Ni Jehova​—Dios a Mabayag ti Panagituredna

“Jehova, maysa a Dios a naasi ken managparabur, nabannayat nga agunget ken naruay iti naayat a kinamanangngaasi.”​—EXODO 34:6.

1, 2. (a) Siasino dagiti nagunggonaan iti mabayag a panagitured ni Jehova idi umuna a panawen? (b) Ania ti kaipapanan ti sao a “mabayag a panagitured”?

NAGBIAG iti nadumaduma a kasasaad dagiti tattao idi kaaldawan ni Noe, dagiti Israelita a kadua ni Moises a nagdaliasat iti let-ang, dagiti sibibiag a Judio idi immay ni Jesus ditoy daga. Ngem nagunggonaanda amin iti maysa a naayat a galad ni Jehova​—ti mabayag a panagitured. Kadagiti dadduma, dayta ti nangispal iti mismo a biagda. Mabalin a dayta met ti mangispal iti mismo a biagtayo.

² Ania ti mabayag a panagitured? Kaano nga iparangarang dayta ni Jehova, ken apay? Nadepinar ti “mabayag a panagitured” kas “ti siaanus a panangibtur iti dakes wenno makaparurod a kasasaad, agraman ti agtultuloy a panangnamnama a sumayaat ti namulitan a relasion.” Adda ngarud nakairantaan dayta a galad. Maseknan iti pagimbagan ti tao a pakaigapuan ti di makaay-ayo a kasasaad. Ngem ti mabayag a panagitured dina panuynoyan ti dakes. No naibanagen ti nakairantaan ti mabayag a panagitured, wenno awanen ti makagapu nga an-anusan ti maysa a kasasaad, agpatinggan ti mabayag a panagitured.

 3. Ania ti nakairantaan ti mabayag a panagitured ni Jehova, ket ania ti pagnguduan dayta?

³ Nupay kabaelan dagiti tattao ti maaddaan iti mabayag a panagitured, ni Jehova ti kasayaatan nga ulidan iti kasta a galad. Kadagiti tawen sipud idi namulitan ti relasion ni Jehova ken dagiti tattao gapu iti basol, nagan-anus ti Namarsua kadatayo ket impaayna ti pamuspusan a mapasayaat dagiti agbabawi a tattao ti relasionda kenkuana. (2 Pedro 3:9; 1 Juan 4:10) Ngem inton maibanagen ti nakairantaan ti mabayag a panagituredna, agtignay ti Dios maibusor kadagidiay sipapakinakem nga agbasbasol, ket pagpatinggaenna ti agdama a dakes a sistema.​—2 Pedro 3:7.

Maitunos Kadagiti Kangrunaan a Galad ti Dios

 4. (a) Kasano a nayebkas iti Hebreo a Kasuratan ti anag ti mabayag a panagitured? (Kitaenyo met ti footnote.) (b) Kasano a dineskribir ni propeta Nahum ni Jehova, ket ania ti ipalgak daytoy maipapan iti mabayag a panagitured ni Jehova?

⁴ Iti Hebreo a Kasuratan, ti anag ti mabayag a panagitured ket nayebkas iti dua a Hebreo a sao a ti literal a kaipapananda “kaatiddog ti aangsan” ken naipatarus iti Baro a Lubong a Patarus kas “nabannayat nga agunget.”a No maipapan iti mabayag a panagitured ti Dios, kinuna ni propeta a Nahum: “Ni Jehova nabannayat nga agunget ken dakkel iti pannakabalin, ket saanto a pulos medmedan ni Jehova ti panangdusa.” (Nahum 1:3) Ti ngarud mabayag a panagitured ni Jehova ket saan a pagilasinan ti kinakapuy ken adda limitasionna. Gapu ta nabannayat nga agunget ken nakabilbileg ti mannakabalin-amin a Dios, mangipakita dayta a ti mabayag a panagituredna ket maigapu iti kinapudno nga adda panggep ti panagan-anusna. Adda autoridadna a mangdusa, ngem dina kayat nga aramiden a dagus ti kasta tapno maikkan iti gundaway nga agbalbaliw ti nakabasol. (Ezequiel 18:31, 32) No kasta, ti mabayag a panagitured ni Jehova ket ebkas ti ayatna, ken mangidemostra iti nainsiriban a panangusarna iti pannakabalinna.

