HADES

Iti Iloko, daytoy ti gagangay a pakaipatarusan ti Ingles a katupag ti Griego a sao a haiʹdes. Nalabit kaipapananna “ti di makita a lugar.” Iti pakadagupanna, ti sao a “Hades” maminsangapulo nga agparang kadagiti kasapaan a manuskrito ti Kristiano a Griego a Kasuratan.​—Mt 11:23; 16:18; Lu 10:15; 16:23; Ara 2:27, 31; Apo 1:18; 6:8; 20:13, 14.

Kadagitoy a teksto, ipatarus ti King James Version ti haiʹdes kas “impierno,” ngem ti Revised Standard Version ipatarusna dayta kas “Hades,” malaksid iti Mateo 16:18, a sadiay naaramat “dagiti pannakabalin ni patay,” nupay iti footnote mabasa “dagiti ruangan ti Hades.” Imbes nga “impierno,” “Hades” ti naaramat iti adu nga agdama-aldaw a patarus.

Ti Griego a Septuagint a patarus ti Hebreo a Kasuratan (manipud Genesis agingga iti Malakias) usarenna ti sao a “Hades” iti 73 a daras, nga aramatenna dayta iti 60 a daras kas pakaipatarusan ti Hebreo a sao a sheʼohlʹ, gagangay a naipatarus a “Sheol.” Ni Lucas, ti nadibinuan-pannakapaltiingna a mannurat ti Aramid, sibabatad nga impakitana a ti Hades isu ti Griego a katupag ti Sheol idi impatarusna ti panagadaw ni Pedro manipud Salmo 16:10. (Ara 2:27) Iti kasumbangirna, siam nga agdama-aldaw a Hebreo a patarus ti Kristiano a Griego a Kasuratan aramatenda ti sao a “Sheol” kas pakaipatarusan ti Hades iti Apocalipsis 20:13, 14; ket ti Syriac a patarus aramatenna ti nainaig a sao a Shiul.

Dagiti amin a kaso a nakaaramatan ti sao a Hades iti Kristiano a Griego a Kasuratan, malaksid iti dua, ket nainaig iti ipapatay, iti met laeng bersikulo wenno iti mismo a konteksto; ti dua a sabali pay a kasasaad ket naibinsabinsa iti sumaganad a parapo. Ti Hades saan a tumukoy iti maymaysa a tanem (Gr., taʹphos; mneʹma), wenno iti maymaysa a pakalaglagipan a tanem (Gr., mne·meiʹon), no di ket iti gagangay a tanem ti sangatauan, a sadiay dagiti natay ken dagidiay naitabon ket saan a makita. No kasta, agpadpada ti ipasimudaag ti Hades ken ti katupagna a sao a “Sheol,” ket mapatalgedan daytoy a kinapudno babaen ti panangusig iti pannakaaramat dayta iti amin a sangapulo a pagparanganna.​—Kitaenyo ti SHEOL; TANEM.

Damo nga agparang ti Hades iti Mateo 11:23, idi tinubngar ni Jesu-Kristo ti Capernaum gapu iti di panamati dayta. Ditoy, inaramatna ti Hades kas mangirepresentar iti kauneg ti pannakaipababa ti Capernaum, a maisupadi iti kangato ti langit a nakaitan-okan dayta gapu iti ministerio ni Jesus sadiay. Masarakan iti Lucas 10:15 ti pumadpada a teksto. Paliiwenyo ti umasping a pamay-an a pannakaaramat ti Sheol iti Job 11:7, 8.

