Ni Jehu​—Naregta iti Pudno a Panagdayaw

SINUPORTARAN ni Jehu ti pudno a panagdayaw. Aktibo, naalibtak, determinado, naregta, ken natured a nangaramid iti dayta. Addaan kadagiti galad a nasayaat a tuladentayo.

Nariribuk ti nasion ti Israel idi immawat ni Jehu iti annongen. Napigsa ti dakes nga impluensia ni Jezebel iti nasion. Isu ti asawa ti natayen a ni Acab ken ina ti agturturay nga ari a ni Jehoram. Impapatayna dagiti propeta ti Dios, imparegtana ti panagdayaw ken Baal imbes a ken Jehova, ken insungsongna dagiti tattao iti “pannakiabig” ken “panagkulamna.” (2 Ar. 9:22; 1 Ar. 18:4, 13) Imbilin ni Jehova a maikisap ti intero a sangakabbalayan ni Acab, agraman da Jehoram ken Jezebel. Ni Jehu ti mangidaulo iti dayta.

Ti damo a pannakadakamat ni Jehu iti Kasuratan ket kaduana dagiti panguluen ti militar idi nakigubat dagiti Israelita kadagiti Siriano idiay Ramot-galaad. Isu ket maysa a nangato nga opisial ken nalabit komandante ti buyot ti Israel. Imbaon ni propeta Eliseo ti maysa kadagiti annak dagiti propeta tapno pulotanna ni Jehu kas ari, ken bilinenna a papatayenna amin a lallaki iti apostata a sangakabbalayan ni Acab.​—2 Ar. 8:28; 9:1-10.

Idi dinamag dagiti pada ni Jehu nga opisial no apay a simmarungkar kenkuana ti propeta, bimdeng nga agsao. Ngem idi pinilitda, imbagana ti agpayso isu a nagkukumplotda maibusor ken Jehoram. (2 Ar. 9:11-14) Agparang nga adda dagiti agrekreklamo ken kontra kadagiti pagannurotan ti ari ken iti impluensia ni Jezebel. Aniaman kadagita, inadal a naimbag ni Jehu no kasano ti kasayaatan a panangitungpalna iti annongenna.

Nasugatan ni Ari Jehoram iti pannakigubatna isu a nagsubli iti siudad ti Jezrael tapno agpaimbag. Ammo ni Jehu a tapno agballigi ti planona, masapul a saan a madamag dayta dagiti taga-Jezrael. Kinunana: “Dikay bay-an a ti asinoman rummuar nga aglibas manipud iti siudad tapno mapan ken agipadamag idiay Jezrael.” (2 Ar. 9:14, 15) Nalabit ammona a bumusor ti dadduma a buyot a matalek ken Jehoram. Kayat ni Jehu a masigurado a saan a mapasamak dayta.

NAKAPARPARTAK A PANAGPATARAY!

Tapno maklaatda, pinataray ni Jehu ti karuahena iti kaadayo nga 45 a milia (72 km) manipud Ramot-galaad agingga iti Jezrael. Idi makaasidegen, nakita ti managwanawan ti “agallo-allon a reprep dagiti tattao ni Jehu.” (2 Ar. 9:17) Adu ti buyotna tapno masiguradona nga agballigi ti panggepna.

Idi mailasin ti managwanawan a nakasakay ni Jehu iti maysa kadagiti karuahe, kinunana: “Sirurungsot nga agpatpataray.” (2 Ar. 9:20) Pagaammo a napartak ti panagpataray ni Jehu, ngem naparpartak manen iti daytoy a gundaway.

Saan a sinungbatan ni Jehu ti saludsod ti dua a naibaon a mensahero isu a simmabat a nakakaruahe ni Ari Jehoram ken ti kaduana a ni Ocozias, nga ari ti Juda. Idi nagsaludsod ni Jehoram: “Adda kadi talna, Jehu?” Insungbatna: “Ania koma a talna ti adda bayat nga adda dagiti pannakiabig ni Jezebel nga inam ken ti adu a panagkulamna?” Nagbuteng ni Jehoram isu a ginandatna ti aglibas. Ngem naparpartak ni Jehu! Nangala iti bai ket pinanana ti puso ni Jehoram isu a natay iti karuahena. Nupay nakalibas ni Ocozias, nakamakam ni Jehu ket pinapatayna met.​—2 Ar. 9:22-24, 27.

