“Wha Hai Dhesẹ Ohwo Nọ Wha Rrọ”

“Wha hae dawo sọ wha rrọ ẹrọwọ na, wha hai dhesẹ ohwo nọ wha rrọ.”—2 Ahwo Kọrint 13:5, Nw.

 1, 2. (a) Ẹvẹ avro kpahe ẹrọwọ mai ọ sai ro kpomahọ omai? (b) Didi uyero jọ evaọ Kọrint ọrọ ikpe-udhusoi na o wọhọ nnọ o wha avro fihọ otujọ udu kpahe edhere nọ a rẹ nya?

ỌZAE jọ nọ o bi kperẹ ọ tẹ nyaku edhere adasa. Fikinọ ọ riẹ onọ ọ rẹ nya ha, o te mu ahwo họ enọ, rekọ ahwo na kpobi a be ta unu ovo ho. Fikinọ o reghe no, ọ tẹ bọmu oria ovo. Ma te wo avro kpahe ẹrọwọ mai, ọkpọ oware ovona o rẹ sae via kẹ omai. Ma gbẹ riẹ onọ ma re ru hu o rẹ sai kpomahọ ẹgba iroro-ejẹ mai, lẹliẹ edhere nọ u fo nọ ma rẹ nya bada omai aro.

² Uyero jọ o roma via nọ o wọhọ nọ u kpomahọ ahwo jọ ere evaọ ukoko Ileleikristi nọ o jọ Kọrint, Grisi, ọrọ ikpe-udhusoi ọsosuọ. “Ikọ iride” a jẹ rehọ unu raha Pọl ukọ na, ta avro fihọ udu nọ o wo wọhọ ukọ, anọ: “Ebe evuẹ riẹ erọ gbẹgbẹdẹ avọ ogaga, yọ ugboma riẹ orọ yẹyẹlẹ, yọ eme riẹ i fioka ha.” (2 Ahwo Kọrint 10:7-12; 11:5, 6) O sae jọ nọ eriwo otiọye na o wha avro fihọ udu otujọ evaọ ukoko Kọrint na kpahe oghẹrẹ nọ u fo nọ a rẹ nya.

 3, 4. Fikieme ohrẹ Pọl se ahwo Kọrint na o rẹ rọ jọ isiuru kẹ omai?

³ Pọl ọ rehọ ukoko Kọrint na mu evaọ etoke nọ o kpohọ obei evaọ 50 C.E. Ọ jọ Kọrint “ẹgbukpe gbe evẹre ezeza, je wuhrẹ ai ẹme Ọghẹnẹ.” Evaọ uzẹme, ‘ahwo buobu a rọwo a tẹ họ-ame.’ (Iruẹru 18:5-11) Pọl o wo isiuru gaga kpahe edikihẹ abọ-ẹzi ọrọ ibe eg’Ọghẹnẹ riẹ evaọ Kọrint. Ofariẹ, ahwo Kọrint a kere se Pọl no vẹre re ọ kẹ ai ohrẹ kpahe eware jọ. (1 Ahwo Kọrint 7:1) Fikiere ọ tẹ kẹ ae emamọ uthubro.

⁴ Pọl o kere nọ: “Wha hae dawo sọ wha rrọ ẹrọwọ na, wha hai dhesẹ ohwo nọ wha rrọ.” (2 Ahwo Kọrint 13:5, NW ) Efihiruo ohrẹ nana o hae thọ inievo nọ e jọ Kọrint na no avro ọrọ edhere nọ u fo ẹnya. O rẹ sae thọ omai nẹnẹ re. Kọ ẹvẹ ma sai ro lele ohrẹ Pọl na? Ẹvẹ ma sae rọ dawo sọ ma rrọ ẹrọwọ na? Kọ eme o gwọlọ re ma dhesẹ ohwo nọ ma rrọ?

“Wha Hae Dawo Sọ Wha Rrọ Ẹrọwọ Na”

 5, 6. Didi oware ma rẹ rọ dawo oma mai sọ ma rrọ ẹrọwọ na, kọ fikieme oyena u ro fo oware nọ ma rẹ rọ dawo oma mai?

