Anian a Nagtan-ok ti Nagan ni Jehova!
“O Jehova nga Apomi, amangan a nagtan-ok ta naganmo iti amin a daga!”—SALMO 8:1, 9.
1. Apay nga ‘impaisarwa’ ni Jehova dagiti Canaanitas?
ITI kamaudiananna, idi 1473 K.K.P., sitatakderen ti Israel idiay naikari a daga. Ngem iti sumagmamano a tawen ti teokratiko a pannakidangadang ti adda pay laeng iti masanguanan, ta masapul a dalusanda ti daga kadagiti makarimon nga agtataeng iti dayta. Talaga kadi a kasdiay ti kinadakes dagiti Canaanitas? Pudno a kasta! Ti panagdaydayawda kadagiti didiosen ken ti imoral a wagas ti panagbiagda ti makarimon iti imatang ni Jehova ken peggad iti ili ti Dios. Gapuna, impaiyanunsio ti Dios ken ni Moises nga usarenna ti nasantuan a nasionna, ti Israel, kas ti manangikisapna. Iti kasta, ‘paisarwa’ ni Jehova manipud iti daga dagidiay narugit a nasnasion.—Levitico 18:1-30; Deuteronomio 12:29-32.
2. Ania a “bungbunga” ti patpatauden dagiti narelihiusuan a sistema ti lubong?
2 Kasta met, itatta, mabalin a maisaludsodtayo, Nakadakdakes aya unayen daytoy a lubong a maikari iti pannakadadael? Ket, ti met ngay narelihiusuan a sistema ti lubong? Nakalkaldaang, ta napaay dagitoy a mangidayaw iti Namarsua, ni Jehova a Dios. Dagiti tattao iti Kakristianuan ti nangtallikud kenkuana, “ti ubbog dagiti dandanum a sibibiag, ket nagkalida kadagiti bubbubon nga agpaay kadakuada, bubbubon a narenngat a saan a mabatian iti danum.” (Jeremias 2:13) Dagiti sektariano a pampammatida ti awan linaonna a “danum” iti kinapudno. Impakitada ti bagbagida a paset ti lubong babaen iti panangsupsuportarna iti gubgubatda ken politikada ken babaen iti panangayonna kadagiti seksual a pagalagadanda. Kas kinuna ni Jesus, mailasindanto “babaen kadagiti bungbungada.”—Mateo 7:16, 17; idiligyo iti Galacia 6:7, 8.
3. Ania ti imbunga ti panangsalungasing ti lubong iti linteg ti Dios?
3 Ania met ngay ti maipapan kadagiti moral ti lubong? Kadagiti nabiit pay a tawtawen, adda ti sangalubongan a panagpangato ti aborsion, panagsikog dagiti ub-ubbing, ken nasinasina a pamilia, a nadnadlaw kadagiti maaw-awagan Kristiano a dagdaga. Kadagiti dadduma a pagilian, aginggat’ 50 porsiento kadagiti amin a panagasawa ti agtungpal iti diborsio. Ti “seksual a rebolusion” dagiti 1960’s ti addaan pay kadagiti dadduma a makadidigra a bungbunga. Maysa kadagitoy ti naisitar idiay The New York Times iti Hunio 13, 1986, iti sidong iti makinsango a panid a paulo ti damag: “TI MAMINSANGAPULO DARAS A PANAGPANGATO TI IPAPATAY GAPU TI AIDS TI MANAMNAMA INTON ’91.” Impamatmat ti artikulo nga inton 1991, ti bilang dagiti pasiente ti AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome) idiay Estados Unidos laeng ti nasursurokton a 100,000, nga addaan iti tinawen a medikal a gastos nga agingga iti 16 bilion a doliar. Daytoy makapapatay a sakit ti maiyallatiw nangnangruna babaen iti homoseksual a panagdenna, panangabuso ti droga, ken panangyalison ti dara—nga amin dagitoy ket panagsalungasing iti linteg ti Dios.—1 Corinto 6:9, 10; Galacia 5:19-21; Aramid 15:19, 20.
