Երբ ամուսինների միջև տարաձայնություններ են առաջանում
ՈՉ ՄԻ ողջամիտ ամուսին կամ կին հաճույք չի ստանում ամուսնական վիճաբանություններից, մինչդեռ դրանք առկա են բոլոր ընտանիքներում։ Սովորաբար ամուսիններից մեկը ասում է մի բան, որը մյուսին նյարդայնացնում է։ Նրանք բարձրացնում են իրենց ձայնը, բորբոքվում, ինչը հանգեցնում է էմոցիաներով և կծու խոսքերով շաղախված վեճի։ Այնուհետև իջնում է սառցային լռություն, և երկուսն էլ համառորեն մերժում են խոսել։ Որոշ ժամանակ անց բարկությունը անցնում է, և ամուսինները ներողություն են խնդրում միմյանցից։ Խաղաղությունը վերականգնվում է, համենայնդեպս մինչև մյուս վիճաբանությունը։
Ամուսնական վիճաբանությունները անվերջ կատակների և պատմությունների առարկա են հեռուստատեսային հաղորդումներում, սակայն իրականում դրանք ամենևին էլ ծիծաղելի չեն։ Աստվածաշնչի մի առակում ասվում է. «Մարդիկ կան, որոնց անմիտ խօսքերը սուրի պէս կը խոցոտեն» (Առակաց 12։18, ԱԱ)։ Այո՛, կոպիտ խոսքերը թողնում են էմոցիոնալ վերքեր, որոնք իրենց մասին հիշել են տալիս վիճաբանությունից նույնիսկ երկար ժամանակ հետո։ Վեճը նույնիսկ կարող է բռնության հանգեցնել (Ելից 21։18)։
Իհարկե, քանի որ մարդն անկատար է, ամուսնության մեջ երբեմն հնարավոր չէ խուսափել խնդիրներից (Ծննդոց 3։16; Ա Կորնթացիս 7։28)։ Սակայն եթե ամուսինների միջև վիճաբանությունները լինում են հաճախ և սուր բնույթի, ապա չպետք է դրանց վրա աչք փակել ու համարել նորմալ երևույթ։ Ընտանեկան հարցերով զբաղվող մասնագետները նկատել են, որ հաճախակի վիճաբանությունները մեծացնում են այն բանի հավանականությունը, որ զույգն ի վերջո կամուսնալուծվի։ Ուստի կարևոր է, որ դու և կողակիցդ սովորեք խաղաղ ձևով հարթել վիճաբանությունները։
Քննիր իրավիճակը
Եթե ձեր ընտանիքում չափազանց հաճախ են վիճաբանություններ տեղի ունենում, փորձիր պարզել, թե սովորաբար ինչպես է սկսվում վեճը։ Ի՞նչ է տեղի ունենում, երբ դու և կողակիցդ տարբեր ձևով եք նայում որևէ հարցի։ Արդյո՞ք ձեր քննարկումն արագորեն դուրս է գալիս հսկողությունից և վերածվում վիրավորանքների ու մեղադրանքների տարափի։ Եթե այո, ապա ի՞նչ կարող ես անել։
Նախ անկեղծ ինքնաքննություն կատարիր պարզելու համար, թե անձամբ դու ինչ բաժին ես ունենում խնդրի առաջացման մեջ։ Հեշտությա՞մբ ես բորբոքվում։ Բնավորությամբ վիճասե՞ր ես։ Այս հարցի վերաբերյալ ի՞նչ կարծիք ունի կողակիցդ։ Վերջին հարցը քննելը շատ կարևոր է, քանի որ հնարավոր է՝ դու և կողակիցդ տարբեր տեսակետներ ունենաք այն մասին, թե ինչ է նշանակում լինել վիճասեր։