⁵ A tẹ ta nọ a be dawo oware, oware nọ a be dawo na o rẹ jariẹ, oware nọ a re rri rọ dawo oware na o vẹ jẹ jariẹ. Oware nọ a rrọ etenẹ dawo na orọnikọ ẹrọwọ mai hi—eware nọ ma rọwo nọ i no Ebaibol ze na. Oware nọ a be dawo na họ mai omomọvo. Ute ogbagba jọ o riẹ nọ ma rẹ rọ dawo oma mai. Ole jọ nọ Devidi ọso-ilezi na o kere o ta nọ: “Uzi ỌNOWO o gbakiete, o rẹ jaja ẹzi aro; isẹri-ise ỌNOWO umuẹro, o rẹ rọ areghẹ kẹ iwewe; iruo ỌNOWO i kiete, e rẹ ghariẹ eva; ujaje ỌNOWO o rẹ fuafo, o rẹ lẹliẹ aro ruẹ ude.” (Olezi 19:7, 8) Izi Jihova nọ i kiẹrẹe jẹ gba kiete, ekareghẹhọ riẹ nọ a re fi eva họ gbe ijaje efuafo riẹ e rrọ Ebaibol na. Fikiere ovuẹ nọ o rrọ Ebaibol na họ oware nọ ma rẹ rọ dawo oma mai riwi.

⁶ Kpahe ovuẹ yena nọ a rọ ẹgba ẹzi Ọghẹnẹ kere na, Pọl ukọ na ọ ta nọ: “Keme ẹme Ọghẹnẹ ọ rẹjọ bẹdẹ, avọ iruo, ọ da vi ọpia akọava, nọ o re duwu lafiẹ udevie ẹwẹ gbe ẹzi te ezo-oma, gbe eriare ighogho obọ enwa, gbe eva ekiẹ jẹ riẹ ẹjiroro obọ eva.” (Ahwo Hibru 4:12) Ẹhẹ, ẹme Ọghẹnẹ ọ rẹ sae dawo udu mai—oghẹrẹ ohwo nọ ma ginẹ rrọ evaọ obeva. Ẹvẹ ma sai ro fi ovuẹ nana nọ o rẹ nyate edidi eva ohwo je wo ẹgba na họ iruo evaọ uzuazọ mai? Ọso-ilezi na ọ fodẹ oware nọ onana o gwọlọ vevẹ. Ọ so nọ: “O ghale ohwo nọ . . . awere riẹ ọ rẹ jọ evaọ uzi ỌNOWO; evaọ uzi riẹ ọ jẹ ghọghọ t’aso t’uvo.” (Olezi 1:1, 2) Evaọ Ebaibol na a rẹ jọ ruẹ “uzi ỌNOWO.” Ma re wo isiuru kpahe ese Ẹme Jihova hrọ. Evaọ uzẹme, ma rẹ rehọ oke roma totọ sei, hayo roro kpahe iẹe. Nọ ma bi ru ere na, u fo nọ ma re rovie udu mai fihọ kẹ oware nọ o rrọ eva riẹ, re ma rehọ iẹe dawo oma mai.

 7. Ugogo edhere vẹ ma rẹ rọ dawo sọ ma rrọ ẹrọwọ na?

⁷ Ugogo edhere nọ ma rẹ rọ dawo sọ ma rrọ ẹrọwọ na họ ma re se je roro didi kpahe Ẹme Ọghẹnẹ jẹ kiẹ epanọ uruemu mai o rọwo kugbe oware nọ ma wuhrẹ na te. Eva e rẹ sae were omai inọ ma wo eware buobu nọ i bi fi obọ họ kẹ omai wo otoriẹ Ebaibol na.

 8. Ẹvẹ ebe ọ ‘ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na’ e sai ro fi obọ họ kẹ omai dawo sọ ma rrọ ẹrọwọ na?

