Uzou 25
Akpọ Setan Whọ rọ Orẹ, Manikọ Eyero Ọkpokpọ Ọghẹnẹ?
1. Eme o re ghine dhesẹ nọ whọrọ kẹ eyero ọkpokpọ Ọghẹnẹ?
EYERO ỌKPOKPỌ okiẹrẹe Ọghẹnẹ whọrọ kẹ, kọ whọ gwọlọ nọ ọze? Kọ who mukpahe Ẹdhọ, jẹ gwọlọ nọ akpọ riẹ ore? Whọ rẹ sae tanọ, E, rọkẹ enọ ivẹ na. Rekọ oyena ute? Ẹme anwae jọ ọrọ, inọ uruemu orẹ tẹme via viọ ẹme unu. Otẹrọnọ whọ rọwo eyero Ọkpokpọ Ọghẹnẹ, epanọ who bi yeri uzuazọ ra riwi oye u re dhesiẹe.—Matiu 7:21-23; 15:7, 8.
2. (a) Amono họ ilori ivẹ nọ marẹ sae gọ? (b) Eme o re dhesẹ ọrigbo hayo odibo ohwo nọ, marọ?
2 Uzẹme nọ, ilori ivẹ na, ọvuọvo ọ rẹ sae were eva kpahe epanọ who bi yeri uzuazọ ra riwi. Keme ogbẹrọnọ Jihova Ọghẹnẹ whọ be gọ họ, yọ Setan Ẹdhọ na. Ehri uzẹme jọ nọ ọrọ eva Ebaibol na, ọye ofiobọhọ k’omai riẹ otọ onana. Otanọ: “Wha gbẹ riẹ nọ, otẹrọnọ wha be hẹ rehoma rai kẹ ohwo jọ, re wha yoẹme kẹe wọhọ erigbo, yọ whai erigbo riẹ fiki epanọ wha yoẹme kẹe?” (Ahwo Rom 6:16) Ono who bi yoẹme kẹ? Oreva ono who re ruo? Oghẹrẹ kpobi nọ whọ kẹ uyo ra, otẹrọnọ who lele idhere imuomu akpọ na, yọ Jihova Ọghẹnẹ uzẹme na whọ rẹ gọ họ.
AKPỌ ẸDHỌ—EME HỌ ỌYE?
3. (a) Ono Ebaibol idhesẹ nọ ọyehọ osu akpọ na? (b) Ẹvẹ Jesu odhesẹ ohẹrioma nọ orọ udevie akpọ na avọ ilele riẹ eva olẹ?
3 Jesu o se Setan nọ “osu akpọ ọnana.” Jọn ukọ na ọ tẹ jẹ tanọ “akpọ na kpobi ọrọ eva otọ isuẹsu oyoma na.” (Jọn 12:31; 1 Jọn 5:19) Riẹ nọ Jesu oku ilele riẹ kugbe abọjọ akpọ Setan họ, nọ ọjẹ lẹ olẹ se Ọghẹnẹ. Ọ tanọ: “mẹ lẹ kẹ ae [ilele riẹ]; mẹ lẹ kẹ akpọ na ha . . . Arọ erọ akpọ na ha, wọhọ epanọ Mẹ rọ ọ rọ akpọ na ha na.” (Jọn 17:9, 16; 15:18, 19) Uvẹ no onana ze nọ, emamọ ahwo Kristi arẹ hẹriẹ oma no akpọ na.
4. (a) Evaọ Jọn 3:16, amono ubiẹme ọ “akpo na” ukiekpahe? (b) Eme họ “akpọ nọ” ilele Kristi i re sioma no?
4 Rekọ eme Jesu ọbe tẹme te na, okenọ ọ tanọ “akpọ na”? Evaọ Ebaibol na ubiẹme ọ “akpọ na” otofa riẹ ẹsejọ họ ahwo na kpobi. Ọghẹnẹ ovi Ọmọ riẹ re osiobọ no uzuazọ riẹ kẹ ẹtanigbo ahwo akpọ ọnana. (Jọn 3:16) Dedena Setan okoko ahwo akpọ nọ amaibu họ re amukpahe Ọghẹnẹ. Fikiere akpọ Setan họ ahwo nọ akokohọ ukoko nọ orọ, nọ ohẹrioma no ukoko Ọghẹnẹ nọ a rẹ ruẹ. Kọ akpọ nana họ ọnọ, emamọ ahwo Kristi a re sioma no.—Jemis 1:27.
