Kapitulo Seis

Si Jehova—“Isa ka Matarong nga Dios kag Isa ka Manluluwas”

Isaias 45:​1-​25

1, 2. Ano nga mga pasalig ang ginahatag sa Isaias kapitulo 45, kag ano nga mga pamangkot ang pagabinagbinagon?

ANG mga saad ni Jehova masaligan. Sia ang Dios sang pagpahayag kag ang Dios sang pagpanuga. Sa liwat kag liwat ginpamatud-an niya nga sia isa ka matarong nga Dios kag Manluluwas sang katawhan sang tanan nga pungsod. Pila ini sang makalilipay nga mga pasalig nga makita sa Isaias kapitulo 45.

² Dugang pa, ang Isaias kapitulo 45 nagaunod sing isa ka talalupangdon nga halimbawa sang ikasarang ni Jehova sa pagtagna. Paagi sa bulig sang espiritu sang Dios nakita ni Isaias ang malayo nga mga pungsod kag nausisa niya ang mga butang nga mahanabo sa palaabuton mga siglo sa wala pa, kag ginpahulag sia sini nga ilaragway ang isa ka hitabo nga si Jehova lamang, ang Dios sang matuod nga tagna, ang makatagna sing sibu gid. Ano yadto nga hitabo? Paano sini naapektuhan ang katawhan sang Dios sang panahon ni Isaias? Ano ang kahulugan sini para sa aton karon? Usisaon naton ang ginsiling sang manalagna.

Ang Pinamulong ni Jehova Batok sa Babilonia

 3. Paagi sa anong maathag nga mga pulong ginalaragway sang Isaias 45:​1-3a ang pagdaug ni Ciro?

³ “Amo ini ang ginsiling ni Jehova sa iya hinaplas, kay Ciro, nga ang kamot nga tuo gin-uyatan ko, agod magpukan sang mga pungsod sa atubangan niya, agod mahubaran ko sing wagkus bisan ang mga balikawang sang mga hari; agod buksan sa atubangan niya ang mga ganhaan nga duha sing pohas, agod nga bisan ang mga gawang indi masiraduhan: ‘Magauna ako sa imo, kag ang mga kudolkudol sang duta tapanon ko. Ang mga ganhaan nga saway dugmukon ko, kag ang mga pintal nga salsalon utdon ko. Kag ihatag ko sa imo ang mga bahandi sa kadudulman kag ang natago nga mga bahandi sa talaguan nga mga duog.’”​—Isaias 45:1-3a.

 4. (a) Ngaa gintawag ni Jehova si Ciro nga iya “hinaplas”? (b) Paano pat-uron ni Jehova ang kadalag-an para kay Ciro?

⁴ Si Jehova, paagi kay Isaias, nakighambal kay Ciro nga daw buhi sia, bisan pa sang panahon ni Isaias wala pa matawo si Ciro. (Roma 4:17) Sanglit gintangdo ni Jehova si Ciro sing abanse sa pagtuman sing isa ka espesipiko nga hilikuton, sarang masiling nga si Ciro “hinaplas” sang Dios. Bangod ginatuytuyan sia sang Dios, lutuson niya ang mga pungsod, himuon ang mga hari nga mahuyang kag wala sing ikasarang sa pagbato. Nian, kon salakayon na ni Ciro ang Babilonia, pat-uron ni Jehova nga ang mga ganhaan sang siudad indi masiraduhan, sa amo mangin walay pulos ini subong sang mga gawang nga naguba. Magauna sia kay Ciro, agod kuhaon ang tanan nga balagbag. Sa katapusan, agawon sang mga soldado ni Ciro ang siudad kag panguhaon ang “natago nga mga bahandi” sini, ang manggad sini nga natago sa madulom nga mga talaguan. Amo ini ang gintagna ni Isaias. Nagmatuod bala ang iya ginsiling?

5, 6. San-o kag paano nagmatuod ang tagna tuhoy sa pagkapukan sang Babilonia?

⁵ Sang tuig 539 B.C.E.​—mga 200 ka tuig sa tapos masulat ni Isaias ini nga tagna​—​nag-abot matuod si Ciro sa mga pader sang Babilonia agod salakayon ang siudad. (Jeremias 51:​11, 12) Apang, wala magsapak ang mga Babilonianhon. Nagasalig sila nga ang ila siudad indi gid madaug. Ang mataas nga mga pader sini daw higante nga nagatampad sa madalom nga mga kanal nga puno sing tubig gikan sa Suba Eufrates, nga isa ka bahin sang pangdepensa sang siudad. Sa kapin sa isa ka gatos ka tuig, wala pa sing kaaway nga nakadaug sa Babilonia paagi sa hinali nga pagsalakay! Sa katunayan, si Belsasar nga manuggahom sang Babilonia nga didto nagapuyo, nagasalig gid amo kon ngaa sia kag ang mga katapo sang iya palasyo nagakinaon. (Daniel 5:1) Sadto nga gab-i​—ang gab-i sang Oktubre 5/6​—​gintapos ni Ciro ang isa ka maalamon nga maniobra sa pagpakig-away.

