Napinget a Panangikagumaan Tapno Maitandudo ti Biblia

Nauyos ti biagna iti nakalamlamiis a tanap ti makindaya a Siberia, naibabain ken nakapimpiman. Manmano ti makalagip kenkuana kas maysa kadagiti kangrunaan a makagapu iti naespirituan nga irarang-ay dagiti padana a Griego. Seraphim ti nagan daytoy nalipatanen a nangyun-una iti pannakaipatarus ti Biblia. Ti kinapingetna a mangitandudo iti Biblia ti nakaigapuan ti ipapatayna.

NAGBIAG ni Seraphim idi a ti Grecia ket paset ti Imperio ti Ottoman. Sigun iti Griego nga iskolar ti Orthodox a ni George Metallinos, manmano idi ti “maitutop nga eskuelaan” ken “saan a nakaadal ti kaaduan kadagiti tattao,” agraman dagiti klero.

Dakkel ti nagdumaan ti Koine (kadawyan) a Griego ken ti maus-usar a Griego, agraman ti adu a dialekto. Dimmakkel dayta a nagdumaan ta ti pagsasao a Koine, a nausar iti pannakaisurat ti Kristiano a Griego a Kasuratan, ket saanen a matarusan dagidiay saan a nakaadal. Ti maysa pay a namataud iti kontrobersia, inaprobaran ti simbaan ti nagrigat a matarusan a Koine a Griego.

Kasta ti kasasaad idi naipasngay ni Stephanos Ioannis Pogonatus iti maysa a nalatak a pamilia iti isla ti Lesbos, Grecia idi agarup 1670. Napanglaw ken saan a nakaadal dagiti tattao iti isla. Gapu iti kinakurang iti eskuelaan, napilitan ni Stephanos a nageskuela iti elementaria iti monasterio iti lugarda. Isu ket ubing pay idi naordenan kas diakono ti Greek Orthodox Church ken napanaganan iti Seraphim.

Idi agarup 1693, napan ni Seraphim idiay Constantinople (Istanbul, Turkey itan) gapu iti tarigagayna a makaadal. Idi agangay, nagun-odna ti panagraem dagiti prominente a Griego gapu iti abilidadna. Di nagbayag, isu ket imbaon ti maysa a nalimed nga organisasion dagiti nasionalistiko a Griego kas pannakabagida a mapan ken ni Czar Peter a Dakkel iti Russia. Iti panagdaliasatna a mapan idiay Moscow ken iti panagsublina, adu a paset ti Europa ti napasiar ni Seraphim. Sadiay a naimpluensiaan kadagiti narelihiosuan a panagbalbaliw ken baro a kapanunotan. Idi 1698, napan ni Seraphim idiay Inglatera ket adda dagiti nalatak a tattao a naam-ammona idiay London ken Oxford. Nayam-ammo kenkuana ti Arsobispo ti Canterbury, ti panguluen ti Anglican Church, a dakkel ti naitulongna ken ni Seraphim idi agangay.

Panangipablaak iti Biblia

Bayat ti kaaddana idiay Inglatera, naamiris ni Seraphim a kasapulan unay dagiti Griego ti baro, nalaka a maawatan a patarus ti “Baro a Tulag” (Kristiano a Griego a Kasuratan). Gapuna, insayangkat ni Seraphim ti mangipablaak iti baro, awan biddutna, nalaka a maawatan a patarus babaen ti panangusarna iti patarus ti monghe a ni Maximus idi 1630 K.P. Sigaganetget nga inrugina ti trabaho, ngem di nagbayag naibusan iti pondo. Naaddaan iti namnama idi inkari ti Arsobispo ti Canterbury a ponduanna ti trabaho. Gapu iti kasta a suporta, naparegta ni Seraphim a gumatang iti papel ken nakikontrata iti maysa a pagimprentaan.

Ngem ti pondo ket umdas laeng a mangyimprenta iti Ebanghelio ni Mateo, Marcos ken kagudua ti Lucas. Kalpasanna, gapu iti panagbalbaliw ti politika idiay Inglatera, insardeng ti Arsobispo ti Canterbury ti panangtedna iti pondo. Buyogen ti determinasion, nagpatulong ni Seraphim kadagiti sumagmamano a nababaknang isu a naipablaak ti rebisado a patarusna idi 1703. Binayadan ti Society for Propagating the Gospel in Foreign Parts ti dadduma a gastos.