 5. Iti ania a pamay-an a maitunos ti mabayag a panagitured ni Jehova iti kinahustisiana?

⁵ Ti mabayag a panagitured ni Jehova ket maitunos met iti kinahustisia ken kinalintegna. Inyam-ammona ti bagina ken Moises kas “maysa a Dios a naasi ken managparabur, nabannayat nga agunget [wenno, mabayag-panagituredna] ken naruay iti naayat a kinamanangngaasi ken kinapudno.” (Exodo 34:6) Sumagmamano a tawen kalpasanna, indayaw ni Moises ni Jehova iti maysa a kanta: “Amin a daldalanna kinahustisia. Maysa a Dios ti kinamatalek, a kenkuana awan ti di kinahustisia; isu nalinteg ken napalungdo.” (Deuteronomio 32:4) Wen, agtutunos ti kinamanangngaasi, mabayag a panagitured, kinahustisia, ken kinalinteg ni Jehova.

Ti Mabayag a Panagitured ni Jehova Sakbay ti Layus

 6. Ania a nakaskasdaaw a pammaneknek ti mabayag a panagitured ti impakita ni Jehova kadagiti kaputotan da Adan ken Eva?

⁶ Ti iyaalsa da Adan ken Eva idiay Eden permanente a dinadaelna ti nagsayaat a relasionda iti naayat a Namarsua kadakuada, ni Jehova. (Genesis 3:8-13, 23, 24) Daytoy a pannakayadayoda iti Dios inapektaranna dagiti annakda, a nangtawid iti basol, kinaimperpekto, ken ipapatay. (Roma 5:17-19) Nupay sipapakinakem a nagbasol ti umuna a pagassawaan, impalubos ni Jehova a maaddaanda iti annak. Kalpasanna, siaayat nga impaayna ti pamay-an tapno maikappia kenkuana dagiti kaputotan da Adan ken Eva. (Juan 3:16, 36) Inlawlawag ni apostol Pablo: “Ti Dios irekomendana ti bukodna nga ayat kadatayo ta, bayat a managbasoltayo pay laeng idi, ni Kristo natay a maipaay kadatayo. Ad-adda pay, ngarud, yantangay naideklaratayo a nalinteg itan babaen iti darana, a maisalakantayto babaen kenkuana manipud iti pungtot. Ta no, idi datayo ket kabkabusor, naikappiatayo iti Dios babaen ti ipapatay ti Anakna, ad-adda pay, itan ta naikappiatayon, maisalakantayto babaen ti biagna.”​—Roma 5:8-10.

 7. Kasano nga imparangarang ni Jehova ti mabayag a panagitured sakbay ti Layus, ken apay a nainkalintegan ti pannakadadael daydi a kaputotan sakbay ti Layus?

⁷ Naiparangarang ti mabayag a panagitured ni Jehova idi kaaldawan ni Noe. Nasurok a maysa a siglo sakbay ti Layus, “ti Dios nakitana ti daga ket, adtoy! nadadael, agsipud ta isuamin a lasag dinadaelna ti dalanna iti daga.” (Genesis 6:12) Kaskasdi, iti limitado a tiempo, imparangarang ni Jehova ti mabayag a panagituredna iti sangatauan. Kinunana: “Ti espirituk saanto nga agtignay iti tao iti di nakedngan gapu ta isu lasag met. Iti kasta ti al-aldawna agdagupto iti sangagasut ket duapulo a tawen.” (Genesis 6:3) Iti daydi a 120 a tawen, naikkan ni Noe iti gundaway a maaddaan iti pamilia ken​—idi naited kenkuana ti bilin ti Dios​—a mangbangon iti daong ken mangpakdaar kadagiti kapanawenanna maipapan iti um-umay a Layus. Insurat ni apostol Pedro: “Ti kinaanus [galad a mainaig iti mabayag a panagitured] ti Dios nagur-uray idi kaaldawan ni Noe, bayat a maibangbangon daydi daong, nga iti dayta sumagmamano a tattao, kayatna a sawen, walo a kararua, ti sitatalged a nailasat iti danum.” (1 Pedro 3:20) Wen, dagiti saan a kameng ti sangakabbalayan ni Noe ‘dida inkankano’ ti panangasabana. (Mateo 24:38, 39) Ngem babaen ti bilin a mangbangon ni Noe iti daong ken agserbi nalabit iti sumagmamano a dekada kas “manangaskasaba iti kinalinteg,” nangted ni Jehova iti umdas a gundaway kadagiti kapanawenan ni Noe tapno pagbabawianda dagiti naranggas nga aramidda ket agserbida Kenkuana. (2 Pedro 2:5; Hebreo 11:7) Awan duadua a nainkalintegan ti pannakadadael idi agangay daydi a dakes a kaputotan.

