Naragsak Dagidiay Mangusar a Siuumiso ti Pannakabalin!
“Ni Jehova natanang nga agpungtot ken dakkel iti pannakabalin, ket uray kasano ni Jehova dinanto igawid ti panangdusa.”—NAHUM 1:3.
1. Apay a ti kaadda ti maysa a kita ti pannakabalin ti maysa a tao saan a rason a pagtangsitanna?
NAGADU a kita ti pannakabalin a mabalin a watwaten dagiti nasaririt a parparsua iti umiso a pamay-an. Gapu kadagiti natural a talento wenno gapu kadagiti kasasaad, mabalin nga agik-ikuttayo iti maysa a kita ti partikular a pannakabalin. Ngem pakaibatayan aya daytoy iti panagtangsit? Nikaanoman. Ania ti intay mabasa idiay Jeremias 9:23? “Ti nabileg a tao saan met koma nga agpasindayag iti bilegna wenno ti nabaknang a tao saan koma nga agpasindayag kadagiti kinabaknangna.” (New International Version) Apay a saan? Ited ni apostol Pablo ti nasayaat a sungbat idiay 1 Corinto 4:7: “Ta siasino ti mangaramid kenka a maidumaka? Wenno ti adda kenka a dika inawat? Ngem no inawatmo, apay-apay a pagtangsitmo a kasla ket tay dika inawaten?”
2. Apay a kasapulan nga agannadtayo no maipapan iti panangusar ti pannakabalin?
2 Apay a kasapulan ti intay panagannad a maibusor iti di umiso a panangusar ti aniaman a pannakabalin nga adda kadatayo? Agsipud ta “ti darepdep ti puso ti tao dakes manipud iti kinaubingna.” (Genesis 8:21) Yantangay addaantay amin iti daytoy natawid a pagannayasan nga agturong iti kinaagum, kasapulantay a kanayon ti panagannad nga intay mausar a siuumiso ti aniaman a pannakabalin nga adda kadatayo. Maysa a bumiberso ti naminsan inyebkasna daytoy a kapanunotan: “Awan gameng a di awanan iti sumarsaruno a kita ti panagannad. Awan pannakabalin nga awan ti umal-aligid a nasikap a panangsilona.” Wen, gapu iti natawid a kinaimperpekto, adda a kanayon ti pagannayasan a mangusar a siaagum ti pannakabalin.
Jehova—Mannakabalin-amin ngem Masirib ken Nainkalintegan Met
3. Ania dagiti kita ti pannakabalin nga adda ken ni Jehova?
3 Awan sabali no di ti Namarsua, ni Jehova a Dios, ti nangipakita kadatayo iti nagsayaat, wen, perpekto, nga ulidan iti panangusar iti pannakabalin. Isut’ saan a darasudos no di ket nabannayat nga agpungtot uray pay no adda ti pannakasapul a mangiyebkas a sipipigsa iti pannakabalin. (Nahum 1:3) Awanen ti addaan dakdakkel a pannakabalin ngem iti Dios, a gapu itoy a rason isu ti tuktukoyentayo kas ti Mannakabalin-amin, wenno Daydiay omnipotente. Siuumiso ti panangiyaplikarna ti titulo a “Mannakabalin-amin” kenkuana met laeng. (Genesis 17:1) Saan laeng nga isut’ addaan iti naan-anay a pannakabalin iti punto nga awan ti pagpatinggaan ti pigsana, no di ket isu met ti katan-okan a pannakabalin ta isut’ addaan ti amin nga autoridad gapu iti saadna a kas ti Soberano nga Apo iti uniberso, nga isut’ pinarsuana. Isut’ gapuna nga awan ti makapagtangsit a ‘manglapped iti imana wenno agkuna kenkuana, “Ania ti aramidem?”’—Daniel 4:35.
