paglakbay sa kagulangan.
Naghalin kami sa Bangkok sakay sang tren sang Nobiembre 16, nagsaylo sa isa ka diutay nga bus, nagtabok sa Suba sang Ping sa daku nga bangka, kag nian nagsugod sang amon malawig nga paglakat sa kagulangan. Ginton-an ni Frank ang mga mapa kag sang ulihi ginpili ang isa ka ruta nga daw mahapos. Wala kami sing dalan nga sundan—isa lamang ka makitid nga banas, nga ginhimo sang mga manlalakbay nga nagasunod sang linya sang telepono.
Nagpasalamat kami nga ang lamang nga mga sapat nga nakita namon amo ang madamong amo sa mga kakahoyan. Ang makalilipay nga katahom sang nagakabit nga mga orkidyas wala gid ginapaabot nga kalipay. Samtang nagalaba ang landong sa kahapunanon, nabalaka kami sa kon daw ano ka walay peligro ang magtulog sa kagulangan. Tuhay gid ini katama sa kamingawan sang Australia diin masunson ako nga nagtulog sa wayang sa kagab-ihon. Ginpaandaman man kami nahanungod sa mga ismagler nga kilala nga nagapangawat kag nagasakit sa mga manlalakbay.
Kinulbaan kami sang masugata namon ang isa ka grupo sang mapintas tan-awon nga mga lalaki, ang tagsa may dakung ispading nga natakub sa iya paha. Ginpadulog nila kami kag ginpamangkot kon diin kami makadto. Sang ginpaathag namon nga manugpakadto kami sa pagtambong sa isa ka Cristianong kombension sa Rangoon, gintulok nila kami nga daw indi makapati apang nagpadayon sa paglakat nga wala maghalit sa amon.
Sa dili madugay, nasugata namon ang duha ka lamharon nga lalaki nga mas mainabyanon tan-awon. Upod ang amon diutay nga nahibal-an sa Thai nga hambal, ginsuholan namon sila agod magtuytoy sa amon pakadto sa Burma. Sang magsirom na, nakalab-ot kami sa isa ka daku nga puno sang kahoy nga may hagdanan pakadto sa kahoy nga papag sa tunga sang mga sanga. Didto kami nagtulog nga apat.
Sang gab-i sang masunod nga adlaw, nakalab-ot kami sa isa ka diutay nga minuro diin nagpaligad kami sang gab-i sa balkonahe sang isa ka tumandok nga balay. Sang ikatlo nga adlaw, nakalab-ot kami sa minuro sang Mae Sot sa dulonan sang Burma. Diri kami nagpaalam sa amon mga giya kag malipayon sila nga ginbayaran sang ila maayong mga serbisyo.
Pagkatapos makatabok sa suba pakadto sa Burma, nagsakay kami sa isa ka diutay nga bus sa bulubakolod nga dalan kag nian nagsakay sa bangka pakadto sa Moulmein. Ang katapusan nga bahin sang amon paglakbay pakadto sa Rangoon amo ang paagi sa tren, nga daw tuman kahapos pagkatapos sang amon mabudlay nga paglakbay nga nagalakat. Ang bug-os nga paglakbay naglawig sang isa ka semana, apang takus gid sa tanan nga panikasog ang mag-agom sang espirituwal nga pagpakig-upod sa amon mga kauturan. Isa lamang ini sang madamo pa nga pamatuod nga gin-aman ni Jehova ang tanan nga kinahanglanon ko. Apang pasugira anay ako kon paano ako nakakadto sa Thailand.
Paghunahuna sa Espirituwal nga mga Kinahanglanon
Ang pangabuhi kag mga kustombre nagbalhin sang matawo ako sa West Australia sang 1910. Ang Inaway Kalibutanon I nga nagsugod sang 1914 daw nagpadasig sang mga pagbalhin. Bisan mga pito pa lamang ka tuig ang akon edad, madumduman ko sing maathag si Nanay nga nagasulat kay Tatay nga didto sa inaway sa Europa. Kis-a, siling ni Nanay sa akon: “Abi mo, ang Biblia nagasiling nga may mga inaway kag mga kinunokuno sang mga inaway.” Wala sia magpaathag sing dugang pa, apang interesado ako.
Tinuig sang ulihi, sang Disiembre 1934, samtang manugpauli ako nga nagasakay sa kabayo pakadto sa uma nga ginaobrahan ko, nasugata ko ang akon anay abyan sa eskwelahan nga nagsugid sa akon nga ang pila ka Saksi ni Jehova nag-abot sining karon lang halin sa Perth. Ang iya pamilya nagbakal sang ila mga libro apang namat-od nga indi ini pagbasahon. Bangod interesado, natigayon ko ang libro nga Life paagi sa iya.
