Mga Pamangkot Gikan sa mga Bumalasa

◼ Sa Roma 8:​27, ginabadbad sang New World Translation ang Griegong phroʹne·ma subong “kahulugan,” apang sa bersikulo 6 kag 7, ginbadbad ini nga “paghunahuna.” Ngaa ginbadbad sing magkatuhay ang pareho nga Griegong tinaga?

Ginarekomendar sang konteksto ang duha ka badbad nga napili.

Ang Introduksion sang New World Translation of the Christian Greek Scriptures (1950) nagsiling: “Naghatag kami sing isa ka kahulugan sa tagsa ka daku nga tinaga kag nagpabilin sa amo nga kahulugan tubtob ginatugot sang konteksto.” Wala ginakabig sang iban ang phroʹne·ma nga isa ka daku nga tinaga, kay apat ka beses lamang ini gingamit. Apang, may kaangtanan ini sa mga tinaga nga ginagamit sing mas masunson. Ang isa amo ang phro·neʹo, nga nagakahulugan “sa paghunahuna, maghunahuna sa isa ka paagi.” (Mateo 16:​23; Marcos 8:​33; Roma 8:​5; 12:​3; 15:5) Ang iban pa nga may kaangtanan nga mga tinaga nagapaalinton sang ideya nga paggamit sing praktikal nga kaalam, kahulugan, ukon paghantop.​—⁠Lucas 1:​17; 12:​42; 16:​8; Roma 11:​25; Efeso 1:⁠8.

Ginapakita sang The Kingdom Interlinear Translation of the Greek Scriptures nga ang phroʹne·ma apat ka beses nga gingamit sa Roma 8:​6, 7, 27 kag nga ang literal nga kahulugan sini palareho nga “paghunahuna.” Ginpaathag sang Griegong mga eskolar nga sanday Bauer, Arndt, kag Gingrich ang phroʹne·ma subong: ‘paagi sang paghunahuna, desisyon, tulumuron, aspirasyon, pagtinguha.’​—⁠A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature.

Sa Roma kapitulo 8, ginlaygayan ni apostol Pablo ang mga Cristiano nga indi maglakat suno sa dihimpit nga tawhanon nga unod. Agod magmadinalag-on sa sini, dapat sila mag-andam batok sa mga huyog ukon mga sugyot sang unod, subong man sa mga pangatarungan sang dihimpit nga tagipusuon. Ang ‘pagpahamtang sang ila hunahuna’ sa mga butang nga nahisuno sa balaan nga espiritu sang Dios magabulig sa sini.​—⁠Roma 8:​1-5.

Gintanyag ni Pablo ini nga pagkatuhay: “Ang paghunahuna sang unod nagakahulugan sing kamatayon, apang ang paghunahuna sang espiritu nagakahulugan sing kabuhi kag paghidait; kay ang panghunahuna sang unod nagakahulugan sing kaawayon sa Dios, kay wala ini nagapasakop sa kasuguan sang Dios.” (Roma 8:​6, 7) Ang mga tawo amo ang tema sa sining duha ka bersikulo. Indi dapat ipahamtang sang mga tawo, labi na sang mga Cristiano, ang ila hunahuna, ukon ‘maghunahuna,’ sang mga butang sang napukan nga unod. Sa baylo, dapat nila ipahamtang ang ila hunahuna, ukon ‘maghunahuna,’ sang mga butang nga nahisuno kag ginapahulag sang espiritu.

Sa pagpatuhay, ang bersikulo 27 nagabinagbinag sang tuhoy sa Dios mismo. Aton mabasa: “Apang sia [Jehova] nga nagausisa sang tagipusuon nakahibalo kon ano ang kahulugan sang espiritu, kay nagapakiluoy ini tungod sa mga balaan suno sa Dios.” Huo, ang “sia” diri amo si Jehova, ang Manugpamati sang pangamuyo.