Mapagulidanan a Mabayag a Panagitured Agpaay iti Israel

 8. Kasano nga imparangarang ni Jehova ti mabayag a panagituredna iti nasion ti Israel?

⁸ Inan-anusan ni Jehova ti Israel iti napapaut ngem 120 a tawen. Iti intero a nasurok a 1,500 a tawen a pakasaritaan ti ili a pinili ti Dios, kaaduanna a sinubok ti Israel ti pagpatinggaan ti mabayag a panagitured ti Dios. Sumagmamano laeng a lawas kalpasan ti namilagruan a pannakaispalda iti Egipto, nagdayawda kadagiti idolo, a mangipakita iti nakaro a kinaawan ti panagraem iti Nangisalakan kadakuada. (Exodo 32:4; Salmo 106:21) Kadagiti simmaruno a dekada, nagreklamo dagiti Israelita maipapan iti taraon a namilagruan nga impaay ni Jehova idiay let-ang, nagtanabutobda maibusor kada Moises ken Aaron, tinabbaawanda ti Dios, ken nakikamalalada kadagiti pagano, a nakiramanda pay iti panagdayaw ken ni Baal. (Numeros 11:4-6; 14:2-4; 21:5; 25:1-3; 1 Corinto 10:6-11) Nainkalintegan koma a dinadael ni Jehova ti ilina, ngem impakatna ketdi ti mabayag a panagitured.​—Numeros 14:11-21.

 9. Kasano a pinaneknekan ni Jehova nga isu ket Dios nga addaan iti mabayag a panagitured kabayatan ti panawen dagiti Ukom ken panawen ti monarkia?

⁹ Idi panawen dagiti Ukom, naulit-ulit a natnag dagiti Israelita iti idolatria. Tunggal aramidenda dayta, baybay-an ida ni Jehova kadagiti kabusorda. Ngem no agbabawi ken agpatulongda kenkuana, ipakatna ti mabayag a panagitured ket mangibaon kadagiti ukom a mangispal kadakuada. (Uk-ukom 2:17, 18) Bayat ti napaut a panawen ti monarkia, manmano nga ari ti nangipakita iti naipamaysa a debosion ken ni Jehova. Ket uray iti sidong dagiti matalek nga ari, masansan a paggamporen dagiti tattao ti pudno ken ulbod a panagdayaw. Idi nangdutok ni Jehova kadagiti propeta a mangballaag maibusor iti di kinamatalek, ad-adda nga impangag ti tattao dagiti dakes a papadi ken ulbod a mammadto. (Jeremias 5:31; 25:4-7) Kinapudnona, indadanes dagiti Israelita dagiti matalek a propeta ni Jehova ken pinapatayda pay ketdi ti dadduma kadakuada. (2 Cronicas 24:20, 21; Aramid 7:51, 52) Kaskasdi, nagtultuloy nga imparangarang ni Jehova ti mabayag a panagitured.​—2 Cronicas 36:15.

