Ti Siensia ken ti Salaysay ti Genesis

Adu ti mangibagbaga a ti siensia kontraenna ti salaysay ti Biblia maipapan iti panamarsua. Ngem, saan a ti siensia ken ti Biblia ti talaga nga agsupadi no di ket ti siensia ken ti opinion dagiti Christian Fundamentalists. Kuna ti dadduma a sigun kano iti Biblia, ti amin a parsua ket napaadda iti las-ud ti literal nga innem nga aldaw laeng agarup 10,000 a tawenen ti napalabas.

Nupay kasta, saan a suportaran ti Biblia ti kasta a kapanunotan ta no suportaranna dayta, mapagduaduaan koman ti Biblia gapu kadagiti nagadu a takuat ti siensia iti nasuroken a 100 a tawen. Ti naannad a panangadal iti teksto ti Biblia ipakitana a saan a kontraen ti Biblia dagiti kinapudno a napaneknekan ti siensia. Gapu iti dayta, saan nga umanamong dagiti Saksi ni Jehova iti kapanunotan dagiti Christian Fundamentalist ken ti adu a creationist. Ipakita dagiti sumaganad no ania a talaga ti isursuro ti Biblia.

Mangrugi ti salaysay ti Genesis babaen ti simple ngem nabagas a sasao: “Idi punganay, ti Dios pinarsuana ti langlangit ken ti daga.” (Genesis 1:1) Umanamong dagiti eskolar iti Biblia a daytoy a bersikulo deskribirenna ti maysa nga aramid a naiduma kadagiti aldaw ti panamarsua a naisalaysay manipud bersikulo 3 ken agpatpatuloy. Nakapatpateg ti kaipapanan daytoy. Sigun iti panglukat a sasao ti Biblia, ti uniberso, agraman ti planetatayo a Daga ket nabayagen nga adda sakbay pay a nangrugi dagiti aldaw ti panamarsua.

Pattapattaen dagiti geologo nga uppat a bilion a tawenen ti kaadda ti daga, ken sigun kadagiti astronomo, mabalin a 15 bilion a tawenen ti kaadda ti uniberso. Maikontra kadi iti Genesis 1:1 dagitoy a natakuatan wenno dagiti posible a pannakabalbaliw ti kalkulasion iti masanguanan? Saan. Awan ti nadakamat iti Biblia nga aktual a tawen “dagiti langlangit ken ti daga.” Saan nga agkontra ti siensia ken ti Biblia.

Kasano met ti kapaut dagiti aldaw ti panamarsua? Literal kadi a 24 nga oras ti kapautda? Ibagbaga ti dadduma a gapu ta dinakamat ni Moises—a nangisurat iti Genesis—ti aldaw kalpasan ti innem nga aldaw ti panamarsua kas pagtuladan ti linawas a Sabbath, literal kano a 24 nga oras ti kapaut ti tunggal aldaw ti panamarsua. (Exodo 20:11) Mayataday kadi daytoy iti salaysay ti Genesis?

Saan. Kinapudnona, ti Hebreo a sao a naipatarus kas “aldaw,” mabalin a tukoyenna ti nadumaduma a kapaut ti panawen, saan laeng a 24 nga oras. Kas pagarigan, idi ginupgop ni Moises ti panamarsua ti Dios, dinakamatna kas maysa nga aldaw laeng ti intero nga innem nga aldaw ti panamarsua. (Genesis 2:4) Kanayonanna, iti immuna nga aldaw ti panamarsua, “ti Dios rinugianna a pinanaganan ti lawag iti Aldaw, ngem ti sipnget pinanagananna iti Rabii.” (Genesis 1:5) Ditoy, ti sao nga “aldaw” tukoyenna ti maysa laeng a paset ti 24 nga oras. Talaga nga awan ti Nainkasuratan a nakaibasaran ti basta panangikuna a 24 nga oras ti kapaut ti tunggal maysa kadagiti aldaw ti panamarsua.

Kasano ngarud ti kapaut dagiti aldaw ti panamarsua? Saan nga ibaga ti Biblia; ngem ipasimudaag dagiti sasao iti Genesis kapitulo 1 ken 2 a napaut la ketdi a tiempo dagita.

Insurat ni Moises ti salaysayna iti pagsasao a Hebreo, ket insuratna dayta manipud iti panangmatmat ti tao nga adda iti rabaw ti daga. Dagitoy dua a kinapudno, agraman ti ammotayon a kaadda ti uniberso sakbay pay a nangrugi dagiti panawen ti panamarsua, wenno al-aldaw, ket makatulong tapno marisut ti kaaduan kadagiti kontrobersia maipapan iti salaysay ti panamarsua. Kasano?

