Ang Balaan nga Espiritu​—⁠Aktibo nga Puwersa sang Dios

SUNO sa doktrina sang Trinidad, ang balaan nga espiritu amo ang ikatlo nga persona sang Pagka-Dios, tupong sa Amay kag sa Anak. Suno sa ginasiling sang libro nga Our Orthodox Christian Faith: “Ang Balaan nga Espiritu isa gid ka Dios.”

Sa Hebreong Kasulatan, ang tinaga nga labing masunson nga ginagamit para sa “espiritu” amo ang ruʹach, nga nagakahulugan sing “ginhawa; hangin; espiritu.” Sa Griegong Kasulatan, ang tinaga amo ang pneuʹma, nga may pareho man nga kahulugan. Nagapakita bala ining mga tinaga nga ang balaan nga espiritu bahin sang Trinidad?

Isa ka Aktibo nga Puwersa

ANG paggamit sang Biblia sa “balaan nga espiritu” nagapakita nga isa ini ka kontrolado nga puwersa nga ginagamit ni Jehova nga Dios sa paghimo sang iya nanuhaytuhay nga mga katuyuan. Sa isa ka kasangkaron, mapaanggid ini sa koryente, isa ka puwersa nga sarang mapasibu sa paghimo sing nanuhaytuhay nga mga hilikuton.

Sa Genesis 1:2 ang Biblia nagasiling nga “ang aktibo nga puwersa sang Dios [“espiritu” (Hebreo, ruʹach)] nagagiho sa nawong sang mga tubig.” Diri, ang espiritu sang Dios amo ang iya aktibo nga puwersa nga nagapanghikot sa pagdihon sang duta.

Ginagamit sang Dios ang iya espiritu sa pagpasanag sa mga nagaalagad sa iya. Si David nagpangamuyo: “Tudlui ako sa paghimo sang imo kabubut-on, kay ikaw ang akon Dios. Ang imo espiritu [ruʹach] maayo; kabay nga tuytuyan ako sini sa duta sang pagkatadlong.” (Salmo 143:10) Sang gintangdo ang 70 ka sangkol nga mga lalaki sa pagbulig kay Moises, ang Dios nagsiling sa iya: “Kuhaon ko ang iban sang espiritu [ruʹach] nga yara sa imo kag ibutang ini sa ila.”​—⁠Numeros 11:⁠17.

Ang tagna sa Biblia ginrekord sang ang mga lalaki sang Dios ‘gintuytuyan sang balaan nga espiritu [Griego, gikan sa pneuʹma].’ (2 Pedro 1:​20, 21) Sa sining paagi ang Biblia “gin-inspirar sang Dios,” nga ang Griegong tinaga para sa sini amo ang The·oʹpneu·stos, nga nagakahulugan sing “ang Dios nagginhawa.” (2 Timoteo 3:16) Kag gintuytuyan sang balaan nga espiritu ang pila ka tawo nga makakita sing mga palanan-awon ukon sing matagnaon nga mga damgo.​—⁠2 Samuel 23:​2; Joel 2:​28, 29; Lucas 1:​67; Binuhatan 1:​16; 2:​32, 33.

Ang balaan nga espiritu nagtiklod kay Jesus nga magkadto sa kahanayakan sa tapos sang iya bawtismo. (Marcos 1:12) Ang espiritu kaangay sang kalayo sa sulod sang mga alagad sang Dios, kag ginapapagsik sina nga puwersa. Kag nagbulig ini sa ila sa paghambal sing masidla kag maisugon.​—⁠Miqueas 3:​8; Binuhatan 7:​55-60; 18:​25; Roma 12:​11; 1 Tesalonica 5:⁠19.

Paagi sa iya espiritu, ginahimo sang Dios ang iya mga paghukom sa mga tawo kag sa mga pungsod. (Isaias 30:​27, 28; 59:​18, 19) Kag ang espiritu sang Dios makalab-ot bisan diin, nga nagahikot dampig sa mga tawo ukon batok sa ila.​—⁠Salmo 139:​7-12.

‘Indi Kinaandan nga Puwersa’

ANG espiritu sang Dios makahatag man sing “indi kinaandan nga puwersa” sa mga nagaalagad sa iya. (2 Corinto 4:7) Nagabulig ini sa ila sa pagbatas sing mga pagtilaw sa pagtuo ukon sa paghimo sing mga butang nga indi nila mahimo kon wala sini.

Halimbawa, tuhoy kay Samson, ang Hukom 14:6 nagaasoy: “Ang espiritu ni Yahweh naghugakom sa iya, kag bisan pa wala sia sing hinganiban sa iya kamot ginkusnit niya ang leon.” (JB) Aktuwal bala nga nagsulod ukon naghugakom ang balaan nga persona kay Samson, nga nagamaniobra sang iya lawas sa paghimo sang iya ginhimo? Indi, amo gid yadto “ang gahom sang GINUO [nga] nagpakusog kay Samson.”​—⁠TEV.

