Paglandas sang Akon mga Kaluyahon

Subong gin-asoy ni Thomas Addison

SANG bata pa ako, nagakuyampad gid ako kon makakita ako sing wala nagapanghalit nga pispis sa alagyan kag mag-agi sa pihak. Kon may mga paryente ukon mga abyan nga magduaw, masapwan nila ang isa ka wala nagapakighambal nga bata nga nagapanago sa palda sang iya iloy. Ang akon normal nga reaksion sa mga bisita amo ang manago sa kuwarto sa gilayon nga mahimo. Indi ako makahambal sa atubangan sang bisan sin-o nga may awtoridad, labi na sa mga manunudlo sa eskwelahan.

Ano ang nakabulig sa akon nga magbag-o? Paano ang isa ka mahuluy-on gid nga pamatan-on nabuligan sa paghambal sining karon nga mga tinuig sa linibolibo nga mga tumalambong sa dalagku nga mga kombension?

Ang ‘Pagpatiko sa Sanga’ sang mga Ginikanan

Indi gid ako mahangpan sang akon mga ginikanan​—⁠labi na ni Tatay, nga isa ka niwangon kag mapagsik nga tawo nga taga-Scot­land. Nailo sa edad nga 13 anyos, isa sia ka maayo gid nga tawo sang sa kon tulukon. Nakatuon sia nga sakdagon ang iya kaugalingon bisan bata pa sia. Si Nanay, sa pihak nga bahin, anak sang isa ka mangunguma kag malum-ok sing panimuot. Ang paghanas sa akon kutob sang bata pa ako maluluy-on kag malig-on, apang indi sobra ka maamligon.

Sa edad nga anom ka tuig, sang 1945, ginhatag ko ang akon una nga bahin sa Teokratikong Eskwelahan sa Ministeryo. Ginhatag ko ang akon una nga pamulongpulong sa isa ka diutay nga kongregasyon sa Australia sang tatlo lamang ka pamilya nga ang suga amo ang de-gas nga parol. Sing abanse, ginbuligan ako ni Tatay sa paghanda, nga ginapaathag ang mga bentaha sang eks­temporanyo nga paghambal. Ginpadaku man niya nga indi gid mahadlok sa isiling ukon hunahunaon sang iban nga mga tawo. Suno sa iya: “Kita nga mga tawo mga tumpok tanan sang yab-ok. Ang iban nga mga tumpok dakudaku diutay sang sa iban, amo lang sina.” Ang akon mga tuhod nagapalangurog, ang akon mga palad ginabalhas, kag sa tungatunga sang akon pamulongpulong, nagtig-a ang akon dila kag wala ako makatapos.

Mga dies anyos gid ako sang ginpaupod ako ni Tatay kag ang akon manghod nga si Robert sa daku nga kalye sang banwa, didto gid sa atubangan sang lokal nga sinehan. Didto ginauyatan namon ang Watchtower kag Awake! nga mga magasin sa bug-os nga panulok sang amon mga masigkaestudyante. Ang mga magasin daw subong sa tingga kabug-at, kag kon kaisa nagakadto ini sa likod ko! Nagauklo gid ako sa isa ka posisyon nga indi makit-an.

Apang, samtang ginatan-aw ko ang maisog nga huwaran ni Tatay, napalig-on ako sing daku. Pirme niya ginasiling nga ang pag-isol isa ka pagpadaug kay Satanas kag sa kahadlok sa mga tawo. Ang isa pa ka pagtilaw nag-abot sa eskwelahan. Ang Inaway Kalibutanon II wala pa lang madugay natapos sadto, kag ang nasyonalismo sa Australia mainit pa. Ang akon utod nga babayi nga si Ellerie kag ako nagapabilin nga naga­pungko sa tion sang asambleya sang eskwelahan kon ang pungsudnon nga ambahanon ginapatokar. Nasapwan ko nga isa gid ka pagtilaw ang mangin tuhay, apang sa liwat ang dalayon nga supurta kag pagpalig-on sang akon mga gi­nikanan nakabulig sa akon nga indi magkompromiso.