⁶ Sa ilaya sang Babilonia, nagkutkot ang mga enhinyero ni Ciro sa pangpang sang Suba Eufrates agod palikawon ang tubig sini, amo kon ngaa wala na ini mag-ilig pa bagatnan padulong sa siudad. Wala magdugay, nagnabaw ang suba sa sulod kag sa palibot sang Babilonia amo kon ngaa nag-ubog ang mga soldado ni Ciro sa suba padulong sa sentro sang siudad. (Isaias 44:​27; Jeremias 50:38) Makatilingala nga subong gid sang gintagna ni Isaias, abierto ang mga gawang sa higad sang suba. Ang mga soldado ni Ciro naghagunos pasulod sa Babilonia, gin-agaw ang palasyo, kag ginpatay si Hari Belsasar. (Daniel 5:30) Sa isa lamang ka gab-i natapos ang pagsalakay. Ang Babilonia napukan, kag ang tagna natuman sing eksakto gid.

 7. Paano ang mga Cristiano ginapalig-on sang talalupangdon nga katumanan sang tagna ni Isaias tuhoy kay Ciro?

⁷ Ang sibu nga katumanan sini nga tagna nagapalig-on sa pagtuo sang mga Cristiano karon. Nagahatag ini sa ila sing mabakod nga rason sa pagpati nga ang mga tagna sa Biblia nga wala pa matuman masaligan man sing bug-os. (2 Pedro 1:​20, 21) Nakahibalo ang mga sumilimba ni Jehova nga ang hitabo nga ginlandong sang pagkapukan sang Babilonia sang 539 B.C.E.​—ang pagkapukan sang “Babilonia nga Daku”​—​natabo na sang 1919. Apang, ginapaabot pa nila ang kalaglagan sinang modernong-adlaw nga relihiosong organisasyon kag ang ginsaad nga pagdula sa politikal nga sistema nga ginakontrol ni Satanas, ang pagtagbong kay Satanas sa kadadalman, kag ang pagkari sang bag-ong mga langit kag bag-ong duta. (Bugna 18:​2, 21; 19:​19-​21; 20:​1-3, 12, 13; 21:​1-4) Nakahibalo sila nga ang mga tagna ni Jehova, indi walay pulos nga mga saad, kundi mga paglaragway sang sigurado, palaabuton nga mga hitabo. Ang pagsalig sang matuod nga mga Cristiano ginapalig-on kon dumdumon nila ang katumanan sang tanan nga detalye sang tagna ni Isaias tuhoy sa pagkapukan sang Babilonia. Nakahibalo sila nga ginatuman pirme ni Jehova ang iya pulong.

Kon Ngaa Paboran ni Jehova si Ciro

 8. Ano ang isa ka rason nga ginhatag ni Jehova kay Ciro ang kadalag-an batok sa Babilonia?

⁸ Sa tapos masambit kon sin-o ang magalutos sa Babilonia kag kon paano ini himuon, nagpadayon si Jehova sa pagpaathag sing isa ka rason kon ngaa ihatag kay Ciro ang kadalag-an. Si Jehova, paagi sa matagnaon nga pagpakighambal kay Ciro, nagsiling nga “agod mahibaluan mo nga ako si Jehova, ang Isa nga nagatawag sa imo sa ngalan mo, ang Dios sang Israel.” (Isaias 45:​3b) Nagakaigo nga ang manuggahom sang ikap-at nga kagamhanan sa kalibutan sa maragtas sang Biblia magakilala nga ang iya labing daku nga kadalag-an natigayon niya bangod sang suporta sang isa nga daku pa sa iya​—si Jehova, ang Bug-os Uniberso nga Soberano. Dapat kilalahon ni Ciro nga ang isa nga nagtawag, ukon nagsugo, sa iya amo si Jehova, ang Dios sang Israel. Ginapakita sang rekord sang Biblia nga ginkilala matuod ni Ciro nga ang iya daku nga kadalag-an naggikan kay Jehova.​—Esdras 1:​2, 3.