Ang Biblia nagasiling nga sang ginbawtismuhan si Jesus, ang balaan nga espiritu nagkunsad sa iya kaangay sang salampati, indi kaangay sang dagway sang tawo. (Marcos 1:10) Ining aktibo nga puwersa sang Dios nagbulig kay Jesus sa pag-ayo sang balatianon kag sa pagbanhaw sang patay. Suno sa ginasiling sang Lucas 5:​17: “Ang Gahom sang Ginuo [Dios] yara sa likod sang iya [Jesus] mga buhat sang pagpang-ayo.”​—⁠JB.

Ang espiritu sang Dios naghatag man sing gahom sa mga disipulo ni Jesus sa paghimo sing milagruso nga mga butang. Ang Binuhatan 2:​1-4 nagaasoy nga ang mga disipulo nagtipon sang Pentecostes sang sa “hinali nag-abot ang hagunos gikan sa langit subong sang mamadlos nga hangin nga naghuyop, . . . kag napuno sila tanan sing balaan nga espiritu kag nagsugod sa pagpamulong sa iban nga mga hambal, suno sa paghambal nga ginhatag sa ila sang espiritu.”

Gani ginhatagan sang balaan nga espiritu si Jesus kag ang iban nga mga alagad sang Dios sing gahom sa paghimo sang indi kinaandan nga mahimo sang mga tawo.

Indi Persona

APANG, wala bala sing mga bersikulo sa Biblia nga nagahambal tuhoy sa balaan nga espiritu subong persona? Huo, apang talupangda kon ano ang ginasiling sang Katoliko nga teologo nga si Edmund Fortman nahanungod sini sa The Triune God: “Bisan pa ining espiritu masami nga ginalaragway subong persona, daw maathag gid nga ang balaan nga mga manunulat [sang Hebreong Kasulatan] wala gid maghangop ukon magpresentar sining espiritu subong isa ka tuhay nga persona.”

Indi tumalagsahon nga sa Kasulatan ang isa ka butang ginapersonipikar. Ang kaalam ginasiling nga may mga anak. (Lucas 7:35) Ang sala kag ang kamatayon ginatawag nga mga hari. (Roma 5:​14, 21) Sa Genesis 4:​7 ang The New English Bible (NE) nagasiling: “Ang sala isa ka demonyo nga nagapuot sa ganhaan,” nga nagapersonipikar sa sala subong isa ka malaut nga espiritu nga nagapuot sa ganhaan ni Cain. Apang, sa pagkamatuod, ang sala indi isa ka espiritu nga persona; ukon ang pagpersonipikar sa balaan nga espiritu wala nagahimo sini nga isa ka espiritu nga persona.

Sing kaanggid, sa 1 Juan 5:​6-8 (NE) indi lamang ang espiritu kundi “ang tubig, kag dugo” man ang ginasiling nga “mga saksi.” Apang maathag nga ang tubig kag dugo indi mga persona, kag ang balaan nga espiritu indi man persona.

Nahisanto sa sini ang kinaandan nga paggamit sang Biblia sa “balaan nga espiritu” sa paagi nga indi ini persona, subong sang pagpaanggid sini sa tubig kag kalayo. (Mateo 3:​11; Marcos 1:8) Ang katawhan ginapalig-on nga mapuno sang balaan nga espiritu sa baylo sang alak. (Efeso 5:18) Ginalaragway sila nga napuno sing balaan nga espiritu sa pareho man nga paagi nga sila napuno sing mga kinaiya subong sang kaalam, pagtuo, kag kalipay. (Binuhatan 6:​3; 11:​24; 13:52) Kag sa 2 Corinto 6:​6 ang balaan nga espiritu ginalakip sa pila ka kinaiya. Ina nga mga ekspresyon indi mangin kinaandan kon ang balaan nga espiritu aktuwal nga isa ka persona.

Subong man, samtang ang iban nga teksto sa Biblia nagasiling nga ang espiritu nagahambal, ginapakita sang iban nga mga teksto nga ini aktuwal nga ginhimo paagi sa mga tawo ukon mga anghel. (Mateo 10:​19, 20; Binuhatan 4:​24, 25; 28:​25; Hebreo 2:2) Ang pagpanghikot sang espiritu sa sina nga mga kahimtangan kaanggid sa mga hanol sang radyo (radio waves) nga nagapaliton sing mga mensahe gikan sa isa ka tawo pakadto sa isa nga malayo.

Sa Mateo 28:​19 ginapatuhuyan ang “sa ngalan . . . sang balaan nga espiritu.” Apang ang tinaga nga “ngalan” wala pirme nagakahulugan sing personal nga ngalan, sa Griego ukon sa Ingles. Kon nagasiling kita “sa ngalan sang kasuguan,” wala naton ginapatuhuyan ang persona. Ang buot naton silingon amo ang ginatindugan sang kasuguan, ang awtoridad sini. Ang Word Pictures in the New Testament ni Robertson nagasiling: “Ang paggamit sang ngalan (onoma) diri kinaandan sa Septuagint kag sa papiro para sa gahom ukon awtoridad.” Gani ang bawtismo ‘sa ngalan sang balaan nga espiritu’ nagakilala sang awtoridad sang espiritu, nga ini gikan sa Dios kag nagapanghikot suno sa balaan nga kabubut-on.