4. Apay a kurso ti kinasirib ti agbuteng ken ni Jehova?
4 Gapu ta ni Jehova a Dios isut’ mannakabalin-amin, maysa a kurso ti kinamasirib kadatayo nga agbuteng a mangpaldaang kenkuana. Wen, “ti panagbuteng ken ni Jehova isu ti punganay ti sirib, ket ti pannakaammo iti Santo isu ti pannakaawat.” (Proverbio 9:10) Pinakdaarannatay met ni Pablo a ditay gargarien ni Jehova a Dios iti panagimon babaen iti panagaramid ti aniaman a langa a panagdayaw iti didiosen gapu ta “saantayo a napigpigsa ngem isu, di ngamin?” Naan-anay a saan! (1 Corinto 10:22) Kaskasdi, amin dagiti sipapakinakem a mangsalungasing kadagiti nalinteg a bilbilin ti Dios agtigtignayda a kas napigpigsada ngem ni Jehova! Ti kanayonan a sasao ni Pablo ti mangipaganetget iti daytoy a punto: “Ta ti Diostayo isu ti maysa nga apuy a mangrunaw.”—Hebreo 12:29.
5. Apay a ditay kasapulan ti maaddaan iti makapapatay a buteng ken ni Jehova gapu iti kinamannakabalin-aminna?
5 Dagitoy a kinapudno ti mabalin a mangpunno kadatayo iti buteng wenno amak a makapapatay no saan la koma a matimbeng a naan-anay ni Jehova a Dios ti kinamannakabalin-aminna babaen kadagiti tallo a dadduma pay a kangrunaan a galadna: ti kinasirib, kinahustisia, ken ayat. Ti panangusarna iti pannakabalin iti maisupadi a pamay-an ti kanayon a maipada, wenno maitunos, kadagitoy a kualidad. Kas pangarigan, ti Layus idi kaaldawan ni Noe ti pudpudno a naindaklan a pannakaiparangarang iti pannakabalin ni Jehova. Kaskasdi ti kadi panangwatwat ti Dios ti pannakabalinna ti di nainkalintegan wenno di naayat? Nikaanoman! Ti sangatauan nakillo unay iti daldalanna a napaldaangan ti Dios gapu iti nakitana (Genesis 6:5-11) Yantangay dagidiay managdakdakes a tattao sakbay ti layus di umiso ti panangusarda kadagiti bendision ti Dios, umiso ti panagtignayna iti panangpaidna kadakuada ditoy daga, nangnangruna ta dida inkankano dagiti pammakdaar ti “manangaskasaba iti kinalinteg,” a ni Noe.—2 Pedro 2:5.
6. Ti pannakilangen ni Jehova iti Sodoma ken Gomorra ipakpakitana ti ania?
6 Idi impakita dagiti agnanaed iti Sodoma ken Gomorra a nagpalalo ti kinamanagbasolda, babaen iti panangabusoda kadagiti bendision a tagtagiragsakenda, kas paset ti sangatauan, iti ima ni Jehova, inkeddengna a dagiti agtataeng madadaelda. Kas konsiderasion ken Abraham a gayyemna, imbaga ni Jehova iti dayta a tao ti pammati ti panggepna maipapan iti Sodoma ken Gomorra. Impato ni Abraham a daytoy ti kasla maysa a naindaklan a panangabuso ti pannakabalin, gapuna insaludsodna ken ni Jehova: “Saan aya a ti Ukom ti amin a daga agaramid ti kinalinteg?” Ngem, ni Abraham, ti mabambannogan iti di umiso a pannakaawat. Iti kamaudianan, inawatna met laeng a ti pangngeddeng ni Jehova ti talaga a nalinteg, ta awan masarakan nga uray sangapulo laeng a nalinteg a kararua kadagiti dua a siudad. Pudno a daytoy ti mangipakita no kasano ti kinaannad ni Jehova a Dios iti panangusarna a sililinteg iti pannakabalinna.—Genesis 18:17-33; Isaias 41:8.