4. (a) Kasano a ti pannakidangadangtayo naigiddiat iti Israel idi kaaldawan ni Josue? (b) Agingga iti ania ti rebbeng a pannakilangentayo kadagiti tattao ti lubong, ken apay?
4 Idi kaaldawan ni Josue, imbaon ni Jehova ti nasantuan a nasionna a mangdalus iti Naikari a Daga babaen iti literal a gubat. Itatta, ti pannakidangadangtayo ket naespirituan. (2 Corinto 10:3, 4) Datayo a Saksi ket saantayo nga agtigtignay a siraranggas a mangikkat kadagidiay di mangikankano iti Sao ti Dios. Ni Jehova ti mangikkatto kadakuada iti mismo a tiempona ken pamay-anna. (Deuteronomio 32:41, 43) Ditay iramraman dagiti tattao nga awan prinsipiona iti nasinged a panagtitimpuyogtayo, numan pay mabalintayo nga ipakita ti pudpudno nga ayat babaen ti panangipakaammo kadakuada ti naimbag a damag ti Pagarian. (1 Corinto 15:33) Mabalintayo ti makipagadal iti Sao ti Dios kadakuada ken paregtaen ida nga ‘agbabawi, ken agsublida, tapno mapunas dagiti basbasolda.’—Aramid 3:19; Mateo 21:31, 32; Lucas 5:27-32.
Ni Rahab ken ti Sangakabbalayanna
5, 6. (a) Apay a dagiti managsimisim napanda idiay Jerico ken iti balay ni Rahab? (b) Kasano a masansan a sungsungbatan ni Jehova itatta dagiti asug a maipaay iti tulong? (c) Kasano nga impakita ni Rahab ti bagina kas gayyem ti talna?
5 Uray pay sakbay ti ibaballasiw ti Israel iti Karayan Jordan, inturongen ni Jehova ti atensionna iti siudad ti Jerico. Nangibaon ni Josue ti dua a managsimisim, a mangirepresentar iti intero nga Israel, ket ibagana kadakuada: “Inkayo, imatanganyo ti daga ken ti Jerico.” Apay a simisiman ti Jerico? Numan pay ti siudad ket bassit ket di makaartap iti buyot ti Israel, tengtenglenna dagiti pagserkan nga agturong iti Canaan. Ngem kas ipamatmat dagiti bambanag, ti kaadda sadiay dagiti managsimisim ti mangted gundaway para kadagidiay adda idiay Jerico a mangipabigbig wenno mangilasin iti bagbagida a silalawag no agpaayda wenno maibusorda ken ni Jehova. “Isuda [dagiti managsimisim] napanda ket simrekda iti balay ti maysa a babai a balangkantis a managan Rahab, ket nagdagusda sadiay.” (Josue 2:1-7) Awan duadua a ti nasantuan a pannakaiwanwan ti nangiturong kadagidiay a managsimisim a napan iti balay ni Rahab, kas iti panangiwanwanwan itatta dagiti anghel kadagiti Saksi ni Jehova nga agturong kadagiti tattao nga agkarkararag a maipaay iti naespirituan a tulong! “Dagiti mata ni Jehova sisisirayda kadagiti sililinteg, ket dagiti lapayagna silulukatda iti ikkisda.”—Salmo 34:15; kitaenyo met ti 2 Cronicas 16:9.
6 Apay a dagidiay a managsimisim simrekda iti balay ti maysa a balangkantis? Saan a maipaay iti imoral a panggep no di ket awan duadua tapno iyaw-awanda dagiti agpalpaliiw a Canaanita. Impamatmat dagiti sasao ni Rahab kadagiti managsimisim nga isut’ awanan imoral nga interes kadakuada. Agsipud ta pagaammona nga ad-adipen ida ni Jehova, maibagana kadakuada ti napasnek a tarigagayna nga agbalin a managdaydayaw ni Jehova. Isu inrisgona pay ti biagna babaen ti panangilemmengna kadakuada idiay atep ti balayna. Isut’ kaasping dagiti “karnero” iti pangngarig ni Jesus, a nangipakita iti kinamanangngaasi kadagiti “kakabsat” ti Apo. (Mateo 25:31-46) Bayat ti panagtignayda a sisisirib, dagiti Saksi ni Jehova ita dida agkedked a mangsarungkar ken mangyadal iti Biblia kadagita nga interesado a ‘gagayyem iti talna.’—Lucas 10:5-7.