⁸ Jihova ọ kẹ omai iwuhrẹ gbe ithubro no ẹkwoma ebe nọ ‘ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na’ a bi kere, enọ e be fa otọ Ikereakere na. (Matiu 24:45) Wọhọ oriruo, roro kpahe ẹkpẹti nọ uzoẹme riẹ o rrọ “Enọ nọ A re Roro Kpahe” eva obọ ekuhọ enwene izou kpobi evaọ obe Si Kẹle Jihova na.a Ẹkpẹti nana o re rovie uvẹ nọ ma re ro roro didi kẹ omobọ mai. Izoeme buobu nọ e rrọ emagazini mai, Uwou-Eroro Na gbe Awake!, i re je fi obọ họ kẹ omai dawo sọ ma rrọ ẹrọwọ na. Rọ kpahe izoẹme jọ kẹlena evaọ Uwou-Eroro Na nọ e ta kpahe obe Itẹ, oniọvo-ọmọtẹ jọ ọ ta nọ: “Izoẹme nana i kiehọ gaga. I bi fi obọ họ kẹ omẹ kiẹ sọ ẹmeọta gbe uruemu mẹ e rọwo kugbe itee ikiẹrẹe Jihova.”

 9, 10. Eruẹrẹfihotọ Jihova vẹ i re fi obọ họ kẹ omai dawo sọ ma rrọ ẹrọwọ na?

⁹ Ma bi je wo ọkpọvio gbe uduotahawọ buobu eva iwuhrẹ ukoko gbe ikokohọ. Enana e rrọ usu eruẹrẹfihotọ abọ-ẹzi nọ Ọghẹnẹ o bi ru kẹ enọ Aizaya ọ ruẹaro kpahe nọ: “Edẹ e te tha nọ a rẹ te rehọ ugbehru-itho uwou ỌNOWO na viẹ kerọ igbehru-itho nọ i kpehru thesiwa, nọ u re ti kpehru vi igbehru kpobi. Erẹwho na kpobi e vẹ te dhẹ kpohọ iẹe, ahwo buobu a rẹ te nyaze, te ta nọ: ‘Wha nyaze ma kpohọ ugbehru ỌNOWO na, . . . re o wuhrẹ omai edhere riẹ, re ma nya evaọ idhere riẹ.’ ” (Aizaya 2:2, 3) O ginẹ rrọ oghale re a wuhrẹ omai idhere Jihova.

¹⁰ Oware jọ nọ ma re rri vo ha họ ohrẹ nọ enọ i te ziezi evaọ abọ-ẹzi, onọ u kugbe ekpako Ileleikristi, a rẹ kẹ omai. Ebaibol na e ta kpahe nọ: “Imoni re otẹrọnọ uzi o thọ ohwo obọ, whai otu nọ Ẹzi ọrọ oma, u fo re wha rehọ ẹzi oma-urokpotọ se ohwo otiọye ziheze, wha ri oma rai re, ogbẹrọ ere he wha re ti zoruẹ re.” (Ahwo Galesha 6: 1) Ma rẹ kẹ uyere gaga fiki obufihọ nana nọ a be rọ kpọ omai vi na.

11. Re ma dawo sọ ma rrọ ẹrọwọ na, eme o gwọlọ?

¹¹ Ebe mai, iwuhrẹ Ileleikristi, gbe ezae nọ a ro mu—enana kpobi yọ obọdẹ eruẹrẹfihotọ nọ i no obọ Jihova ze. Rekọ re ma dawo sọ ma rrọ ẹrọwọ na o gwọlọ nọ ma rẹ kiẹ omobọ mai riwi. Fikiere ma te bi se ebe mai hayo be gaviezọ kẹ uthubro Ikereakere, u fo re ma nọ oma mai nọ: ‘Kọ oghẹrẹ nọ mẹ rrọ a be jọ etenẹ ta kpahe na? Kọ enẹ me bi ru? Kọ mẹ be rria lele iwuhrẹ Ikereakere na?’ Uruemu mai kpahe ovuẹ hayo uwuhrẹ nọ ma bi wo no eruẹrẹfihotọ nana kpobi ze u re dhesẹ oghẹrẹ nọ uyero abọ-ẹzi mai o rrọ. Ebaibol na e ta nọ: “Ohwo nọ ọ rọ ababọ ẹzi o wo ekẹ Ẹzi Ọghẹnẹ hẹ, keme e rọ ugheghẹ rọ kẹ e . . . Ohwo nọ Ẹzi Ọghẹnẹ o re suo ọ rẹ sai [kiẹ] eware kpobi.” (1 Ahwo Kọrint 2:14, 15) Kọ ma gbẹ daoma rehọ emamọ ubiẹro abọ-ẹzi rri eware nọ ma bi se evaọ ebe gbe emagazini mai gbe eware nọ ma bi yo evaọ iwuhrẹ mai je no obọ ekpako na ze?

