GOG

Saan a masigurado ti kaipapanan daytoy a nagan.

1. Kaputotan ni Ruben.​—1Cr 5:3, 4.

2. Ti nagan ket masarakan iti kapitulo 38 ken 39 ti Ezequiel ken tumukoy sadiay iti panguluen ti kasla bagyo, sapasap nga idadarup maibusor iti ili ti Dios. Mapasamak ti iraraut kalpasan a naurnongen ni Jehova ti ilina manipud kadagiti nasion ken naisublina idan iti sigud a langalang a “bambantay ti Israel.” Agsipud ta agnanaedda a sitatalged, nga awan ti makita a pagilasinan a masalsalaknibanda, ken agsipud ta mapaspasaranda ti kasta unay a kinarang-ay, magargari ni Gog a mangiwayat iti nakarungrungsot ken sapasap a panangraut kadakuada. Ummongenna ti dakkel a buyot manipud adu a nasion maipaay itoy a panggep. Ngem ti idadarupna ket mamagpungtot ken Jehova ken agbanag iti nakaal-alingget a pannakaabak ken pannakadadael ni Gog ken iti intero a bunggoyna. Dagiti bangkayda ket pagtaraon dagiti tumatayab ken an-animal, ket maitabon dagiti tulangda iti ginget a maawaganto iti Ginget ti Bunggoy ni Gog (iti literal, Ginget ti Hamon-Gog).

Ti Paggapuan ken Panggep ti Idadarup. Ti iraraut ket aggapu iti nakaad-adayo a disso manipud iti daga ti Israel. Ni Gog ket aggapu “iti daga ti Magog,” nga adda “iti kaadaywan a paspaset ti amianan.” (Eze 38:2, 15) Isu ti “kangrunaan a panguluen [“naindaklan a prinsipe, “ AT; “panguluen a prinsipe,” KJ, RS] ti Mesec ken Tubal.” (Eze 38:2, 3) Ti mabasa iti dadduma a patarus ket “prinsipe ti Ros, Mesec, ken Tubal” (AS, JB), iti kasta ti “Ros [Heb. maipaay iti “pannakaulo”]” ket tumukoy iti maysa a pagilian wenno ili. Ngem awan ti kasta a daga wenno ili a nadakamat iti Biblia. Kas iti Magog, ti Mesec ken Tubal ket nagnagan ti annak ni Jafet (Ge 10:2), ket ti tallo a daga a naawagan kadagitoy a nagan adda iti amianan ti Israel. (Kitaenyo ti MAGOG Num. 2; MESEC Num. 1; TUBAL.) Ti dadduma pay a kameng dagiti rumaraut a puersa ti amianan ket ti Gomer ken Togarma (dagiti naipagarup a nagtaudan dagiti Cimmeriano ken Armeniano idi ugma) a Jafetiko met dagitoy. Ti Jafetiko a Persia adda iti amianan a daya. Ngem nakikumplot met dagiti Hamitiko a kamkameng nga adda iti abagatan​—ti Etiopia ken Put idiay Africa. (Eze 38:4-6, 15) No kasta, ti akem ni Gog ket komandante ti nagdakkelan a buyot dagiti mangraut a mangparigat iti kasta unay iti ili ni Jehova tapno rumeken koma ida nga arigna addada iti maysa a paglebbekan.

Nadeskribir ti Israel kas “agnanaed iti tengnga ti daga.” (Eze 38:12) Ti kadaanan nga Israel ket saan laeng nga adda iti tengnga dagiti kontinente ti Eurasia ken Africa no di ket sentro pay ti nasin-aw a panagdaydayaw iti pudno a Dios ken imbilang ti Dios kas “alintatao ti matana.”​—De 32:9, 10; Zac 2:8.

Dinakamat ni Jehova a ‘mangikabilto iti kawkawit kadagiti panga ni Gog’ ket iturongna iti daytoy nga iraraut. (Eze 38:4; idiligyo ti 2Ar 19:20, 21, 28.) Ngem nabatad nga ipakita ti padto a siguden a daytoy ti kayat nga aramiden ni Gog, a nagtaud iti mismo a pusona daytoy a gandat. (Eze 38:10, 11) Nupay kasta, ni Gog ket pagruroden ni Jehova babaen ti panangisublina iti ili a maipaay iti naganna ken ti panangparang-ayna kadakuada. Daytoy ti mangtignay ken Gog a mangipakita iti rurodna iti ili ti Dios ken mismo a dumarup nga agbanag iti napartak a pannakadadaelna ken iti amin a kakaduana. Itan-ok ken santipikaren ni Jehova ti bukodna a nagan iti sanguanan dagiti amin nga umim-imatang babaen ti panangparmek ken panangtalipuposna ken Gog ken dagiti puersana.​—Eze 38:12-23; 39:5-13, 21, 22; idiligyo ti Joe 3:9-17.