7. (a) Kasano nga inyebkas ni Rahab ti pammatina ken Jehova? (b) Ania a kababalin ti rebbeng nga ipakita dagiti kabbaro itatta, ken kasano koma ti panagtignayda?
7 Naammuan ni Rahab dagiti mannakabalin nga ar-aramid ni Jehova. Kadagiti nailemmeng a managsimisim maiyebkasna ti pammatina, a kunkunana: “Siak ammok a ni Jehova intedna kadakayo daytoy a daga, ket dakami mabutengkami a gapu kadakayo, ket dagiti amin nga agnaed iti daga agrunawda iti sangoyo.” Kalpasan ti panangibagana ti damag a nangngegna maipapan kadagiti mannakabalin nga ar-aramid ni Jehova, intuloy ni Rahab: “Ta ni Jehova a Diosyo isu ti Dios idiay ngato sadi langit ken iti baba ditoy daga. Agdawatak ngarud kadakayo itatta, a pagsapataandak gapu ken ni Jehova, a kas iti panangngaasik kadakayo, kasta met ti aramidenyo iti balay ni amak ket ikkandak iti napudno a tanda.” (Josue 2:9-13) Kas ken ni Rahab, dagiti kabbaro nga agad-adal ti kinapudno ti Dios itatta saandan nga agbuteng gapu iti dusa a dandanin a maaramid “iti aldaw ni Jehova.” (Sofonias 1:14-18) Imbes ketdi, tallikudanda dagiti nailubongan nga ar-aramid ket sapulenda ti tulong dagiti Saksi ni Jehova a maipaay iti pannakagun-odda iti pannakaisalakan.—Salmo 3:6-8; Proverbio 18:10.
8. (a) Aniat’ katupag ita ti panangipakita ni Rahab iti “tali a nalabaga” idiay tawana? (b) Apay a ni Rahab naibilang a nalinteg, ken iti ania a resulta?
8 Ti tanda nga inted dagiti managsimisim ken ni Rahab isu ti “tali a nalabaga” nga igalotnanto idiay tawa a paglibasanto dagiti managsimisim. (Josue 2:17-21) Gapu iti panangipakita ni Rahab iti daytoy a tanda, ti sangakabbalayanna ti naispal idi a nadadael ti Jerico. Umas-asping met itatta, dagidiay a mangipakita ti pammati kas ken ni Rahab masapul a mailasinda a maipaay iti pannakaispal kas dagiti dedikado, bautisado a managdaydayaw ken ni Jehova. Ti Apocalipsis 7:9, 10, 14 ti mangiladladawan kadakuada a kas “maysa a dakkel a bunggoy” a “binugguanda dagiti pagan-anayda ket pinapudawda ida iti dara ti Kordero.” Namatida iti naidaton a dara ni Kristo ket pampaneknekanda daytoy babaen kadagiti Nakristianuan nga ar-aramid. (Roma 10:9, 10) Mabasatayo idiay Santiago 2:24, 25: “Makitayo ngarud a gapu kadagiti ar-aramid ti tao maibilang a nalinteg, ket saan a gapu iti pammati laeng. Ket kasta met, ni Rahab a balangkantis saan aya a naibilang a nalinteg gapu kadagiti ar-aramid, idi inawatna dagiti naibaon ket inturongna ida iti sabali a dalan?”
9. (a) Buklen dagiti ania dagiti “ar-aramid” ni Rahab? (b) Aniat’ imbunga ti awanan buteng a panangaskasaba itatta?