Ենթադրենք՝ կողակիցդ սովորաբար զուսպ է արտահայտվելիս, մինչդեռ դու բացահայտորեն ու անչափ էմոցիոնալ ձևով ես արտահայտվում։ Դու կարող ես ասել. «Մեր ընտանիքում բոլորն էլ այդպես էին խոսում։ Դա վիճել չէ»։ Եվ գուցե քեզ համար դա իրոք վիճել չէ։ Բայց հնարավոր է, որ այն, ինչը դու համարում ես ուղիղ ասված խոսքեր, կողակցիդ համար վիրավորական և վեճ հարուցող խոսքեր լինեն։ Այն բանի իմացությունը, որ դու և կողակիցդ տարբեր տեսակետ ունեք հաղորդակցվելու ձևի մասին՝ կօգնի ձեզ կանխել թյուրիմացությունները։
Նաև հիշիր, որ վիճել՝ միշտ չէ, որ նշանակում է բղավել։ Պողոսը գրեց քրիստոնյաներին. «Ամեն.... աղաղակ եւ հայհոյութիւն [«վիրավորական խոսք», ՆԱ] թող վեր առնուի ձեզանից» (Եփեսացիս 4։31)։ «Աղաղակ[ը]» վերաբերում է ձայնը բարձրացնելուն, մինչդեռ «վիրավորական խոսքը»՝ ասված խոսքերի բովանդակությանը։ Նկատի ունենալով սա՝ կարող ենք ասել, որ նույնիսկ շշուկով ասված խոսքերը կարող են վիճաբանություն առաջացնել, եթե դրանք նյարդայնացնում կամ նսեմացնում են դիմացինին։
Վերոհիշյալ մտքերը հաշվի առնելով՝ դարձյալ քննիր, թե ինչպես ես հարթում քո և կողակցիդ միջև առաջացած տարաձայնությունները։ Վիճել սիրո՞ւմ ես։ Ինչպես տեսանք, այս հարցի պատասխանը մեծապես կախված է այն բանից, թե ինչպիսին է կողակցիդ տեսակետը։ Փոխանակ մտածելու, որ կողակիցդ չափազանց զգայուն է՝ փորձիր քեզ նայել նրա աչքերով և անհրաժեշտության դեպքում փոփոխություններ կատարիր։ Պողոսը գրեց. «Ոչ ով միայն իր անձի օգուտը չ’որոնէ, այլ ամեն մէկն ընկերինն էլ» (Ա Կորնթացիս 10։24)։
«Տեսէք թէ ինչպէս էք լսում»
Տարաձայնությունները հարթելու մեկ ուրիշ միջոցի մասին կարդում ենք Հիսուսի հետևյալ խոսքերում. «Տեսէք թէ ինչպէս էք լսում» (Ղուկաս 8։18)։ Ճիշտ է, Հիսուսն այստեղ ի նկատի չուներ ամուսինների միջև հաղորդակցությունը։ Այնուամենայնիվ, այդ սկզբունքը կիրառելի է նաև ամուսնական կյանքում։ Որքա՞ն ուշադիր ես լսում կողակցիդ։ Ընդհանրապես լսո՞ւմ ես։ Թե՞ կտրուկ ձևով ընդհատում ես նրան՝ առաջարկելով արագ լուծումներ այն խնդիրների վերաբերյալ, որոնք ամբողջովին չես հասկացել։ Աստվածաշնչում ասվում է. «Ով որ բանը չ’լսած պատասխան տայ, սա նորա համար յիմարութիւն է եւ ամօթ» (Առակաց 18։13)։ Երբ տարաձայնություն է առաջանում, կարևոր է, որ դու և կողակիցդ բացահայտորեն խոսեք այդ մասին և իսկապես լսեք միմյանց։