Saan a Naawan ti Mabayag a Panagitured ni Jehova

10. Kaano a nagpatingga idi ti mabayag a panagitured ni Jehova?

¹⁰ Nupay kasta, ipakita ti historia nga adda limitasion ti mabayag a panagitured ti Dios. Idi 740 K.K.P., impalubosna a parmeken dagiti Asiriano ti sangapulo a tribu a pagarian ti Israel ket nagturong dayta iti pannakaidestiero dagiti umili. (2 Ar-ari 17:5, 6) Iti arinunos ti simmaruno a tawen, impalubosna a rauten dagiti taga Babilonia ti dua a tribu a pagarian ti Juda ket dinadaelda ti Jerusalem agraman ti templona.​—2 Cronicas 36:16-19.

11. Kasano nga imparangarang ni Jehova ti mabayag a panagitured uray kabayatan ti panangdadaelna?

¹¹ Ngem uray idi dinadaelna ti Israel ken Juda, nagtultuloy nga imparangarang ni Jehova ti mabayag a panagitured. Babaen ken propetana a Jeremias, impakpakauna ni Jehova ti pannakaisubli ti pinilina nga ili. Kinunana: “Maitunos iti pannakatungpal ti pitopulo a tawen iti Babilonia iturongkonto ti asikasok kadakayo, ket patalgedakto kadakayo ti naimbag a saok iti panangisublik kadakayo iti daytoy a disso. Ket bay-akto a mabirokandak . . . Ket urnongekto ti bagi dagiti kautiboyo ken ummongenkayto a sangsangkamaysa manipud kadagiti amin a nasion ken manipud kadagiti amin a disso a nangiwarawaraak kadakayo.”​—Jeremias 29:10, 14.

12. Mainaig iti iyaay ti Mesias, kasano a maikuna nga inturong ti Dios ti panagsubli ti dadduma a natda a Judio idiay Juda?

¹² Dadduma a natda kadagiti naidestiero a Judio ti nagsubli idiay Juda ket impasdekda manen ti panagdayaw ken ni Jehova iti naibangon manen a templo idiay Jerusalem. Kas pannakatungpal dagiti panggep ni Jehova, dagidi a natda ti nagbalin a kas “linnaaw manipud ken Jehova,” a mangyeg iti pannakabang-ar ken panagrang-ay. Agbalinda met a maingel ken nabileg a kas ‘iti leon kadagiti animal ti bakir.’ (Mikias 5:7, 8) Dagita a naudi a sasao ti nalabit natungpal idi panawen dagiti Macabeo, idi a dagiti Judio nga adda iti sidong ti pamilia dagiti Macabeo pinagtalawda dagiti kabusorda manipud iti Naikari a Daga ket indedikarda manen ti natulawan a templo. Iti kasta, nasalakniban ti daga ken ti templo tapno sabali manen a matalek a natda ti mangpasangbay iti Anak ti Dios no agparang sadiay kas Mesias.​—Daniel 9:25; Lucas 1:13-17, 67-79; 3:15, 21, 22.

13. Uray kalpasan a pinapatay dagiti Judio ti Anakna, kasano a nagtultuloy nga imparangarang ni Jehova ti mabayag a panagituredna kadakuada?

¹³ Uray kalpasan a pinapatay dagiti Judio ti Anakna, nagtultuloy nga imparangarang ni Jehova ti mabayag a panagitured iti uneg ti tallo ket kagudua a tawen, a nangted kadakuada iti ekslusibo a gundaway a maawis nga agbalin a paset ti naespirituan a bin-i ni Abraham. (Daniel 9:27)b Sakbay ken kalpasan ti tawen 36 K.P., inawat ti dadduma a Judio dayta nga awis. Iti kasta, kas kinuna ni Pablo idi agangay, “nagparang ti maysa a natda maitunos iti maysa a pannakapili gapu iti di kaikarian a kinamanangngaasi.”​—Roma 11:5.

14. (a) Idi 36 K.P., siasino ti naikkan pay iti pribilehio nga agbalin a paset ti naespirituan a bin-i ni Abraham? (b) Kasano nga inyebkas ni Pablo ti riknana maipapan iti wagas ti panangpili ni Jehova kadagiti kameng ti naespirituan nga Israel?