Ang Maayong Huwaran ni Tatay

Bangod sang nagligad kag sang disposisyon ni Tatay, mapailubon gid sia sa akon. Nagsugod sia sa pagtrabaho sa minahan sang karbon sa Inglaterra sang 13 anyos pa lang sia. Sang una nga mga tinuig sang iya pagkabeinte anyos, nagsaylo sia sa Austra­lia agod mangita sing mas maayo nga pagkabuhi didto. Apang ang pinansial nga kapigaduhon sang katuigan 1930 natabo, kag nagbaton sia sing trabaho sa idalom sang makaluluoy nga mga kahimtangan agod may isakdag sa iya pamilya.

Wala maluyagi ni Tatay ang mga kahimtangan sa kabilugan kag labi na ang politika, gani sang mabasa niya ang mga libro sang Watch Tower Society kag ang ila wala sing kahadlok nga pagbuyagyag sa politikal, komersial, kag relihioso nga pagkasalimpapaw, natandog sia sini. Wala madugay sadto, nagdedikar sia sa pag-alagad kay Jehova, nga naulihi lang diutay kay Nanay. Walay sapayan sang iya napierdi nga baga bangod sang pagkatiphag sang minahan kag wala sia sing partikular nga kalantip sa trabaho, gindala ni Tatay ang amon pamilya agod mag-alagad sa mga duog nga sa diin may espirituwal nga kinahanglanon. Ang iya pagsandig kay Jehova nagbilin sing daku nga impresyon sa akon.

Halimbawa, madumduman ko nga nagsaylo kami sa isa ka diutay nga banwa sang minahan sing karbon nga sa diin ang mga Saksi lamang amo ang duha ka tigulang na nga mag-utod nga babayi, nga lunsay may ditumuluo nga bana. Mabudlay makakita sing balay sadto, apang sang ulihi may naarkilahan kami nga isa ka daan na nga balay nga mga kilometro ang kalayuon sa guwa sang banwa. Ang lamang nga paagi namon sa paglakbay amo ang paglakat ukon ang pagsakay sa bisikleta. Nian, sang isa ka kaagahon, sang kami nga tatlo ka kabataan nagtener upod sa amon mga abyan, ang balay nasunog. Naluwas ang amon mga ginikanan, apang wala na sing iban pa nga nasalbar. Wala kami sing pasiguro kag wala sing kuwarta.

Gin-alimunaw ini ni Tatay antes sia mapatay sang 1982. Sia nagsiling: “Nadumduman mo bala, anak, kon paano sang primero ang kahimtangan daw wala sing paglaum, apang wala kita pagbiyai ni Jehova? Ti, sa tapos sang sunog, ang mga kauturan sa ­Perth nagpadala sing mga kasangkapan, mga panapton, kag kuwarta. Bangod sang ila kaalwan, ang amon kahimtangan mas maayo pa antes sang sunog!” Sang primero nagdumdom ako nga nagatinikal diutay si Tatay sang maghambal sia tuhoy sa madamo nga bulig ni Jehova sa amon kabuhi. Apang, ang masunson nga pag-eksperiensia sang ginatawag niya nga balaan nga bulig kadamo gid nga indi ini mapaathag sa iban nga paagi.

Ang Positibo nga Panghunahuna ni Nanay

Ang isa sang akon daku nga mga problema amo pirme ang negatibo nga panghunahuna. Masami nagapamangkot si Nanay: “Ngaa pirme lang madulom nga bahin sang kabuhi ang imo ginatan-aw?” Ang iya kaugalingon nga huwaran sa pagtulok sa masanag nga bahin isa ka pagpalig-on sa akon nga panikasugan pirme ang paghunahuna sing positibo.