5. Didi abọ ọmaero eva akpọ na, kọ eme Ebaibol erehe riẹ dhesẹ?
5 Akpọ Setan na—ukoko ahwo riẹ nọ okokohọ na—abọ buobu nọ ọjẹhọ ohwo hwo oruriei via. Abọ ologbo jọ họ egagọ ọrue. Eva Ebaibol na a rehọ egagọ ọrue dhesẹ “ogberẹ ologbo,” hayo obrẹnwae, odẹ riẹ họ “Babilọn Ologbo na.” Ọye họ isuẹsu akpọ, keme na uzẹme udhesiriẹ nọ “owo uvie nọ obi ro su ivie akpọ na.” (Eviavia 17:1, 5, 18) Rekọ eme odhesẹ nọ, Babilọn Ologbo na yọ isuẹsu egagọ akpọ na?
6, 7. (a) Eme odhesẹ nọ Babilọn Ologbo na yọ isuẹsu egagọ? (b) Didi usu egagọ ọrue i wo kugbe isuẹsu akpọ gheghe?
6 Orẹ sae jọ nọ Babilọn Ologbo na họ isuẹsu akpọ na gheghe he, keme na a ta kpahiẹe no nọ, obilele “ivie akpọ na” ‘bru-ẹnwae.’ Yọ fikinọ “ehreki akpọ na nọ irekperẹ” idikihẹ ugbuthabọ bi weri ọraha riẹ na, ọ gbẹ rọ isuẹsu ekiọthuọ akpọ na ha. (Eviavia 17: 2; 18:15) Rekọ re umuẹro nọ isuẹsu egagọ ọye ọrọ, ẹme Ebaibol odhesiriẹ nọ, ọ rehọ “iruẹru imizi riẹ viẹ erẹwho na kpobi họ.”—Eviavia 18:23.
7 Re ugbe dhesẹ nọ Babilọn Ologbo na yọ isuẹsu egagọ, kọ usu riẹ avọ “arao ẹwọ.” Eva Ebaibol na erao itieye idikihẹ kẹ isuẹsu akpọ gheghe. (Daniẹl 8:20, 21) Babilọn Ologbo na adhesiriẹ nọ “ọkeria ehru arao ẹwọ ọwawae . . . ọnọ owo izou ihrẹ gbe izei ikpe.” Ere ọ be rọ daoma re o wo ogaga su “arao ẹwọ” ọnana, hayo isuẹsu akpọ. (Eviavia 17:3) Yọ orọ uzẹme nọ, nọ ikuigbe no otọ avọ otọ ze egagọ ibi ro kuomagbe isuẹsu, yọ ẹsikpobi a re dhesẹ kẹ isuẹsu epanọ a re ruẹ. Uzẹme nọ oghine wo “uvie nọ o bi ro su ivie akpọ na.”—Eviavia 17:18.
8. Eme họ abọ ologbo ọfa ọ akpọ Setan, kọ eme a rehe rai dhesẹ eva Ebaibol na?
8 Isuẹsu akpọ enana, eye iruọ abọ ologbo ọfa ọ akpọ Setan. Wọhọ epanọ ma wuhrẹ vrẹ no, a rehe rai dhesẹ erao evaọ Ebaibol na. (Daniẹl 7:1-8, 17, 23) Re umuẹro nọ isuẹsu enana nọ ewọhọ erao na i wo ogaga rai no obọ Setan ze, Jọn ukọ na odhesiriẹ evaọ eruẹaruẹ nọ okere fihọ otọ: “Mẹ tẹ ruẹ arao ẹwọ nọ ọva no abade ze, avọ izei ikpe gbe izou ihrẹ . . . Odudu na ọ tẹ rehọ ogaga riẹ kẹ arao na.” (Eviavia 13:1, 2; 12:9) Imuẹro efa, inọ ivie enana hayo isuẹsu yọ abọjọ akpọ Setan họ, ivie enana nọ Setan ọjẹ rọ kẹ Jesu eva okenọ ọjẹ dayẹe. Setan ọ hẹ sai ru onana ha, ohẹ jọnọ ọye ọrọ osu rai hi.—Matiu 4:8, 9.