Կողակցիդ տեսակետին նվազ կարևորություն մի տուր, այլ ձգտիր լինել «կարեկից» (Ա Պետրոս 3։8)։ Հունարեն լեզվում այս բառը հիմնականում նշանակում է տառապել անհատի հետ միասին։ Եթե կողակիցդ ինչ–որ բանով մտահոգված է, ապա դու նույնպես պետք է մտահոգված լինես։ Ձգտիր այդ հարցին նայել նրա տեսանկյունից։
Ակներևաբար, Իսահակը, որ աստվածավախ մարդ էր, այդպես վարվեց։ Աստվածաշունչը հայտնում է մեզ, որ նրա կինը՝ Ռեբեկան, խորապես անհանգստացած էր իրենց որդի Հակոբի հետ կապված մի հարցով։ «Կեանքիցս զզուել եմ Քետի աղջիկների պատճառովը,— ասաց նա Իսահակին.— եթէ Յակոբն էլ է այս երկրի աղջիկների պէս Քետի աղջիկներից կին առնելու, էլ ինչո՞ւ է ինձ կեանքը պէտք» (Ծննդոց 27։46)։
Իհարկե, Ռեբեկան անհանգստացած էր ու այդ պատճառով հավանաբար չափազանցնում էր խնդիրը։ Արդյոք նա իրականում զզվե՞լ էր իր կյանքից։ Իսկապե՞ս կգերադասեր մահանալ, եթե իր որդին ամուսնանար Քետի դուստրերից մեկի հետ։ Ամենայն հավանականությամբ, ո՛չ։ Այնուամենայնիվ, Իսահակը թեթևամտորեն չվերաբերվեց Ռեբեկայի զգացումներին։ Իսահակը գիտեր, որ Ռեբեկայի մտահոգությունը անհիմն չէ, և նա համապատասխան քայլեր ձեռնարկեց (Ծննդոց 28։1)։ Դու էլ այդպես վարվիր, երբ հաջորդ անգամ կողակիցդ ինչ–որ հարցով անհանգստացած լինի։ Փոխանակ մտածելու, որ դա ոչ էական հարց է՝ լսիր կողակցիդ, հարգիր նրա տեսակետը և կարեկցանքով արձագանքիր։
Լսիր և խորաթափանց եղիր
Աստվածաշնչի առակներից մեկում ասվում է. «Մարդիս իմաստութիւնը [«խորաթափանցությունը», ՆԱ] նորան երկայնամիտ կ’անէ» (Առակաց 19։11)։ Վիճաբանության թեժ պահին հեշտ է կտրուկ արձագանքել կողակցիդ ասած յուրաքանչյուր սուր խոսքին։ Սակայն դա սովորաբար ավելի է բորբոքում վեճը։ Ուստի կողակցիդ լսելիս վճռիր ոչ միայն լսել նրա ասած բառերը, այլ հասկանալ այդ բառերի ետևում եղած զգացումները։ Այդպիսի խորաթափանցությունը կօգնի քեզ չկենտրոնանալ այն բաների վրա, որոնք բարկացնում են քեզ, այլ հասկանալ խնդրի բուն էությունը։
Ենթադրենք՝ կինդ քեզ ասում է. «Դու բոլորովին ժամանակ չես անցկացնում ինձ հետ»։ Թերևս դու բարկանաս և ժխտես նրա ասածը՝ բերելով չոր փաստեր։ Գուցե ասես. «Անցած ամիս ես մի ամբողջ օր քեզ հետ եմ անցկացրել»։ Բայց եթե ուշադիր լսես, կտեսնես, որ կինդ իրականում չի խնդրում ավելի շատ րոպեներ կամ ժամեր տրամադրել իրեն։ Դրանով նա գուցե ուզում է ասել, որ անտեսված ու չսիրված է զգում իրեն և որ հավաստիացումների կարիք ունի։