Ti sumaruno a mapapatay iti sangakabbalayan ni Acab ket ti dakes a ni Reyna Jezebel. Umiso ti panangtukoy kenkuana ni Jehu kas “nailunod.” Idi nakadanon ni Jehu idiay Jezrael, nakitana ti reyna a nakatan-aw iti tawa ti palasio. Imbilinna a dagus kadagiti opisial ti palasio nga itinnagda ni Jezebel iti tawa sa impayatpayat dagiti kabaliona daytoy a dakes ti impluensiana iti Israel. Kalpasanna, insarunona a pinapatay ti adu pay a kameng ti sangakabbalayan ti nadangkes a ni Acab.​—2 Ar. 9:30-34; 10:1-14.

Nupay dakes ti kinaranggas, laglagipentayo nga idi a tiempo, us-usaren ni Jehova dagiti adipenna a mangitungpal iti panangukomna. Kuna ti Kasuratan: “Manipud iti Dios a napasamak ti pannakatnag ni Ocozias babaen ti iyaayna ken Jehoram; ket idi immay, rimmuar a kimmuyog ken Jehoram a mapan ken Jehu nga apoko a lalaki ni Nimsi, a pinulotan ni Jehova a manggessat iti balay ni Acab.” (2 Cron. 22:7) Idi imbilin ni Jehu a maibelleng ti bangkay ni Jehoram iti daga ni Nabot, ammona a naitungpalen ti kari ni Jehova a mangdusa ken Acab gapu iti pannakatay ni Nabot. Ken nabilin ni Jehu a ‘mangibales iti dara dagiti adipen ti Dios’ nga imbukbok ni Jezebel.​—2 Ar. 9:7, 25, 26; 1 Ar. 21:17-19.

Ita, awan ti adipen ni Jehova a literal a makilaban kadagiti bumusbusor iti pudno a panagdayaw. “Kukuak ti pammales,” kuna ti Dios. (Heb. 10:30) Tapno masalakniban ti kongregasion iti dakes nga impluensia, masapul a situtured nga agtignay dagiti panglakayen kas ken Jehu. (1 Cor. 5:9-13) Ken masapul a determinado ti amin a kameng ti kongregasion a saan a makilangen kadagiti nailaksid.​—2 Juan 9-11.

SAAN NGA IMPALUBOS NI JEHU NGA ADDA KARIBAL NI JEHOVA

Ti motibo ni Jehu a mangitungpal iti annongenna ket nabatad kadagiti imbagana iti matalek a ni Jehonadab: “Makikuyogka kaniak ket kitaem ti saanko a panangpanuynoy iti pannakirinnisiris ken Jehova.” Pinatgan ni Jehonadab dayta nga awis, limmugan iti karuahe ni Jehu sa nagturongda idiay Samaria. Sadiay a ‘nagtignay ni Jehu a sisisikap gapu ta panggepna a dadaelen dagiti managdaydayaw ni Baal.’​—2 Ar. 10:15-17, 19.

Impakaammo ni Jehu ti planona a mangangay iti “naindaklan a sakripisio” para ken Baal. (2 Ar. 10:18, 19) “Nasikap dagita a sasao ni Jehu,” kuna ti maysa nga eskolar. Nupay ti termino a nausar ket “gagangay a kaipapananna ‘sakripisio,’ tukoyenna met ti ‘pannakatay’ dagiti apostata.” Kayat ni Jehu a tumabuno ti amin nga agdaydayaw ken Baal isu nga inummongna ida iti balay ni Baal ken pinagkawesna ida iti nagpaiduma. ‘Apaman a nalpas a naidatag ti daton a mapuoran,’ naibilin kadagiti 80 nga armado a lallaki a papatayenda ti amin nga agdaydayaw ken Baal. Kalpasanna, pinarebba ni Jehu ti balay ni Baal ket nagbalin dayta a lugar a pagiblengan isu a saanen a maitutop a pagdayawan.​—2 Ar. 10:20-27.

Pudno nga adu ti pinapatay ni Jehu. Ngem tinukoy ti Kasuratan kas natured a lalaki a nangwayawaya iti Israel manipud iti panangirurumen ni Jezebel ken ti pamiliana. Tapno sibaballigi a maaramidan dayta ti asinoman a lider ti Israel, masapul nga isu ket natured, determinado, ken naregta. “Narigat dayta a trabaho ken kasapulan ti kinapinget tapno maitungpal,” kuna ti maysa a diksionario ti Biblia. “No napampanuynoy, nalabit saanna a mapagpatingga ti panagdaydayaw ken Baal iti Israel.”