 9. Sa anong ikaduha nga rason nga gintuytuyan ni Jehova si Ciro agod lutuson ang Babilonia?

⁹ Ginpaathag ni Jehova ang ikaduha nga rason kon ngaa gintuytuyan niya si Ciro agod lutuson ang Babilonia: “Tungod sa akon alagad nga si Jacob kag sa Israel nga akon pinili, gintawag ko ikaw sa imo ngalan; ginhatagan ko ikaw sing ngalan nga dungganon, bisan wala mo ako makilala.” (Isaias 45:4) Ang kadalag-an ni Ciro batok sa Babilonia nagtay-ug sa duta. Gintandaan sini ang pagkapukan sang isa ka kagamhanan sa kalibutan kag ang pagsaka sang isa pa, kag may epekto ini sa maragtas para sa maabot nga mga kaliwatan. Apang, ang mga pungsod sa palibot, nga malangkagon nga nagabantay sang mga hitabo mahimo gid nga nakibot sa paghibalo nga ini tanan natabo tungod sa pila ka libo ka “kubos” nga mga bihag sa Babilonia​—ang mga Judiyo, nga mga kaliwat ni Jacob. Apang, sa panulok ni Jehova, ining mga nakalampuwas gikan sa dumaan nga pungsod sang Israel indi gid kubos. “Alagad” niya sila. Sa tanan nga pungsod sa duta, sila ang iya “pinili.” Bisan pa indi anay kilala ni Ciro si Jehova, gingamit sia ni Jehova subong Iya hinaplas sa pagpukan sa siudad nga indi luyag magpalakat sa iya mga bihag. Indi katuyuan sang Dios nga ang iya pinili nga katawhan mag-antos sing dayon sa dumuluong nga duta.

10. Ano ang labing importante nga rason nga gingamit ni Jehova si Ciro sa pagpukan sa Babilonianhon nga Kagamhanan sa Kalibutan?

¹⁰ May ikatlo pa nga mas importante nga rason kon ngaa gingamit ni Jehova si Ciro sa pagpukan sa Babilonia. Si Jehova nagsiling: “Ako si Jehova, kag wala na sing iban pa. Luwas sa akon wala sing Dios. Wagkusan ko ikaw sing hugot, bisan wala mo ako makilala, agod mahibaluan sang mga tawo gikan sa ginabutlakan sang adlaw kag gikan sa ginatunuran sini nga wala na sing iban luwas sa akon. Ako si Jehova, kag wala na sing iban pa.” (Isaias 45:5, 6) Huo, ang pagkapukan sang Babilonianhon nga Kagamhanan sa Kalibutan isa ka pagpasundayag sang pagka-Dios ni Jehova, isa ka pamatuod sa tanan nga sia lamang ang takus simbahon. Bangod ang katawhan sang Dios ginhilway, ang mga indibiduwal gikan sa madamo nga pungsod​—gikan sa sidlangan pa katundan—magakilala nga si Jehova ang lamang matuod nga Dios.​—Malaquias 1:11.

11. Paano ginlaragway ni Jehova nga may gahom sia sa pagtuman sang iya katuyuan tuhoy sa Babilonia?

¹¹ Dumduma nga ini nga tagna ni Isaias ginsulat mga 200 ka tuig antes matabo. Sa pagkabati sini mahimo nga ang iban nagpalibog, ‘May gahom gid bala si Jehova sa pagtuman sini?’ Subong ginapamatud-an sang maragtas, ang sabat huo. Ginpaathag ni Jehova kon ngaa makatarunganon ang magpati nga matuman niya ang iya ginasiling: “Nagahuman sang kapawa kag nagatuga sang kadudulman, nagahimo sang paghidait kag nagatuga sang kalamidad, ako, si Jehova, ang nagahimo sini tanan nga butang.” (Isaias 45:7) Ang tanan nga tinuga​—halin sa kapawa tubtob sa kadulom​—​kag ang tanan sa maragtas​—halin sa paghidait tubtob sa kalamidad​—​kontrolado ni Jehova. Subong nga nagtuga sia sing kapawa sang adlaw kag sing kadulom sang gab-i, magahimo sia sing paghidait para sa Israel kag sing kalamidad para sa Babilonia. Si Jehova may gahom sa pagtuga sing uniberso, kag may gahom man sia sa pagtuman sang iya mga tagna. Makapaumpaw ini sa mga Cristiano karon, nga maukod nga nagatuon sang iya matagnaon nga pulong.

12. (a) Ano ang ginpahanabo ni Jehova nga ipatubas sang malaragwayon nga langit kag duta? (b) Anong makapaumpaw nga saad ang ginaunod sang mga pulong sang Isaias 45:8 para sa mga Cristiano karon?