Ենթադրենք՝ դու ամուսնացած կին ես, և ամուսինդ իր անհանգստությունն է հայտնում վերջերս քո կատարած գնման մասին։ «Ինչպե՜ս կարող էիր այդքան գումար ծախսել»,— ասում է նա՝ չհավատալով քո կատարած քայլին։ Դու գուցե անմիջապես ցանկանաս պաշտպանվել՝ բերելով փաստեր ձեր ընտանիքի նյութական միջոցների մասին կամ համեմատելով քո գնումը նրա կատարած որևէ գնման հետ։ Խորաթափանցությունը, սակայն, կօգնի քեզ հասկանալ, որ փողը չէ, որ անհանգստացնում է ամուսնուդ։ Իրականում նրան գուցե անհանգստացնում է այն, որ մեծ գնում կատարելու որոշում կայացնելիս իր հետ չես խորհրդակցել։
Ինչ խոսք, ամուսիններն իրենք են որոշում, թե որքան ժամանակ կանցկացնեն միասին և թե գնումների հետ կապված ինչ որոշումներ կկայացնեն։ Սակայն տարաձայնություն առաջանալիս խորաթափանցությունը կմեղմացնի քո բարկությունը և կօգնի հասկանալ խնդրի էությունը։ Զգացմունքայնորեն արձագանքելու փոխարեն՝ հետևիր Աստվածաշնչի գրողներից մեկի՝ Հակոբոսի հետևյալ հորդորին. «Շուտ [եղիր] լսելու համար, եւ ծանր՝ խօսելու համար, եւ ծանր՝ բարկանալու համար» (Յակոբոս 1։19)։
Կողակցիդ հետ խոսելիս հիշիր, որ կարևոր է, թե ինչ տոնով ես խոսում նրա հետ։ Աստվածաշունչն ասում է, որ «իմաստունների լեզուն բժշկութիւն է» (Առակաց 12։18)։ Քո և կողակցիդ միջև տարաձայնություն առաջանալիս խոսքերդ ցա՞վ են պատճառում, թե՞ բուժում են, խոչընդոտնե՞ր են ստեղծում, թե՞ հաշտության ճանապարհ են հարթում։ Ինչպես արդեն տեսանք, բարկությունը և անմտածված խոսքերը միայն բորբոքում են վեճը (Առակաց 29։22)։
Երբ տարաձայնությունը վերածվում է խոսքակռվի, ջանքեր գործադրիր բուն խնդրից չշեղվելու։ Կենտրոնացիր խնդրի պատճառի վրա և ոչ թե անձնավորության։ Ավելի շատ մտածիր ոչ թե այն մասին, թե ո՛վ է ճիշտ, այլ թե ի՛նչն է ճիշտ։ Զգույշ եղիր, որ քո խոսքերը չթեժացնեն վեճը։ Աստվածաշունչն ասում է. «Վիրաւորիչ խօսքը բարկութիւն կ’գրգռէ» (Առակաց 15։1)։ Այո՛, այն, թե ինչ ես ասում և ինչպես ես ասում, ցույց է տալիս, թե արդյոք ցանկանում ես կողակցիդ հետ համագործակցել, թե՝ ոչ։
Նպատակդ պետք է լինի հարթելը և ոչ թե հաղթելը
Տարաձայնությունների բախվելիս մեր նպատակը պետք է լինի դրանք հարթելը և ոչ թե հաղթանակած դուրս գալը։ Ինչպե՞ս կարող եք լուծել խնդիրները։ Ամենագործուն միջոցն այն է, որ փնտրեք այդ խնդիրների վերաբերյալ Աստվածաշնչի խորհուրդները և կիրառեք դրանք։ Հատկապես ամուսինը պետք է նախաձեռնություն վերցնի այդ հարցում։ Մի՞թե ավելի լավ չի լինի, որ խնդիրների մասին արագորեն ու խստորեն քո տեսակետը հայտնելու փոխարեն՝ դրանց նայես Եհովայի տեսանկյունից։ Աղոթիր Եհովային և խնդրիր Աստծու խաղաղությունը, որը կպահպանի քո սիրտն ու միտքը (Եփեսացիս 6։18; Փիլիպպեցիս 4։6, 7)։ Ջանքեր գործադրիր մտածելու ոչ միայն քո, այլև կողակցիդ անձնական շահերի մասին (Փիլիպպեցիս 2։4)։