9. (a) Ẹvẹ a dhesẹ abọfa ọ akpọ Setan evaọ Eviavia 18:11? (b) Eme o re ruo jẹ be tua, nọ u dhesẹ nọ Setan ọrọ emu riẹ?
9 Abọ ologbo ọfa akpọ Setan nọ, ọrọ re họ, ekiọthuọ, ọrọ uvo-uthethei gbe okienyẹ, nọ a tẹme te evaọ Eviavia 18:11 nọ “ehreki nọ irekperẹ.” Ekiọthuọ ọnana ọ tẹ be wha isiuru ọ mọvuọria họ ahwo, re awo eware nọ akuze na, dede nọ agwọle rae he, yọ u re woma kae ababọ ewo rai. Evaọ okio-kiovo oyena, fikiọ ekiọthuọ uvo-uthethei na avẹ kpare emuore na dẹ fihọ iwou, yọ akẹ ima ahwo buobu uvẹ re ohọo ukpe ai whu, fiki epanọ arẹ sae dẹ emuore na ha. Eva abọfa, yọ a bi ku ekwakwa ẹmo nọ erẹ sai kpe ahwo kpobi re, re a zẹ ruẹ erere. Ere, ekiọthuọ Setan avọ egagọ ọrue gbe isuẹsu akpọ na, abe rọ tua omọvuọria, ethube gbe emo igbunu.
10, 11. (a) Eme họ abọfa ọ akpọ Setan? (b) Didi inuevẹvẹ Ebaibol jọ eriẹ, re ewhaha oma udhehọ abọ ọnana?
10 Ukoko ahwo na, onọ orọ otọ Setan Ẹdhọ na ughine yoma jẹ rahano. Umukpahe izi ikiẹrẹe Ọghẹnẹ, yọ ọvọ avọ eghẹrẹ iruemu ọfariẹ kpobi. Fikiere a sae tanọ uruemu uzuazọria whrehe yọ okwakwa ofa ọ akpọ Setan, idhere igberẹ-ibro riẹ. Onana osoriẹ nọ Pọl avọ Pita ikọ ivẹ na a jẹ vẹvẹ ahwo Kristi unu re asioma no uruemu uyoma ahwo erẹwho na.—Ahwo Ẹfẹsọs 2:1-3; 4:17-19; 1 Pita 4:3, 4.
11 Jọn ukọ na, jẹruọ epọvona odhesẹ kẹ ahwo Kristi re ayọrọ oma kẹ ẹgwọlọ oyoma gbe uruemu igberẹ-ibro akpọ na. Enẹ okere: “Wha you akpọ na ha hayo eware nọ erọ eva akpọ na. Re ohwo jọ ote you akpọ na, yọ uyoyou Ọsẹ na orọ eva riẹ hẹ; keme eware kpobi nọ erọ eva akpọ na, urusio uwo, gbe urusio ibiaro gbe ekwakwa uzuazọ ohwo, erehọ ya oma—ino obọ Ọsẹ na ze he, rekọ obọ akpọ na inọ ze.” (1 Jọn 2:15, 16) Jemis olele na ọ tanọ ‘otẹrọnọ ohwo jọ ọgwọlọ jọ ogbẹnyusu akpọ na, yọ o bi ru oma riẹ fihọ ọwegrẹ Ọghẹnẹ.’—Jemis 4:4.
EPANỌ ARẸ RỌ SIỌ AKPỌ NA BA ẸJỌ
12, 13. (a) Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ nọ Ileleikristi a rẹ jọ eva akpọ na? (b) Ẹvẹ orọ lọhọ re ajọ eva akpọ na rekọ yọ a re wobọ kpahiẹe he?