¹² Sing nagakaigo, naggamit si Jehova sing mga hitabo nga kinaandan nga nagakatabo sa mga tinuga agod ilaragway ang mga butang nga nagahulat sa bihag nga mga Judiyo: “O kamo nga mga langit, magpatulo gikan sa ibabaw; kag mag-ula sing pagkamatarong ang mapanganod nga kalangitan. Magbuka ang duta, kag magmabungahon ini sing kaluwasan, kag ini magpatubo sing pagkamatarong sing dungan. Ako mismo, si Jehova, ang nagtuga sini.” (Isaias 45:8) Subong nga ang literal nga mga langit nagapaulan sing nagahatag-kabuhi nga tubig, pahanabuon ni Jehova nga ang matarong nga mga impluwensia gikan sa malaragwayon nga mga langit magaulan sa iya katawhan. Kag subong nga ang literal nga duta nagabuka agod magpatubas sing bugana nga mga ani, pahanabuon ni Jehova nga ang malaragwayon nga duta magapatubas sing mga hitabo nga nagahisanto sa iya matarong nga katuyuan​—labi na ang kaluwasan sang iya bihag nga katawhan sa Babilonia. Sang 1919, ginpahanabo ni Jehova nga ang “langit” kag ang “duta” magpatubas sing mga hitabo sa kaanggid nga paagi agod hilwayon ang iya katawhan. Ang pagtan-aw sa sining mga butang nagapasadya sa mga Cristiano karon. Ngaa? Bangod ining mga hitabo nagapalig-on sang ila pagtuo samtang ginapaabot nila ang tion nga ang malaragwayon nga mga langit, ang Ginharian sang Dios, magadala sing mga pagpakamaayo sa isa ka matarong nga duta. Sa amo nga tion ang pagkamatarong kag ang kaluwasan nga magagikan sa malaragwayon nga mga langit kag duta mangin masangkad pa sangsa tion nga ginpukan ang dumaan nga Babilonia. Daw ano ini katahom nga hingapusan nga katumanan sang mga pulong ni Isaias!​​—2 Pedro 3:​13; Bugna 21:1.

Mga Pagpakamaayo Bangod Sang Pagkilala sa Pagkasoberano ni Jehova

13. Ngaa kabuangan nga duhaduhaan sang mga tawo ang mga katuyuan ni Jehova?

¹³ Sa tapos sini nga paglaragway sa makalilipay nga mga pagpakamaayo sa palaabuton, ang mensahe sang tagna hinali nga nagbaylo, kag si Isaias nagbungat sing doble nga kailo: “Kailo sa isa nga nagapakigsuay sa iya Manughuman, subong sang isa ka bika batok sa iban pa nga mga bika sa duta! Magasiling bala ang daga sa manughuman sini: ‘Ano ang ginahimo mo?’ Kag ang imo hinimuan magasiling: ‘Wala sia sing mga kamot’? Kailo sa isa nga nagasiling sa amay: ‘Sa ano ka nangin amay?’ kag sa asawa: ‘Sa ano nga ginasakitan ka?’ ” (Isaias 45:9, 10) Mahimo gid nga ang mga anak sang Israel nagpamatok sa gintagna ni Jehova. Ayhan wala sila nagapati nga tugutan ni Jehova nga mabihag ang iya katawhan. Ukon mahimo nga ginpakalain nila ang ideya nga ang Israel hilwayon sang isa ka hari gikan sa isa ka pagano nga pungsod sa baylo sang isa ka hari gikan sa panimalay ni David. Agod ilaragway ang kabuangan sini nga mga pagpamatok, ginpaanggid ni Isaias ang mga nagapamatok sa ginhaboy nga binilog nga mga daga kag mga bika nga nagapangahas sa pagduhaduha sa kaalam sang naghimo sa ila. Ang butang mismo nga gindihon sang maninihon nagasiling karon nga ang maninihon wala sing mga kamot ukon ikasarang sa pagdihon. Daw ano nga kabuangan! Ang mga nagapamatok daw kaangay sang magamay nga kabataan nga nagapangahas sa pagmulay sa awtoridad sang ila mga ginikanan.

14, 15. Ano ang ginapahayag sang mga ekspresyon nga “Balaan” kag “Manughuman” tuhoy kay Jehova?

¹⁴ Ginhatag ni Isaias ang sabat ni Jehova sa sining mga nagapamatok: “Amo ini ang ginasiling ni Jehova, ang Balaan sang Israel kag ang Manughuman niya: ‘Pamangkuta ako bisan sa mga butang nga magaabot nahanungod sa akon mga anak; kag nahanungod sa hilikuton sang akon mga kamot sugua ninyo ako. Ginhimo ko ang duta kag gintuga ang tawo sa sini. Ako​—ang akon mga kamot nagbitad sang mga langit, kag ang tanan nga kasuldadusan nila ginsugo ko. May isa ako nga ginpukaw sa pagkamatarong, kag tadlungon ko ang tanan niya nga dalanon. Sia ang magatukod sang akon siudad, kag sia magabuhi sang akon mga tinapok, indi tungod sa bili ukon tungod sa hamham,’ siling ni Jehova sang mga kasuldadusan.”—Isaias 45:11-13.