“Wha Hai Dhesẹ Ohwo nọ Wha Rrọ”

12. Eme edhesẹ ohwo nọ ma rrọ o gwọlọ?

¹² Edhesẹ ohwo nọ ma rrọ o gwọlọ nọ ma rẹ kiẹ oma mai riwi. Ẹhẹ, ma rẹ sae ginẹ jọ ukoko na, rekọ ẹvẹ ma kru ukoko na ga te? Edhesẹ ohwo nọ ma rrọ o rẹ gwọlọ re ma dhesẹ epanọ ma kpako te evaọ abọ-ẹzi gbe uvi ovuhumuo nọ ma re wo kẹ eruẹrẹfihotọ abọ-ẹzi.

13. Wọhọ epanọ Ahwo Hibru 5:14 o ta, eme a rẹ rọ riẹ epanọ ma kpako te evaọ abọ-ẹzi?

¹³ Imuẹro vẹ nọ i re dhesẹ ẹkpako Oleleikristi via ma rẹ jọ oma mai gwọlọ? Pọl ukọ na o kere nọ: “Emu ọgaga ọ rọ kẹ e nọ e [rro te] no nọ, i wo areghẹ te epanọ a sae hẹriẹ uwoma no uyoma.” (Ahwo Hibru 5:14) Ma rẹ kẹ imuẹro ẹkpako mai ẹkwoma ewuhrẹ ẹgba ovuhumuo hayo areghẹ mai. Wọhọ epanọ ohwo nọ ọ rẹ dhẹ ohrẹ o re wuhrẹ oma riẹ ziezi re ọ sae kparobọ evaọ ohrẹ-odhẹ riẹ na, ma rẹ rehọ ẹkwoma efihiruo ehri-izi Ebaibol ẹsikpobi ro wuhrẹ ẹgba ovuhumuo mai.

14, 15. Fikieme ma jẹ daoma fihọ ewuhrẹ eware ididi erọ Ẹme Ọghẹnẹ?

¹⁴ Rekọ, re ma te ti wuhrẹ ẹgba ovuhumuo hayo areghẹ mai, ma rẹ kaki wo eriariẹ. Uwuhrẹ omobọ ohwo o rrọ oja gaga evaọ abọ nana. Ma tẹ be roma kẹ uwuhrẹ omobọ ohwo ẹsikpobi—maero kpahe eware ididi erọ Ẹme Ọghẹnẹ—ẹgba ovuhumuo hayo areghẹ mai ọ rẹ rro viere. A jọ Uwou-Eroro Na wuhrẹ kpahe eware egaga jọ vrẹ no. Eme ma re ru okenọ ma tẹ nyaku izoẹme nọ e ta kpahe eware nọ e rrọ gaga? Kọ ma rẹ gwọlọ la eria itieye na vrẹ fikinọ “eware jọ e rọ eva rai gaga nọ e rẹ bẹ-ẹriẹ”? (2 Pita 3:16) Ukpoye, ma rẹ daoma gaga re ma wo otoriẹ oware nọ uzoẹme na o be ta.—Ahwo Ẹfẹsọs 3:18.