9 Dagiti “ar-aramid” ni Rahab inramanna ti panangsalaknib kadagiti dua a managsimisim ken ti panangurnong kadagiti dadduma iti sangakabbalayanna a maipaay iti pannakaisalakan. Iti dayta met la a pamay-an, ti “dakkel a bunggoy” iti moderno a tiempo pinagbalinda nga okupado dagiti bagbagida iti sisusungdo a panangsuportar iti napulotan a “matalek ken naannad nga adipen” bayat a mangipapaay daytoy a grupo iti naespirituan a “taraon iti umiso a tiempona” ken ay-aywananda ti sangalubongan a trabaho a panangikaskasaba ti Pagarian. (Mateo 24:45-47) Iti biangna, ni Rahab ti awan butengna iti panangted pammaneknek iti sangakabbalayan ni amana—maysa nga aramid a napno iti peggad, ta mabalin nga isu ti maliputan. (Idiligyo iti Mateo 10:32-36.) Kasta met, kadagiti adu a dagdaga nga adda ibubusor itatta, masapul a dagiti Saksi ni Jehova awan koma ti butengda iti panangted iti pammaneknek. Daytoy ti nangibunga iti engrande a panangurnong, ken masansan ti intero a pamilia ti rumrummuar manipud Babilonia a Dakkel tapno alaenda ti takderda a maipaay iti nadalus a panagdayaw ken ni Jehova.—Salmo 73:28; 107:21, 22.
Ti Jerico—Idi ken Itatta
10. Ania a naisangsangayan nga atension ti naipaay iti Jerico?
10 Ita kitaentayo dagitoy a dramatiko a pasamak manipud iti sabali nga anggulo. “Ti Jerico napunitan a naimbag a gapu kadagiti annak ti Israel, awan a pulos ti makaruar ket awan met ti makastrek.” Daytoy ti imun-una a siudad a Canaanita nga immay iti sidong ti mangikisap a kampilan ni Jehova. Maipaay iti dayta a rason, kas umuna a bungbunga a naipaay iti Dios, daytat’ umawat iti naisangsangayan nga atension. Inlawlawag ni Josue: “Ket ti siudad maipaayto iti pannakadadael; isu met laeng ken dagiti isuamin nga adda iti unegna ti agpaay ken ni Jehova.”—Josue 6:1, 17; idiligyo iti Exodo 22:29; Levitico 27:26.
11. (a) Ania nga apagpag-isu a katupag ti makitkita itatta? (b) Mangisitar iti pangarigan iti “panagkullayaw” ti Babilonia a Dakkel.
11 Anian a nagsayaat ti pannakaiyasping daytoy iti Babilonia a Dakkel, ti sangalubongan nga imperio ti ulbod a relihion a nagtenganna ti kangitingitan ti kinadakesna iti daytoy namantsaan iti dara a maika-20 a siglo! Pinadpadasna a punitan dagiti ruruanganna a maibusor iti iseserrek dagiti Saksi ni Jehova. Kadagiti sasao ni Rahab, “ti panagkullayaw” iti ili ti Dios ti nagtinnag kadakuada. Kas pangarigan, ti periodiko nga Italiano a La Repubblica iti Nobiembre 12, 1985, ti nagawit ti damag nga “IPUKKAW TI PANAGBUTENG MANIPUD ITI SIMBAAN A MAIBUSOR KADAGITI SAKSI NI JEHOVA.” Impadamag ti artikulo maipapan ti miting, a nakiramanan ti kardinal a Romano Katoliko, a naangay idiay Bologna tapno masumbra ti “peggad” dagiti Saksi ni Jehova. Ti papa nangipatulod iti telegrama ti pammaregta ken suporta. Ti pukkaw naiwaragawagen: “Linapunosdan ti intero a lubong,” ket naideklara nga “itan agtignayen ti iglesia” tapno sarangtenda daytoy a “peggad.” Ngem daytanto aya ti agballigi?—Jeremias 1:17-19.
12. (a) Kasano a ti kapanunotan ti Babilonia a Dakkel maipapan iti “dios” maigiddiat iti kinapudno? (b) Apay a makidangadang ni Jehova a maipaay kadagiti saksina?