Samtang nagalakbay ako sa maayong panahon sa kagab-ihon, ang kapawa sang bulan tuman kasanag nga sarang ko mabasa ang dalagku nga letra sang tagsa ka tig-ulo sang kapitulo. Sang magbalik ako sa uma, ginpadayon ko ang pagbasa paagi sa kapawa sang kingki. Didto, sa una nga tion, naton-an ko nga ang Dios may personal nga ngalan—Jehova. Nalipay ako sa paghibalo nga ang Dios may matahom nga katuyuan para sa aton duta, huo, nga ang duta mangin isa ka paraiso para agumon sang matinumanon nga tawo. Ti, sa sining libro ang akon tanan nga mga pamangkot nasabat!
Ang unang mga tawo nga luyag ko sugiran amo ang akon mga ginikanan, nga nagapuyo sa isa ka diutay nga uma 138 kilometros kalayo. Nagkahulugan ini sang pagsakay sa kabayo sa sulod sang isa ka adlaw kag tunga. Sang ginsugiran ko si Nanay sang naton-an ko, ginkibot niya ako paagi sa pagsiling nga nagatuon man sia kag nanamian sa amo man nga literatura sa Biblia! Sa malawig nga paglakbay pauli isa ka semana sang ulihi, madamo ako sing ginhunahuna nga himuon, kay ginpakita sa akon sang akon pagtuon nga ang ihibalo kag pagtuo indi lamang ang ginakinahanglan sang Dios. Nahibal-an ko na karon nga ang isa ka matuod nga Cristiano dapat magsunod kay Jesucristo kag personal nga magaalagad kay Jehova paagi sa pagbantala sa iban. Gani determinado ako nga tilawan nga himuon ini sa tagsa ka talipuspusan sang semana kutob sadto.
Makakulunyag nga mga Kahigayunan Nabuksan
Agod makapanaksi sa amon nagalinapta nga distrito sang panguma, nagbakal ako sang Model-T Ford nga ginhimo nga isa ka de-karga nga trak. Dala ang mga tululugan kag pila pa ka kinahanglanon, ginduaw ko ang mga mangunguma sa bug-os nga Sabado nga hapon, nagtulog sa trak, kag nian nagpadayon sa pagpanaksi sa mga uma sa Domingo sang aga. Sa kahapunanon nagpauli ako.
Sang Abril 1936 ginsimbuluhan ko ang akon dedikasyon paagi sa bawtismo sa isa ka diutay nga kombension sa Perth. Ang isa sa mga pamulongpulong nagpadaku sang bug-os tion payunir nga ministeryo. Nahibal-an ko nga wala ako sing Makasulatanhon nga mga obligasyon nga nagapugong sa akon gikan sa pagpakigbahin sa sining importante nga hilikuton, gani sang Disiembre 1936, nagsugod ako sa pagpayunir.
Sina man nga bulan, duha ka matibunog nga payunir, si Arthur Willis kag si Bill Newlands, ang nag-abot sa Perth paagi sa trak. Naghalin sila sa Sydney sa sidlangan nga baybayon siam ka bulan ang nagligad kag naghimo sing nagapanaksi nga paglakbay tabok sa Australia. Mahanduraw mo ang akon kakunyag sang gintangdo ako sang Sosiedad nga magbuylog sa ila sa ila paglakbay pabalik. Ginhatagan nila ako sing bilidhon nga paghanas nga indi ko gid malipatan.
Tabok sa Patag sang Nullarbor
Ang ngalan nga Nullarbor nagakahulugan sang “wala sing mga kahoy.” Nagakaigo ini nga paglaragway sa mamala, wala sing kahoy nga patag sa tungatunga sang Australia. Sang tungatunga sang katuigan 1930, ang ruta nga gintabok namon amo ang mga 1,600 kilometros sang pinakabatsihon nga dalan nga mahanduraw.
Kada gab-i nagatulog kami sa mga tejeras, sing masunson sa idalom sang matin-aw nga langit. Diutay ang ulan kag halos wala sing tun-og sa sinang bahin sang pungsod. Sa pagtulog namon kada gab-i sa idalom sang lambong sang mga kabituonan, masanag sa matin-aw, wala madagtai nga hangin, masunson ako nga ginapahanumdom sang nagabukas nga pinamulong sang ika-19 sang Salmo: “Ang mga langit nagapahayag sang himaya sang Dios; kag ang kahawaan nagapakita sang binuhatan sang iya mga kamot.”