¹⁵ Ang paglaragway kay Jehova subong “Balaan” nagapadaku sang iya pagkabalaan. Ang pagtawag sa iya nga “Manughuman” nagapadaku sang iya kinamatarong subong Manunuga sa pagdesisyon kon ano ang matabo. May ikasarang si Jehova sa pagpahibalo sa mga anak sang Israel tuhoy sa mga butang nga magaabot kag sa pag-atipan sa iya binuhatan, kon sayuron, ang iya katawhan. Liwat ginapakita nga ang prinsipio sang pagpanuga kag sang pagpahayag may yara kaangtanan. Subong Manunuga sang bug-os nga uniberso, may kinamatarong si Jehova sa paggiya sa mga hitabo suno sa luyag niya nga matabo. (1 Cronica 29:​11, 12) Sa bahin nga ginabinagbinag, namat-od ang Soberanong Manuggahom nga bangunon si Ciro, nga isa ka pagano, subong manughilway sang Israel. Ang pag-abot ni Ciro, bisan palaabuton pa, pat-od nga matabo subong sang pagluntad sang langit kag duta. Sin-o, karon, nga anak sang Israel ang mangahas sa pagmulay sa Amay, si “Jehova sang mga kasuldadusan”?

16. Ngaa ang mga alagad ni Jehova dapat magpasakop sa iya?

¹⁶ Ini gihapon nga mga bersikulo sang Isaias nagaunod sing isa pa ka rason kon ngaa ang mga alagad sang Dios dapat magpasakop sa iya. Ang iya mga desisyon pirme nga para sa labing maayo nga mga kaayuhan sang iya mga alagad. (Job 36:3) Nagahimo sia sing kasuguan agod buligan ang iya katawhan nga makabenepisyo para sa ila kaugalingon. (Isaias 48:17) Napamatud-an sang mga Judiyo sang panahon ni Ciro nga nagbaton sang pagkasoberano ni Jehova nga matuod ini. Bilang paghikot nahisanto sa pagkamatarong ni Jehova, ginpapauli sila ni Ciro gikan sa Babilonia agod matukod nila liwat ang templo. (Esdras 6:​3-5) Ginapakamaayo man sa karon ang mga nagaaplikar sang kasuguan sang Dios sa ila adlaw-adlaw nga pagkabuhi kag nagapasakop sa iya pagkasoberano.​​—Salmo 1:​1-3; 19:​7; 119:​105; Juan 8:​31, 32..

Mga Pagpakamaayo Para sa Iban nga mga Pungsod

17. Luwas sa Israel, sin-o ang magabenepisyo gikan sa mga pagluwas ni Jehova, kag paano?

¹⁷ Ang Israel indi lamang ang pungsod nga magabenepisyo gikan sa pagkapukan sang Babilonia. Si Isaias nagsiling: “Amo ini ang ginsiling ni Jehova: ‘Ang wala ginabayaran nga mga mamumugon sang Egipto kag ang mga manugpatikang sang Etiopia kag ang mga Sabeanhon, mga tawo nga mataas, magakari gid sa imo, kag sila mangin imo. Magalakat sila sa likuran mo; magakari sila nga may talikala, kag magayaub sila sa imo. Magapangamuyo sila sa imo, nga nagasiling, “Matuod gid nga ang Dios nahiusa sa imo, kag wala na sing iban pa; wala na sing iban nga Dios.” ’ ” (Isaias 45:14) Sang panahon ni Moises, “isa ka daku nga nagasalakot nga kadam-an” sang mga di-Israelinhon ang nag-upod sa mga Israelinhon sa ila pagguwa gikan sa Egipto. (Exodo 12:​37, 38) Sa kaanggid nga paagi, ang mga dumuluong magaupod sa Judiyong mga bihag nga magapauli gikan sa Babilonia. Ining mga di-Judiyo indi pagpiliton sa paglakat kundi sila mismo “magakari.” Sa pagsiling ni Jehova nga, “magayaub sila sa imo” kag “magapangamuyo sila sa imo,” ginapatuhuyan niya ang kinabubut-on nga pagpasakop kag katutom nga ipakita sining mga dumuluong sa Israel. Kon may talikala sila, ini sa boluntaryo nga paagi, nga nagapahangop sang ila kahanda sa pag-alagad sa nakigkatipan nga katawhan sang Dios, nga ginasilingan nila: “Ang Dios nahiusa sa imo.” Simbahon nila si Jehova subong mga proselita, sa idalom sang kahimusan sang iya pagpakigkatipan sa Israel.​​—Isaias 56:6.