7. Apay a maikari ni Paraon nga umawat iti dakes a pannakaiyebkas ti pannakabalin ni Jehova?
7 Kamaudiananna, idi dimtengen ti panawen a panangispalna kadagiti Israelitas manipud iti di nainkalintegan a pannakaadipen idiay Egipto, inikkan ni Jehova ni Paraon ti gundaway a makitunos a di madangranan ni Paraon ken ti ilina met laeng. Ngem sitatangsit ken sitatangken dayta nga agturay a di nangipalubos iti dawat ni Jehova. Gapuna ti Dios ti nangted ken Paraon ti demonstrasion ti agsasaruno a pannakabalinna kadagiti Sangapulo a Saplit ti Egipto. (Exodo 9:16) Idi a pinalubosanen ni Paraon dagiti Israelitas, sitatangken intultuloyna ti panangkaritna ken ni Jehova babaen ti panangkamatna kadagiti Israelitas. Gapuna, nainkalintegan ti panangusar ni Jehova iti nabileg a pannakabalinna a mangtalipupos ken ni Paraon ken dagiti buybuyotna idiay Nalabaga a Baybay. (Salmo 136:15) Iti tunggal pasamak, ammuenyo koma, nga inusar met ni Jehova ti naindaklan a pannakabalinna a nangispal kadagiti matalek nga ad-adipenna: Ni Noe ken ti pamiliana, ni Lot ken dagiti dua a babbalasangna, ken ti nasion ti Israel.—Genesis 19:16.
8. Agpaay iti ania a naimbag a rason ti wagas ti pannakilangen ni Jehova ken ni Sennakerib?
8 Adu a siglo kalpasan ti panawen ni Ari Ezekias, imparangarang ni Jehova a Dios ti naindaklan a pannakabalinna babaen ti nakaskasdaaw unay ken nainkalintegan a pamay-an idi a ti ari ti Asiria a ni Sennakerib binutbutengna ti Jerusalem. Ti ili ni Jehova, a ni Ari Ezekias a managbuteng iti Dios ken nasungdo nga uloda, immararawda kenkuana a maipaay iti tulong. Nagserserbida a simamatalek kenkuana, gapuna a ti Dios nagtignay a maipaay kadkauada. Ti mensahero ni Ari Sennakerib, iti kasumbangirna, impangtana: ‘Dikayo ipangag ni Ezekias, agannadkayo di la ket ta ni Ezekias mauyotannakayo babaen ti panangikunana a ni Jehova ispalennakayto. Adda aya asinoman iti didios dagiti nasnasion a nangisalakan iti ilina iti ima ni Sennakerib? Yantangay awan kadagitoy a didios ti nakaaramid iti dayta, apay a panunotenyo a ni Jehova ti mangispalto kadakayo?’ (Isaias 36:13-20) Gapu iti kasta a panagtangsit, kinasapulan ti panangipamatmat ti Dios iti naindaklan a pannakabalinna, nga isut’ nakatayan ti 185,000 a buybuyot iti maysa a rabii, a nangpaneknek a pudno nga adda ti pagiddiatan dagiti didios dagiti nasnasion ken ni Jehova.
9. Ania dagiti dadduma pay a pagulidanan a maisitar a mangipakita a naannad ni Jehova no kasanot’ panangusarna iti pannakabalin?
9 Usigenyo ti sumagmamano laeng kadagiti adu a pangarigan a mabalin a maited. Idi a ni Jehova pinagkukutelna ni Miriam, dayta ti naan-anay a nainkalintegan ken nainsiriban a pannakaiyebkas ti pannakabalinna. Maikari ni Miriam iti dayta a dusa gaput’ sitatangsit a panagsaona a maibusor ken kabsatna a Moises, ti dinutokan ti Dios. (Numeros 12:1-15) Umas-asping dayta idi a ni Ari Uzzias awan babainna a rinautna ti santuario ti sagrado a templo ket sitatangsit a nagpuor ti incienso iti rabaw ti nabalitokan nga altar, a sipapalangguad a dina kayat ti paatipa babaen kadagiti papadi a Levita. Impakita ni Jehova ti pannakabalinna babaen ti nainkalintegan a panangkabilna iti ari iti kukutel. (2 Cronicas 26:16-21) No kasano a dagiti basbasolda saanda nga agkakapareho, kasta met ti panangdusa ni Jehova kadakuada: Ti kukutel ni Miriam ti apagbiit laeng, ngem, ni Uzzias ti natay kas maysa nga agkukutel. Ngarud makitatayo nga iti isuamin a tiempo naannad ni Jehova iti panangusarna ti pannakabalinna iti nainsiriban ken nainkalintegan a pamay-an, a mabalinanna nga ispalen dagiti matalek nga agayat kenkuana ken dadaelen dagiti managdakdakes.—Salmo 145:20.
Ti Ulidan ni Jesu-Kristo
10, 11. Ania dagiti pasamak a mangipakpakita a maseknan ni Jesus iti umiso a panangusar ti pannakabalin?