Ang tinaga nga phroʹne·ma mahimo nga ginbadbad sa bersikulo 27 subong “paghunahuna.” Apang ang balaan nga espiritu indi isa ka persona nga aktuwal nga nagahunahuna ukon may kaugalingon nga panghunahuna. Ang espiritu amo ang aktibo nga puwersa sang Dios, nga nakahibalo kon paano ang iya balaan nga espiritu nagapanghikot sa pagtuman sang iya kabubut-on. Dugang pa, ang kahulugan sining bersikulo nagakatuhay sa kahulugan sang Roma 8:​6, 7. Yadtong nauna nga mga bersikulo nagpadaku sang kinahanglanon nga kontrolon sang mga tawo ang ila panghunahuna kag mga buhat. Apang si Jehova indi kinahanglan nga magtrabaho, ukon magpanikasog, sa pagkontrol sang iya kaugalingon. Nahibaluan niya kon ano ang narekord sa Biblia sa idalom sang inspirasyon, subong sang mga ekspresyon sa Biblia nga nagapakita sang iya kabubut-on para sa iya dutan-on nga mga sakop. Si Dr. Heinrich Meyer nagkomento tuhoy sa Roma 8:​27: “Nahibaluan sang Dios sa tagsa ka kaso ang katuyuan sang Espiritu.”

Busa, ang badbad nga “kahulugan” nagahisanto sa konteksto ukon kahulugan sang Roma 8:​27, kag ginatugutan ini sang mga Griego. Ginabadbad ini sang The Translator’s New Testament subong: “Sia nga nagausisa sang mga tagipusuon nakahibalo kon ano ang kahulugan sang Espiritu.”

◼ Ngaa kon kaisa ginabadbad sang New World Translation ang Griegong tinaga nga pi·steuʹo subong “magtuo” (kaangay sang kalabanan nga badbad) kag kon kaisa subong “magpakita [ukon magpahamtang] sing pagtuo sa”?

Ginahimo ini agod maghatag sing nanuhaytuhay nga ideya sang kahulugan nga ginapabutyag sang Griegong tinaga nga pi·steuʹo.

Halimbawa, ang A Grammar of New Testament Greek, ni James Moulton, nagasiling nga maathag nga ginkilala sang nahaunang mga Cristiano “ang pagkaimportante sang pagkatuhay sang pagtuo lamang . . . kag sang personal nga pagsalig.” Ining duha ka panghunahuna lunsay mapabutyag nga ginagamit ang Griegong tinaga nga pi·steuʹo.

Sa masami, ang nanuhaytuhay nga mga ideya sang kahulugan sang pi·steuʹo dapat hantupon pasad sa konteksto. Apang, kon kaisa, ang nanuhaytuhay nga gramatiko nga pagkahuman nagabulig sa aton agod mahangpan kon ano ang ginahunahuna sang manunulat. Halimbawa, kon ang pi·steuʹo ginasundan sang isa ka nombre sa dative case, masami nga ginabadbad ini sang New World Translation subong “magtuo”​—⁠luwas kon tuhay ang ginapakita sang konteksto. (Mateo 21:​25, 32; apang tan-awa ang Roma 4:⁠3.) Kon ang pi·steuʹo ginasundan sang tinaga nga e·piʹ, “on” sa Ingles, masami ini ginabadbad nga “magtuo sa.” (Mateo 27:​42; Binuhatan 16:31) Kon ginasundan ini sang eis, “to” sa Ingles, masami ini ginabadbad nga “magpakita sing pagtuo sa.”​—⁠Juan 12:​36; 14:⁠1.

Ining naulihi nga pagbadbad (nga nagapahanumdom sa aton nga ang pi·steuʹo may kaangtanan sa Griegong tinaga nga pi·stisʹ, “pagtuo”) nagahisanto sa komento sang An Introductory Grammar of New Testament Greek, ni Paul Kaufman. Ini nga libro nagasiling: “Ang isa pa ka konstruksion nga kinaandan sa Bag-ong Testamento (labi na sa Ebanghelyo ni Juan) amo ang πιστεύω [pi·steuʹo] nga may εἰς [eis] kag accusative case . . . ang bug-os nga konstruksion sang εἰς pati ang accusative case dapat badbaron sa baylo nga badbaron ang preposisyon nga εἰς subong isa ka napain nga tinaga. Ang pagtuo ginatamod subong isa ka hilikuton, butang nga ginhimo sang mga tawo, kon sayoron pagpahamtang sing pagtuo sa isa ka persona.”