12 Nọ akpọ Setan ọgbẹ rọ na, ahwo Kristi arẹ ria eva riẹ hrọ. Jesu odhesẹ onana okenọ ọlẹ se Ọsẹ riẹ: “Mẹ gwọlọ nọ who si ai no akpọ na ha.” Rekọ Jesu ọtẹ jẹ ta kpahe ilele riẹ: “Arọ erọ akpọ na ha.” (Jọn 17:15, 16) Ẹvẹ orọ lọhọ re ajọ evaọ akpọ Setan, rekọ yọ a re wobọ kpahiẹe hẹ?
13 Whaọ nẹnẹna, eva udevie ahwo nọ, aru ukoko ahwo akpọ via whọ be ria na. Ahwo ọnana ejọ rai igberẹ, ahwo theiuvo gbe efa nọ ibiru eware imuomu. Whọrẹ sai ru iruo kugbai, ikpo isukulu kugbai, ere emu kugbai, je lelai ru iruo itieye efa. (1 Ahwo Kọrint 5:9, 10) Who re tube you ae dede, epanọ Ọghẹnẹ ore ruo. (Jọn 3:16) Rekọ emamọ ohwo Kristi ore you eware imuomu nọ ahwo a re ruo ho. Ọ rẹ rehọ iroro rai hi, uruemu hayo ọnyate eva uzuazọ. O re dhoma họ egagọ igbegbe rai hi gbe isuẹsu. Dede nọ o re ru iruo ekiọthuọ akpọ na re ọruẹse ruẹ re, o re fioma họ uruemu uji hi; hayo ekwakwa efe iwo, erẹ jọ ọnyate ologbo riẹ eva uzuazọ họ. Nọ, ọ rọkẹ eyero ọkpokpọ Ọghẹnẹ no na, kọ o re sioma no usu uyoma enọ ibiyeri kẹ akpọ Setan. (1 Ahwo Kọrint 15:33; Olezi 1:1; 26:3-6, 9, 10) Fiki onana, ọrọ evaọ akpọ Setan, rekọ ghele na yọ owobọ kpahiẹe he.
14. Otẹrọnọ whọrọ kẹ eyero ọkpokpọ Ọghẹnẹ, uzi Ebaibol ovẹ whore yoẹme kẹ?
14 Kowhẹ? Whọ gwọlọ jọ abọ akpọ Setan? Minikọ eyero ọkpokpọ Ọghẹnẹ whọrọ kẹ? Otẹrọnọ eyero ọkpokpọ Ọghẹnẹ whọrọ kẹ, kọ whọrẹ hẹrioma no akpọ na, avọ egagọ ọrue riẹ. Kọ whore yoẹme kẹ uzi nọ, aje nọ: “Dhẹ no eva riẹ no [Babilọn Ologbo na] ahwo mẹ.” (Eviavia 18:4) Rekọ ẹdhẹ no eva Babilọn Ologbo na, isuẹsu egagọ ọrue akpọ na, eware eriẹ buviọ usu ofa kugbọ ikoko egagọ ọrue. Udhesẹ re nọ, a re gbe kuomagbe egagọ akpọ na ru oware ovo kpahe eha iruo rai hi.—2 Ahwo Kọrint 6:14-18.
15. (a) Eme a takẹ Ileleikristi nọ, a kareghẹhọ siọ eyẹ Jesu ba? (b) Eme odhesẹ nọ ahẹ sai yẹ Jesu evaọ ekpahe uriri hi? (c) Ẹvẹ a jẹ salọ edẹ 25 Akpegbivẹ, re ọjọ ẹdẹ nọ a re ru eha eyẹ Jesu?
15 Ikrisimasi yọ eha eriosehọ ilogbo egagọ nẹnẹ na. Rekọ ikuigbe idhesẹ nọ e jọ eha nọ ahwo Kristi ọsosuọ a je ru hu. Jesu ọ takẹ ilele riẹ nọ, a ru ekareghẹhọ uwhu riẹ, orọnikọ eyẹ riẹ hẹ. (1 Ahwo Kọrint 11:24-26) Uzẹme na họ, edẹ 25 Akpegbivẹ na họ ẹdẹ eyẹ Jesu hu. Ohẹ sae jọ ere he, keme na Ebaibol idhesẹ nọ eva oke eyẹ riẹ yọ ithuru igodẹ egbẹrọ evaọ obọ ẹwọ oke aso. A hẹ sae jọ etẹ evaọ edhedhẹ ekpahe ezi oso ho. (Luk 2:8-12) Uzẹme nọ, a salọ, edẹ 25 Akpegbivẹ na re a ro ru eha eyẹ Jesu, keme epanọ The World Book Encyclopedia udhesẹ: “Ahwo Rom a je ru ei vẹre no nọ, Eha Satọn, ehairuo ọ ẹdeyẹ ọre.”