Ang riles sang tren nga nagatabok sa Nullarbor ginakunokuno nga amo ang pinakamalaba nga diretso nga riles sang tren sa kalibutan. Nagalaba ini sing 480 kilometros nga wala gid sing kurbada ukon liko. Nalipay kami sa pagpanaksi sa diutay nga kabalayan sa higad sang riles sang tren, kag sa mga tawo nga nagapuyo sa mga estasyon, ukon mga rantsohan, sang mga karnero. Ang mga lote sa sinang bahin sang Australia malapad. Madumduman ko ang isa ka estasyon sang kapin sa apat ka libo ka kuwadrado kilometro nga may balay mga 80 kilometros halin sa atubangan nga gawang.
Sang ulihi, nag-abot kami sa Katoomba sa Blue Mountains nakatundan sang Sydney nga hustohusto lang para sa Memoryal sang Marso 26, 1937. Ang amon nagalakbay nga asaynment makalilipay kag makapaladya sa espirituwal, apang isa ka matahom nga pagbalhin ang magpabilin sa makadali upod sa kongregasyon sang katawhan sang Dios.
Makig-ambit Ukon Indi?
Sadtong 1937 nga Memoryal, may kagumon gihapon nahanungod sa “iban nga mga karnero.” (Juan 10:16) Abi sang iban nga ang kadakuon sang pagtuo kag Cristianong kakugi nga ginapakita sang isa ka tawo nagapakita kon bala nakabaton sia sing langitnon nga pagtawag ukon indi. Gani, kaangay sang madamo pa nga iban sa kaanggid nga mga sirkunstansia, nakig-ambit ako sa mga emblema. Sang masunod nga tuig madamo sa amon nga mga payunir ang gintublag liwat tuhoy sa pag-ambit.
Sa sulod nagapaabot kami sang isa ka kabuhi sa paraiso nga duta, apang madamo ang nagbatyag nga ang amon kakugi kag payunir nga ministeryo nagpamatuod sang paghaplas sang espiritu sa amon. Sing husto sa tion si Jehova naghatag sa amon sang sabat paagi sa iya dutan-on nga organisasyon. Sadto nga hapon sang Memoryal, ang Marso 15, 1938, nga guwa sang The Watchtower nag-abot. Ang pangunang artikulo sini, “His Flock,” isa ka detalyado nga pagtuon sa Juan 10:14-16. Malipayon gid kami bangod sang maathag nga paathag nga nagsabat sang amon mga pamangkot!
Ang artikulo naghatag sang mga halimbawa kon paano ang espiritu sang Dios nagpanghikot sing gamhanan sa iya mga alagad sang dumaan nga panahon kag nagtiklod sa ila sa paghimo sing gamhanan nga mga buhat sa wala pa mabuksan ang langitnon nga pagtawag. Sing kaanggid, ginabutang sang Dios ang iya espiritu sa iya dedikado nga mga alagad sa duta karon nga sa ila ginhatag niya ang dutan-on nga paglaum. Busa nagpasalamat kami nga nahangpan ang kinatuhayan sa ulot sang ginpanganak sa balaan nga espiritu kag sang ginapabaskog sang espiritu sang Dios sa paghimo sang iya kabubut-on.
Imbitasyon sa “Pagpasangkad”
Ang iban pa sang makalilipay nga mga hitabo sang 1938 amo ang pagduaw sang presidente sang Watch Tower Society, si Brother Rutherford, kag ang kombension sa Sydney Sports Ground. Ginpanawagan sa kombension ang mga payunir nga handa sa pag-alagad sa Burma, Malaya, Siam (Thailand karon), kag Java (Indonesia karon). Si Hector Oates, Fred Paton, kag ako nalipay sa pagbaton sang mga asaynment pakadto sa Burma.
Wala pa gid anay ako makahalin sa baybayon sang Australia. Apang, sa sulod sang duha ka bulan, ang iban nga mga payunir kag ako sakay sang barko sa pagkadto sa amon mga asaynment. Nagdungka kami sa Singapore sang Hunyo 22, 1938, kag ginsug-alaw sa pantalan ni Bill Hunter, nga nagapayunir na didto. Daw ano ka dikinaandan kag makawiwili ang tanan nga butang samtang ginatan-aw namon ang panapton kag mga kustombre sang lokal nga katawhan kag ginapamatian ang mga hambal nga indi namon mahangpan.
Gindaho sa akon ni Brother Hunter ang telegrama halin sa Australia nga nagbalhin sang akon asaynment halin sa Burma pakadto sa Malaya. Sanday Fred Paton kag Hector Oates magakadto sa Burma nga indi ako kaupod. Nalipay ako sa paghibalo nga magapangabudlay ako kaupod sang duha ka eksperiensiado nga mga misyonero, sanday Kurt Gruber kag Willi Unglaube. Halin sila anay sa Alemanya, apang handa sa pag-alagad sa Malaya sa pila ka tion.