10 Ti Anak ti Dios ti pudpudno a nagsayaat a tumutulad ken Amana iti panangusar ti pannakabalin. Maysa kadagiti kasapaan a pasamak ket idi a nakisuppiat ni Satanas kenkuana gapu iti bagi ni Moises. Ti Berbo naglaka koma a nangbabalaw unay ken ni Satanas. Imbes ketdi, ti Berbo ti kasla nagsanud bassit, tapno ti panangtubngar ket aggapu ken ni Jehova a Dios a mismo.—Judas 8, 9.
11 Ti kaunaan a pannulisog nga imparang ni Satanas ken Jesus idiay let-ang ti mainaig iti daytoy a banag a panangabuso ti pannakabalin. Ni Satanas sinulisogna ni Jesus a mangusar iti sypernatural a pannakabalinna a maipaay iti inaagum a panggep, a pagbalinen dagiti batbato a taraon. Napalalo daytoy a pannulisog agsipud ta di pay nangnangan ni Jesus iti 40 nga al-aldaw, ket “isut’ mabisin.” Indatag ni Satanas daytoy a pannulisog iti pamay-an a mangsilo ken ni Jesus a mangala iti naagum a kurso, ta isut’ nangrugi iti, “NO sika ti anak ti Dios, ibilinmo a dagitoy a bato agbalinda a tinapay.” Di pagduaduaan inanamaenna a sumungbat ni Jesus, ‘Siempre anaknak ti Dios, ket tapno paneknekak dayta pagbalinek dagidiay a batbato a tinapay.’ Imbes a masulisog wenno masiloan ni Jesus nga agtignay a siaagum wenno simamaag, simmungbat: “Adda a naisurat, ‘Saan laeng a ti tinapay ti pagbiagto ti tao, no di ket ti isuamin a sao a rummuar iti ngiwat ni Jehova.’” (Mateo 4:1-4) Dina inkankano ti naipamatmat a panagduadua no isu ket anak ti Dios, ket dina kayat nga abusaren ti pannakabalinna nga inted ti Dios kenkuana.
12. Kasano pay ti panangipakita ni Jesus nga isut’ saan a naagum ti pannakabalin?
12 Iti kamaudiananna, kalpasan ti panangpakan ni Jesu-Kristo kadagiti 5,000 a lallaki malaksid kadagiti adu a babbai ken ub-ubbing, tinarigagayan dagiti Judio nga isut’ pagbalinenda nga ari. No koma inawatna ti panangitukonda, dayta koma ti panangabuso ti pannakabalin nga adda kenkuana a mangimpluensia kadagiti tattao babaen kadagiti milagrona. Ammona a kasapulan ti panagtalinaedna a neutral no maipapan kadagiti nailubongan a politika ken iti panagurayna ken ni Jehova a Dios a mangted iti kinaari kenkuana. (Juan 6:1-15) Kaskasdi iti kamaudiananna, idi immay dagiti managderraaw a mangala kenkuana kas balud, nabalinanna koma ti nangikalikagum iti 12 a lehion nga angheles ket iti kasta nalapdanna koma ti pannakaalana kas balud. Nupay kasta, dayta koma ti di umiso a panangusar iti pannakabalin, ta pagayatan ni Amana nga isu ti agpasakop.—Mateo 26:39, 53.
Dagiti Dadduma a Di Nangabuso ti Pannakabalin
13, 14. (a) Ania a nagsayaat nga ulidan ti impaay ni Gedeon, a mangipakpakita nga isut’ saan a naagum ti pannakabalin? (b) Kasanot’ panangipakita ni Saul ti naimbag nga ulidan idi immuna a nagbalin nga ari?
13 Kadagiti imperpekto a tattao a nagkitakit iti sulisog a mangabuso ti pannakabalin, rebbeng a madakawat ni Ukom Gedeon. Kalpasan ti panangispalna ti Israel manipud im-ima ti Madian, tinarigagayan dagiti tattao nga isut’ pagbalinenda nga arida. Nagmadi ni Gedeon, a siuumiso a kinunana: “Saanakto nga agturay kadakayo, uray ti anakko dinto agturay kadakayo. Ni Jehova isu ti agturayto kadakayo.” Wen, ti kinanumo nga impamatmatna iti pangrugian unay ti karerana kas ukom ti adda pay laeng. Ket impamatmat ti sungbat ni Gedeon ti panagrikna a mismo ni Jehova a Dios maipapan iti pannakaadda iti Israel ti natauan nga Ari. Madlawtay dayta iti sungbatna iti panagtarigagay ti Israel iti maysa nga ari idi panawen ni mammadto a Samuel.—Oc-ocom 8:23; 6:12-16; 1 Samuel 8:7.