16. (a) Eha egagọ ilogbo efa evẹ imuhọ nobọ egedhọ ze? (b) Fikiọ iroro iwoma evẹ emamọ Ileleikristi a gberu Krisimasi gbe Isita ha?
16 Isita yọ eha egagọ ilogbo efa. Ewọhọ Ẹkpoka Agheghọ evaọ ewho jọ obọ Latin-America. Yọ Ileleikristi ọsosuọ a ru eha ọ Isita gbehe. Eyena i wo emuhọ riẹ no eha egedhọ zi re. The Encyclopædia Britannica ọ tanọ: “Oka iruẹru eha Isita na, orọ evaọ Ọvọ Ọkpokpọ na ha.” Eha Krisimasi gbe Isita nọ erọkẹ Ileleikristi hi na, nọ i wo emuhọ rai no obọ egegagọ eghẹnẹ ọrue ze na, ghiniyọ okpoware jọ re? Pọl ukọ na ọvẹvẹ unu mukpahe uzẹme avọ ọrue ọgwakugbe, tanọ, makọ “ẹmẹvi kakao ọ rẹ buẹ ukulu ososo.” (Ahwo Galesha 5:9) Ọ takẹ Ileleikristi ọsosuọ jọ nọ, othọ kẹ ae re, akoko edẹ nọ aje koko evaọ otọ uzi Mosis, nọ Ọghẹnẹ osino kẹ Ileleikristi. (Ahwo Galesha 4:10, 11) Kinọ epanọ o rro te, kẹ Ileleikristi uzẹme i nẹnẹ, re asioma no eha-iruo nọ, Ọghẹnẹ ọ tanọ a ru hu, enọ ino oma ọ egagọ ọrue ze!
17. (a) Eme ọthọ kẹ eha nọ erẹ wọorro kẹ ahwo ologbo hayo erẹwho? (b) Ẹvẹ Ebaibol i dhesẹ epanọ Ileleikristi a re ruẹ?
17 Eha efa akpọ na, erẹ wọ orro kẹ ahwo ologbo. Efa evẹkẹ erẹwho hayo ikoko akpọ orro gbe adhẹẹ. Rekọ Ebaibol evẹvẹ unu mukpahọ orro egagọ owọkẹ ahwo, hayo eva-ifihọ ikoko ahwo, inọ i re ruọ oware nọ Ọghẹnẹ ọvo ọ rẹ sai ruẹ. (Iruẹru 10:25, 26; 12:21-23; Eviavia 19:10; Jerimaya 17:5-7) Fikiere eha nọ erẹ kpare orro kẹ ohwo hayo ukoko ahwo, yọ erọwo kugbe oreva Ọghẹnẹ hẹ, fikiere Ileleikristi uzẹme a gbe wohọ eva rai hi.—Ahwo Rom 12:2.
18. (a) Ekwakwa evẹ ahwo ama, re akẹ orro hayo agọ? (b) Ẹvẹ uzi Ọghẹnẹ ota kpahe, orro egagọ orọ kẹ okwakwa?
18 Ekwakwa buobu ahwo ama, nọ a ta kẹ ahwo nọ akẹ orro hayo agọ. Utehru arọ ma ejọ rai, hayo ure. Ohọ a ro ru efa, arẹ sai ko hayo kere uwoho oware jọ evaọ obọ odhiwu hayo evaọ otọakpọ fihae. Orẹwho ojẹ sai fi uzi họ, nọ otanọ, kohwo kohwo ọ rẹ rehọ orro egagọ kẹ okwakwa utioye. Rekọ uzi Ọghẹnẹ o tanọ idibo riẹ i re ru erehe. (Ọnyano 20:4, 5; Matiu 4:10) Ẹvẹ ahwo Ọghẹnẹ aru evaọ oghẹrẹ utioye?