Kasan-o lang, may ginsugid si Nanay nahanungod sa isa ka hitabo sa isa ka diutay nga banwa sang pagpanguma wala madugay sa tapos kami magsaylo didto. Naham-ot sia sa ginsiling sa iya sang lokal nga doktor. Nagdumdom sia nga ang amon mga ginikanan may sarang, bangod napanilagan niya ang ila mahipid nga pagpanapot kag maayo nga pagpamustura. Ang kamatuoran amo nga ang amon balay isa lamang ka daku nga kamalig, nga ang dingding mga puyo nga burlap. Wala sing koryente, gas, ukon gripo sang tubig. Sang isa ka adlaw luyag magsulod sang toro nga baka sa amon mayor nga puertahan. Mapaktan mo kon sa diin ako: sa idalom sang katre!

Nagasag-ob si Nanay sing tubig gikan sa bubon nga 200 metros ang kalayuon, paagi sa isa ka paris sang 15 litros nga dram nga naangot sa tukon nga iya ginapas-an. May kinaiya sia nga tan-awon ang kaladlawan nga bahin sang kabudlayan kag, upod ang diutay nga pagpalig-on gikan kay Tatay, ginatamod niya ang bisan anong mabudlay nga kahimtangan nga isa ka hangkat nga dapat landason sa baylo nga isa ka balagbag. Ginasiling niya nga bisan diutay lang ang amon materyal, madamo kami sing positibo nga mga pagpakamaayo.

Halimbawa, nagahinguyang kami sing madamong makalilipay nga adlaw sa paglakbay padulong sa malayo nga mga teritoryo agod magbantala, nga nagatukod sing mga layanglayang sa idalom sang mga bituon, nagaluto sing bacon kag mga itlog sa kalayo sa wayang, kag nagaamba sing mga ambahanon sang Ginharian samtang nagalakbay kami. Si Tatay nagatokar sang iya ac­cordion. Huo, sa sining mga paagi manggaranon gid kami. Sa pila ka banwa, nagaarkila kami sing diutay nga mga tilipunan kag ginapasayod namon ang mga pamulongpulong publiko, nga amon ginapresentar sa Domingo sang hapon.

Kon kaisa, bangod sang nagalukmatlukmat nga balatian ni Tatay, kinahanglan nga magtrabaho si Nanay agod may idugang sa iya ginakita. Sa sulod sang mga tinuig gin-atipan niya ang iya kaugalingon nga iloy kag lolo kag sang ulihi ang amon amay antes sila mapatay. Ginhimo niya ini nga wala nagareklamo. Bisan pa ginaabot gihapon ako kon kaisa sang kapung-aw kag sa masami negatibo ang akon panimuot, ang huwaran ni Nanay kag ang iya mahigugmaon nga pagpalig-on naghatag sa akon sing handum nga magpadayon sa pagtinguha.

Paglandas sang Kapung-aw

Sang nagahingapos ang akon pagkatin-edyer, ang tanan nga kaluyahon ko sang bata pa ako nga pagdumdom ko nadula na nagbalik nga may pagtimalos. Naglibog ang akon ulo sa mga pamangkot nahanungod sa kabuhi. Nagpalibog ako, ‘Ang tanan bala nga indibiduwal may alangay nga kahigayunan sa pagkilala kag sa pag-alagad kay Jehova?’ Halimbawa, kamusta ang isa ka bata nga natawo sa India ukon Tsina? Sa pagkamatuod ang iya kahigayunan nga makilala si Jehova limitado lamang kon ipaanggid sa bata nga may bentaha bangod ginpadaku sia sang Saksi nga mga ginikanan. Daw indi ini makatarunganon! Subong man, ang genetiko kag palibot, nga indi makontrol sang bata, may daku man nga papel. Sa madamo gid nga paagi, ang kabuhi daw indi makatarunganon. Nakigbais ako sa akon mga ginikanan sing inoras nahanungod sina nga mga pamangkot. Nabalaka man ako sa akon panagway. Kadamo gid sang wala ko maluyagi sa akon kaugalingon.