14 Nupay kasta, idi a napili ti maysa nga ari, nangipakita ni Saul ti nagsayaat nga ulidan iti panangmedmedna iti panangusar iti pannakabalin. Kuna ti dadduma kadagiti awan kaes-eskanna a tattao: “‘Kasano ti panangisalakannanto kadakayo daytoy a lalaki?’ Ket isu linalaisda . . . Ngem isu sinalimetmetanna ti talnana.” Nabalinanna koma ti nagtignay a sidadarasudos, gapu iti naarian a pannakabalinna, ngem dina inaramid dayta. Kasta met, kalpasan a nagballigi ni Saul a maikontra kadagiti Ammonitas, impagarup ti dadduma kadagiti kailianna a nagsayaat daytoy a gundaway a panangsubad kadagidiay nanglais ken Saul. Gapuna kinunada kenkuana: “Asino ti nagkuna, ‘Ni Saul—agarinto aya kadatayo?’ Alaenyo dagiti tattao, tapno papatayenmi ida.” Ngem, ni Saul, awan kasta a kapanunotanna. Simmungbat: “Awanto ti uray maysa a tao a mapapatay ita nga aldaw, ta ita nga aldaw ni Jehova nagaramid iti pannakaisalakan iti Israel.” Makitatayo a ni Saul ti talaga a nangrugi a nasayaat ken nanumo. (1 Samuel 9:21; 10:20-23, 27; 11:12, 13) Anian a nakalkaldaang a rinugianna nga abusaren ti naarian a pannakabalinna ket gapu itoy nagdakes ti nagpatinggaanna!—1 Samuel 28:6; 31:3-6.
15, 16. (a) Nabalinan ni Ukom Samuel ti nangted iti ania a pammaneknek maipapan iti panangusarna ti pannakabalinna a mangukom? (b) Ania nga umas-asping nga ulidan ti impakita ni Ari David?
15 Ni Samuel, ti mammadto a nangukom iti Israel, ti nangipakita iti nasayaat nga ulidan. Isut’ inusar ti Dios a sibibileg manipud idi kinaagtutubona. Ni Samuel ti sililinteg a nangukom iti ilina ken nagaramid ti panangispal kadakuada. Ginundawayanna aya ti saadna a maipaay kadagiti naagum a gunggona? Pulos a saan! Kunana idi nagpakada iti ili: “Adtoy nangngegko ti timekyo iti isuamin daydi a nagkunaanyo kaniak, ket nangaramidak iti ari kadakayo . . . Adtoyak. Manaksikayo iti maibusor kaniak iti sango ni Jehova ken iti sango ti pinulotanna: Innalak aya ti baka ti uray siasinoman wenno innalak aya ti asno ti uray siasinoman wenno siasino ti sinuitikko idi wenno siasino ti pinarigatko idi wenno iti ima ti siasino ti nangalaak ti pannuksok isu a nangbulsekak kadagiti matak?” Rebbeng nga aminen ti kailianna a ti panagtignay ni Samuel ket awan tulawna kadagitoy amin a bambanag. Saanna nga inabusar ti pannakabalin ti saadna kas maysa nga ukom.—1 Samuel 12:1-5.
16 Ket ditay met maliklikan ti nagsayaat nga ulidan ni David. Namindua a ni Ari Saul ti adda iti sidong ti pannakabalinna ket nabalinna koma a pinapatay. Nabalinan koma nga inrason ni David: ‘Lipliputan ni Saul ti biagko, gapuna rebbengna a ti biagna wenno ti biagko.’ Wenno mabalin koma a siaagum nga inrasonna: ‘Yantangay pinulotannak ni Samuel nga agbalin nga ari ti Israel, daytoy met laeng ti pagtungpalanna. Apay ngarud a saan nga itan?’ Saan, naguray a siaanus ni David agingga a panawenen a panangited ni Jehova ti pagarian kenkuana. (1 Samuel 24:1-22; 26:1-25) Nupay kasta, nakalkaldaang a kunaen, a kalpasan ti panagbalin ni David nga ari, iti namindua nga okasion inabusona ti pannakabalinna: iti pannakapapatay ni Urias ken iti panangbilangna ti buybuyot ti Israel.—2 Samuel 11:15; 24:2-4, 12-14.