18. Sin-o karon ang nakabenepisyo gikan sa paghilway ni Jehova sa “Israel sang Dios,” kag sa anong mga paagi?

¹⁸ Kutob sang 1919 sang ang “Israel sang Dios” ginhilway gikan sa espirituwal nga pagkabihag, ang mga pulong ni Isaias natuman sa daku pa nga paagi sangsa panahon ni Ciro. Minilyon sa bilog nga duta ang nagapakita sing kahanda sa pag-alagad kay Jehova. (Galacia 6:​16; Zacarias 8:23) Kaangay sang “mga mamumugon” kag “mga manugpatikang” nga ginsambit ni Isaias, malipayon nga ginatanyag nila ang ila pisikal nga kusog kag manggad sa pagsakdag sa matuod nga pagsimba. (Mateo 25:​34-​40; Marcos 12:30) Ginadedikar nila ang ila kaugalingon sa Dios kag nagalakat sa iya mga banas, nagakalipay nga mangin mga ulipon niya. (Lucas 9:23) Si Jehova lamang ang ila ginasimba, kag nagabenepisyo sila sa ila pagpakig-upod sa “matutom kag mainandamon nga ulipon” ni Jehova, nga may pinasahi nga pagpakigkatipan sa Dios. (Mateo 24:​45-​47; 26:​28; Hebreo 8:​8-​13) Bisan pa indi sila bahin sadto nga katipan, ang “mga mamumugon” kag “mga manugpatikang” nagabenepisyo gikan sa sini kag nagatuman sang kasuguan nga may kaangtanan sa sini, kag masidla nga nagabantala: “Wala na sing iban nga Dios.” Daw ano ka makakulunyag nga mangin mga saksi karon sang daku nga pag-uswag sa kadamuon sining handa nga mga sumalakdag sang matuod nga pagsimba!​​—Isaias 60:22.

19. Ano ang mahanabo sa mga nagainsister sa pagsimba sa mga idolo?

¹⁹ Sa tapos mapahayag nga ang katawhan sang mga pungsod magabuylog sa pagsimba kay Jehova, ang manalagna nagtuaw: “Sa pagkamatuod ikaw ang Dios nga nagatago sang imo kaugalingon, ang Dios sang Israel, isa ka Manluluwas”! (Isaias 45:15) Bisan pa nagapugong si Jehova sa pagpakita sang iya gahom karon, indi na sia manago sa palaabuton. Ipakita niya ang iya kaugalingon subong ang Dios sang Israel, ang Manluluwas sang iya katawhan. Apang, si Jehova indi mangin Manluluwas sang mga nagasalig sa mga idolo. Tuhoy sa ila si Isaias nagsiling: “Pat-od gid nga mahuy-an sila kag pakanubuon pa gani, tanan sila. Ang mga manughimo sang mga larawan nga idolo magalakat sing tingob sa kahuy-anan.” (Isaias 45:16) Ang ila kahuy-anan mangin kapin pa sa temporaryo lamang nga pagbatyag sing kahuy-anan. Magakahulugan ini sing kamatayon​—ang kabaliskaran sang masunod nga ginsaad ni Jehova sa Israel.

20. Sa anong paagi ang Israel makaeksperiensia sing “kaluwasan tubtob sa mga tion nga walay latid”?

²⁰ “Kon tuhoy sa Israel, pat-od gid nga luwason sia nga nahiusa kay Jehova sa kaluwasan tubtob sa mga tion nga walay latid. Indi kamo mahuy-an, ni pakanubuon tubtob sa mga tion nga walay latid sang walay katubtuban.” (Isaias 45:17) Nagasaad si Jehova sing dayon nga kaluwasan para sa Israel, apang may kondisyon ini. Ang Israel dapat magpabilin nga “nahiusa kay Jehova.” Sa tion nga bungkagon sang Israel ini nga paghiusa paagi sa pagsikway kay Jesus subong ang Mesias, madula sang pungsod ang iya ginalauman nga “kaluwasan tubtob sa mga tion nga walay latid.” Apang, ang pila sa Israel magapakita sing pagtuo kay Jesus, kag sila ang mangin pundasyon sang Israel sang Dios, nga magabulos sa undanon nga Israel. (Mateo 21:​43; Galacia 3:​28, 29; 1 Pedro 2:9) Ang espirituwal nga Israel indi gid mahuy-an. Mangin bahin ini sang “walay katapusan nga katipan.”​​—Hebreo 13:20.

Sa Pagpanuga kag sa Pagpahayag, Masaligan si Jehova

21. Paano ginapamatud-an ni Jehova nga sia bug-os nga masaligan sa pagpanuga kag sa pagpahayag?

²¹ Masaligan bala sang mga Judiyo ang ginsaad ni Jehova nga dayon nga kaluwasan para sa Israel? Si Isaias nagsabat: “Amo ini ang ginsiling ni Jehova, ang Manunuga sang mga langit, Sia ang matuod nga Dios, ang Manughuman sang duta kag ang Magbubuhat sini, Sia ang Isa nga nagtukod sini sing malig-on, nga wala magtuga sini sa walay pulos, nga naghuman sini agod puy-an: ‘Ako si Jehova, kag wala na sing iban pa. Sa isa ka duog nga ginapanaguan wala ako nagpamulong, sa isa ka madulom nga duog sa duta; ni nagsiling ako sa binhi ni Jacob, “Pangitaa ninyo ako sa walay pulos.” Ako si Jehova, nagapamulong sing matarong, nagapahayag sing matadlong.’” (Isaias 45:18, 19) Sa ikap-at kag hingapusan nga tion sa sini nga kapitulo, ginsugdan ni Isaias ang isa ka mabug-at nga matagnaon nga dinalan sing mga pulong: “Amo ini ang ginsiling ni Jehova.” (Isaias 45:​1, 11, 14) Ano ang ginsiling ni Jehova? Nga sa pagpanuga kag sa pagpahayag, masaligan sia. Wala niya gintuga ang duta “sa walay pulos.” Gani man, wala niya ginapangabay ang iya katawhan, ang Israel, nga pangitaon sia “sa walay pulos.” Subong nga ang katuyuan sang Dios para sa duta pagatumanon, ang katuyuan sang Dios para sa iya pinili nga katawhan pagatumanon man. Sa pagpatuhay sa indi maathag nga mga pinamulong sang mga nagaalagad sa butig nga mga dios, ang mga pulong ni Jehova dayag nga ginapamulong. Ang iya mga pulong matarong, kag magamatuod ini. Ang mga nagaalagad sa iya indi magaalagad sa iya sa walay pulos.