19. (a) Eme Ovie Babilọn o juzi nọ ohwo kpobi oru? (b) Oriruo amono ofo nọ Ileleikristi a lele?
19 Evaọ Babilọn anwae, Nebukadineza Ovie, ọbọ uwoho idọlọ-oro ulogbo, o te juzi nọ kohwo kohwo okie diguẹ totọ kẹe. ‘Ọtẹ tanọ,’ ọnọ oru erehe, ‘a re gbeliei fihọ ebrerae na.’ Ebaibol etakẹ omai nọ, emoha esa ahwo Hibru na, Shedrak, Mishak gbe Abẹdinigo, a se re a ru epanọ ovie na ojuzi. Fikieme? Keme ukpomahọ egagọ, yọ egagọ rai erọ kẹ Jihova ọvo. Ọghẹnẹ ọrọwo fihọ oware nọ aru, o te siwai no ofu ovie na. Eva uzẹme, Nebukadineza ọ tẹ ze ruẹ nọ, idibo Jihova enana erọ okpẹtu kẹ Ubrotọ na ha, fikiere o te fi uzi họ re osẹro omofọwẹ rai. (Daniẹl 3:1-30) Kọ orọwọ emoha enana ugbe gbe owhẹ unu? Kọ whọrẹ sai dhesẹ nọ, whọ ghinẹ rọkẹ eyero ọkpokpọ Ọghẹnẹ, evaọ ẹmeoyo kẹ izi Ọghẹnẹ kpobi?—Iruẹru 5:29.
20. Didi oghoghẹrẹ idhere Setan ọ be rọ dao, re o ru omai thọ izi Ọghẹnẹ kpahọ ẹnwae-obro?
20 Uzẹme nọ, Setan ọ gwọlọ nọ ma gọ Jihova ha. Ọ gwọlọ nọ ọye ma rẹ gọ. Fikiere ọ tẹ be dao re ọ kpo’mai họ ru oware nọ ọ gwọlọ, keme ọ riẹ nọ ohwo kpobi nọ ma yoẹme kẹ, yọ ọye marọ erigbo hayo idibo riẹ. (Ahwo Rom 6:16) Evaọ koghẹrẹ koghẹrẹ te etehe-ughe, isinima, oghẹrẹ eha-igbe gbe ebe ighọmọ-esuọ, Setan ọ be rọ lẹliẹ ahwo nọ arọo ho họ igberẹ-ibro, te ẹnwae-obro te. A ru uruemu oyena fihọ oware nọ a re dede rehọ, gbe onọ ufo. Dede yọ, onana umukpahe izi Ọghẹnẹ. (Ahwo Hibru 13:4; Ahwo Ẹfẹsọs 5:3-5) Yọ ohwo nọ o bi ru uruemu utioye, o bi ghine dhesẹ nọ ọye ọrọ kẹ akpọ Setan.
21. Eme họ iruemu efa jọ, nọ ohwo re ruẹ, i ve dhesẹ nọ ọ rọ kẹ akpọ Setan?
21 Iruemu efa evọ, nọ akpọ Setan ọwhẹhọ koria koria, dede na, yọ imukpahe izi Ọghẹnẹ. Idi egaga edavrẹ oma, yọ ovo rai jọ. (1 Ahwo Kọrint 6:9, 10) Ofa họ imu egaga wọhọ ige gbe hiroin erehọ fikiọ omawere, je gbe utaba uvovo. Eware enana erẹ nwa oma, etẹ jẹrọ gbegbe. Urevẹvẹ nọ eruo rai yọ ọjẹfiẹ uthubro Ọghẹnẹ, inọ “maru oma mai fo, no egbegbe uwo gbe ẹzi.” (2 Ahwo Kọrint 7:1) Utaba uvovo orẹ raha omokpokpọ enọ ekẹle owhẹ oma, enọ i rese iwiri na rehọ, fikiere ọwewawọ na ọ be raha uzi Ọghẹnẹ nọ o tanọ Oleleikristi o re you ọrivẹ riẹ.—Matiu 22:39.
