Kabutengyo Kadi ti Masanguanan?
ADU ti makagapu no apay a mabuteng dagiti tattao. Kas pagarigan, pagbutbutngan ti dadduma a tattao ti mapasamakto iti daga. “Nakaron ti pannakadadael ti klima ti intero a lubong kas ipakita ti nagduduma a pasamak a kas iti nakaro a pudot, bagyo, layus, uram, ken ti nakaro a pannakatunaw dagiti glacier,” kuna ti Abril 3, 2006 a magasin a Time.
Idi Mayo 2002, nangipablaak ti United Nations Environment Programme iti report a napauluan iti “Global Environment Outlook-3.” Naputar dayta babaen ti tulong ti nasurok a 1,000 a tattao. Kastoy ti kuna dayta sigun iti naipadamag: “Masapul nga agaramidtayo kadagiti pamuspusan a mangpasayaat iti kasasaad ti planetatayo agsipud ta dagiti ar-aramidentayo ti nakaro a mangdaddadael kadagiti kabakiran, baybay, karayan, bantay, atap nga animal ken dadduma pay a sistema a mangsuporta iti biag a pagpampannurayan dagiti agdama ken masanguanan a kaputotan.”
Ti agdama a kasasaad ti aglawlaw iti intero a lubong ket maysa laeng kadagiti pakaigapuan ti panagdanag. Ti tattao iti intero a lubong pagbutbutnganda ita ti iraraut dagiti terorista. Kinuna ti diputado a direktor ti Security Intelligence Service ti Canada: “Ditayo maiturturog ti panagdanagtayo kadagiti peggad a ditayo ammo no kaano ken kasano a mapasamak.” Kinapudnona, makapadanagen uray ti panagbuya laeng kadagiti damag iti telebision!
Mabuteng a masesante ti adu a nagaget nga agkabannuag. Gapu iti pannakasesante, panagserra dagiti paktoria, kompetision iti panggedan, ken ti nalabes a makalikaguman iti trabaho, mabalin a saan a natalged ti kasasaad iti panggedan. Pagdanagan dagiti agtutubo ti mabalin a panangipuera kadakuada dagiti kapatadanda. Mabalin a mapampanunot dagiti ubbing pay nga annak a talaga a saan ida nga ay-ayaten dagiti nagannakda. Ngem komusta met ngay ti kasasaad iti aglawlawda? “No dadduma, no saan pay a nairuam dagiti agtutubo ken awanda iti pagtaenganda, kasla nakaam-amak unay a lugar ti ayanda,” kuna ti maysa a madanagan nga ina. Ken adu a nagannak ti madandanagan gapu ta mabalin a maapektaran dagiti patpatgenda, nangruna dagiti annakda, iti panagrakaya ti moralidad iti lubong.
Masansan a pakadanagan dagiti lallakay ken babbaket ti pannakatnagda iti agdan wenno di la ket ta adda mangranggas kadakuada iti kalsada. Wen, ‘nagbalinda a managbutbuteng gapu laeng iti nangato, ket adda dagiti aligaget iti dalan.’ (Eclesiastes 12:5) Adda panagbuteng gapu kadagiti nakaro a sakit. Gapu iti maipadpadamag a makapapatay a virus ti trangkaso, kanser, ken makaakar a saksakit, pagamkantayo nga amangan ta maakarantayo iti dadduma a baro ken karkarna a sakit a mabalin a mangbaldado wenno mangpapatay kadatayo ken iti pamiliatayo. Kinapudnona, no makitatayo nga agsakit ken kumapuy ti nasalun-at ken nasaranta a tao, madanagantayo di la ket ta mapasamakto met dayta kadatayo wenno kadagiti patpatgentayo. Ken anian a makapaladingit ti kumita kadagiti mata ti masakit a tao ket makita nga awanen ti namnamada!
Yantangay apektadotayo iti adu a kita ti buteng, addaantayo kadi iti aniaman nga umiso a rason tapno mangnamnama iti nasayaat a masanguanan? Adda kadi aniaman a makatulong kadatayo a mangtaginayon iti positibo a panagpampanunot? Dagita a saludsod ket masungbatan iti sumaganad nga artikulo.
[Picture Credit Line iti panid 3]
© Jeroen Oerlemans/Panos Pictures