Betlehem—Simbulo sang Cristianong Paghiusa kag Gugma?
“ANG Betlehem . . . pamatuod sang walay katapusan nga gugma, isa ini ka leksion sa pagpaubos.”—Maria Teresa Petrozzi, awtor sang libro nga Bethlehem.
Amo bala sina ang kahulugan sang Betlehem sa imo? Ayhan amo sina, kay ginatos ka milyon ka sinsero kag mahigugmaon sa paghidait nga mga tawo sa kalibutan ang nagatamod nga may pagtahod sa Betlehem, labi na kon panahon sang Paskuwa. Ginadumdom nila nga ining siudad sa Natung-an nga Sidlangan amo ang lugar nga natawhan sang “Prinsipe sang Paghidait,” si Jesucristo. Sa mga siglo ang mga peregrino nagdugok diri sa pagduaw sa isa sang pinakabalaan nga lugar sang Cristiandad, kag ayhan sa pagsimba sa sini. Amo ina ang Grotto sang Natividad, ang tradisyonal nga lugar nga natawhan ni Jesucristo. Amo ini ang daku kag maragtason nga tinukod nga ginatawag Simbahan sang Natividad.—Isaias 9:6; Mateo 2:1.
Apang, sa katunayan, ining tradisyonal nga mga lugar nga balaan nangin sentro nga punto bala sang Cristianong paghiusa, gugma, kag pagpaubos? Ano ang mahinakop mo gikan sa masunod?
Ang Katolikong manunulat nga si Maria Teresa Petrozzi nagakomento sa Bethlehem: “Kutob sang ika-16 nga siglo, [ang Betlehem] nag-antos bangod sang mapait kag madugo nga mga inaway sa tunga sang Latin [nga mga Romano Katoliko] kag sang Griego [nga mga tumuluo sang Griegong Ortodokso] para sa pagpanag-iya sa simbahan sang Natividad.” Ining liwatliwat nga “madugo nga mga inaway” para sa pagkontrol masunson nga nasentro sa pilak nga bituon sa Grotto sang Natividad, nga nahamtang sa idalom sang duta, sa idalom sang Simbahan sang Natividad. Ining bituon ginakunokuno nga nagatanda sang aktuwal nga lugar nga natawhan ni Cristo. Si R. W. Hamilton nagareport sa iya libro nga The Church of the Nativity, Bethlehem: “Lapnag na nga ang duha ka problema sa inaway sa ulot sang Pransiya kag Rusya nga nagdul-ong sa Crimean nga inaway nagahilabot sa pag-agaway sa pagpanag-iya sang mga yabi sang pangunang mga ganhaan sang basilica kag sang hulot sa idalom sang duta [Grotto sang Natividad], kag sa makatalanhaga nga pagkawat sang isa ka gab-i sang 1847 sa pilak nga bituon nga may Latin nga inskripsion nga nasulat sa marmol sa ubos sang altar sang Natividad.”
Subong resulta sang dalayon nga mga pag-inaway sa bug-os nga siglo nahanungod sa mga kinamatarong sa sining mga lugar, “ang kinamatarong sang kada denominasyon gin-athag karon sing maayo. Halimbawa, sa 53 ka suga sa grotto, 19 ang ginatugot sa mga Franciscano. Ang Altar sang Natividad ginapanag-iyahan sang mga Griego, kag ang mga Latin wala ginatugutan sa paghiwat sing mga misa didto.”—Historical Sites in Israel.
Sa panahon sang Paskuwa, kon ginatugot sang kahimtangan sa politika, ang kada relihioso nga komunidad sang Cristiandad nga presente nagahiwat sang iya kaugalingon nga Misa sa Paskuwa kag prosesyon sa bug-os nga Betlehem. Sa Disiembre 24 kag 25, ang mga Latin nagaprosesyon kag nagahiwat sing Misa sa tungang-gab-i sa Saint Catherine’s Church, tupad sang Simbahan sang Natividad, nga ginaambitan karon sang Griego kag Armenian Orthodox nga mga relihion. Sa Enero 6, ang Griego, Sirianhon, kag Coptic Orthodox nga mga relihion nagasaulog sang ila Misa sa Paskuwa. Sa Enero 18, ginahiwat sang Armenian Orthodox ang Misa sa Paskuwa, upod ang prosesyon sa Enero 19.
Ginapakita bala sang nasambit na nga ang tradisyonal nga mga duog nga balaan sa Betlehem ‘pamatuod sang walay katapusan nga gugma, isa ka leksion sa pagpaubos’? Dugang pa, ginapabanaag bala nila ang kamatuoran nahanungod sa mga sirkunstansia sang pagkabun-ag ni Jesus? Halimbawa, san-o sia natawo? Natawo gid bala sia sa ginatawag karon nga Grotto sang Natividad? Kag dapat mo bala ukon ni bisan sin-o simbahon ang iya lugar nga natawhan?
[Picture Credit Line sa pahina 3]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.