Pagkatapos sang tatlo ka bulan sa Malaya, gintangdo ako sa Thailand. Updan ako ni Willi Unglaube, lakip ni Frank Dewar, nga nagpangabudlay na anay didto subong misyonero. Nag-abot kami paagi sa tren sang Septiembre 1938, nakakita sing lugar nga madayunan sing temporaryo kag nagsugod sa pagpanaksi. Nasapwan namon ang Thai nga katawhan nga malulo kag mapailubon samtang ginaton-an namon ang ila mapautwason nga hambal.
Makapapagsik nga Kombension sa Rangoon
Diri sini halin sa Bangkok, Thailand, nga ginhimo namon ang mabudlay nga paglakbay pakadto sa Rangoon, Burma, nga ginlaragway kaina. Amo yadto ang unang tion nga ginhiwat ang kombension sa Burma, kag ang matahom nga City Hall napuno sang kapin sa isa ka libo ka tawo para sa pamulongpulong publiko. Ang mga ganhaan gintakpan bangod kay wala na sing lugar didto. Pila lamang ang mga Saksi sa Burma kag sa kaingod nga mga pungsod, gani ang kalabanan sadtong nagkari sa pagpamati sa pamulongpulong mga tawo nga nagsabat sa linibolibo ka handbill nga mga imbitasyon nga ginpanagtag sa wala pa ang kombension.
Para sa amon nga naghalin sa nabaw-ing misyonero nga mga asaynment, makapapagsik gid ini sa espirituwal. Apang sang matapos ang kombension, nagpauli kami sa Thailand—sini nga tion, walay sapayan, paagi sa mas mahapos nga ruta nga wala magkinahanglan sing paglakat sa kagulangan.
Inaway kag Paglikop sang mga Hapon
Ang bulubagyohon nga mga panganud sang inaway nagapakadto na karon sing makahaladlok sa bagatnan-sidlangan nga Asia. Sang ang puersa militar sang Hapon nagsulod sa Thailand, gindumilian ang hilikuton sang mga Saksi ni Jehova. Ang tanan nga Britaniko, Amerikano, kag Olandes nga katawhan ginbilanggo sa isa ka kampo tubtob matapos ang inaway. Si George Powell, isa ka payunir nga naghalin sa Singapore agod magbuylog sa amon sa Bangkok, ginbilanggo kaupod ko. Ginhinguyang namon nga magkaupod ang tatlo ka tuig kag walo ka bulan sa kampo.
Sang tion nga bilanggo kami, wala kami makabaton sang bisan anong bag-ong literatura ukon balita gikan sa Sosiedad. Apang naeksperiensiahan namon ang saad sang salmista: “Si Jehova nagapatindog sang tanan nga nagakapukan, kag nagapabangon sang tanan nga nagadungok.”—Salmo 145:14.
Balik sa Australia
Sang matapos ang inaway sang 1945, nagbalik ako sa Australia. Bangod sang maayo nga pagkaon kag mas maayo nga kahimtangan sa pagkabuhi, nagbalik ang akon maayo nga kapagros kag nakasugod liwat sa pagpayunir. Nian, sang 1952, gintangdo ako sa nagalakbay nga hilikuton subong isa ka manugtatap sa sirkito, kag naagom ko ining pribilehiyo sa masunod nga 22 ka tuig. Sang 1957, napangasawa ko si Isabell, nga payunir sa sulod sang 11 ka tuig, kag nagpadayon kami sa sirkito nga buluhaton subong bana kag asawa.
Ang problema sa kapagros nagpabudlay sang dalayon nga paglakbay, gani sang 1974 namat-od kami sa pagpayunir sa Melbourne. Nagaalagad gihapon ako subong isa ka tal-us nga manugtatap sa sirkito sa tion kag tion, kag sining karon lang, may pribilehiyo ako sa pagpakigbahin subong instruktor sa isa sang mga pioneer service school. Sa sining tanan nga hilikuton, ang akon asawa pirme malipayon nga nagasakdag. Karon sa edad nga 78 anyos, nagapasalamat ako sing hanuot kay Jehova samtang padayon niya nga ginaaman ang tanan nga kinahanglanon ko.
Nagabalikid sang mga tinuig, masunson ko nga madumduman kon paano kami ginhanas ni Jehova, ginbuligan sa paglandas sang amon mga sayop, kag gindisiplina kami sa pagpaputli sa amon subong iya mga alagad. Madumduman ko ang mga hitabo nga gin-aman sang Dios ang mga paagi para sa akon nga mabatas ang mga pagtilaw nga labaw sa masarangan sang tawhanon nga ikasarang batason. Ining mga handumanan isa ka tuburan sang kusog kag dalayon nga pahanumdom nga si Jehova nagaaman gid sang tanan nga kinahanglanon ko.
[Laragway sa pahina 10]
Ang akon bag-o nga retrato upod sang akon asawa, si Isabell
[Laragway sa pahina 12]
Pagpanaksi sa Nullarbor