Kinasiasino ni Gog. Naammuan manipud Biblia ken no dadduma iti sekular a pakasaritaan ti maipapan iti dagdaga ken il-ili a nadakamat iti padto a nainaig ken Gog. Ngem napaay dagiti panagregget a manginaig ken Gog iti maysa a natauan nga agturay a nalatak iti pakasaritaan. Ti kaaduanna a dakdakamatenda isu ni Gyges nga ari ti Lidia iti makinlaud nga Asia Menor, a naawagan Guggu kadagiti rekord ni Asurbanipal a monarka ti Asiria. (Ancient Records of Assyria and Babylonia, ni D. Luckenbill, 1927, Tomo II, p. 297, 351, 352) Nupay kasta, adu a dekada sakbay pay a maisurat ti padto ni Ezequiel, natayen ni Gyges. Gapuna, saan a mayanatup ti kasta a pananginaig. Kanayonanna pay, kunaen ti mismo a padto a mapasamak ti iraraut ni Gog “iti kamaudianan a paset dagiti tawen,” “iti kamaudianan a paset dagiti aldaw.” (Eze 38:8, 16; idiligyo ti Isa 2:2; Jer 30:24; 2Ti 3:1.) Gapu kadagitoy a rason, ti nagan a Gog ket nabatad a karkarna wenno simboliko, saan a nagan ti asinoman a pagaammo a natauan nga ari wenno panguluen.

Ipatuldo ti pammaneknek a matungpal daytoy iti “tiempo ti panungpalan” kas nadakamat iti dadduma a teksto. (Da 11:35; 12:9; idiligyo ti Apo 12:12.) Gagangay a bigbigen dagiti eskolar ken komentarista ti Biblia a nainaig daytoy a padto iti panawen ti Mesianiko a Pagarian. Kas maysa a pagarigan, kuna ti The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge: “Agparang a ni Gog ti panguluen ti kaudian a naranggas nga iraraut dagiti pannakabalin ti lubong maibusor iti pagarian ti Dios.” (Inurnos ni S. Jackson, 1956, Tomo V, p. 14) Awan ti pagaammo a kaitungpalan dayta iti natural nga Israel. Ti kaitungpalan dayta “iti kamaudianan a paset dagiti aldaw” ket mayanatup a nainaig iti naespirituan nga Israel, ti kongregasion Kristiano (Ro 2:28, 29; Ga 6:16), a dineskribir ida ni apostol Pablo kas annak ken iwanwanwan ti “Jerusalem sadi ngato.” (Ga 4:26) Tumulong dagitoy a punto tapno maammuan ti kinasiasino ni Gog.

Adda pay kanayonan a tulong a masarakan iti libro ti Apocalipsis. Naipakpakauna kadagiti naimpadtuan a sirmata sadiay a kumaro unay ti panangidadanes ti simboliko a dragon, ni Satanas a Diablo, maibusor iti kongregasion Kristiano. Sarunuen daytoy ti pannakaitapuakna ditoy daga manipud langlangit, agraman dagiti sairona, nga aramiden dayta ti Pagarian ti Dios babaen ken Kristo inton mangrugin nga ipakat ni Jesus ti naarian nga autoridadna. (Apo 12:5-10, 13-17) Sibabatad a nailadawan kadagitoy a sirmata nga aguurnong dagiti naindagaan a nasion maibusor iti Dios, iti Anakna, ken iti matalek nga ad-adipen ti Dios ditoy daga, kasta met a nailadawan a naan-anay a maabak ken maduprak dagiti kasta a puersa ti kabusor. (Apo 16:13-16; 17:12-14; 19:11-21) Nadakamat met kadagitoy ti panagkakaan dagiti tumatayab kadagiti bangkay dagita a kabusor ti turay ti Pagarian ni Kristo.​—Idiligyo ti Eze 39:4, 17-20 iti Apo 19:21.