Naispal iti Dayta ni Jesus ken ti Kongregasion. Maipapan iti kongregasion Kristiano, kinuna ni Jesus, iti Mateo 16:18, a “dagiti ruangan ti Hades [“dagiti pannakabalin ni patay,” RS] saandanto a maringbawan dayta.” Umasping iti dayta, ni Ari Ezekias, idi agngangabiten ken patay, kinunana: “Iti katengngaan ti al-aldawko mapanakto kadagiti ruangan ti Sheol.” (Isa 38:10) No kasta, ti kari ni Jesus a panagballigi maibusor iti Hades nalawag a kaipapananna nga aglukatto dagiti “ruangan” dayta tapno maluk-atan dagiti natay babaen iti panagungar, kas iti napasamak ken Kristo Jesus a mismo.

Yantangay ti Hades tumukoy iti gagangay a tanem ti sangatauan, maysa a lugar imbes a maysa a kasasaad, simrek ni Jesus iti uneg “dagiti ruangan ti Hades” idi isu intabon ni Jose a taga Arimatea. Idi Pentecostes ti 33 K.P., kinuna ni Pedro maipapan ken Kristo: “Saan a nabaybay-an iti Hades ket saan met a nakita ti lasagna ti panagrupsa. Daytoy a Jesus pinagungar ti Dios, nga iti daytoy a kinapudno saksikami amin.” (Ara 2:25-27, 29-32; Sal 16:10) Nupay “dagiti ruangan ti Hades” (Mt 16:18) tengtenglenda pay laeng ni David iti las-ud ti masakupanda idi kaaldawan ni Pedro (Ara 2:29), naglukatda maipaay ken Kristo Jesus idi isu pinagungar ni Amana manipud iti Hades. Kalpasanna, babaen iti naited kenkuana a pannakabalin a mangpagungar (Jn 5:21-30), ni Jesus ti Agik-ikut kadagiti “tulbek ni patay ken ti Hades.”​—Apo 1:17, 18.

Nabatad, ti Hades iti Biblia ket saan a ti arapaap a lugar a dineskribir dagiti nagkauna a di Kristiano a Griego kadagiti sarsaritada kas maysa a “nasipnget, di masilnagan-ti-init a rehion iti uneg ti daga,” ta awan ti panagungar manipud kasta a sarsarita a lubong dagiti natay.

Mangiladawan nga Usar. Iti Apocalipsis 6:8 piguratibo a nailadawan ti Hades kas siaasideg a sumursurot iti sisasakay iti nabessag a kabalio, ni Patay a nailadawan kas persona, tapno awatenna dagiti biktima ti pammapatay ti gubat, bisin, sapsaplit, ken atap nga an-animal.

Iti Apocalipsis 20:13, 14, naikuna a ti baybay, ni patay, ken ti Hades inyawatda dagiti natay nga adda kadakuada, kayatna a sawen, naawanganda kadagiti natay. Ti baybay (a no dadduma agserbi kas tanem iti danum maipaay iti sumagmamano) ket nadakamat a kadua ti Hades (ti gagangay a tanem iti daga), tapno maipaganetget ti pannakasaklaw ti amin a kakasta a natay. Kalpasanna, ni patay ken ti Hades (ngem saan a ti baybay) maitapuakda iti “danaw nga apuy,” “ti maikadua nga ipapatay.” Iti kasta, piguratibo a ‘matayda,’ kayatna a sawen, mapukawda, ket ipasimudaag daytoy ti panungpalan ti Hades (Sheol), ti gagangay a tanem ti sangatauan, kasta met ti ipapatay a natawid babaen ken Adan.

Ti nabatbati a teksto a nakaaramatan ti Hades ket masarakan iti Lucas 16:22-26 iti salaysay maipapan iti “nabaknang a tao” ken ni “Lazaro.” Pangngarig laeng ti sasao iti intero a salaysay ket saan a mabalin a tarusan a literal no maikabilangan dagiti amin nga immun-una a teksto. Nupay kasta, paliiwenyo a ti “nabaknang a tao” iti pangngarig ket naikuna a “naitabon” idiay Hades, agpaay kas kanayonan a pammaneknek a ti Hades kaipapananna ti gagangay a tanem ti sangatauan.​—Kitaenyo ti GEHENNA; TARTARO.