¹⁴ Idi 36 K.P., ti pribilehio nga agbalin a paset ti naespirituan a bin-i ni Abraham ket damo a nayawis kadagidiay saan a Judio wenno proselita. Impaayan ni Jehova iti di kaikarian a kinamanangngaasi ken mabayag a panagitured ti asinoman a nangawat iti dayta. (Galacia 3:26-29; Efeso 2:4-7) Kas ebkas ti dakkel nga apresasionna iti kinasirib ken pakaigapuan ti mabayag a panagitured ni Jehova, a nangyeg iti pannakakompleto ti bilang dagidiay mangbukel iti naespirituan nga Israel, kinuna ni Pablo: “O nagunegen ti kinabaknang ken sirib ken pannakaammo ti Dios! Anian a di pannakasukimat kadagiti panangukomna ken di pannakatalunton kadagiti dalanna!”​—Roma 11:25, 26, 33; Galacia 6:15, 16.

Mabayag a Panagitured Maigapu iti Naganna

15. Ania ti kangrunaan a rason nga ipakpakat ti Dios ti mabayag a panagitured, ket ania nga isyu ti agkalikagum iti tiempo sakbay a marisut?

¹⁵ Apay nga impakat ni Jehova ti mabayag a panagitured? Kangrunaanna tapno maitan-ok ti nasantuan a naganna ken maalangon ti kinasoberanona. (1 Samuel 12:20-22) Ti moral nga isyu nga imbangon ni Satanas maipapan iti wagas ti panangusar ni Jehova iti kinasoberanona ket agkalikagum iti tiempo tapno marisut iti makapnek a pamay-an iti imatang ti amin a parsua. (Job 1:9-11; 42:2, 5, 6) Isu nga idi nairurumen ti ilina idiay Egipto, kinuna ni Jehova ken ni Faraon: “Gapu itoy pinagtalinaedka, maipagapu iti panangipakitak kenka ti pannakabalinko ken tapno maideklara ti naganko iti intero a daga.”​—Exodo 9:16.

16. (a) Kasano a ti mabayag a panagitured ni Jehova pinagbalinna a posible ti pannakaisagana ti maysa nga ili maipaay iti naganna? (b) Kasano a masantipikar ti nagan ni Jehova ken maalangon ti kinasoberanona?

¹⁶ Inadaw ni apostol Pablo ti sinao ni Jehova ken ni Faraon idi inlawlawagna ti akem ti mabayag a panagitured ti Dios mainaig iti pannakaipadayag ti nasantuan a naganna. Kalpasanna insurat ni Pablo: “Ita, no ti Dios, nupay pagayatanna nga iparangarang ti pungtotna ken ipakaammo ti pannakabalinna, buyogen iti kasta unay a mabayag a panagitured nangpanuynoy kadagiti basehas ti pungtot a naaramid a maikari iti pannakadadael, tapno maipakaammona ti kinabaknang ti dayagna kadagiti basehas ti asi, nga insaganana a nasaksakbay maipaay iti kinadayag, awan sabali, datayo, nga inayabanna saan laeng a manipud kadagiti Judio no di ket manipud met kadagiti nasion, ania koma dayta? Dayta ket kas met iti kunana iti Oseas: ‘Dagidiay saanko nga ili naganekto iti “ilik.”’” (Roma 9:17, 22-25) Gapu ta impakat ni Jehova ti mabayag a panagitured, nakapili manipud kadagiti nasion “iti ili a maipaay iti naganna.” (Aramid 15:14) Iti sidong ti Liderda, ni Jesu-Kristo, makipagtawid dagitoy a “sasanto” iti Pagarian nga usaren ni Jehova a mangsantipikar iti naindaklan a naganna ken mangalangon iti kinasoberanona.​—Daniel 2:44; 7:13, 14, 27; Apocalipsis 4:9-11; 5:9, 10.

Agpaay a Pakaisalakanan ti Mabayag a Panagitured ni Jehova

17, 18. (a) Kasla um-umsientayo ni Jehova gapu iti mabayag a panagituredna no aramidentay ti ania? (b) Kasanotay koma a matmatan ti mabayag a panagitured ni Jehova?