Sigurado nga ammom a gapu kadagiti kasasaad a pakaipaspasanguan dagiti Kristiano ita, masapul nga addaanda kadagiti galad a kas ken Jehu. Kas pagarigan, ania ti aramidentayo no masulisogtayo a makiraman iti aktibidad a kondenaren ni Jehova? Masapul nga alerto, natured, ken determinadotayo a mangliklik iti dayta. Ditay ipalubos nga adda karibal ni Jehova iti panagdayawtayo kenkuana.

ANNUROTEM A NAIMBAG TI LINTEG NI JEHOVA

Agserbi a pakdaar ti maudi a pakasaritaan ni Jehu. ‘Saan a simiasi iti panangsurot kadagiti nabalitokan a kigaw a baka idiay Bethel ken idiay Dan.’ (2 Ar. 10:29) Kasano a naipalubosna ti idolatria idinto ta nakaregregta iti pudno a panagdayaw?

Patien ni Jehu a tapno agtultuloy a naisina ti Israel manipud iti Juda, masapul nga adda bukod a relihion ti dua a pagarian. Isu a kas kadagiti immuna nga ari ti Israel, impalubosna ti panagdayaw iti baka. Ngem kinaawan panagtalek dayta ken Jehova, a namagbalin kenkuana nga ari.

Ni Jehova kinomendaranna ni Jehu gapu ta ‘nagtignay a naimbag nga inaramidna ti umiso iti mata ti Dios.’ Ngem “saanna nga inannadan ti magna iti linteg ni Jehova a Dios ti Israel buyogen ti isuamin a pusona.” (2 Ar. 10:30, 31) Makaklaat ken nakalkaldaang dayta no idiligtayo kadagiti immun-una nga inaramid ni Jehu. Ngem adda maadaltayo. Ditay koma pulos tagtagilag-anen ti relasiontayo ken Jehova. Masapul nga inaldaw a parayrayentayo ti kinamatalektayo iti nailangitan nga Amatayo babaen ti panagadal ken panangutob iti Saona ken naimpusuan a panagkararag kenkuana. Sapay koma ta itultuloytayo nga annuroten ti linteg ni Jehova iti amin a pusotayo.​—1 Cor. 10:12.

[Kahon iti panid 4]

Ni Jehu iti Sekular a Historia

Masansan a kuestionaren dagiti kritiko no talaga a nagbiag dagiti karakter a nadakamat iti Kasuratan. Malaksid iti Biblia, adda kadi sabali pay a pammaneknek a nagbiag ni Jehu?

Adda tallo a dokumento manipud iti nagkauna nga Asiria a nangdakamat iti nagan daytoy nga ari ti Israel. Maysa kadagita ti nangtukoy ken Jehu, wenno nalabit maysa kadagiti representantena, nga agrukruknoy ken Ari Salmaneser III ti Asiria ken mangipapaay iti impuesto. Mabasa iti kitikit: “Ti impuesto ni Jehu (Ia-ú-a), anak ni Omri (Hu-um-ri); immawatak kenkuana iti pirak, balitok, maysa a balitok a malukong a saplu, maysa a balitok a basehas a timmirad ti lansadna, balitok a basbaso, balitok a timtimba, lata, maysa a sarukod ti ari, (ken) kayo a puruhtu [a saan nga ammo ti kaipapananna].” Ni Jehu ket saan a direkta nga “anak ni Omri” ngem no dadduma, mausar dayta a termino kas pangtukoy kadagiti ari ti Israel, nalabit gapu iti kinamaingel ni Omri ken iti panangibangonna iti Samaria, a kabesera ti Israel.

Saan a mapaneknekan ti panangdakamat ti ari ti Asiria maipapan iti impuesto nga inted ni Jehu. Nupay kasta, namitlo a nadakamat ni Jehu​—iti maysa a kitikit, iti estatua ni Salmaneser, ken iti rekord maipapan kadagiti ari ti Asiria. Paneknekan dagita a reperensia a nagbiag daytoy a karakter ti Biblia.