PANNAKATARUS
Kangrunaanna, ti pannakatarus ket abilidad a mangsukimat a nalaing iti kasasaad. Ti panagtignay nga addaan iti pannakatarus ket panagtignay a sisisirib, sisasaririt. Sigun iti Old Testament Word Studies ni Wilson, ti Hebreo a berbo a sa·khalʹ kaipapananna ti “agsukimat; agmasirib, agannad; agtignay a simamanakem, agbalin a nasaririt.” (1978, p. 461) Ngarud, ti sa·khalʹ naipatarus nga “addaan iti pannakatarus” (Sal 14:2), ‘agtignay a simamasirib’ (Pr 10:19), “agtignay a simamanakem” (1Sm 18:5), “agballigi” (Pr 17:8), ‘tignayen a mangipakita iti pannakatarus’ (Pr 16:23). Ti nombre a seʹkhel ket naipatarus a “pannakatarus” (Sal 111:10) ken ‘saririt.’—1Sm 25:3.
Ti pannakatarus asideg ti pannakainaigna iti pannakaawat, ngem adda bassit nagdumaan dagitoy dua a termino. Kuna ti Theological Wordbook of the Old Testament: “Bayat a ti bin [pannakaawat] ipatuldona ti ‘panangilasin iti nagbaetan,’ ti [sa·khalʹ] ket mainaig iti nasaririt a pannakaammo iti makagapu. Nairaman iti dayta ti panangusig iti komplikado a pannakaurnos dagiti kapanunotan nga agbanag iti nainsiriban a panagtignay ken panagaramat iti nasayaat ken praktikal a sentido komon. Ti sabali pay a pagbanaganna isu ti pannakaipaganetget ti panagbalin a naballigi.”—Inurnos ni R. L. Harris, 1980, Tomo 2, p. 877; kitaenyo ti PANNAKAAWAT.
Iti Griego a Kasuratan, naipatarus ti berbo a sy·niʹe·mi kas ‘addaan pannakatarus’ iti Roma 3:11, a sadiay nagadaw ni apostol Pablo iti Salmo 14:2. Naipatarus met ti sy·niʹe·mi kas ‘alaen ti kababagas ti’ (Mt 13:13-15), ‘tarusan’ (Mt 16:12), ‘awaten’ (Ara 28:26), ken “lasinen” (Efe 5:17).
Mangted ni Jehova a Dios kadagiti adipenna iti pannakatarus babaen ti panangipaayna kadakuada iti pammatigmaan ken balakad a mausarda a pangiturong kadagiti addangda ken pangaywan kadagiti tignayda. (Sal 32:8; idiligyo ti Da 9:22.) Ipaayna ti kasta a nainsiriban a panangiwanwan babaen iti Saona. Nupay kasta, tapno magun-odan ti maysa a tao ti pannakatarus, masapul nga ad-adda pay ngem iti panagbasa laeng iti Biblia ti aramidenna. Masapul a tagipatgenna dayta tapno matignay a mangaramid iti amin nga ibilin ti Dios. (Jos 1:7, 8; 1Ar 2:3) Kasapulan met ti tulong ti espiritu ti Dios. (Ne 9:20; idiligyo ti 1Cr 28:12, 19.) No nagun-odanen ti pannakatarus, masapul a saluadan dayta. Mabalin a mapukaw dayta ti maysa a tao no sumina iti daldalan ti Dios.—Sal 36:1-3; Pr 21:16.
Ti pannakatarus ket maiparangarang iti nadumaduma a pamay-an, a mangibunga kadagiti bendision agpadpada iti daydiay addaan iti dayta ken iti sabsabali. Ti salmista kunaenna a naragsak daydiay “agtigtignay a buyogen ti konsiderasion [buyogen ti pannakatarus] iti daydiay nanumo.” (Sal 41:1) Ti asawa a babai a “masirib” (addaan pannakatarus) ket nadeskribir kas bendision manipud ken Jehova. (Pr 19:14) Ti pannakatarus, panangsukimat iti naun-uneg pay, tulonganna ti maysa a mangsaluad iti ngiwatna (Pr 10:19; 16:23) ken mangammo no kaano nga agulimek. (Am 5:13) Tulonganna met ti maysa a mangliklik iti panagunget ken mangpalabas iti salungasing. (Pr 19:11) Daydiay addaan iti pannakatarus sisasagana nga umawat iti pannakailinteg. (Sal 2:10) Sigun iti Proverbio 21:11, no ti masirib a tao gumun-od iti pannakatarus—kayatna a sawen, no siaannad nga usigenna ti magun-odan nga impormasion ket agbanag dayta iti pannakagun-odna iti nalawlawag a ladawan ti maysa a banag—isu “makagun-od iti pannakaammo,” kayatna a sawen, ammonan no ania ti aramidenna maipapan iti dayta a banag, no ania dagiti buklenna a pangngeddeng, no ania ti ipaayna a pammatigmaan.