Ti immun-una a dua a tomo a patarus ni Maximus ramanenna ti orihinal a Griego a teksto. Dakkel ken nadagsen dagitoy. Ti rebisado a patarus ni Seraphim ket babbabassit ti letrana, moderno a Griego a patarus laeng ti linaonna, naing-ingpis, ken nalaklaka.

Narubroban ti Kontrobersia

“Sigurado a daytoy napabaro a publikasion penkenna ti pudno a kasapulan dagiti tattao,” kuna ti iskolar a ni George Metallinos. “Ngem ginundawayan daytoy ni Seraphim tapno babalawenna ti grupo dagiti klero a bumusbusor iti pannakaipatarus [ti Biblia].” Nakapungtot dagiti klero gapu iti pakauna ti libro ni Seraphim a mangibagbaga nga inaramidna dayta a patarus nga ‘agpaay kangrunaanna iti dadduma a padi ken presbiteriano a saan a makatarus iti [Koine] a Griego. Iti kasta, babaen ti tulong ti Kasasantuan nga Espiritu, mabasa ken adda matarusanda iti orihinal a teksto tapno mailawlawagda dayta kadagiti ordinario a Kristiano.’ (The Translation of the Bible Into Modern Greek​—During the 19th Century) Gapuna, nairaman ni Seraphim iti nakaro a kontrobersia iti Greek Orthodox Church maipapan iti pannakaipatarus ti Biblia.

Adda dagidiay nakabigbig a ti naespirituan ken moral a panagrang-ay dagiti tattao ket agpannuray iti pannakatarusda iti Biblia. Patienda met a dagiti miembro ti klero nasken a parang-ayenda ti pannakaammoda iti Kasuratan. Maysa pay, dagidiay umanamong iti pannakaipatarus ti Biblia patienda a mabalin a mailawlawag dagiti Nainkasuratan a kinapudno iti aniaman a pagsasao.​—Apocalipsis 7:9.

Impambar dagidiay saan nga umanamong iti pannakaipatarus ti Biblia a no maipatarus daytoy iti aniaman a pagsasao, malaokan ti linaonna ken maikkat ti autoridad ti simbaan a mangilawlawag ken mangisuro kadagiti doktrina. Ngem ti talaga a pagamkanda ket ti panangusar dagiti Protestante iti patarus ti Biblia tapno in-inut a mapakapuyda ti autoridad ti Greek Orthodox Church. Ipagarup ti adu a klero nga obligadoda a mangbusor iti aniaman a banag a mabalin a makatulong kadagiti Protestante, agraman dagiti panangikagumaan a mamagbalin iti Biblia a nalaklaka a matarusan dagiti ordinario a tattao. Gapuna ti pannakaipatarus ti Biblia ti nagbalin a kangrunaan a makagapu iti di pagkikinnaawatan dagiti Protestante ken Orthodox.

Nupay awan panggepna a mangpanaw iti Orthodox Church, situtured nga imbutaktak ni Seraphim nga awan ti ammo ken mangidumduma dagiti kabusorna a klero. Iti pakauna ti “Baro a Tulag,” insuratna: “Tunggal managbuteng iti Dios a Kristiano nasken a basaenna ti Nasantuan a Biblia” tapno “agbalin a tumutulad ken Kristo ken managtulnog kadagiti pannursurona.” Impaganetget ni Seraphim a ti Diablo ti adda iti likudan ti panangiparit iti panagadal iti Kasuratan.

Dalluyon ti Ibubusor

Idi nakadanon idiay Grecia ti patarus ni Seraphim, nakapungtot ti Greek Orthodox Church. Naiparit ti pannakaiwaras ti baro a patarus. Napuoran dagita ken impangtada a mailaksid ti siasinoman a mangikut ken mangbasa iti dayta. Imparit ni Patriarka Gabriel III ti pannakaiwaras ti patarus ni Seraphim, nga imbilangna dayta kas awan serserbina.

Nupay saan a napukawan iti namnama ni Seraphim, ammona a nasken nga agannad. Iti laksid ti opisial a panangiparit ti simbaan, adu a klero ken laigo ti nangapresiar iti patarusna. Nakabalballigi ni Seraphim a nangiwaras iti patarusna. Ngem mangrugrugi pay laeng ti pannakidangadangna kadagiti nabibileg a kabusorna.