Ang “Mananabang”

GINPATUHUYAN ni Jesus ang balaan nga espiritu subong “mananabang,” kag nagsiling nga ini nagatudlo, nagatuytoy, kag nagahambal. (Juan 14:​16, 26; 16:13) Ang Griegong tinaga nga gingamit niya para sa mananabang (pa·raʹkle·tos) panglalaki. Gani sang ginsambit ni Jesus kon ano ang himuon sang mananabang, ang gingamit niya nga personal nga mga pronombre panglalaki. (Juan 16:​7, 8) Sa pihak nga bahin, kon ang wala sing sekso nga Griegong tinaga para sa espiritu (pneuʹma) ang ginagamit, ang wala sing sekso nga pronombre nga “ini” amo ang nagakaigo nga ginagamit.

Ginatago sang kalabanan nga Trinitaryo nga mga manugbadbad ining kamatuoran, subong ginabaton sang Katoliko nga New American Bible tuhoy sa Juan 14:​17: “Ang Griegong tinaga para sa ‘Espiritu’ wala sing sekso, kag samtang nagagamit kami sing personal nga mga pronombre sa Ingles (‘he,’ ‘his,’ ‘him’), ang kalabanan nga Griegong MSS [mga manuskrito] nagagamit sing ‘it’ ukon sini.”

Gani kon ang Biblia nagagamit sing panglalaki nga personal nga mga pronombre may kaangtanan sa pa·raʹkle·tos sa Juan 16:​7, 8, nagasunod ini sa mga talaksan sang gramatika, wala nagapabutyag sing doktrina.

Indi Bahin sang Trinidad

ANG nanuhaytuhay nga mga libro nagakilala nga ang Biblia wala nagasakdag sa ideya nga ang balaan nga espiritu amo ang ikatlo nga persona sang Trinidad. Halimbawa:

The Catholic Encyclopedia: “Wala kita sing makita sa Daan nga Testamento sing maathag nga pagpatuhoy sa Ikatlo nga Persona.”

Katoliko nga teologo nga si Fortman: “Wala gid ginkabig sang mga Judiyo ang espiritu subong persona; kag wala sing malig-on nga pamatuod nga may manunulat sang Daan nga Testamento nga nagahupot sining pagtamod, . . . Ang Balaan nga Espiritu masami nga ginapresentar sa Synoptics [Mga Ebanghelyo] kag sa Mga Binuhatan subong isa ka balaan nga puwersa ukon gahom.”

Ang New Catholic Encyclopedia: “Ang D[aan] nga T[estamento] maathag nga wala nagahanduraw sa espiritu sang Dios subong persona . . . Ang espiritu sang Dios isa lamang ka gahom sang Dios. Kon ini kon kaisa ginarepresentar nga tuhay sa Dios, ang kabangdanan amo nga ang ginhawa ni Yahweh nagapanghikot sa guwa niya.” Nagasiling man ini: “Ang kalabanan nga teksto sang B[ag-ong T[estamento] nagapahayag sa espiritu sang Dios subong isa ka butang, indi subong isa ka persona; makita ini labi na sa pag-anggid sang espiritu kag sang gahom sang Dios.”​—⁠Italiko amon.

A Catholic Dictionary: “Sa kabug-osan, ang Bag-ong Testamento, kaangay sang Daan, nagapamulong tuhoy sa espiritu subong isa ka balaan nga enerhiya ukon gahom.”

Busa, ang mga Judiyo ukon ang nahaunang mga Cristiano wala magtamod sa balaan nga espiritu subong bahin sang Trinidad. Ina nga panudlo nag-abot pagligad sang mga siglo. Subong ginapatalupangod sang A Catholic Dictionary: “Ang ikatlo nga Persona ginpilit sa Konsilyo sang Alexandria sang 362 . . . kag sang ulihi sa Konsilyo sang Constantinople sang 381”​—⁠mga tatlo kag tunga sa siglo sa tapos mapuno sang balaan nga espiritu ang mga disipulo sang Pentecostes!

Indi, ang balaan nga espiritu indi isa ka persona kag indi ini bahin sang Trinidad. Ang balaan nga espiritu amo ang aktibo nga puwersa sang Dios nga ginagamit niya sa paghimo sang iya kabubut-on. Indi ini tupong sa Dios kundi yara ini pirme agod gamiton niya kag kontrolado niya.

[Blurb sa pahina 22]

“Sa kabug-osan, ang Bag-ong Testamento, kaangay sang Daan, nagapamulong tuhoy sa espiritu subong balaan nga kusog ukon gahom.”​—⁠A Catholic Dictionary

[Mga retrato sa pahina 21]

Sang isa ka okasyon ang balaan nga espiritu nagpakita subong salampati. Sang isa pa ka okasyon nagpakita ini subong mga dila sang kalayo​—⁠indi gid subong persona