22. (a) Ẹvẹ Ebaibol eta kpahe azẹ? (b) Fikieme azẹ osehoma ọ gbẹ ghinẹ hẹrioma no azẹ “ọriọ” họ? (c) Eme odhesẹ nọ ‘asiomano azẹ’ yọ whọ rẹ rehiẹe fihọ eva oma ra vievie he?
22 Uruemu ofa jọ nọ ovọ eria buobu eva akpọ na họ, azẹ ọriọ. Ere a be rọ re erao nọ a si azẹ no ziezi hi, hayo a sai se azẹ na rehọ there emu ria. Dede yọ Ẹme Ọghẹnẹ ọwhaha azẹ ọriọ. (Emuhọ 9:3, 4; Iruo-izerẹ 17:10) Kẹvẹ orọ kpahọ azẹ osehoma? Ahwo jọ a re roro nọ, azẹ osehoma yọ “ẹriọ” họ. Rekọ ogbẹrọ uzẹme nọ, okenọ ohwo ọ be mọ, nọ ọ gbẹ be sae rehọ unu riẹ re emuhu, ọbo o gbe dhesẹ nọ a rehọ edhere ọ azẹ osehoma ọvo na kẹe emu re? Ebaibol e ta k’omai nọ “wha sioma no . . . azẹ.” (Iruẹru 15:20, 29) Eme onana udhesẹ? Otẹrọnọ ọbo ọ takẹ owhẹ nọ sioma no udi, kọ oyena orẹ sai dhesẹ nọ unu ra, whọ rẹ rehọ dae he, rekọ whọ rẹ sai sei fihọ iriẹ ra viọviọ? Orẹ sae jọ erehe! Ere, re, ‘oma usino azẹ’ udhesẹ nọ whọ rẹ rehiẹe fihọ evaọ oma ra vievie he.
23. (a) Didi ẹsa ofo kẹ owhẹ ẹsa? (b) Eme o re dhesẹ ẹsa nọ whọ sa?
23 Ufore who dhesẹ kẹ Jihova Ọghẹnẹ nọ, whọ rọ kẹ eyero ọkpokpọ riẹ, jegbe nọ who wobọ kpahe akpọ na ha. Onana ogwọlọ ẹsa. Ẹsa nọ ofo kowhẹ ẹsa họ, ọnọ whọ jẹ gọ Jihova, je ru oreva riẹ. Whọ rẹ seba ẹsa ha, wọhọ epanọ ahwo Izrẹl jọ ajọ evaọ oke anwae. (1 Ivie 18:21) Kareghẹhọ nọ, orọnọ whọ gbẹ be gọ Jihova ha, yọ Setan whọ be gọ. Whọ rẹ sae tanọ, whọ rọkẹ eyero ọkpokpọ Ọghẹnẹ, rekọ ẹvẹ uruemu ra o rẹta? Ẹjọkẹ eyero ọkpokpọ Ọghẹnẹ họ oma usino iruemu kpobi nọ Ọghẹnẹ obrukpe, enọ e rẹ te jọ evaọ eyero okiẹrẹe ọkpokpọ riẹ hẹ.
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 209]
Eme họ akpọ nọ Jesu ọlẹ kẹ hẹ ọnọ ilele riẹ ikuomagbe he?
[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 211]
Eva Ebaibol na a rehọ egagọ ọrue dhesẹ ogberẹ nọ ọdidibẹ, avọ isuẹsu akpọ na, nọ erọ arao ẹwọ nọ ọbe dhẹ
Uruemu uwhrewhrehe yọ abọjọ akpọ Setan. Ekiọthuọ uvo-uthethei yọ abọ ologbo jọ re
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 213]
Fikinọ oke eyẹ Jesu yọ ithuru igodẹ avọ igodẹ rai a gbẹjọ obẹwọ oke aso na, a gbẹ sae jọ edẹ 25 Akpegbivẹ yẹe he
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 214]
Idibo Ọghẹnẹ esiọ egagọ uwoho nọ Ovie ọ rehọ vi. Ẹvẹ who re ruẹ eva oghẹrẹ utioye?