12 Ti Babilonia a Dakkel ti nangabrasa iti nakagulgulo nga umariwekwek a didiosen, a manipud iti mistiko a Trinidad ti Kakristianuan agingga kadagiti minilmilion a didiosen dagiti relrelihion iti Daya. Sakbay ti panangibaonna ken Josue, kuna ni Moises: “Denggem, O Israel: Ni Jehova a Diostayo isu ti maymaysa a Jehova.” Itatta, agtaktakder nga agmaymaysa dagiti Saksi ni Jehova iti panangitantan-okda iti daytoy “maymaysa a Dios ken Ama.” (Deuteronomio 6:4; Efeso 4:6) Ni Jehova ti makidangadang a maipaay kadatayo kas ti inaramidna idi kaaldawan ni Josue ken kadagiti dadduma pay a nasungdo a papangulo ti Israel.—2 Cronicas 20:15, 17; 32:7, 8; Isaias 54:17.
Ti Panangibanag iti Panangukom
13. (a) Ania a paspasamak ti nagturong iti pannakalakub ti Jerico? (b) Ania dagiti katupagna a makitatayo itatta?
13 Ni Josue ti nangaramid iti naan-anay a panagsagana iti iraraut iti Jerico. Dagiti lallaki a dimmakelen idiay let-ang nakugitdan. Isimsimbolo daytoy ti panangiwaksida iti aniaman a makalapped iti amin-puso a debosionda ken ni Jehova. (Deuteronomio 10:16; 30:5, 6) Naisubli manen ti panangrambak ti Paskua. Nangrugi a mataraonan manen ti ili babaen kadagiti bunga ti daga idi a simmardengen ti namilagruan ti pannakaipaayna a mana. Mainayon pay, ti “prinsipe ti buyot ni Jehova,” awan duadua isu ti Logos sakbay ti kinataona, ti nagparang ken ni Josue, a nangpatalged kenkuana. Ket sipapakumbaba a binigbig ni Josue ti kaadda Dayta. Iti amin daytoy, makitatayo ti panagasping iti kapadasan dagiti moderno-aldaw a Saksi ni Jehova bayat nga igagaedda dagiti bagbagida iti adda a trabaho. Ti naespirituan a taraontayo ti nagbalin nga ad-adda a nadumaduma ken nabakbaknang iti linaonna bayat a “ti matalek ken naannad nga adipen” ti sirarang-ay nga agturturong iti sidong ti panangidaulo ni Apo Jesu-Kristo.—Josue 5:1-15.
14. Ania a karkarna a taktika ti imbilin ni Jehova iti pannakalakub ti Jerico?
14 Ita kumitakayo iti buya ti pagbabakalan. Talaga nga immawag ni Jehova iti karkarna a taktika! Maminsan tunggal aldaw iti innem nga aldaw, agmartsa dagiti papadi iti Israel a manglawlaw iti Jerico, nga aw-awitenda ti Lakasa, a mangireprepresentar ti kaadda ni Jehova. Isuda ti idadauluan dagiti pito a papadi a mangpapauni iti tangguyob a sara ti karnero a lalaki, a kakuyog dagiti buybuyot ti Israel nga agmarmartsa iti sanguanan ken likudanda. Ngem iti maikapito nga aldaw nagriingda a ‘nasapa unay iti parbangon,’ ket linawlawda ti siudad iti namimpito a daras. Anian a panagpigerger dagidiay a Jericoitas!—Josue 6:2-15.
15. Ania a pagaspingan ti makita iti aramid dagiti Saksi ni Jehova itatta?
15 Makitatayo ti nakaskasdaaw a katupag daytoy iti ar-aramiden itatta dagiti Saksi ni Jehova iti intero a daga. Iti nabiit pay, adda ti nakadkadlaw a panagsaknap ti ar-aramidtayo iti Pagarian. Kadagiti lima a tawen agingga iti 1985, rimmang-ay ti ranggo dagiti payunir iti 134 porsiento. Ti buyot dagiti payunir ken dagiti dadduma a matalek nga agibumbunannag ti Pagarian bumangonda a “nasapa,” masansan iti literal a kaipapananna, ket makiramramanda a sireregta iti panangiwarwaragawag kadagiti panangukom ni Jehova. Kadagiti papangulo ti relihion ti Kakristianuan, nagparang dagitoy a Saksi kas “ili a dakkel ken nabileg.” Dagiti klero “agtuokda” bayat a makitkitada no kasano a ti panangiwaragawag iti kinapudno ket pagtaltalawenna dagiti adu kadagiti nasisingpet kadakuada ket al-alaenda ti takderda a maipaay ken Jehova.—Joel 2:1-3, 6.