Խնդիրն ավելի է բարդանում, երբ ամուսինները թույլ են տալիս, որ վիրավորված զգացումներն ու չհսկված հույզերը ղեկավարեն իրենց մտքերն ու գործերը։ Սակայն երբ ամուսինները պատրաստ են լինում փոփոխություններ անելու Աստծու Խոսքի տված խորհուրդների հիման վրա, արդյունքում նրանք համաձայնության են գալիս, ստանում են խաղաղություն և օրհնություններ Եհովայի կողմից (Բ Կորնթացիս 13։11)։ Ուստի առաջնորդվեք ‘վերին իմաստությամբ’, աստվածահաճո հատկություններ դրսևորեք և առատ օրհնություններ ստացեք՝ լինելով ‘խաղաղություն անողներ’ (Յակոբոս 3։17, 18)։
Այո՛, բոլորն էլ պետք է սովորեն խաղաղությամբ հարթել տարաձայնությունները, նույնիսկ եթե դա անձնական նախընտրությունների հարցում զոհողություններ է պահանջում (Ա Կորնթացիս 6։7)։ Հետևեք Պողոսի խորհրդին և մի կողմ դրեք «բարկութիւնը, սրտմտութիւնը, չարութիւնը, հայհոյութիւնը [«վիրավորական խոսքերը», ՆԱ], ամօթալի խօսքերը ձեր բերանիցը։ .... Հանեցէք հին մարդն իր գործերովը։ Եւ հագէք նոր մարդը» (Կողոսացիս 3։8–10)։
Ինչ խոսք, ժամանակ առ ժամանակ դու կասես բաներ, որոնց համար հետո կզղջաս (Յակոբոս 3։8)։ Երբ այդպիսի բան տեղի ունենա, ներողություն խնդրիր կողակցիցդ։ Շարունակիր ջանքեր գործադրել։ Ժամանակի ընթացքում և՛ դու, և՛ կողակիցդ, ամենայն հավանականությամբ, մեծ առաջադիմություն կնկատեք այն հարցում, թե ինչպես եք հարթում տարաձայնությունները։
[շրջանակ/նկար 22–րդ էջի վրա]
Երեք քայլեր վեճը հանդարտեցնելու համար
• Լսիր կողակցիդ (Առակաց 10։19)։
• Հարգիր նրա տեսակետը (Փիլիպպեցիս 2։4)։
• Արձագանքիր սիրալիր կերպով (Ա Կորնթացիս 13։4–7)։
[շրջանակ/նկար 23–րդ էջի վրա]
Ի՞նչ կարող ես անել այժմ
Կողակցիդ ուղղիր ներքոհիշյալ հարցերը և լսիր պատասխանները՝ առանց նրան ընդհատելու։ Հետո նույնը կարող է անել կողակիցդ։
• Վիճել սիրո՞ւմ եմ։
• Երբ դու խոսում ես, ուշադրությա՞մբ եմ լսում, թե՞ առանց մտածելու կտրուկ արձագանքում եմ՝ չսպասելով, որ ավարտես խոսքդ։
• Քո կարծիքով՝ իմ խոսքերը անտարբեր ու բարկացա՞ծ տոնով են հնչում։
• Երկուսս էլ ի՞նչ կարող ենք անել, որպեսզի բարելավենք մեր հաղորդակցությունը, հատկապես այն դեպքերում, երբ մեր կարծիքները տարբերվում են ինչ–որ հարցում։
[նկար 21–րդ էջի վրա]
Լսո՞ւմ ես
[նկար 22–րդ էջի վրա]
«Ես ինձ անտեսված ու չսիրված եմ զգում»
[նկար 22–րդ էջի վրա]
«Դու բոլորովին ժամանակ չես անցկացնում ինձ հետ»
[նկար 22–րդ էջի վրա]
«Անցած ամիս ես մի ամբողջ օր քեզ հետ եմ անցկացրել»