22. (a) Ano ang mapat-od sang mga Judiyo nga nabihag sa Babilonia? (b) Ano ang pasalig sa mga Cristiano karon?

²² Para sa nabihag nga katawhan sang Dios sa Babilonia, yadtong mga pulong isa ka pasalig nga ang Ginsaad nga Duta indi magapabilin nga nahapay. Puy-an ini liwat. Kag nagmatuod ang ginsaad sa ila ni Jehova. Bilang pagpasangkad, ang mga pulong ni Isaias isa ka pasalig sa katawhan sang Dios karon nga ang duta indi mangin isa ka nahapay nga kagulub-an​—nga nasunog, subong sang pagpati sang iban, ukon nalaglag sang mga bomba nuklear, subong sang ginakahadlukan sang iban. Katuyuan sang Dios nga ang duta magpabilin sing dayon, nga napanaptan sang tulad-paraiso nga katahom kag ginapuy-an sang matarong nga mga pumuluyo. (Salmo 37:​11, 29; 115:​16; Mateo 6:​9, 10; Bugna 21:​3, 4) Huo, subong sang natabo sa Israel, ang mga pulong ni Jehova mangin masaligan.

Si Jehova Nagpakita Sang Iya Kaluoy

23. Ano ang madangatan sang mga nagasimba sa mga idolo, kag ano ang mahanabo sa mga nagasimba kay Jehova?

²³ Ang kaluwasan sang Israel ginpadaku sa masunod nga mga pinamulong ni Jehova: “Magtipon kamo kag kari. Magtingob kamo, kamo nga nakapalagyo gikan sa mga pungsod. Ang mga nagadala sang kahoy sang ila larawan nga tinigban wala makadangat sa bisan ano nga ihibalo, ni ang mga nagapangamuyo sa isa ka dios nga indi makaluwas. Isaysay ang inyo balita kag ang inyo pahayag. Huo, maghinun-anon sila sing tingob nga may paghiusa. Sin-o ang nagpabati sini kutob sang madugay na nga tion? Sin-o ang nagbalita sini kutob sadto mismo nga tion? Indi bala ako, si Jehova, nga luwas sa akon wala na sing iban nga Dios; isa ka matarong nga Dios kag isa ka Manluluwas, nga wala sing iban luwas sa akon?” (Isaiah 45:20, 21) Ginsugo ni Jehova ang ‘mga nakapalagyo’ nga ipaanggid ang ila kaluwasan sa natabo sa mga nagasimba sa mga idolo. (Deuteronomio 30:​3; Jeremias 29:​14; 50:28) Bangod ang mga nagasimba sa idolo nagapangamuyo kag nagaalagad sa walay gahom nga mga dios nga indi makaluwas sa ila, “wala [sila] makadangat sa bisan ano nga ihibalo.” Ang ila pagsimba walay pulos. Apang, mapamatud-an sang mga nagasimba kay Jehova nga may gahom sia sa pagpahanabo sang mga butang nga iya gintagna “sang madugay na nga tion,” lakip ang kaluwasan sang iya nabihag nga katawhan sa Babilonia. Ini nga gahom kag ikasarang sa pagpanan-aw sang palaabuton nagapatuhay kay Jehova sa tanan nga iban pa nga dios. Sa pagkamatuod, sia “isa ka matarong nga Dios kag isa ka Manluluwas.”

“Ang Kaluwasan Utang Namon sa Amon Dios”

24, 25. (a) Ano nga imbitasyon ang ginatanyag ni Jehova, kag ngaa pat-od nga matuman ang iya saad? (b) Ano ang nagakaigo nga ginapatuman ni Jehova?