Ti Nakaigapuan ti Ipapatayna

Malaksid iti panangiparegtana a maiwaras ti Biblia, nakiraman ni Seraphim kadagiti iyaalsa ken nasionalistiko nga aramid. Tapno maaramidna dagitoy, nagsubli idiay Moscow idi kalgaw ti 1704. Isu ti nagbalin a pagtaltalkan a gayyem ni Peter a Dakkel ken adda panawen a nagbalin a propesor iti Russian Royal Academy. Ngem gapu ta maseknan no ania ti mabalin a pagbanagan ti patarusna, nagsubli ni Seraphim idiay Constantinople idi 1705.

Iti pannakayimprenta manen ti patarusna iti dayta met la a tawen, binaliwan ni Seraphim ti kontrobersial a pakauna ti damo nga edision. Insukatna ti simple a sasao a mangiparegta iti panagbasa iti Biblia. Nasaknap ti pannakaiwaras daytoy nga edision, ken awan ti rekord a mangipakita a binusor dayta dagiti patriarka.

Nupay kasta, idi 1714 nakaro a bimmusor ni Alexander Helladius, maysa a Griego a managdaliasat ken sumupsupiat iti pannakaipatarus ti Biblia. Iti librona nga Status Præsens Ecclesiæ Græcæ (Ti Agdama a Kasasaad ti Greek Church), sirurungsot nga inumsina dagiti nangipatarus ken patarus ti Biblia. Maysa a kapitulo ti insuratna maipapan ken ni Seraphim, a tinukoyna kas mannanakaw, manangallilaw, awan adalna ken napeklan nga ulbod. Pudno kadi dagita a pammabasol? Ti autor a ni Stylianos Bairaktaris inyebkasna ti nainsiriban nga opinion ti adu nga iskolar idi kinunana a ni Seraphim ket ‘maysa a trabahador ken nasaririt a nangyun-una iti pannakaipatarus ti Biblia’ a binusorda gapu ta nalalaing ngem kadagiti kapatadanna. Kaskasdi, ti libro ni Helladius ti nakaigapuan ti ipapatay ni Seraphim.

Napagatapan

Idi panawen a nagsubli ni Seraphim idiay Russia idi 1731, natayen ni Peter a Dakkel. Gapuna, awanen ti mangsalaknib iti Griego a diakono a ni Seraphim. Ti agturturay a ni Emperatris Anna Ivanovna ket nasiput iti aniaman a mabalin a mamagpeggad iti turayna. Idi Enero 1732, adda sayangguseng idiay St. Petersburg nga agtigtignay ti maysa a Griego nga espia maibusor iti imperio. Ni Seraphim ti atapda. Naaresto ken naipan idiay monasterio ti Nevsky tapno mapalutpot. Iti monasterio, adda kopia ti libro ni Helladius a mangak-akusar ken ni Seraphim iti nadumaduma a krimen. Babaen ti tallo a naisurat nga ebidensia, inkagumaan ti diakono nga idepensa ti bagina. Agarup lima a bulan ti pannakapalutpotna, ngem narigatan ni Seraphim a mangidepensa iti bagina gapu iti nakaro a panagatap maibusor kenkuana.

Gapu ta awan ti napigsa nga ebidensia maibusor ken ni Seraphim, naliklikanna ti sentensia nga ipapatay. Ngem gapu iti pammabasol ni Helladius, nagkedked ti autoridad a mangwayawaya ken ni Seraphim. Nasentensiaan ti Griego a diakono a maidestiero idiay Siberia aginggat’ tungpal biagna. Sigun iti sentensiana, ti nakabasolanna ket naibasar iti linaon ti libro “iti salaysay nga impablaak ti Griego nga autor a ni Helladius.” Idi Hulio 1732, nakadanon ni Seraphim idiay makindaya a Siberia a nakaposas ken naipisok iti nagdakes a pagbaludan idiay Okhotsk.

Kalpasan ti agarup tallo a tawen, natay ni Seraphim, a nabaybay-an ken nalipatanen. No dadduma, saan nga umiso ken saan a nainsiriban ti pangngeddeng ken pamay-anna, ngem ti patarusna ket maysa kadagiti patarus ti Biblia a magun-odanen iti moderno a Griego.a Maysa kadagita ti nalaka a matarusan a Baro a Lubong a Patarus ti Nasantuan a Kasuratan, a magun-odan met iti nadumaduma a pagsasao. Anian a yamantayo ken ni Jehova a Dios ta intalimengna ti Saona tapno adda gundaway dagiti tattao iti sadinoman a ‘dumteng iti umiso a pannakaammo iti kinapudno’!​—1 Timoteo 2:3, 4.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 12]

Ni Peter a Dakkel

[Picture Credit Line iti panid 10]

Retrato: Impaay ti American Bible Society