16. (a) Ania dagiti milagro a nangtanda ti pannakarba ti Jerico? (b) Kasano a nagunggonaan ti pammati ni Rahab?
16 Iti kamaudiananna binilin ni Josue ti ili: “Agriawkayo; ta ni Jehova intedna kadakayo ti siudad.” Maysa a natbag a riaw ti gubat ti naiyikkis. Nagkintayeg ti daga ken—milagro dagiti milmilagro—ti bakud ti Jerico nargaay a nagsimpa. Situtulnog a naggarasugas dagiti Israelitas a nangikisap iti tunggal sibibiag a banag iti siudad. Pinuoranda dayta iti apuy. Ngem adtoy! Maysa a bassit a paset ti makinruar a bakud ti kaskasdi a sitatakder, ket idiay tawana isu ti nalabaga a tali. Ni Rahab ken ti pamilia ni amana nairuarda a di nadangdangran. Idi agangay, ad-adda manen a nagunggonaan ti pammati ni Rahab ta isut’ nagbalin nga asawa ti Israelita a ni Salmon ken maysa nga inapo ni Jesu-Kristo.—Josue 6:16-26; Mateo 1:5.
17. Ania ti iyan-anniniwan dagitoy a milagro?
17 “Iti kasta ni Jehova adda idi ken ni Josue, ket ti damagna naisaknap iti isuamin a daga.” Umas-asping met, ti nadayag a nagan ni Jehova maalangonto inton ti Babilonia a Dakkel madadaelto ket maussobanto kadagiti kinabaknang ken dayagna inton mangrugi ti “dakkel a rigat.”—Josue 6:27; Apocalipsis 17:16; 18:9, 10, 15-17, Mateo 24:21, 22.
Napaay ti Maysa nga Apostata
18. (a) Apay a ‘ti puso ti ili nangrugi a marunaw’? (b) Kasano ti panagtignay ni Josue iti dayta a krisis?
18 Di nagbayag kalpasan ti agkallangugan a panagballigi idiay Jerico, maysa a nakaskasdaaw a banag ti napasamak. Ti puersa a manangraut nga imbaon ni Josue a mangdadael iti kabangibang a siudad ti Ai ti naabak! “Ket dagiti puspuso dagiti tattao nagrunaw ket nagbalin a kas danum.” Ti maladingitan a ni Josue insangitna iti maysa a kararag: “Ay, O Soberano nga Apo Jehova, . . . ania ti aramidemto a maipaay iti naindaklan a nagan?”—Josue 7:2-9.
19, 20. (a) Kasano ti panangtaming ni Jehova iti kinamaag ni Acan, ken iti ania a pammasiguro ken Josue? (b) Ania a moderno-aldaw a katupag ti mabalin a makita?
19 Kalpasanna impanayag ni Jehova ken ni Josue a maysa a “nakababain a kinamaag” ti napasamak iti Israel. Ni Acan iti tribo ni Juda ti nailasin kas ti nagbasol. Manipud iti samsam ti Jerico isu ti nagtakaw iti “nagpintas” a pagan-anay ti taga Babilonia, agraman balitok ken pirak. Ni Jehova ‘inyegna ti riribuk’ ken Acan, ket isu ken ti pamiliana nauborda ti bato. Kalpasanna isuda ken dagiti pagsanikuaanda napuoranda iti apuy. Kas agnanayon a pammaneknek iti dayta panangdusa ni Jehova, maysa a gabsuon dagiti bato ti naipatakder iti rabaw ni Acan a mismo, ket ti disso naawagan ti “Lobong ti Achor,” a dayta a nagan kaipapananna “Pannakaibabain; Pannakariribuk.” Ni Jehova, kunana manen ken ni Josue: “Dika agbuteng ket dika met agkullayaw.” Naitan-ok ti nagan ni Jehova gapu ta nikaanoman saanen a naab-abak ni Josue iti gubat.—Josue 7:10–8:1.