¹⁵ Kọ ẹvẹ otẹrọnọ uwuhrẹ omobọ ohwo o rrọ omai obọ gaga? O rrọ oja re ma daoma wuhrẹ epanọ ma rẹ rọ reawere uwuhrẹ omobọ ohwo.b (1 Pita 2:2) Ẹrro te ẹkpako o gwọlọ nọ ma re wuhrẹ epanọ ma rẹ rọ rehọ emu ọgaga ko oma mai, eme ididi erọ Ebaibol na. Ogbẹrọ ere he, ẹgba ovuhumuo hayo areghẹ mai ọ te rro ho. Rekọ re ma dhesẹ nọ ma ginẹ kpako o gwọlọ vi ewo ẹgba ovuhumuo hayo areghẹ. Evaọ uzuazọ ekẹdẹ kẹdẹ, o gwọlọ nọ ma re fi eriariẹ nọ ma wo no uwuhrẹ omobọ mai ze na họ iruo.

16, 17. Didi uthubro Jemis olele na ọ kẹ kpahe ẹjọ “iru ẹme na”?

¹⁶ A rẹ jẹ ruẹ imuẹro ọrọ ohwo nọ ma rrọ ẹkwoma uruemu mai nọ ma re ro dhesẹ ovuhumuo nọ ma wo kẹ uzẹme na—koyehọ iruo ẹrọwọ mai. Be rehọ emamọ ọtadhesẹ ro dhesẹ abọ nana ọrọ ẹkiẹriwi omobọ mai, Jemis olele na ọ ta nọ: “Wha jọ iru ẹme na, wha jọ iyo evo ho, rọ ere se oma obọ rai ba ẹviẹhọ. Keme re ọjọ ọ tẹrọ oyo ẹme na, ọ gbẹrọ oru hu, ọ rẹ [wọhọ] ohwo nọ ọ be rọ ughẹgbe riwẹ ovao riẹ; keme o ri ovao riẹ no ọ vẹ nyawa, oghẹrẹ epa ohwo nọ ọ rọ o vẹ nwane thọrọ iẹe ẹro. Rekọ ọnọ oriwi e ruọ eva uzi ufuoma nọ o gba kiete na, ọ vẹ yahiẹe, ọ gbẹ jọ ọnọ oyo no othọrọ iẹ ẹro ho, rekọ ọ tẹ rọ oruiruo na, ohwo ọnana o re ti wo oghale eva iruo riẹ.”—Jemis 1:22-25.

¹⁷ Ẹme nọ Jemis ọ be ta na họ: ‘Rri ughẹgbe ẹme Ọghẹnẹ, re whọ kiẹ oma ra riwi. Ruabọhọ ere oruo, re whọ rehọ oware nọ Ebaibol na e ta kiẹ oma ra riwi. Oware nọ whọ ruẹ o thọrọ owhẹ ẹro vẹrẹ vẹrẹ hẹ. Ru inwene nọ i fo.’ Elele ohrẹ nana o rẹ sae jọ bẹbẹ ẹsejọ.

18. Fikieme elele ohrẹ Jemis na o jẹ rrọ use-abọ?

¹⁸ Wọhọ oriruo, rehọ ujaje orọ usiuwoma ota na. Pọl o kere nọ: “Iroro eva ohwo ọ rẹ rọ rọwa ọ vẹ rọ ere wo unuzou, ọ vẹ jẹ rehọ igbenu riẹ ta via, a vẹ rọ ere siwi ei.” (Ahwo Rom 10:10) Re ma rehọ unu mai ta ẹrọwọ mai via re a ruẹse siwi omai o gwọlọ inwene buobu. Iruo usiuwoma ota na e lọhọ otu mai jọ obọ họ. Re ma rehọ ọwhọ ru iruo na jẹ rehọ iẹe karo evaọ uzuazọ mai o gwọlọ inwene gbe omodawọ ulogbo dede. (Matiu 6:33) Rekọ ma tẹ roma kẹ iruo nana nọ Ọghẹnẹ ọ rọ kẹ omai na, eva e rẹ were omai fiki ajiri nọ o be wha se Jihova. Kọ ma rrọ iwhowho-uvie nọ i wo ọwhọ?