Samtang ginabinagbinag ko ining mga butang, ginpung-awan ako, kon kaisa sing sinemana. Naapektohan ang akon personal nga panagway. Makapila ako nga nagplano sa paghikog. May mga tinion nga nagabatyag ako sing kaayawan sa pagkaluoy sa kaugalingon. Nakita ko ang akon kaugalingon subong isa ka wala mahangpi nga martir. Luyag ko magkinaugalingon lamang kag isa ka baes, sa wala sing paandam, hinali ako nakaeksperiensia sing makahaladlok nga balatyagon. Ang tanan sa palibot ko daw indi matuod, nga subong bala nagatulok ako sa isa ka malubog nga bintana.

Namuragmuragan ako sa sini nga hitabo kag narealisar ko nga ang pagkaluoy sa kaugalingon makatalagam. Sa pagpangamuyo kay Jehova, namat-od ako nga manikasog gid nga indi na liwat magpadaug sa pagkaluoy sa kaugalingon. Nagsugod ako sa pagkonsentrar sa positibo, Makasulatanhon nga mga panghunahuna. Sugod sadto, ginabasa ko nga may kapin sa kinaandan nga igtalupangod ang tagsa ka artikulo sa mga magasin nga Lalantawan kag Magmata! nga nagapadaku sang mga kinaiya sang personalidad kag dayon ginatago ko ini sa isa ka polder. Ginatandaan ko man ang mga punto sa Ministeryo sa Ginharian kon paano makighambal sa iban.

Ang akon una nga tulumuron amo ang pagtinguha nga makighambal sa isa ka tawo sing malawig nga mahimo sa kada tion nga may Cristianong miting. Sang primero, ang tagsa ka paghambalanay nagdugay sing mga isa ka minuto lamang. Subong resulta, madamo nga beses nga nagapauli ako nga masubo. Apang, bangod wala ako mag-ampo, ang akon ikasarang sa pagpakighambal amat-amat nga nag-uswag.

Naghimo man ako sing madamo nga panalawsaw tuhoy sa akon makalilibog nga mga pamangkot. Dugang pa, ginbantayan ko ang akon ginakaon kag nasapwan ko nga paagi sa pagkaon sing nutrisyonal nga suplemeto, ang akon disposisyon kag kapagsik nag-uswag. Sang ulihi natukiban ko nga ang iban nga mga butang mahimo man bangdan sang kapung-aw. Halimbawa, kon kaisa nakunyag gid ako sa isa ka partikular nga butang sa bagay nga nagabaskog ang akon emosyon. Kinaandan ini nga nagaugdaw, nga nagaresulta sa pagkadula sing kapagsik kag dayon sa kapung-aw. Ang solusyon amo ang pagtuon nga mangin interesado sa isa ka butang apang indi pagpabaskugon ang kakunyag. Bisan tubtob karon, dapat gid ako magbantay.

Ang masunod nga tikang amo ang paglab-ot sa tulumuron nga pirme ginpahamtang sang amon mga ginikanan sa amon nga kabataan, nga amo, ang bug-os tion nga ministeryo. Ang determinasyon sang akon utod nga magpabilin sa sining pribilehiyo sang pagpayunir sa kapin sa 35 ka tuig isa gihapon ka positibo nga pangpapagsik para sa akon.

Paglandas sang Problema sang Akon Anak

Pagligad sang pila ka tuig subong soltero nga payunir, ginpakaslan ko ang isa ka masigkapayunir nga si Josefa. Nangin maayo sia nga komplemento sa akon sa tanan nga paagi. Sang ulihi, tatlo ka bata ang natawo sa amon. Si ­Craig, ang amon kamagulangan, natawo sang 1972 nga may grabe nga cer­e­bral pal­sy. Ang kahimtangan nangin isa ka mabudlay gid nga hangkat, kay wala sia sing mahimo para sa iya kaugalingon kundi ang pagkutsara lamang sang iya pagkaon nga may pagkabalik-awot. Sa pagkamatuod, palangga gid namon sia, gani ginpangita namon ang tanan nga paagi agod buligan sia nga mangin kapin ka independiente. Ginhimuan ko sia sing lainlain nga bulig sa paglakat. Nagpakunsulta kami sa madamo nga espesyalista apang limitado lamang ang nabulig nila. Ginpadaku sini sa akon nga ang pila ka kahimtangan sa kabuhi dapat batunon.