¹⁷ Manipud iti damo a nakalkaldaang a pannakatnag ti sangatauan iti basol agingga ita, impakita ni Jehova nga isu ket Dios nga addaan iti mabayag a panagitured. Ti mabayag a panagituredna sakbay ti Layus ti nangted iti umdas a tiempo a mangpakdaar ken mangbangon iti daong a pakaisalakanan. Ngem nagpatingga ti panagan-anusna, ket dimteng ti Layus. Kasta met ita, ipakpakita ni Jehova ti napalalo a mabayag a panagitured, ket napapaut dayta ngem iti impagarup ti dadduma. Nupay kasta, saan a rason daytoy tapno sumuko. No aramidentayo dayta, kaslatay met la inumsi ti Dios gapu iti mabayag a panagituredna. Inyimtuod ni Pablo: “Umsiem kadi ti kinabaknang ti kinamanangngaasi ken kinamanagpalabas ken mabayag a panagituredna, agsipud ta saanmo nga ammo a ti manangngaasi a kualidad ti Dios ket padpadasennaka nga iturong iti panagbabawi?”​—Roma 2:4.

¹⁸ Awan kadatayo ti makaammo no agingga iti ania a kasapulantayo ti mabayag a panagitured ti Dios tapno masigurado a magun-odtay ti panangisalakanna. Binalakadannatayo ni Pablo nga “itultuloy[tayo] nga itrabaho ti bukod[tayo] a pannakaisalakan buyogen ti buteng ken panagpigerger.” (Filipos 2:12) Nagsurat ni apostol Pedro kadagiti padana a Kristiano: “Saan a nabannayat ni Jehova maipapan iti karina, kas ti panangibilang ti dadduma a tattao a kinabannayat, no di ket an-anusannakayo agsipud ta saanna a tarigagayan a madadael ti asinoman no di ket tarigagayanna a makagteng ti isuamin iti panagbabawi.”​—2 Pedro 3:9.

19. Iti ania a wagas a maaprobetsartayo ti mabayag a panagitured ni Jehova?

¹⁹ No kasta, ditay koma matektekan iti pamay-an ni Jehova a mangtaming kadagiti bambanag. Surotentay ti kanayonan a balakad ni Pedro ket “ibilang[tayo] ti kinaanus ti Apotayo kas pannakaisalakan.” Pannakaisalakan ti siasino? Ti pannakaisalakantayo ken, no ipangagda, ti pannakaisalakan ti di mabilang a tattao a masapul a makangngeg pay iti “naimbag a damag ti pagarian.” (2 Pedro 3:15; Mateo 24:14) Daytoy ti tumulong kadatayo a mangapresiar iti aglaplapusanan a bendision nga itden ti mabayag a panagitured ni Jehova ken mangtignay kadatayo a mangipakat iti mabayag a panagitured no kalangentayo dagiti sabsabali.

[Footnotes]

Mailawlawagyo Kadi?

• Iti Biblia, ania ti kaipapanan ti sao a “mabayag a panagitured”?

• Kasano nga imparangarang ni Jehova ti mabayag a panagituredna sakbay ti Layus, kalpasan ti pannakaidestiero idiay Babilonia, ken idi umuna a siglo K.P.?

• Kadagiti ania a napateg a rason nga imparangarang ni Jehova ti mabayag a panagitured?

• Kasanotay koma a matmatan ti mabayag a panagitured ni Jehova?

[Ladawan iti panid 9]

Ti mabayag a panagitured ni Jehova sakbay ti Layus ti nangted kadagiti tattao iti umdas a gundaway nga agbabawi

[Ladawan iti panid 10]

Kalpasan ti pannakadadael ti Babilonia, nagimbagan dagiti Judio ti mabayag a panagitured ni Jehova

[Ladawan iti panid 11]

Idi umuna a siglo, nagimbagan nga agpadpada dagiti Judio ken di Judio ti mabayag a panagitured ni Jehova

[Dagiti Ladawan iti panid 12]

Aprobetsaren ita dagiti Kristiano ti mabayag a panagitured ni Jehova