17. Kasano ti panangipakita ni Pablo nga isut’ di naagum ket dina inabusarna ti pannakabalinna?
17 Kadagiti paspasurot ni Jesu-Kristo, nangted ni apostol Pablo ti nagsayaat nga ulidan iti daytoy a banag. Nabalinanna koma nga imbilin ti panangsuportar dagiti kongregasion a sinerbianna. Ngem saanna a ginundawayan dayta. Kunana kadagiti panglakayen ti Efeso: “Saanko nga inaguman ti pirak wenno balitok wenno ti pagan-anay ti uray siasino. Dakayo met laeng ammoyo a dagitoy im-imak nagserbida kadagiti nasapulko ken dagiti nasapul dagiti adda kaniak.” (Aramid 20:33, 34) Idi nagsurat iti kongregasion idiay Corinto, ad-adda nga inyebkas ti apostol ti bagina a sipipigsa iti daytoy a punto. (1 Corinto 9:1-18) Adda autoridadna a di koma mangged a sekular, ta asino kadi ti agserbi kas maysa a soldado iti kabukbukodanna a gastos? Saan aya a kinuna ni Moises a di busbusalan ti baka bayat nga agir-irik? “Ngem,” inlawlawag ni Pablo, “saanmi nga inaramat daytoy a kalintegan.” Ania ti gunggonana? “A no ikaskasabak ti naimbag a damag ipaayko ti naimbag a damag nga awan baybayadna, tapno diak maabusar ti panangaramatko iti kalintegak iti naimbag a damag.”
18. (a) Kasanot’ panagriknatayo maipapan ti nasayaat a panangusar ni Jehova ti pannakabalin? (b) Apay a maikunatayo a dagidiay mangtulad kenkuana iti daytoy a banag naragsakda?
18 Pudno unay a maikuna, ‘Naragsak amin dagidiay saan a mangabuso ti pannakabalinda.’ Anian a nagsayaat a nagan ti adda ken ni Jehova a Dios babaen ti panangipakitana ti kasta a nagsayaat nga ulidan, a tinimbengna a kanayon ti kinamannakabalinna babaen kadagiti dadduma a galad ti kinasirib, kinahustisia, ken ayat! Ngarud, maikunatayo, a kadua ni salmista David: “Bendituem ni Jehova, O kararuak, ken amin nga adda iti unegko, bendituenyo koma ti nasantuan a naganna.” (Salmo 103:1) Amin dagidiay a nangsurot iti ulidan ni Jehova iti umiso a panangusar ti pannakabalin ti pudno a naragsakda. Paneknekan amin dagiti ulidan a nausigtayo manipud kadagiti Kasuratan a nupay imperpektotayo a tattao, datayo met, mausartayo a siuumiso ti pannakabalin nga adda kadatayo. No aramidentayo dayta, saantay laeng a maaddaan ti nadalus a konsiensia no di ket ti pay anamong ti Dios ken ti panagraem dagiti padatayo a tao.
Malagipyo Pay Aya?
◻ Apay a ti balakad maipapan iti panangabuso ti pannakabalin nasken?
◻ Ania dagiti pangarigan a mangipakpakita a siuumiso ti panangusar ni Jehova a Dios ti pannakabalinna?
◻ Apay a naikuna a naannad ni Jesus a dina abusaren ti pannakabalinna?
◻ Ania dagiti karakter iti Hebreo a Kasuratan a mangipakpakita a dida inabusar ti pannakabalinda?
◻ Kasano nga impamatmat ni apostol Pablo ti bagina a mapagulidanan iti panangusar ti pannakabalin?
[Ladawan iti panid 9]
Dagiti kangrunaan a kualidad ni Jehova naan-anay ti kinatimbengna
Ayat Pannakabalin Kinahustisia Kinasirib
[Ladawan iti panid 10]
Nainkalintegan ti panangipakita ti Dios ti pannakabalinna:
babaen iti Layus
idiay Sodoma ken Gomorra
idiay Nalabaga a Baybay