Ti naannad a panangusig iti salaysay ti Genesis ipalgakna a dagiti pasamak a nangrugi kabayatan ti maysa nga “aldaw” ket nagtultuloy iti maysa wenno ad-adu pay nga aldaw. Kas pagarigan, sakbay a nangrugi ti umuna nga “aldaw” ti panamarsua, saan unay a makadanon iti rabaw ti daga ti lawag manipud iti init a sigud nga addan, nalabit gapu kadagiti napuskol nga ulep. (Job 38:9) Kabayatan ti umuna nga “aldaw,” nangrugin a mawaknitan daytoy a bangen, isu a ti agwaras a lawag ket sumaruten iti atmospera.a

Iti maikadua nga “aldaw,” nabatad a nagtultuloy nga immariwanas ti atmospera, isu a timmaud ti tangatang iti nagbaetan dagiti napuskol nga ulep ken ti taaw iti baba. Iti maikapat nga “aldaw,” in-inut a nawaknitan ti atmospera isu a mabalinen a makita ti init ken bulan iti “tangatang ti langlangit.” (Genesis 1:14-16) Iti sabali a pannao, ti tao nga adda ditoy daga makitanan ti init ken bulan. In-inut a napasamak dagita.

Nailanad met iti salaysay ti Genesis a bayat a nagtultuloy nga immariwanas ti atmospera, dagiti tumatayab—a pakairamanan dagiti insekto ken parparsua nga addaan payak—nangrugidan a makita iti maikalima nga “aldaw.”

Manipud iti salaysay ti Biblia, posible a dagiti napapateg a pasamak iti tunggal “aldaw,” wenno panawen ti panamarsua, ket in-inut a napasamak, saan a giddato, ken nalabit a ti dadduma kadagitoy ket naitultuloy pay kadagiti simmaruno nga aldaw ti panamarsua.b

Yantangay agsasaruno ti itataud dagiti mula ken animal, kayat kadi a sawen daytoy a ti Dios inusarna ti ebolusion tapno tumaud ti adu ken nadumaduma a sibibiag a banag? Saan. Nalawag a salaysayen ti Kasuratan a pinarsua ti Dios ti amin a kangrunaan a ‘kakikita’ dagiti mula ken animal. (Genesis 1:11, 12, 20-25) Dagitoy kadi nga orihinal a ‘kakikita’ dagiti mula ken animal ket naiprograma nga addaan iti abilidad a makibagay iti agbaliwbaliw a kasasaad ti aglawlaw? Ania ti limitasion ti maysa a ‘kakikita’? Awan ti ibaga ti Biblia. Nupay kasta, salaysayenna a dagiti sibibiag a parsua ‘nagpangenda sigun kadagiti kakikitada.’ (Genesis 1:21) Ipasimudaag dagita a sasao a limitado laeng ti panagbalbaliw a mapasamak iti maysa a ‘kakikita.’ Dagiti fossil ken ti moderno a panagsirarak pasingkedanda a bassit laeng ti nagbalbaliwan dagiti kangrunaan a kategoria dagiti mula ken animal iti unos ti din mabilang a tawtawen.

Maisupadi iti ibagbaga ti dadduma nga agkunkuna a mamati iti panamarsua, saan nga isursuro ti Genesis a ti uniberso, agraman ti daga ken ti amin a sibibiag a banag nga adda iti dayta, ket naparsua iti apagbiit a tiempo iti di pay unay nabayag. Imbes ketdi, ti salaysay ti Genesis maipapan iti pannakaparsua ti uniberso ken ti itataud dagiti sibibiag a parsua ditoy daga ket maitunos iti adu ken nabiit pay a natakuatan ti siensia.

Gapu kadagiti patpatienda a naibatay iti pilosopia, adu a sientista ti di umanamong iti ibagbaga ti Biblia a ti Dios pinarsuana ti amin a banag. Ngem makapainteres ta iti Genesis, a nabayagen a libro iti Biblia, insurat ni Moises nga adda nangrugian ti uniberso ket iti las-ud ti naunday a tiempo, in-inut ken nagsasaruno a timmaud dagiti sibibiag a parsua. Kasano a naammuan ni Moises dagita nga impormasion a maitunos unay iti siensia agarup 3,500 a tawenen ti napalabas? Adda maysa a nainkalintegan a sungbat. Daydiay mannakabalin ken masirib a nangparsua iti langlangit ken iti daga sigurado nga inikkanna ni Moises iti nawadwad nga impormasion a maitunos unay iti siensia. Pammaneknek daytoy nga umiso ti ibagbaga ti Biblia, a daytoy ket “impaltiing ti Dios.”c—2 Timoteo 3:16.

Nupay kasta, mabalin a maisaludsodmo no nasken kadi a patiem ti salaysay ti Biblia maipapan iti panamarsua? Usigem ti sumagmamano a rason no apay a napateg ti sungbat dayta.