Sa tion sang una nga 12 ka tuig sang iya kabuhi, si Craig hinali nga nagadulog sa pagkaon kag sa pag-inom. Ginaupdan ini sang indi makontrol nga pagsuka. Gindumdom nga ang kabangdanan sini amo ang neurolohiko nga halit. Makita gid namon nga sia amat-amat nga nagaluya. Nakabulig sa amon ang pangamuyo sa paglandas sini, kag ang ginresita nga bulong nakabulig sa pagkontrol sang problema. Sing makalilipay, si Craig daw nagapagsik sa sibu gid nga tion, kag sa liwat ginalipay niya kami paagi sa iya makabibihag nga yuhom kag wala sing untat nga pagkanta.

Sang primero nabudlayan gid si Josefa sa pagpasibu sa sining makapasubo nga kahimtangan. Apang ang iya gugma kag pagpailob sa pag-atipan sang tanan nga kinahanglanon ni ­Craig nagdaug sang ulihi. Nagkahulugan ini nga nasarangan namon ang pagsaylo sa kon diin mas daku ang pagkinahanglan sa Cristianong bulig. Upod sa pagsakdag kag praktikal nga bulig ni Josefa, nakatrabaho ako nga part-time lamang sa sulod sang pila ka tuig, nga nagatugot sa akon sa pag-auxiliary payunir subong man sa pagsakdag sa amon pamilya.

Kinahanglanon sa Paghunahuna sing Positibo

Kon ginapung-awan si Craig bangod sang nagalukmatlukmat nga balatian ukon sang kapaslawan sa iya mga limitasyon, ginapalig-on namon sia paagi sa isa sang akon paborito nga kasulatan: “Indi kita ang sahi nga nagaisol.” (Hebreo 10:39) Nahibaluan niya ini sing tinagipusuon, kag pirme ini may makapalig-on nga epekto sa iya.

Kutob sang bata pa si Craig, may gugma na sia sa pag-alagad sa latagon. Paagi sa espesyal nga wheel­chair, pirme sia nagabuylog sa amon. Labi na nga nalipay sia sa pag-upod sa amon kon, sa tion kag tion, nagaalagad ako sa iban nga mga kongregasyon subong salili sa hilikuton sa sirkito. Ang iya limitado nga pagkomento sa pagtinuon sang grupo kag ang iya paghambal pirme nahanungod sa mga sugilanon sa Biblia sa pinasahi nga eskwelahan nga iya ginaeskwelahan, may epekto nga indi namon mahimo nga wala sing diperensya sa lawas. Sa amo, ginapahanumdom ako ni ­Craig nga walay sapayan sang aton mga limitasyon, magamit kita ni Jehova sa pagpalapnag sang iya kabubut-on kag katuyuan.

Sang nagligad nga tion nakatigayon ako sing pribilehiyo nga magtudlo sa Eskwelahan sang Ginharian sa Pagministeryo. Walay sapayan sang tanan nga tinuig ko sa ministeryo, daw ginanerbios pa ako sang primero. Apang wala madugay, paagi sa pagsandig kay Jehova, nagkalma ako, kag sa liwat nabatyagan ko ang nagapabaskog nga gahom ni Jehova.

Sa pagbalikid sang mga 50 ka tuig sang kabuhi karon, kombinsido ako nga si Jehova lamang ang makahanas sing mahigugmaon sa isa ka tawo kasubong ko, nga ginahimo sia nga isa ka espirituwal nga tawo.