20 Adda kadi ti moderno-aldaw a katupag ti basol ni Acan? Wen, adda. Namakdaar ni apostol Pablo maipapan kadagiti “narungsot a lobo” a didanto ikankano ti nateokratikuan nga urnos ket surotenda dagiti kabukbukodanda nga inaagum a pamay-an. Nanipud 1919, sagpaminsan nagparang dagiti kakasta a naagum iti tengnga ti ili ti Dios. Kas maysa a nabiit pay a pangarigan, bayat ti katengngaan ti 1970’s dadduma kadagiti nalatak a panglakayen nagbalinda a saan a kontento. Imbilangda a makaipababa iti “dayawda” ti panangaskasaba iti balaybalay, a mangiwarwaragawag iti mensahe ti Pagarian kas panagtulad iti padron dagiti apostol ni Jesus. (Aramid 5:42; 20:20, 21, 29, 30) Kasla napintas kadakuada ti panagsubli kadagiti Binababilonia a sursuro. Sisisikap pinadpadasda ti namataud iti panagduadua maipapan “iti maudi nga al-aldaw” ken tapno pabannayaten ti trabaho dagiti Saksi ni Jehova. (2 Pedro 3:3, 4) Kamaudiananna, kasapulan ti pannakailaksidda.—2 Juan 10, 11; idiligyo iti Filipos 1:15-17; Hebreo 6:4-8.
21. (a) Aniat’ agparang a maysa kadagiti rason iti panagpababa idi maudi a paset ti 1970’s? (b) Aniat’ mabalin a nakatulong iti pannakapapartak ti trabaho nanipud iti dayta a tiempo?
21 Ti Pagwanawanan nga Enero 15, 1980, ti rimmuar a silalawag a nangipakita iti Nainkasuratan a pakaibatayan ti ministeriotayo a panagbalaybalay ken ti kinapateg dayta. Dagiti nasungdo a Saksi immabanteda a sipipigsa kadagiti 1980’s! Mabalbalin a ti kaadda ti bassit a bilang dagiti apostata ti nakagapu iti panagbannayat ti trabaho ni Jehova bayat dagiti maudi a kagudua ti 1970’s—idi a ti tinawen a promedio ti irarang-ay kadagiti aktibo a ranggo dagiti Saksi ni Jehova ti bimmaba iti nakurkurang pay ngem 1 porsiento. Nupay kasta, ti tinawen nga irarang-ay kadagiti napalabas a lima a tawen ti nakapromedio iti nasursurok ngem 6 porsiento. Dagiti agibumbunannag ti Pagarian nakagtengen iti sangalubongan a kangatuan a bilang a 3,024,131 idi 1985, no idilig iti 2,179,256 idi 1975. Agtultuloy a ‘pappapartaken’ ni Jehova ti trabahona!—Isaias 54:2, 3; 60:22.
22. Bayat a kumitatayo pay iti libro ni Josue, aniat’ masapul nga apresiarentayo maipapan iti nagan ni Jehova?
22 Pudno unay, nagbalin a nadaeg ti nagan ni Jehova iti amin a daga! Ngem adu pay ti ‘ibagbagana’ kadatayo babaen iti libro ti Josue, kas ti intay ita makita.—Josue 42:8, 9.
Iti Libro ni Josue—
◻ Ania a padron ti makitatayo iti lubong itatta?
◻ Aniat’ maadaltayo manipud iti salaysay maipapan ken Rahab?
◻ Ania ti makitatayo a katupag ti naparang-ay a trabahotayo?
◻ Ania ti iladladawan ti pannakarba ti Jerico?
◻ Aniat’ ipamatmat ti pannakaibanag dagiti ar-aramid ni Acan?