19. Eme iruo ẹrọwọ mai e rẹ kẹre te?

¹⁹ Ẹvẹ iruo ẹrọwọ mai e rẹ kẹre te? Pọl ọ ta nọ: “Eware nọ wha wuhrẹ, jẹ rehọ, je yo, jẹ ruẹ no obọ mẹ ze, wha ru ai; Ọghẹnẹ udhedhẹ o re ti lele owhai jọ.” (Ahwo Filipai 4:9) Ma re dhesẹ oghẹrẹ ohwo nọ ma rrọ via ẹkwoma efihiruo eware nọ ma wuhrẹ no, rọwo, yo, jẹ ruẹ—eware kpobi nọ a gwọlọ mi Oleleikristi nọ ọ rehọ oma mudhe no. Jihova ọ rehọ ẹkwoma Aizaya ọruẹaro na ta nọ: “Ọnana họ edhere na, wha nyae.”—Aizaya 30:21.

20. Didi oghẹrẹ ahwo a rrọ uvi oghale kẹ ukoko na?

²⁰ Te ezae te eyae nọ e be roma totọ wuhrẹ Ẹme Ọghẹnẹ, nọ e rrọ enọ i bi whowho emamọ usi na avọ ọwhọ, enọ i bi kru ẹgbakiete rai ziezi, jẹ be rehọ omarokpotọ tha Uvie na uke a rrọ uvi oghale ulogbo kẹ ukoko na. A rrọ wọhọ odẹẹ kẹ ukoko kpobi nọ a rrọ. A rrọ obufihọ gaga, maero nọ ahwo ọkpokpọ buobu nọ a re fi obọ họ kẹ a riẹ na. Ma te se ohrẹ Pọl na gboja onọ o ta nọ ma ‘hae dawo sọ ma rrọ ẹrọwọ na, hai dhesẹ ohwo nọ ma rrọ’ na, mai oma mai re ma te jọ enọ e rẹ bọ amọfa ga.

Wo Isiuru Evaọ Oreva Ọghẹnẹ Uruo

21, 22. Ẹvẹ ma re ro wo isiuru evaọ oreva Ọghẹnẹ uruo?

²¹ Devidi ovie Izrẹl anwae, ọ so nọ: “Mẹ gwọlọ ru orọeva ra, O Ọghẹnẹ mẹ; uzi ra o rọ udu mẹ.” (Olezi 40:8) Devidi o wo isiuru kpahe oreva Ọghẹnẹ uruo. Fikieme? Fikinọ uzi Jihova o jọ udu Devidi. Devidi o wo avro kpahe edhere nọ u fo nọ ọ rẹ nya ha.

²² Uzi Ọghẹnẹ o tẹ rrọ omai udu, ma re wo avro kpahe edhere nọ ma rẹ nya ha. Ma re wo isiuru kpahe oreva Ọghẹnẹ uruo. Fikiere joma dao oma mai kpobi nọ ma be gọ Jihova no udu ze na.—Luk 13:24.

[Oruvẹ-obotọ]

Kọ Whọ Kareghẹhọ?

• Ẹvẹ ma rẹ rọ dawo sọ ma rrọ ẹrọwọ na?

• Eme o gwọlọ re ma dhesẹ ohwo nọ ma rrọ via?

• Ẹvẹ ma re ro dhesẹ nọ mai yọ Ileleikristi nọ e kpako evaọ abọ-ẹzi?

• Ẹvẹ iruo ẹrọwọ mai i re ro fi obọ họ kẹ omai kiẹ ohwo nọ ma rrọ via?

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 9]

Kọ whọ riẹ ugogo edhere nọ whọ rẹ rọ dawo sọ whọ rrọ ẹrọwọ na?

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 10]

Ma rẹ kẹ imuẹro ọrọ ẹkpako Oleleikristi mai ẹkwoma eroruiruo ẹgba ovuhumuo mai

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 11]

Ma re dhesẹ oghẹrẹ ohwo nọ ma rrọ ẹkwoma ẹjọ ‘ọnọ o yo no o thọrọ iẹ ẹro ho, rekọ ọnọ o bi ru ẹme na’