Ni Satanas a Diablo ti mangidaulo, wenno panguluen, iti sangalubongan nga iraraut iti Mesianiko a Pagarian ken kadagiti sakupna, sigun iti Apocalipsis. Isu laeng ti persona iti rekord ti Biblia a maikuna a naan-anay a pagaplikaran ti galad ken akem ni ‘Gog ti Magog’ iti padto a naited ken Ezequiel. Ngarud, maysa a nadamsak ken sangalubongan nga iraraut iti ili ti Dios ti tuktukoyen ti padto iti Ezequiel mainaig ken Gog, maysa nga iraraut nga isayangkat ken idauluan ti naipababa a ni Satanas a Diablo. Daytoy nga iraraut ket agbanag iti naan-anay a pannakatalipupos dagita a Sataniko a puersa babaen iti nakaam-amak a pannakabalin ti Dios.​—Eze 38:18-22.

Pannakaitabon ti Bunggoy ni Gog. Maitabon “ni Gog ken ti intero a bunggoyna” idiay “ginget dagidiay lumablabas iti daya ti baybay.” (Eze 39:11) Ti mabasa iti An American Translation ket, “ginget ti Abarim, iti daya ti Natay a Baybay.” Ti nagan nga Abarim ket nausar iti Numeros 33:47, 48 mainaig kadagiti bantay iti daya ti Natay a Baybay. (Kitaenyo ti ABARIM.) Adda dua a nauneg a ginget, wenno baw-ang, iti daytoy a rehion, ti Arnon ken ti Zered. Ti Arnon ket agarup 3 km (2 mi) ti kalawana iti ngato ken agarup 520 m (1,700 pie) ti kaunegna. Ti Zered ket ad-adda manen a nakaam-amak a ginget, ta dagiti napasdok a rangkisna ket agarup 1,190 m (3,900 pie) ti kaunegda. Daytoy a naimpadtuan a lugar a pagitabonan ket mabalin nga irepresentar ti aniaman kadagitoy a ginget, ta ti Arnon ket adda iti daya ti baybay, idinto ta ti Zered nga adda iti abagatan a daya, ti ad-adda a pappapanan a lugar kadagitoy a dua. Wenno, gapu ta simboliko ti naiparang a ladawan, awan ngarud ti matuktukoy nga espesipiko a ginget. Daytoy a pannakaitabon iti maysa a nauneg a disso iti igid ti Natay a Baybay ket adda met pagpadaanda iti panangiladawan ti Apocalipsis iti panangpukaw kadagiti bumusbusor iti Pagarian ti Dios babaen ti pannakaitapuakda iti simboliko a danaw nga apuy, ken ti pannakaigarangugong ni Satanas.​—Apo 19:20; 20:1-3.

Ti kadi Gog a natukoy iti Apocalipsis isu met laeng daydiay adda iti Ezequiel?

3. Ti Apocalipsis 20:8 dakamatenna met ti “Gog ken Magog.” Nupay kasta, saan a tumukoy daytoy iti indibidual a komandante, wenno agturay. Naipakita nga agaplikar dagitoy a nagan kadagidiay “nasion nga adda iti uppat a suli ti daga” a paallilaw ken Satanas kalpasan ti pannakaluk-atna manipud simboliko a “mangliwengliweng.” Yantangay ipakita ti dadduma pay a teksto a ti Milenio a Turay ni Kristo pagpatinggaenna ti turay ken pannakabingbingay dagiti nasion (Da 2:44; 7:13, 14), agparang a timmaud dagita a “nasion” gapu iti panagrebelde maibusor iti panangiturayna iti intero a daga. Agwarasda “iti pangakabaan ti daga” tapno palawlawanda “ti pakarso dagiti sasanto ken ti ay-ayaten a siudad.” Mapasamak daytoy inton nagturposen ti Milenio a Turay ni Kristo Jesus iti daga.​—Apo 20:2, 3, 7-9.

Nabatad a naaramat dagiti nagan a “Gog ken Magog” tapno maipaganetget ti sumagmamano a nagpadaan dagiti kasasaad kalpasan ti Milenio ken daydiay immun-una nga iraraut (sakbay a naigarangugong ni Satanas). Agpadpada nga ipakita ti Ezequiel ken Apocalipsis a nakaad-adu dagiti bumusbusor (awan piho a bilang dagidiay dinakamat ti Apocalipsis, “kas iti darat ti baybay”); daytoy nga iraraut ket resulta ti nasaknap a kumplot ken dagiti adipen ti Dios ti puntiriana bayat a mapaspasaranda ti dakkel a kinarang-ay. Gapuna, mayanatup unay ti pannakausar ti “Gog ken Magog” a pangdeskribir kadagidiay naallilaw nga agrebelde kalpasan ti Milenio. Ti panungpalanda ket naan-anay a pannakadadael.​—Apo 20:8-10, 14.