²⁴ Ang kaluoy ni Jehova nagpahulag sa iya nga magtanyag sing imbitasyon: “Magliso kamo sa akon kag maluwas, kamo tanan nga yara sa mga ukbong sang duta; kay ako ang Dios, kag wala na sing iban pa. Sa akon kaugalingon nagsumpa ako​—gikan sa akon baba nagguwa ang pulong sa pagkamatarong, agod ini indi magabalik—nga sa akon ang tanan nga tuhod magaluhod, ang tanan nga dila magasumpa, nga nagasiling, ‘Pat-od nga kay Jehova yara ang bug-os nga pagkamatarong kag kusog. Ang tanan nga nagasingkal batok sa iya diretso nga magakadto sa iya kag mahuy-an. Kay Jehova ang tanan nga binhi sang Israel mapamatud-an nga husto kag magapabugal tuhoy sa ila kaugalingon.’”​—Isaias 45:22-25.

²⁵ Nanaad si Jehova sa Israel nga luwason niya ang mga didto sa Babilonia nga magliso sa iya. Imposible nga indi matuman ang iya tagna bangod handum ini ni Jehova kag may ikasarang sia nga luwason ang iya katawhan. (Isaias 55:11) Ang mga pulong mismo sang Dios masaligan, apang labi pa nga masaligan ini kon idugang ni Jehova ang iya panumpa agod palig-unon ini. (Hebreo 6:13) Nagakaigo lamang nga magpatuman sia sing pagpasakop (“ang tanan nga tuhod magaluhod”) kag sing obligasyon (“ang tanan nga dila magasumpa”) gikan sa mga nagahandum sang iya kahamuot. Ang mga Israelinhon nga magapadayon sa pagsimba kay Jehova luwason. Ipabugal nila ang ginahimo ni Jehova para sa ila.​​—2 Corinto 10:17.

26. Ano ang sabat sang “dakung kadam-an” gikan sa tanan nga pungsod sa imbitasyon ni Jehova nga magliso sa iya?

²⁶ Apang, ang imbitasyon sang Dios nga magliso sa iya indi lamang para sa mga bihag sa dumaan nga Babilonia. (Binuhatan 14:​14, 15; 15:​19; 1 Timoteo 2:​3, 4) Ini nga imbitasyon ginatanyag pa gihapon, kag “isa ka dakung kadam-an . . . gikan sa tanan nga pungsod” ang nagasabat kag nagabantala: “Ang kaluwasan utang namon sa amon Dios . . . kag sa Kordero [si Jesus].” (Bugna 7:​9, 10; 15:4) Kada tuig, ginatos ka libo ka bag-uhan ang nagapadamo sa dakung kadam-an paagi sa pagliso sa Dios, nga ginakilala sing bug-os ang iya pagkasoberano kag dayag nga ginapahayag ang ila katutom sa iya. Dugang pa, matutom nga ginasakdag nila ang espirituwal nga Israel, ang ‘binhi ni Abraham.’ (Galacia 3:29) Ginapabutyag nila ang ila gugma sa matarong nga paggahom ni Jehova paagi sa pagbantala sa bug-os nga kalibutan: “Pat-od nga kay Jehova yara ang bug-os nga pagkamatarong kag kusog.”a Sa iya sulat sa mga taga-Roma, ginbalikwat ni apostol Pablo ang pagbadbad sang Septuagint sa Isaias 45:​23 agod ipakita nga sa ulihi ang tanan nga nagakabuhi magakilala sa pagkasoberano sang Dios kag magadayaw sa iya ngalan sing dayon.​​—Roma 14:​11; Filipos 2:​9-​11; Bugna 21:​22-27.

27. Ngaa ang mga Cristiano karon makasalig sing bug-os sa mga saad ni Jehova?

²⁷ Ngaa makasalig ang mga katapo sang dakung kadam-an nga ang pagliso sa Dios nagakahulugan sing kaluwasan? Bangod masaligan ang mga saad ni Jehova, subong sang maathag nga ginapakita sang matagnaon nga mga pulong sa Isaias kapitulo 45. Subong nga si Jehova may gahom kag kaalam sa pagtuga sang langit kag duta, may gahom man sia kag kaalam nga magmatuod ang iya mga tagna. Kag subong nga ginpat-od niya nga magmatuod ang tagna tuhoy kay Ciro, tumanon man niya ang bisan ano nga tagna sa Biblia nga nagahulat pa sing katumanan. Busa, makasalig ang mga sumilimba ni Jehova nga sa indi madugay pamatud-an liwat ni Jehova nga sia “isa ka matarong nga Dios kag isa ka Manluluwas.”

[Nota]

[Piktyur sa pahina 80, 81]

Si Jehova, nga nagtuga sang kapawa kag kadulom, makahimo sing paghidait kag kalamidad

[Piktyur sa pahina 83]

Pahanabuon ni Jehova nga ang “langit” magapaulan sing mga pagpakamaayo kag ang “duta” magapatubas sing kaluwasan

[Piktyur sa pahina 84]

Dapat bala duhaduhaan sang ginhaboy nga mga bika ang kaalam sang nagbuhat sa ila?

[Piktyur sa pahina 89]

Wala gintuga ni Jehova ang duta sa walay pulos